Τι Συμβαίνει στα Ηνωμένα Έθνη;

ΚΑΤΙ συμβαίνει στα Ηνωμένα Έθνη. Εντυπωσιακές εξελίξεις λαβαίνουν χώρα, εξελίξεις που θα επηρεάσουν το μέλλον σας. Οι ηγέτες του κόσμου είναι πολύ αισιόδοξοι γι’ αυτές. Προσέξτε τα λόγια τους:

«Σαράντα πέντε χρόνια μετά τη γέννησή τους, έπειτα από ένα μακρύ χρονικό διάστημα αδράνειας, τα [Ηνωμένα Έθνη] αποκαλύπτονται μπροστά στα μάτια μας και αναδύονται τώρα σαν πραγματικός δικαστής, εκφράζοντας το νόμο και προσπαθώντας να τον επιβάλουν».—Ο Πρόεδρος της Γαλλίας Φρανσουά Μιτεράν στην 45η συνεδρίαση της Γενικής Συνέλευσης του Ο.Η.Ε., στις 24 Σεπτεμβρίου 1990.

Στην ίδια συνάντηση, ο πρώην υπουργός εξωτερικών της Σοβιετικής Ένωσης Έντουαρντ Σεβαρτνάντζε παρατήρησε ότι «δεν μπορεί κανείς παρά να είναι ικανοποιημένος από την άνευ προηγουμένου ενότητα του Συμβουλίου Ασφαλείας [του Ο.Η.Ε.] . . . Οι θέσεις των μελών του Οργανισμού [Ηνωμένων Εθνών] δίνουν στο Συμβούλιο Ασφαλείας την εξουσιοδότηση να φτάσει ως εκεί που το απαιτεί το συμφέρον της παγκόσμιας ειρήνης».

Λίγες μέρες αργότερα, ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Τζορτζ Μπους απευθύνθηκε στη Γενική Συνέλευση του Ο.Η.Ε. Οι αλλαγές που είδε τον ενέπνευσαν να πει: «Από το 1945 μέχρι σήμερα, δεν είχαμε διακρίνει τις πραγματικές δυνατότητες που υπάρχουν να χρησιμοποιήσουμε τα Ηνωμένα Έθνη όπως είχαν σχεδιαστεί—ως κέντρο για τη διεθνή συλλογική ασφάλεια». Αυτό το είπε επειδή «τα Ηνωμένα Έθνη αντιμετώπισαν με ιστορική ενότητα και αποφασιστικότητα» την κρίση στον Περσικό Κόλπο. «Είναι η πρώτη φορά που το Συμβούλιο Ασφαλείας του Ο.Η.Ε. αρχίζει να λειτουργεί έτσι όπως είχε σχεδιαστεί να λειτουργεί». Είπε επίσης: «Τα Ηνωμένα Έθνη μπορούν να βοηθήσουν να έρθει μια καινούρια εποχή» αν τα μέλη τους ‘εγκαταλείψουν τα τρομερά όπλα τους’. Κάνοντάς το αυτό, μπορούν να ολοκληρώσουν την «ιστορική κίνηση προς μια νέα παγκόσμια τάξη και μια μακρά περίοδο ειρήνης».

Ο κ. Γκουίντο ντε Μάρκο, πρόεδρος της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, ήταν εξίσου αισιόδοξος. Γεμάτος ενθουσιασμό, διακήρυξε: «Στον ορίζοντα διαφαίνεται η αυγή ενός νέου συστήματος, βασισμένου στη φιλία και στη συνεργασία μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων. . . . Αυτές οι εξελίξεις αναζωογόνησαν τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών». Ο ίδιος είπε ότι «ο ρόλος της Γενικής Συνέλευσης ως επίκεντρου για τις διεθνείς συζητήσεις και τη μελέτη των καταστάσεων επιβεβαιώθηκε μια ακόμη φορά, με εντυπωσιακό τρόπο». Αυτό τον οδήγησε και στην περαιτέρω δήλωση: «Ο κόσμος δεν ζει πια στη σκιά ενός ενδεχόμενου Αρμαγεδδώνα, πυροδοτημένου από τον ιδεολογικό ανταγωνισμό».

Ποιες ήταν «αυτές οι εξελίξεις» που οδήγησαν ξαφνικά τα Ηνωμένα Έθνη σ’ αυτή την από μακρού αναμενόμενη θέση γοήτρου και επιρροής; Τι πυροδότησε αυτή την αισιοδοξία η οποία υποκίνησε τους ηγέτες του κόσμου να μιλήσουν γεμάτοι ελπίδες για «μια νέα παγκόσμια τάξη και μια μακρά περίοδο ειρήνης», απαλλαγμένη από τον κίνδυνο ενός πυρηνικού Αρμαγεδδώνα;

Τι Επέφερε την Αλλαγή;

«Το τέλος του ψυχρού πολέμου [στην Ευρώπη]», απάντησε ο Γενικός Γραμματέας του Ο.Η.Ε. Ξαβιέ Περέζ ντε Κουεγιάρ, στην έκθεση που συνέταξε για το 1990 σχετικά με το έργο των Ηνωμένων Εθνών. Επί δεκαετίες αυτή η τεταμένη κατάσταση «υποδαύλιζε χρόνια καχυποψία και φόβο, και επέφερε πόλωση στον κόσμο». Ο ίδιος επισήμανε ότι η «έννοια της ασφάλειας [που] άρχισε να ξεπροβάλλει είναι ακριβώς αυτή που προωθούσαν τα Ηνωμένα Έθνη όλα αυτά τα χρόνια».

Ναι, φάνηκε πως τα έθνη είχαν αρχίσει τελικά να μαθαίνουν, όπως είπε ο γενικός γραμματέας, ότι «η ψύχωση με τη στρατιωτική ασφάλεια οδηγεί σ’ έναν αυτοδιαιωνιζόμενο ανταγωνισμό εξοπλισμών, . . . περιορίζει τον πολιτικό διάλογο και οξύνει την αίσθηση ανασφάλειας σε όλα τα έθνη». Και τι δημιούργησε αυτή η καινούρια στάση;

Ένα πνεύμα θερμής συνεργασίας και αμοιβαίας εμπιστοσύνης άρχισε να διαποτίζει τις συναντήσεις κορυφής των υπερδυνάμεων. Καθώς αυτό το πνεύμα καλλιεργούνταν, οι υπερδυνάμεις δεν ένιωθαν πλέον την ανάγκη να διατηρούν το ίδιο επίπεδο βαριά εξοπλισμένων στρατιωτικών δυνάμεων, οι οποίες θα λειτουργούσαν ως αποτρεπτικός παράγοντας σε στρατηγικές θέσεις στην Ευρώπη. Το τείχος του Βερολίνου έπεσε. Η Γερμανία ενώθηκε. Σε αρκετές ανατολικοευρωπαϊκές χώρες σχηματίστηκαν καινούριες κυβερνήσεις, οι οποίες έδωσαν στους πολίτες τους ελευθερίες που ποτέ πριν δεν είχαν απολαύσει. Τα κλειστά σύνορα άνοιξαν τις πόρτες τους στον τουρισμό, στις πολιτιστικές ανταλλαγές, στο εμπόριο και στην αγορά εργασίας. Και το αποκορύφωμα είναι ότι η Σοβιετική Ένωση και οι Ηνωμένες Πολιτείες άρχισαν να εξυμνούν τα Ηνωμένα Έθνη και να διασαλπίζουν την ανάγκη που υπάρχει να τα χρησιμοποιήσουν ως δραστική δύναμη στην αναζήτηση του κόσμου για ειρήνη και ασφάλεια.

Χρειάζεται να Έχουμε Ρεαλιστική Άποψη

Μήπως εκπλαγήκατε απ’ αυτές τις ξαφνικές αλλαγές; Μήπως αρχίσατε να σκέφτεστε ότι, επιτέλους, η ειρήνη και η ασφάλεια διαφαίνονται στον ορίζοντα, και ότι τα Ηνωμένα Έθνη πρόκειται να παίξουν ουσιαστικό ρόλο στην επίτευξη αυτών των στόχων; Ενόψει των όσων συνέβησαν, είναι δικαιολογημένο να υπάρχει αισιοδοξία. Ωστόσο, η σοφία και η ιστορία υπαγορεύουν ότι πρέπει να βλέπουμε ρεαλιστικά αυτή την προοπτική.

Προσέξτε τι είπε ο κ. Περέζ ντε Κουεγιάρ στην έκθεσή του: «Δυο φορές μέσα σ’ αυτόν τον αιώνα, έπειτα από δυο καταστρεπτικούς πολέμους, οι προοπτικές για την οικοδόμηση μιας ειρηνικής παγκόσμιας τάξης δεν πραγματοποιήθηκαν πλήρως». Ο Πρόεδρος Μπους χρησιμοποίησε σχεδόν τα ίδια λόγια στην ομιλία του σε μια πανηγυρική συνεδρίαση του Κογκρέσου των Η.Π.Α. στις 6 Μαρτίου 1991. «Ήδη δυο φορές μέσα σ’ αυτόν τον αιώνα, ένας ολόκληρος κόσμος τραντάχτηκε βίαια από τον πόλεμο. Δυο φορές σ’ αυτόν τον αιώνα, μέσα από τις θηριωδίες του πολέμου, αναδύθηκε η ελπίδα για διαρκή ειρήνη. Δυο φορές ήδη, η ελπίδα αυτή αποδείχτηκε μακρινό όνειρο, κάτι πάνω από τις δυνάμεις του ανθρώπου».

Ο υπουργός εξωτερικών των Η.Π.Α. Τζέιμς Μπέικερ ήταν πιο συγκεκριμένος στην ομιλία του προς το Συμβούλιο Ασφαλείας του Ο.Η.Ε. Ζητώντας από τα μέλη του Ο.Η.Ε. να αποφασίσουν υπέρ της χρήσης στρατιωτικής δύναμης στον Περσικό Κόλπο, υπενθύμισε στους συναδέλφους του ότι η «προσφυγή [που έκανε το 1936 η Αιθιοπία] προς την Κοινωνία των Εθνών έπεσε ολοκληρωτικά στο κενό. Οι προσπάθειες της Κοινωνίας να καταστείλει τις επιθετικές ενέργειες απέτυχαν, και επακολούθησε διεθνής αναστάτωση και πόλεμος». Ο κ. Μπέικερ στη συνέχεια έκανε την ακόλουθη έκκληση: «Δεν πρέπει να αφήσουμε τα Ηνωμένα Έθνη να έχουν την τύχη της Κοινωνίας των Εθνών».

Τι ήταν η Κοινωνία των Εθνών; Γιατί δημιουργήθηκε; Γιατί απέτυχε; Οι απαντήσεις σ’ αυτά τα ερωτήματα θα μας βοηθήσουν να κάνουμε σωστή εκτίμηση των αλλαγών που συμβαίνουν στα Ηνωμένα Έθνη.