Πρόοδος στη Θεραπεία του Πόνου

ΜΕΧΡΙ πρόσφατα λίγοι γιατροί γνώριζαν πάρα πολλά γύρω από τον πόνο, και πολλοί εξακολουθούν να μη γνωρίζουν. Ο Δρ Τζον Λίμπεσκιντ, πρώην πρόεδρος του Διεθνούς Ιδρύματος για τον Πόνο, παρατήρησε πριν από λίγα χρόνια: «Δεν νομίζω ότι υπάρχει κάποια ιατρική σχολή στον κόσμο που να αφιερώνει περισσότερες από τέσσερις ώρες μέσα σε τέσσερα χρόνια διδάσκοντας τους φοιτητές να προσδιορίζουν και να θεραπεύουν προβλήματα σε σχέση με τον πόνο».

Ωστόσο, η εντυπωσιακή πρόοδος στην κατανόηση του πόνου συμπίπτει με την καταβολή μεγαλύτερων προσπαθειών για τη θεραπεία του. Έτσι, η προοπτική για εκείνους που υποφέρουν από πόνο έχει γίνει πιο λαμπρή. «Μπορούμε όλοι μας να είμαστε ευγνώμονες», ανέφερε το περιοδικό Αμέρικαν Χελθ (American Health), «που η ιατρική τώρα αναγνωρίζει ότι ο χρόνιος πόνος δεν είναι απλώς ένα σύμπτωμα, αλλά ότι από μόνος του αποτελεί ιάσιμη ασθένεια». Αυτή η άποψη έχει συμβάλει σε εντυπωσιακή αύξηση του αριθμού των κλινικών που ασχολούνται αποκλειστικά με τη θεραπεία του πόνου.

Εκεί που Θεραπεύεται ο Πόνος

Ο Δρ Τζον Τζ. Μπόνικα άνοιξε την πρώτη κλινική η οποία ακολουθεί ποικίλες μεθόδους αντιμετώπισης του πόνου στις Ηνωμένες Πολιτείες. «Το 1969 υπήρχαν μόνο 10 τέτοιες κλινικές σε όλο τον κόσμο», ανέφερε ο ίδιος. Αλλά ο αριθμός των κλινικών που ασχολούνται αποκλειστικά με τη θεραπεία του πόνου έχει αυξηθεί δραματικά τα τελευταία 25 χρόνια. Τώρα υπάρχουν χίλιες και πλέον κλινικές για την αντιμετώπιση του πόνου, και ο εκπρόσωπος ενός συνδέσμου προσφοράς βοήθειας σε όσους υποφέρουν από χρόνιο πόνο στις Η.Π.Α. είπε ότι «ανοίγουν καινούριες σχεδόν κάθε μέρα».a

Σκεφτείτε τι σημαίνει αυτό! «Τώρα οι ασθενείς που συνήθως έπρεπε να ταξιδέψουν εκατοντάδες ή χιλιάδες μίλια για να βρουν ανακούφιση από σοβαρούς πόνους μπορούν να βρουν ανακούφιση κοντά στο σπίτι τους», παρατήρησε ο Δρ Γκάρι Φέλντσταϊν, αναισθησιολόγος στην Πόλη της Νέας Υόρκης. Αν είστε αυτός που υποφέρει, τι ευλογία θα είναι να λάβετε βοήθεια από μια ομάδα ειδικών γιατρών εκπαιδευμένων να θεραπεύουν τον πόνο!

Η Λίντα Πάρσονς, σύζυγος ενός περιοδεύοντα επισκόπου των Μαρτύρων του Ιεχωβά, υπέφερε από οσφυαλγία επί πολλά χρόνια. Ζητούσε βοήθεια από τον ένα γιατρό μετά τον άλλον, εντούτοις ο πόνος της συνεχιζόταν αμείωτος. Κάποια μέρα τον περασμένο Μάιο, καθώς βρισκόταν στα όρια της απόγνωσης, ο σύζυγός της πήρε τον τηλεφωνικό κατάλογο και κοίταξε κάτω από τη λέξη πόνος. Εκεί ήταν καταχωρημένο το τηλέφωνο μιας κλινικής για την αντιμετώπιση του πόνου, όχι μακριά από εκεί όπου υπηρετούσαν στη νότια Καλιφόρνια. Έκλεισαν ένα ραντεβού, και λίγες μέρες αργότερα η Λίντα συναντήθηκε με κάποιο γιατρό για να γίνει η αρχική γνωμάτευση και αξιολόγηση της κατάστασής της.

Έγιναν διευθετήσεις να παρακολουθούν τη Λίντα ως εξωτερικό ασθενή. Άρχισε να επισκέπτεται την κλινική τρεις φορές την εβδομάδα για θεραπεία και επίσης ακολουθούσε ένα πρόγραμμα θεραπείας στο σπίτι. Σε μερικές εβδομάδες, άρχισε να νιώθει αξιοσημείωτη βελτίωση. Ο σύζυγός της εξηγεί: «Τη θυμάμαι ένα βράδυ να λέει σχεδόν κατάπληκτη: ‘Δεν μπορώ να πιστέψω ότι δεν νιώθω σχεδόν καθόλου πόνο’». Μέσα σε μερικούς μήνες, μπόρεσε να σταματήσει τις τακτικές επισκέψεις στην κλινική.

Η βοήθεια που έλαβε η Λίντα για να αντιμετωπίσει τον πόνο της είναι παρόμοια με εκείνη που παρέχουν πολλές κλινικές οι οποίες ακολουθούν ποικίλες μεθόδους αντιμετώπισης του πόνου. Μια τέτοια κλινική είναι επανδρωμένη με κάποια ειδικευμένη ομάδα γιατρών, πράγμα που, σύμφωνα με τον Δρ Μπόνικα, είναι «η καλύτερη προσέγγιση για την αντιμετώπιση του χρόνιου πόνου». Για παράδειγμα, πώς θεραπεύτηκε ο πόνος της Λίντα;

Πώς Μπορεί να Θεραπευτεί ο Πόνος

Το διαφημιστικό φυλλάδιο κάποιας κλινικής περιγράφει τη διαδικασία που ακολουθείται κατά την άφιξη: «Η κατάσταση του κάθε ατόμου αξιολογείται από κάποιο γιατρό για να καθοριστεί η βάση του πόνου και κατόπιν διαγράφονται ρεαλιστικοί στόχοι και προγράμματα θεραπείας. . . . Χρησιμοποιείται ειδικευμένη τεχνική και προσέγγιση για να βοηθηθεί το σώμα να απελευθερώσει ‘ενδορφίνες’ (χημικές ουσίες που παράγονται φυσιολογικά στο σώμα) προκειμένου να μειωθεί ο πόνος και η ανησυχία και να αποφευχτεί η εξάρτηση από τα φάρμακα».

Ανάμεσα στις θεραπευτικές αγωγές που εφαρμόστηκαν στη Λίντα ήταν ο βελονισμός και η διαδερμική ηλεκτρική διέγερση των νεύρων (TENS). Της έκαναν θεραπεία με ηλεκτρική διέγερση στην κλινική και της έδωσαν μια μικρή συσκευή TENS για να τη χρησιμοποιεί στο σπίτι. Χρησιμοποιήθηκε επίσης η βιοανάδραση—μια διαδικασία στην οποία ο ασθενής διδάσκεται να παρακολουθεί τις αντιδράσεις του σώματός του και να τις μεταβάλλει προκειμένου να μειώνει την επιρροή του πόνου.

Η φυσιοθεραπεία, περιλαμβανομένου και έντονου μασάζ, αποτελούσε χαρακτηριστικό της θεραπευτικής αγωγής. Με τον καιρό, αλλά μόνο αφότου η Λίντα ήταν έτοιμη για αυτό, άρχισε ένα πρόγραμμα ασκήσεων στο γυμναστήριο της κλινικής, και αυτό έγινε βασικό μέρος της θεραπείας. Η άσκηση είναι ζωτική, εφόσον έχει διαπιστωθεί ότι αποκαθιστά τις ενδορφίνες που μειώνονται σημαντικά από το χρόνιο πόνο. Η δυσκολία, ωστόσο, είναι να βοηθηθούν οι άνθρωποι που πονάνε να διατηρήσουν ένα ωφέλιμο πρόγραμμα ασκήσεων.

Πολλά άτομα που υποφέρουν από χρόνιο πόνο και πηγαίνουν στις κλινικές παίρνουν ήδη μεγάλες ποσότητες φαρμάκων για τον πόνο, και η Λίντα δεν αποτελούσε εξαίρεση. Αλλά σύντομα είχε ελευθερωθεί από τα φάρμακα που έπαιρνε, πράγμα που αποτελεί σημαντικό στόχο των κλινικών για την αντιμετώπιση του πόνου. Η Λίντα δεν είχε κανένα σύμπτωμα στέρησης, ωστόσο δεν είναι ασυνήθιστο να υπάρχουν τέτοια συμπτώματα. Ο ειδικός σε θέματα πόνου Δρ Ρόναλντ Μέλζακ παρατήρησε ότι, σε «μια έρευνα 10.000 και πλέον ατόμων που είχαν υποστεί εγκαύματα . . . , ούτε ένα κρούσμα μετέπειτα εθισμού δεν μπορούσε να αποδοθεί στα ναρκωτικά φάρμακα που δίνονταν για την ανακούφιση του πόνου στη διάρκεια της παραμονής στο νοσοκομείο».

Εφόσον συχνά υπάρχει μια σημαντική ψυχολογική πλευρά στο χρόνιο πόνο, οι κλινικές προσπαθούν να βοηθήσουν τους ασθενείς, ουσιαστικά, να ξεμάθουν τον πόνο τους. «Αυτά που σκέφτεστε», εξήγησε ο Δρ Άρθουρ Μπάρσκι, καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ, «αυτά που περιμένετε, το πόση προσοχή δίνετε στα αισθήματα—όλα αυτά τα πράγματα έχουν τρομερή επίδραση στο τι πραγματικά αισθάνεστε». Έτσι, οι ασθενείς βοηθούνται να συγκεντρώνονται σε άλλα θέματα εκτός από τον πόνο τους.

Προοπτικές για Θεραπεία

Είναι αυτές οι νέες κλινικές για την αντιμετώπιση του πόνου η απάντηση στα προβλήματα πόνου που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα; Αν και οι μέθοδοι θεραπείας του πόνου που περιγράφτηκαν εδώ μπορεί να είναι υποβοηθητικές, το άτομο πρέπει να προσέχει όταν πρόκειται να διαλέξει μια αρμόδια κλινική ή έναν ικανό ειδικό γιατρό σε θέματα πόνου. Ακόμα και τότε, οι προσδοκίες πρέπει να είναι ρεαλιστικές.

Αυτό φαίνεται καθαρά σε μια συνηθισμένη ιστορία με καλό τέλος: Ο Στίβεν Κάουφμαν, πρώην Ολυμπιακός αρσιβαρίστας, έμεινε σχεδόν ανάπηρος εξαιτίας του χρόνιου πόνου που ένιωθε από τότε που ένας ληστής τον πυροβόλησε στον αυχένα. Έπειτα από οχτώ μήνες συμμετοχής σε κάποιο πρόγραμμα για τη θεραπεία του πόνου, μπόρεσε να επανέλθει σε εργασία πλήρους απασχόλησης και τελικά ακόμα και σε αγώνες άρσης βαρών. Εντούτοις ο ίδιος είπε: «Τον περισσότερο καιρό, τα δάχτυλα των ποδιών μου καίνε σαν να βρίσκονται σε βραστό νερό».

Έτσι, παρ’ όλη τη συναρπαστική πρόοδο, προφανώς η ανθρώπινη ικανότητα δεν μπορεί να εκπληρώσει την υπόσχεση της Αγίας Γραφής: ‘Ο πόνος δεν θα υπάρχει πια’. (Αποκάλυψη 21:4) Πώς, λοιπόν, μπορεί να επιτευχθεί αυτός ο στόχος;

[Υποσημειώσεις]

[Εικόνα στη σελίδα 9]

Μέθοδοι θεραπείας του πόνου, περιλαμβανομένης της ηλεκτρικής διέγερσης των νεύρων

[Ευχαριστίες]

Courtesy of Pain Treatment Centers of San Diego