Τα Μεγαλύτερα Κινούμενα Αντικείμενα που Έκαμε ο Άνθρωπος

ΤΟ 1577 ο Σερ Φράνσις Ντρέηκ ξεκίνησε για το περίφημο ταξίδι του γύρω στον κόσμο με το Γκόλντεν Χάιντ, ένα πλοίο που είχε μήκος 75 μόνο πόδια. Συγκρινόμενο με τους σημερινούς Γολιάθ των θαλάσσιων διόδων, αυτό είναι σαν ένα ψαράκι δίπλα στη φάλαινα. Τα πλοία κρατούν ακόμη τη διάκριση ότι είναι τα μεγαλύτερα κινητά αντικείμενα που κατεσκεύασε ο άνθρωπος χωρίς ν’ αποκλείουν κανένα από τα άλλα καταπληκτικά επιτεύγματά του.

Τα μεγαλύτερα πλοία τον κόσμου γίνονται γρήγορα ένα κοινό θέαμα όταν μπαίνουν στον Τάγο ποταμό της Λισσαβώνος. Αλλά μόνον όταν ένα άτομο ιδή από κοντά ένα σημερινό πετρελαιοφόρο μένει κατάπληκτο από το μέγεθός του. Με χωρητικότητα 312.000 τόννων νεκρού βάρους, ο καθαρός όγκος των Βεεμώθ αυτών είναι συγκλονιστικός. Με μήκος άνω του ενός πέμπτου του μιλίου φαίνονται κάποτε να φράζουν και τον ίδιο τον ποταμό. Σε ένα απλό ταξίδι από τη Μέση Ανατολή προς τη βόρειο Ευρώπη οι αποθήκες των χωρούν 65 εκατομμύρια γαλλόνια ακαθάρτου πετρελαίου.

Ενώ στεκόμεθα και παρατηρούμε έναν από τους γίγαντας αυτούς να κινήται ήρεμα επάνω στον ποταμό, διερωτώμεθα πώς συντηρούνται. Τι χρειάζεται για να επισκευασθή ένα πλοίο τέτοιας χωρητικότητος; Μπορεί να βγη από το νερό μετά την καθέλκυσί του; Αν ναι, πώς;

Εφόσον η μεγαλύτερη δεξαμενή επισκευών της Ευρώπης βρίσκεται στον λιμένα της Λισσαβώνος, εκρίναμε ότι μια επίσκεψις στο ναυπηγείο θα ήταν πολύ ενδιαφέρουσα. Περνώντας τον ποταμό επάνω από τη Γέφυρα Σαλαζάρ, είχαμε μια εντυπωσιακή άποψι του λιμένος. Έχει μια ευρύχωρη περιοχή για ελιγμούς, η οποία είναι πολύ σπουδαία για μεγάλα πλοία. Και εδώ επίσης η μέση θερμοκρασία όλο το έτος είναι γύρω στους 60 βαθμούς Φαρενάιτ που επιτρέπει καλές συνθήκες εργασίας σε όλες τις εποχές. Ο κόλπος ποτέ δεν παγώνει.

Ένας γεωγραφικός παράγων καθιστά την Ιβηρική χερσόνησο εκλεκτή τοποθεσία για ναυπηγείο επισκευών. Σήμερα υπολογίζεται ότι 70 τοις εκατό της παγκοσμίου κινήσεως πετρελαιοφόρων και πλοίων μεταφοράς μεταλλευμάτων περνούν απ’ αυτή τη ζώνη με κατεύθυνσι προς τη βόρειο Ευρώπη είτε από την ανατολική Μεσόγειο είτε γύρω από την Αφρικανική ήπειρο.

Έχετε παρατηρήσει ότι τα πετρελαιοφόρα που είδαμε στέκονται όλα υψηλά επάνω στο νερό, αφήνοντας να φαίνονται τμήματα του πηδαλίου και της έλικος; Αυτό συμβαίνει διότι είναι τελείως κενά. Μόνον αφού ξεφορτώσουν το φορτίο των στη βόρειο Ευρώπη και στο ταξίδι της επιστροφής στη Μέση Ανατολή είναι σε κατάλληλη κατάστασι για επισκευή. Τώρα καταλαβαίνουμε γιατί ο λιμήν της Λισσαβώνος ευνοείται με τον ρόλο να φιλοξενή ένα συνεχώς αυξανόμενο αριθμό πλοίων.

Το ναυπηγείο Λίσνεηβ βρίσκεται στη νοτία πλευρά του λιμένος σ’ ένα κατάλληλο κόλπο ο οποίος προσφέρει καταφύγιο εναντίον ισχυρών ανέμων και τρικυμιών. Είναι ενδιαφέρον ότι η προκυμαία και η δεξαμενή έχουν κατασκευασθή προς την κατεύθυνσι των επικρατεστέρων ανέμων, πράγμα που έχει μεγάλη σημασία προκειμένου για πλοία τόσο μεγάλης χωρητικότητος.

Επίσκεψις σε μια Δεξαμενή

Μόλις μπαίνομε στο ναυπηγείο παρατηρούμε δυο μεγάλες δεξαμενές, τη μια δίπλα στην άλλη. Τι τεράστιες λεκάνες που είναι! Η μεγαλύτερη είναι μήκους άνω των 1.148 ποδών, πλάτους 180 ποδών και βάθους 42 ποδών. Την ώρα της επισκέψεώς μας, το Έσσο Νορθούμπρια, το νεώτερο και μεγαλύτερο πλοίο της Αγγλίας, βρίσκεται στη δεξαμενή για τελική επιθεώρησι πριν αναλάβη υπηρεσία. Το μήκος που έχει, 1.143 πόδια—-που εξισούνται με τρία ποδοσφαιρικά γήπεδα και με τον χώρο που αφήνεται για τους ενθουσιώδεις θεατάς!

Ο ορισμός δεξαμενή ή στεγνό ναυπηγείο φαίνεται πολύ κατάλληλος. Η επισκευή και ο εκ νέου χρωματισμός του πλοίου κάτω από τη γραμμή του νερού μπορεί να γίνη μόνο με το να εξαχθούν τελείως από το νερό. Όταν η δεξαμενή είναι γεμάτη νερό και η θύρα ανοιχτή, το νερό γεμίζει τη δεξαμενή στο ύψος του επιπέδου της θαλάσσης. Το πλοίο οδηγείται προσεκτικά στη δεξαμενή και τοποθετείται στο κέντρο. Η θύρα κλείεται και κατόπιν το νερό εξάγεται με αντλία. Ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι όσο μεγαλύτερο είναι το πλοίο τόσο λιγώτερο είναι το νερό που πρέπει να αφαιρεθή. Όταν το νερό αφαιρήται, η καρίνα του πλοίου κάθεται επάνω σε μια σειρά κεντρικών μπλοκ και σε δύο γραμμές κινητών υπογαστρίων που υποστηρίζουν τα εξωτερικά άκρα του πυθμένος του πλοίου. Μερικές φορές το βάρος επάνω στα υπόβαθρα της καρίνας μπορεί ν’ ανέλθη σε 300 τόννους για κάθε μέτρο μήκους.

Μια συνήθης εργασία είναι να χρωματίζεται το εντός του νερού μέρος του πλοίου περίπου μια φορά το χρόνο. Πρώτα πλύνεται το σκάφος με νερό υψηλής πιέσεως. Αν το πλοίο έχει καλυφθή με πάρα πολλά όστρακα η μικροοργανισμούς, καθαρίζεται με τη μέθοδο της εκτινάξεως. Το ναυπηγείο αυτό χρησιμοποιεί τριμμένο χαλκό που εκτινάσσεται κάτω από πίεσι για να καθαρίση το πλοίο από διαβρωτικά στοιχεία. Όταν το σκάφος καθαρισθή καλά αρχίζει το χρωμάτισμα.

Αλλά με τι ταχύτητα γίνεται η εργασία αυτή! Μόνο μια δωδεκάδα ανδρών απαιτούνται για να χρωματισθή το πλοίο σε λιγώτερο από δώδεκα ώρες. Οι εργάται εργάζονται πάνω σε κινητούς μεταλλικούς πύργους σε ύψος που αναπροσαρμόζεται κάθε φορά και μπορούν να χρωματίσουν περίπου 500 τετραγωνικές γυάρδες την ώρα. Το χρώμα στεγνώνει τελείως σε μια ώρα. Μπορείτε να φαντασθήτε πόσο χρώμα χρειάζεται για την εργασία αυτή σ’ ένα μεγάλο πετρελαιοφόρο; Περισσότερο από επτά τόννους!

Δεν κατανοούσαμε τη σπουδαιότητα μιας καλής εργασίας χρωματισμού. Η πραγματική πείρα δείχνει ότι σ’ ένα πλοίο 115.000 τόννων νεκρού βάρους υπήρξε απώλεια δυνάμεως 1.000 ίππων λόγω κακού χρωματισμού. Σε μερικά πλοία αφαιρέθηκαν 10 τόννοι οστράκων η διαβρωτικών ουσιών. Όταν το γενικό λέρωμα και η τριβή της εξωτερικής επιφανείας ελαττωθούν στο μίνιμουμ, φαντασθήτε την οικονομία που γίνεται!

Η εργασία στις δεξαμενές μπορεί να περιλαμβάνη αφαίρεσι του πηδαλίου ή της έλικος. Αυτό δεν είναι μικρή δουλειά όταν ιδήτε το μέγεθός των σε ένα σούπερ τάνκερ. Το τιμόνι του Έσσο Νορθούμπρια μόνο του ζυγίζει 115 τόννους και έχει ύψος μιας πολυκατοικίας τεσσάρων ορόφων. Η έλιξ με έξη λεπίδες ζυγίζει 56 τόννους και είναι στερεωμένη στον ουραίον άξονα με μια πελώρια βίδα. Μερικές φορές τα πλοία κόβονται στη μέση οπότε προστίθεται ένα νεοκατασκευασμένο τμήμα. Η επισκευή αυτού του είδους μπορεί ν’ απαιτήση εκατοντάδες τόννων χάλυβος.

Μόνο σ’ ένα ναυπηγείο ή σε μια δεξαμενή είναι δυνατόν να ιδή κανείς την πρώρα του πλοίου. Τι έκπληξις να ιδή κανείς μια τεραστία προεξέχουσα μύτη. Ο τύπος αυτής της «βολβοειδούς πρώρας» εφαρμόζεται τώρα σε πολλά παλαιότερα πλοία εφόσον μπορεί ν’ αυξάνη την ταχύτητα μερικών πλοίων κατά ένα κόμβο. Αυτό μπορεί να φαίνεται αμελητέο ποσόν αλλά για ένα πλοίο με ταχύτητα γραμμής εννέα κόμβων, αυτό σημαίνει κέρδος άνω των 10 τοις εκατό.

Μολονότι οι εργασίες που αναλαμβάνονται φαίνονται ότι καταναλίσκουν χρόνο, παρατηρήσαμε εν τούτοις πόσο συγκριτικώς λίγος χρόνος δαπανάται σε μια δεξαμενή. Κατά μέσον όρον το ναυπηγείο αυτό κρατεί ένα πλοίο στη δεξαμενή μόνο τέσσερες μέρες. Πέντε μόνο ώρες χρειάζονται από την συμπλήρωσι της εργασίας σ’ ένα πλοίο ως την έναρξι εργασίας στο επόμενο πλοίο μέσα στην ίδια δεξαμενή. Ο οδηγός μας μάς επληροφόρησε ότι οι πλοιοκτήται υφίστανται μια ζημία τουλάχιστον $25.000 για κάθε ημέρα που ένα μεγάλο τάνκερ είναι εκτός υπηρεσίας. Γι’ αυτό υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον για ταχεία και αποτελεσματική εργασία.

Σ’ ένα γύρο πέριξ του ναυπηγείου βλέπομε γερανούς δυνάμεως 50 και 100 τόννων. Ποτέ προηγουμένως δεν έχομε ιδεί τέτοια μεγάλα έμβολα! Τρία απ’ αυτά είναι διαμέτρου άνω της μιας γυάρδας με άξονας μήκους 10 ποδών. Στο χώρο των μηχανών άξονες μέχρι 82 ποδών μήκους μπορούν να λειτουργήσουν με μηχανή που κινεί ένα τόρνο 12 τόννων μαζί με ένα τόρνο των 40 τόννων. Ο χώρος του ηλεκτρισμού έχει ηλεκτροδυναμικές μηχανές ισορροπίας για επισκευές μηχανών ντήζελ και ένα τμήμα για την εκ νέου περιέλιξι των ακινητούντων μερών της μηχανής. Ο χώρος των σωληνώσεων είναι εφωδιασμένος με φούρνους χυτηρίων και θερμάνσεως που χρησιμοποιούνται για την επιμετάλλωσι γιγαντιαίων εξαρτημάτων. Ο χώρος των μεταλλίνων πλακών και οι περιοχές των προκατασκευών είναι απησχολημένα με χαλύβδινα ικριώματα όλων των ειδών.

Όλες οι δεξαμενές των πετρελαιοφόρων πρέπει περιοδικώς να καθαρίζονται. Η συνήθεια να χύνωνται στη θάλασσα τα πετρελαιωμένα νερά από τον καθαρισμό των δεξαμενών είναι πολύ αξιόμεμπτη. Η Εθνική Επιτροπή Εναντίον της Μολύνσεως της Θαλάσσης προσπαθεί να εξαλείψη την επιβλαβή και εσκεμμένη αυτή μόλυνσι των θαλασσών. Με ανακούφισι πληροφορηθήκαμε ότι το ναυπηγείο αυτό έχει προσαρμόσει δυο παλαιά πλοία ως σταθμούς καθαρισμού των δεξαμενών. Οι πιο πρόσφατες τεχνολογικές μέθοδοι χρησιμοποιούνται για τον καθαρισμό των τάνκερς στις εκβολές του Τάγου ποταμού. Όλα τα κατάλοιπα του πετρελαίου καίονται τελείως και καταστρέφονται επάνω σ’ αυτούς τους σταθμούς καθαρισμού, ενώ στη θάλασσα χύνεται μόνο καθαρό νερό. Ο τρόπος αυτός συντελεί στην προστασία των γειτονικών παραλίων προστατεύοντας επί πλέον τα ψάρια και τη βιομηχανία αλιείας.

Τα Πλοία της Αύριον

Μπορούν να κατασκευασθούν πλοία μεγαλύτερα από τα σημερινά; Τα Ιαπωνικά ναυπηγεία βρίσκονται στο τελευταίο στάδιο διαπραγματεύσεων για την έναρξι της κατασκευής τάνκερς μέχρι 500.000 τόννων νεκρού βάρους. Ένας αρχιμηχανικός από τους μεγαλυτέρους ναυπηγούς της Αγγλίας μάς είπε: «Αποβλέπομε προς τα εμπρός. Δεν θα εκπλαγώ αν σε λίγα χρόνια ιδούμε να παραγγέλλωνται πλοία 750.000 ή και ενός εκατομμυρίου τόννων.»

Το ναυπηγείο Λίσνεηβ προετοιμάζεται για παραγγελία τάνκερ ενός εκατομμυρίου τόννων. Σήμερα βρίσκεται υπό κατασκευήν μια τρίτη δεξαμενή που θα δέχεται πλοία μέχρι 500.000 τόννων και με δεύτερο σχέδιο διευρύνσεως για να δέχεται πλοία μέχρις 750.000 τόννων και με την τελική προοπτική να φθάση το ένα εκατομμύριο τόννους. Οι τελικές διαστάσεις αυτής της δεξαμενής είναι μήκους 1.800 ποδών. Η πρώτη της φάσις σχεδιάζεται να μπορή να λειτουργήση το 1972 με πλάτος 276 ποδών.

Για να λάβωμε μια ιδέα πόσο μεγάλη είναι μια τέτοια δεξαμενή ας κάμωμε μια εξεικόνισι. Η χωρητικότης των πέντε αντλιών που θα χρησιμοποιηθούν για την εξαγωγή του νερού αρκούν για να προμηθεύσουν ολόκληρη την ημερησία κατανάλωσι του γλυκού νερού στην Ολλανδία, τη χώρα όπου κατασκευάζονται!

Χρειάζονται πολύ περισσότερα από όσα φανταζόμεθα για να τηρηθή ένα πλοίο εν τάξει. Είναι αληθινό όταν λέμε ότι όλα όσα έχουν σχέσι με τα σημερινά πλοία είναι γιγαντιαία. Τα πλοία που σχεδιάζονται για αύριο φαίνεται να συγκλονίζουν τη φαντασία. Πραγματικά, όμως, άσχετα με το πόσο κολοσσιαία θα γίνουν τα πλοία, δεν είναι σαν στίγματα συγκρινόμενα με τους αχανείς ωκεανούς όπου πλέουν; Τα μεγαλύτερα κινούμενα αντικείμενα που κατεσκεύασε ο άνθρωπος επισκιάζονται από το έργο του Δημιουργού, τη θάλασσα που τα περιβάλλει.

[Εικόνα στη σελίδα 17]

Πελώριο πετρελαιοφόρο στο ναυπηγείο Λίσνεηβ στην εκβολή του Τάγου ποταμού