Βαρκελώνη​—Υπαίθριο Μουσείο Χρωμάτων και Ρυθμών

ΑΠΟ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗΝ ΙΣΠΑΝΙΑ

ΦΑΝΤΑΣΤΕΙΤΕ για λίγο ότι επισκέπτεστε μια μεγάλη έκθεση τέχνης. Τα πολυάριθμα εκθέματα αιχμαλωτίζουν αμέσως την προσοχή και τη φαντασία σας. Οπουδήποτε κοιτάζετε, τα μάτια σας ελκύονται από μια πανδαισία συναρπαστικών και ασυνήθιστων σχημάτων, μορφών και χρωμάτων. Αυτή η εκπληκτική συλλογή έργων τέχνης, όμως, δεν στεγάζεται σε κάποιο κτίριο ή ανάκτορο. Η πόλη της Βαρκελώνης είναι αυτό το απέραντο υπαίθριο μουσείο τέχνης​—ιδιαίτερα το Κουαδράτ ντ’ Ορa (Χρυσό Τετράγωνο). Τα έργα τέχνης που εκτίθενται δεν είναι πίνακες ή γλυπτά αλλά τα ίδια τα οικοδομήματα. Προσφέρουν δε στον επισκέπτη μια ασυνήθιστη ποικιλία ρυθμών και διακοσμήσεων.

Η Βαρκελώνη, η οποία βρίσκεται στη βορειοανατολική ακτή της Μεσογείου, μόλις 160 χιλιόμετρα νότια από τα σύνορα με τη Γαλλία, είναι πιθανότατα η πόλη της Ισπανίας με την πιο ευρωπαϊκή προσωπικότητα. Τον περασμένο αιώνα, το όνομά της έγινε συνώνυμο της αρχιτεκτονικής επινοητικότητας και των καλλιτεχνικών ρυθμών.

Παρά το γεγονός ότι κατά καιρούς έπεσε στα χέρια κατακτητών όπως οι Ρωμαίοι, οι Βησιγότθοι, οι Μαυριτανοί και οι Φράγκοι, η Βαρκελώνη εξελίχθηκε σε εμπορικό κέντρο. Το 14ο αιώνα είχε γίνει η σπουδαιότερη βιοτεχνική πόλη και το σημαντικότερο μεσογειακό λιμάνι της Ισπανίας. Τα γοτθικά κτίρια και οι καθεδρικοί ναοί, οι οποίοι σήμερα κατέχουν κυρίαρχη θέση στην καρδιά της πόλης, ανάγονται σε εκείνον τον αιώνα. Το μεγαλείο της γοτθικής αρχιτεκτονικής (1), η οποία χρησιμοποιούσε πολυσύνθετες και προηγμένες οικοδομικές μεθόδους, μαρτυρεί τον πλούτο και την ευημερία που απολάμβανε η Βαρκελώνη εκείνη την περίοδο.

Το 16ο αιώνα η προσοχή της Ισπανίας στράφηκε στη Δύση, εφόσον οι συναλλαγές της με τις αποικίες απέφεραν μεγαλύτερες απολαβές. Αλλά με την έλευση της βιομηχανικής επανάστασης το 19ο αιώνα, η Βαρκελώνη έγινε η πρωτεύουσα της ισπανικής κλωστοϋφαντουργίας και άρχισε να ευημερεί για άλλη μια φορά.

Γεννιέται μια Νέα Πόλη

Η ραγδαία επέκταση που έλαβε χώρα το 19ο αιώνα έφερε πλούτο αλλά και μερικά προβλήματα στην πόλη. Ο πληθυσμός της Βαρκελώνης σημείωσε εκρηκτική αύξηση το δεύτερο μισό εκείνου του αιώνα, αλλά τα όρια της πόλης δεν επεκτάθηκαν. Έπρεπε να γίνει κάτι για να λυθεί το πρόβλημα του συνωστισμού. Ανατέθηκε στον πολιτικό μηχανικό Ιλντεφόνς Θερντά να καταστρώσει ένα σχέδιο αστικοποίησης της γύρω περιοχής και επέκτασης της πόλης.

Το σχέδιο του Θερντά, που εκπονήθηκε το 1859, ονομάστηκε Λ’ Εϊσάμπλε, δηλαδή επέκταση, και έτσι ονομάζεται σήμερα αυτή η κεντρική συνοικία της πόλης. Σύμφωνα με το πλάνο του, δεντροφυτεμένοι δρόμοι και οικοδομικά τετράγωνα​—όλα σε σχεδόν τέλεια συμμετρική διάταξη—​θα σχημάτιζαν ένα διασταυρούμενο δίκτυο. Το αποτέλεσμα θα ήταν μια καινούρια, εντυπωσιακή Βαρκελώνη με καλύτερη ποιότητα ζωής.

Η πόλη άρχισε να αναπτύσσεται ταχύτατα σύμφωνα με το πλάνο του Θερντά. Κάθε οικοδομικό τετράγωνο είχε μοναδικό σχεδιασμό, και έτσι οι σημερινοί επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να δουν πολύ κομψές, ποικίλες και όμορφες αρχιτεκτονικές κατασκευές. Περιλαμβάνονταν επίσης καλαίσθητες λεωφόροι. Ο Ρόμπερτ Χιουζ, στο βιβλίο του Βαρκελώνη (Barcelona), θεωρεί τη Λ’ Εϊσάμπλε ως “μία από τις πιο ενδιαφέρουσες αστικές περιοχές της Ευρώπης λόγω της αρχιτεκτονικής της”.

Ως αποτέλεσμα της αυξανόμενης ευημερίας της, η Βαρκελώνη ανέλαβε τη διοργάνωση της Παγκόσμιας Έκθεσης το 1888. Η Αρκ ντε Τριόμφ (2) (Αψίδα του Θριάμβου), η οποία βρίσκεται κοντά στο κέντρο της πόλης, χτίστηκε σε ενθύμηση εκείνου του σημαντικού γεγονότος. Εντούτοις, αυτό το ασυνήθιστο μνημείο μαρτυρεί επίσης την άφιξη ενός καλλιτεχνικού κινήματος το οποίο έκανε τη Βαρκελώνη μοναδική ανάμεσα στις πόλεις του κόσμου.

Μια Νέα Τέχνη Δίνει Χρώμα στην Πόλη

Στις αρχές του 20ού αιώνα, το Αρ Νουβό​—ένας ρυθμός τέχνης με έντονα διακοσμητικά στοιχεία, εμπνευσμένος από τη φύση—​άρχισε να ανθεί στην Ευρώπη και στις Ηνωμένες Πολιτείες.b Η Βαρκελώνη διέθετε τα απαιτούμενα κεφάλαια, ένα έτοιμο αστικό σχέδιο με χώρο για κτίρια τα οποία θα αναδείκνυαν την πόλη, καθώς και καινοτόμους αρχιτέκτονες που αδημονούσαν να πειραματιστούν. Έτσι λοιπόν, το Αρ Νουβό έδωσε στην πόλη τη μοναδική της όψη. Ο Αντόνι Γκαουντί (1852-1926) ήταν ο κυριότερος υποστηρικτής της νέας μορφής τέχνης και άφησε ένα ανεξίτηλο αποτύπωμα στο αστικό τοπίο της Βαρκελώνης.

Τα περισσότερα από τα καλύτερα δείγματα του έργου του Γκαουντί, αρκετά από τα οποία χαρακτηρίζονται ως κτίρια Παγκόσμιας Κληρονομιάς, βρίσκονται στη Βαρκελώνη. Η Κάσα Μιλά (3), ή αλλιώς Λα Πεδριέρα, η οποία βρίσκεται στη λεωφόρο Πασέιτζ ντε Γκράσια κοντά στο κέντρο της πόλης, είναι χαρακτηριστικό δείγμα. Πουθενά μέσα στο κτίριο δεν υπάρχει ίσιος τοίχος. Η κυματιστή του πρόσοψη φαίνεται σαν να έχει σμιλευτεί με αμμόλιθο. Σφυρήλατα στηθαία που μοιάζουν με δεσμίδες φύλλων και βάτων διακοσμούν το εξωτερικό του κτιρίου. Στο εσωτερικό, υπάρχουν καμπυλωτές οροφές και κολόνες σε ό,τι σχήμα μπορεί να φανταστεί κανείς.

Ένα άλλο λαμπρό δείγμα της ιδιοφυΐας του Γκαουντί είναι η Κάσα Μπατλιό (4), που βρίσκεται και αυτή στην Πασέιτζ ντε Γκράσια. Από το 1904 ως το 1906, ο Γκαουντί ανακαίνισε ένα κτίσμα που ανήκε στον Τζουζέπ Μπατλιό ι Καζανόβας, έναν πλούσιο βιομήχανο. Ο αρχιτέκτονας σχεδίασε ένα οίκημα το οποίο μοιάζει σαν να προέρχεται από έναν φανταστικό κόσμο. Η κυματιστή σκεπή του είναι σαν ράχη δεινόσαυρου, και τα κεραμίδια μοιάζουν με λέπια ψαριού. Αυτό το κτίριο πρέπει να το δει κανείς για να πιστέψει ότι υπάρχει.

Το ημιτελές αριστούργημα του Γκαουντί, ο ναός Σαγράδα Φαμίλια (5), είναι ίσως το πιο αξιοσημείωτο δείγμα της δημιουργικότητάς του. Τα τέσσερα καμπαναριά στη βόρεια πρόσοψη μοιάζουν με πτυχές στερεοποιημένου κεριού το οποίο έχει τρέξει από τις πλευρές τεσσάρων κηροπήγιων σε σχήμα πύργου. Αυτοί οι πανύψηλοι πύργοι, οι οποίοι δεσπόζουν στα γύρω κτίρια, έχουν γίνει διεθνώς το σύμβολο της Βαρκελώνης.

Εξίσου εκπληκτικό είναι το Παρκ Γκουέλ (6), ένα πάρκο που σχεδίασε ο Γκαουντί σε έναν λόφο δυτικά της πόλης. Καμπυλόγραμμα γλυπτά και κολόνες, πολύχρωμα μωσαϊκά και σπάνια κτίρια και καμινάδες δημιουργούν αντιθέσεις με τους ελκυστικούς κήπους που τα περιβάλλουν. Μια άλλη πανδαισία μορφών και χρωμάτων αποτελεί το Παλάου ντε λα Μούσικα Καταλάνα (7) (Μέγαρο Μουσικής) το οποίο σχεδίασε ένας σύγχρονος του Γκαουντί, ο Ντομένεκ ι Μοντανέρ.

Ανάμεσα σε Βουνά και Θάλασσα

Η θέση της Βαρκελώνης, καθώς και η αρχιτεκτονική της κληρονομιά, δίνουν στην πόλη μια χαρακτηριστική αύρα. Τα όρη Κολισερόλα περιβάλλουν την πόλη από τα δυτικά και η Μεσόγειος Θάλασσα αποτελεί το σύνορό της από τα ανατολικά. Η θάλασσα έχει συμβάλει πολύ στην ευημερία της Βαρκελώνης ως κύριου εμπορικού λιμανιού της Ισπανίας. Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι, κοντά στο λιμάνι, ένα άγαλμα του Χριστόφορου Κολόμβου (8) δείχνει προς τη θάλασσα.

Η προστασία που προσφέρουν τα βουνά και η θάλασσα παρέχει επίσης στην πόλη εύκρατο κλίμα το οποίο ευνοεί τις εξόδους. Όλο το χρόνο, οι δρόμοι είναι γεμάτοι ανθρώπους από νωρίς το πρωί μέχρι αργά το βράδυ. Στους δρόμους, σχεδόν σε κάθε γωνία υπάρχουν καφετέριες και εστιατόρια​—το άρωμα φρεσκοαλεσμένου καφέ ή οι ευκαιρίες για δοκιμή της τοπικής κουζίνας είναι σωστός πειρασμός για τους περαστικούς. Οι αγορές τροφίμων, όπως η ξακουστή Μποκερία, η οποία βρίσκεται στη δεντρόφυτη λεωφόρο Λα Ράμπλα, πουλούν σχεδόν όποιο φρούτο, λαχανικό ή ψάρι μπορεί να φανταστεί κανείς.

Ωστόσο, μια επίσκεψη στη Βαρκελώνη δεν θα μπορούσε να είναι ολοκληρωμένη αν ο επισκέπτης δεν πάει στο Μοντζουίκ, έναν απότομο λόφο που ορθώνεται κοντά στη θάλασσα. Προσφέρει στους επισκέπτες μουσεία, αίθουσες τέχνης, καθώς και πανοραμική θέα της πόλης και της Μεσογείου. Στο Μοντζουίκ βρίσκονται επίσης οι κύριες εγκαταστάσεις που χρησιμοποιήθηκαν για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1992. Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά σχεδιάζουν να επισκεφτούν τη Βαρκελώνη για μια διεθνή συνέλευση που θα διεξαχθεί εκεί από τις 31 Ιουλίου ως τις 3 Αυγούστου. Για αυτό το γεγονός θα απαιτηθεί η χρήση του τεράστιου ποδοσφαιρικού γηπέδου Καμπ Νόου προκειμένου να φιλοξενηθούν όλοι οι εκπρόσωποι.

Αν και η Βαρκελώνη, όπως οι περισσότερες μεγαλουπόλεις, έχει τα προβλήματά της, οι επισκέπτες συνήθως απολαμβάνουν τη Μεσογειακή της αύρα. Είτε πρόκειται για τους πάγκους με τα λουλούδια και για τις καφετέριες στη λεωφόρο Λα Ράμπλα είτε για τους στενούς δρόμους και το αρχαίο μεγαλείο της Γοτθικής Συνοικίας είτε για την εντυπωσιακή αρχιτεκτονική της πόλης, η Βαρκελώνη είναι ένα υπαίθριο μουσείο χρωμάτων και ρυθμών που λίγοι μπορούν να ξεχάσουν.

[Υποσημειώσεις]

[Χάρτης στη σελίδα 14]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

Βαρκελώνη

Μαδρίτη

Σεβίλη

[Εικόνα στη σελίδα 16]

Εξαεριστήρες και καμινάδες στην Κάσα Μιλά

[Ευχαριστίες]

Godo-Foto

[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 15]

Φωτογραφίες επάνω: Godo-Foto

[Ευχαριστίες για την προσφορά των εικόνων στη σελίδα 17]

Sandra Baker/Index Stock Photography

Godo-Foto