Τι Συμβαίνει με τους Ερυθροδέρμους της Βραζιλίας;

Από τον ανταποκριτή του «Ξύπνα» στη Βραζιλία

Η ΔΙΑΝΟΙΞΙΣ της απέραντης ενδοχώρας της Βραζιλίας μέσω ενός δικτύου αυτοκινητοδρόμων έχει φέρει τον πληθυσμό των Ινδιάνων στο προσκήνιο. Ζώντας βαθιά στη ζούγκλα, οι περισσότεροι από τους επιζώντας Ινδιάνους έχουν κατά κάποιον τρόπο καταφέρει ν’ αποφύγουν την πολλή επαφή με τον πολιτισμό.

Εν τούτοις η τακτική της παρούσης κυβερνήσεως αποβλέπει στο να τους συμπεριλάβη στη Βραζιλιανή Κοινοπολιτεία. Προσπάθειες γίνονται να ελκυσθούν οι φυλές σε κοντινές περιοχές. Ελπίζεται ότι οι νέοι αυτοκινητόδρομοι θα βοηθήσουν στο πρόγραμμα της ενοποιήσεως. Οι εργάτες των νέων αυτοκινητοδρόμων συνοδεύονται από ειδικές ομάδες των οποίων έργο είναι να φέρωνται φιλικά στους Ινδιάνους και να προσπαθούν ν’ αποτρέπουν συγκρούσεις.

Μεταξύ των Ινδιάνων της Βραζιλίας υπάρχουν τέσσερις κύριες γλωσσικές ομάδες· Τουπί, Αρουάκ, Καρίμπ και Τζε. Όσον αφορά τις γλώσσες των, ο Έγκον Σάντεν, φημισμένος Βραζιλιανός ανθρωπολόγος, λέγει ότι γενικά είναι μάλλον πολύπλοκες και μπορούν να εκφράσουν κάθε ανθρώπινη σκέψι.

Αλλά τι συμβαίνει με τους Ινδιάνους της Βραζιλίας;

Στο Χείλος της Εξαφανίσεως

«Η τρομακτική ταχύτης με την οποία ο ιθαγενής πληθυσμός εξαφανίζεται,» προειδοποίησε η ημερησία εφημερίς Ο Εστάντο ντε Σάο Πάολο, «πρέπει να βαρύνη τη συνείδησι της γενεάς μας.» Λίγο περισσότερο από πενήντα χρόνια προηγουμένως ο Ινδιάνικος πληθυσμός υπελογίζετο σ’ ένα εκατομμύριο. Ο κρατικός οργανισμός FUNAI (Εθνικόν Ίδρυμα των Ινδιάνων) καθορίζει τους παρόντας αριθμούς σε 100.000 έως 120.000. Άλλες πηγές υποδεικνύουν ένα αριθμό γύρω στις 50.000.

Από πεντακόσιες σχεδόν φυλές ή ομάδες στο έτος 1.500 μ.Χ. έχουν επιζήσει ίσως εκατόν σαράντα τρεις. Από αυτές, πενήντα επτά βρίσκονται στο χείλος της εξαφανίσεως. Στα τελευταία πενήντα χρόνια και μόνον, ογδόντα επτά φυλές εξαφανίσθηκαν.

Αντιπροσωπευτικοί της δραματικής παρακμής είναι οι Ξέτας, στην πολιτεία του Ρίο Γκράντε ντο Σουλ. Σήμερα αποτελούνται από τέσσερες μόνον άνδρες και δύο στείρες γυναίκες. Οι Ακουαγουαασουρίνι, στον ποταμό Τοκάντινς, έχουν μειωθή σε τριάντα τέσσερις.

Γιατί αυτή η παρακμή; Μερικοί άφησαν τις φυλές των και ενυμφεύθησαν ανάμεσα στον αγροτικό πληθυσμό. Αλλά η μείωσις στους αριθμούς οφείλεται κυρίως στην επαφή με τον πολιτισμένο άνθρωπο και τις ασθένειές του, οι οποίες έκαμαν θραύσι μεταξύ των Ινδιάνων. Η φυματίωσις, η οστρακιά, η πολιομυελίτις, η ιλαρά και η γρίππη, όλες πήραν τον φόρο τους.

Πριν δύο χρόνια έγινε μια έρευνα για την παρακμή. Ετόνισε ότι η απληστία του λευκού ανθρώπου είναι επίσης μια κυρία αιτία. Επί παραδείγματι, η εφημερίς Ο Εστάντο ανέφερε ότι η Ομοσπονδιακή Κυβέρνησις ανεκάλυψε παράνομη κατάσχεσι και πώλησι των γαιών των Ινδιάνων. Εξεδόθησαν παράνομοι τίτλοι σε κτηνοτρόφους και γαιοκτήμονες που κατέληξαν στην έξωσι των Ινδιάνων. Παρά την επέμβασι της Ομοσπονδιακής Κυβερνήσεως για να επιστραφούν οι γαίες στους δικαιούχους κατόχους των, αυτή η πρόσφατη έκθεσις δεν δίνει παρά δέκα χρόνια επιβιώσεως για μερικούς Βραζιλιανούς Ινδιάνους.

Προσπάθειες Ενοποιήσεως

Προηγούμενες προσπάθειες να ενοποιηθούν οι Ινδιάνοι έφεραν τα ακόλουθα αποτελέσματα: Μόνον περίπου 15 τοις εκατό από τις καταγεγραμμένες φυλές έχουν ενοποιηθή. Πολλές άλλες φυλές έχουν επαφή με τον πολιτισμό σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό. Αλλά οι φυλές που είναι απομονωμένες ανέρχονται σε 49 τοις εκατό.

Κάτι που θα βοηθήση προς αυτήν την κατεύθυνσι είναι ο προταθείς Νόμος περί των Ινδιάνων, που κατετέθη τον Οκτώβριο του 1970 και αναμένει την έγκρισι. Σκοπός του είναι να προστατεύση τους Ινδιάνους από τις επιδρομές και να τους προσελκύση στο ρεύμα του έθνους. Σ’ αυτόν εκτίθενται μερικά βασικά δικαιώματα, όπως το να θεωρήται ο Ινδιάνος ως πολίτης.

Ποιες είναι οι προοπτικές ενοποιήσεως του φθίνοντος πληθυσμού των Ινδιάνων της Βραζιλίας; Σύμφωνα με τον Ουμβέρτο Κόστα Φερρέιρα, οι πιθανότητες φαίνονται να είναι εναντίον κάποιας ουσιαστικής επιτυχίας. Γράφει: «Εάν σε 471 χρόνια . . . ούτε οι Πορτογάλοι, ούτε οι Ιησουίται, ούτε οι πρωτοπόροι, ούτε οι αυτοκράτορες ούτε και οι πρόεδροί μας δεν είχαν επιτυχία στην ενοποίησι των Ινδιάνων, φαίνεται εκπληκτικά αφελές να θέτωμε ως στόχο να τους εκπολιτίσωμε σε διάστημα μερικών μηνών.» Τονίζει επίσης τα μειονεκτήματα της ενοποιήσεως. Επί παραδείγματι, οι «πολιτισμένοι» ιθαγενείς γρήγορα αποκτούν τα ελαττώματα του «πολιτισμού»: μέθη, πορνεία, οκνηρία, που οδηγούν στην εξάρθρωσι της δομής της φυλής.

Το τι σκέπτονται μερικοί Ινδιάνοι πάνω στο θέμα της ενοποιήσεως έγινε γνωστό κατά τον εορτασμό των εγκαινίων του αυτοκινητοδρόμου που θα διασχίση το Εθνικό Πάρκο Ξινγκού. Μερικοί Ινδιάνοι Τσουκαραμάε άκουσαν τον Υπουργό των Εσωτερικών να χαιρετίζη τον δρόμο ως ένα σταθμό στην ενοποίησι του έθνους. Αλλ’ εξέφρασαν τη γνώμη ότι ο δρόμος θα άλλαζε τον τρόπο ζωής των κι έτσι προτίμησαν να προχωρήσουν προς τις εκβολές του ποταμού μακρυά από τον πολιτισμό.

Μερικές πρώην νομαδικές φυλές, είναι αλήθεια ότι εγκατεστάθησαν σε ωρισμένες περιοχές, όπου ζουν ψαρεύοντας, καλλιεργώντας χωράφια, καλλιεργώντας αραβόσιτο και μαντόκα, φτιάνοντας τόξα και βέλη και περιδέραια από σπόρους καρπών για τους τουρίστες. Εξασφαλίζουν έτσι μια φτωχική ζωή.

Εν τούτοις άλλες ομάδες δεν δείχνουν κανένα ενδιαφέρον να προσαρμοσθούν στη σύγχρονη ζωή. Η εφημερίς Α Φόλια ντε Σάο Πάολο λέγει: «Πολλοί ακόμη ζουν στη λιθίνη Εποχή.» Μερικοί χρησιμοποιούν μόνον τόξα και βέλη, λίθινα όπλα και μαχαίρια, και χονδροειδή πήλινα σκεύη. Κυκλοφορούν γυμνοί, και βάφουν τα σώματά των για τις ιεροτελεστίες και τις εορτές. Άλλοι, όπως οι Μποτοκούντος, παραμορφώνουν το δέρμα των χειλιών και των αυτιών των με δίσκους. Οι Εριγκπακτσά παραδέχονται ότι τρώγουν ανθρώπινο κρέας και οι Πουρουκοτό τρώγουν τους νεκρούς των. Προφανώς οι προσπάθειες ενοποιήσεως θα συναντήσουν προβλήματα.

Ηθικές και Θρησκευτικές Απόψεις

Μεταξύ των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η ενοποίησις είναι πολλές από τις ηθικές και θρησκευτικές απόψεις των Ινδιάνων. Μεταξύ πολλών φυλών υπάρχει, επί παραδείγματι, πολυγαμία, λατρεία των προγόνων, ανιμισμός (η πίστις ότι κάθε αντικείμενο στη φύσι έχει ψυχή) και διάφορες μορφές πνευματισμού ή δαιμονισμού. Ο μάγος γιατρός ή παζέ είναι ιερεύς, γιατρός και συμβουλάτωρ μιας φυλής·

Όσον αφορά τις συνήθειες ηθικής, η εφημερίς Ο Γκλόμπο εσχολίασε σχετικά με τις φυλές των κεντρικών και βορείων περιοχών: «Ο Ινδιάνος εν γένει είναι αιμομίκτης.» Ανάμεσα στους Καϊαπός και άλλους, ένα ζεύγος θεωρείται νυμφευμένο μόνον όταν η γυναίκα κάνη παιδί. Εάν, ένα χρόνο μετά τον γάμο, δεν έχη ακόμη κανένα παιδί, το ζεύγος υποχρεώνεται από τον νόμο της φυλής να χωρίση. Μπορεί, εν τούτοις, ο σύζυγος να είναι στείρος. Έτσι γίνονται διευθετήσεις να έχη η σύζυγος σεξουαλικές σχέσεις με άλλους άνδρες. Αν η γυναίκα μείνη έγκυος, μπορεί να μείνη με τον σύζυγό της. Παιδιά που γεννώνται με φυσικά ελαττώματα, παιδιά ανυπάνδρων μητέρων και δίδυμα συνήθως φονεύονται. Επίσης συνηθίζονται οι εκτρώσεις.

Εν τούτοις, καθώς οι προσπάθειες για ενοποίησι προχωρούν, θα μπορέση ο πολιτισμός του Χριστιανικού κόσμου που επίσης υποφέρει από ανηθικότητα και ελεύθερες σεξουαλικές σχέσεις, πράγματι να βοηθήση τους Ινδιάνους να βελτιώσουν τις συνήθειες ηθικής;

Όσον αφορά τη θρησκεία, ένας εξερευνητής είπε ότι οι περισσότεροι Ινδιάνοι δεν συλλαμβάνουν την ύπαρξι ενός παντοδυνάμου Δημιουργού. Τους ενδιαφέρει κυρίως από πού παίρνουν την τροφή των. Εν τούτοις πιστεύουν στην ύπαρξι ενός μεγάλου αριθμού υπερφυσικών πνευμάτων, μερικών καλών, άλλων κακών. Ο μάγος γιατρός ισχυρίζεται ότι έχει τη δύναμι να εξευμενίζη αυτά τα πνεύματα.

Πολλά, πράγματι, πρέπει να γίνουν για να βοηθηθούν οι Ινδιάνοι ν’ αποβάλουν τις ψευδείς θρησκευτικές απόψεις και τις αντιγραφικές ηθικές συνήθειες. Μπορεί η ενοποίησις με τον πολιτισμό του Χριστιανικού κόσμου να τους βοηθήση πράγματι από αυτή την άποψι; Ποια υπήρξαν τα αποτελέσματα έως τώρα;

Δραστηριότης των Ιεραποστόλων του Χριστιανικού Κόσμου

Διάφορες αυθεντίες εσχολίασαν τα αποτελέσματα των αποστολών του Χριστιανικού κόσμου μεταξύ των Ινδιάνων. Ο Β. Χόχενταλ στο βιβλίο του Σημειώσεις Σχετικά με τους Ινδιάνους Σουκουρού λέγει: «Οι σύγχρονοι Σουκουρού είναι κατ’ όνομα Καθολικοί, αλλά έχουν μόνον επιφανειακή γνώσι της πίστεώς των.» Ομοίως, ο εθνολόγος Ντάρσι Ριμπέιρο γράφει ότι οι προσπάθειες των Καθολικών και Προτεσταντικών αποστολών «ποτέ δεν κατέληξαν πράγματι σε αληθινή μεταστροφή . . . Διετήρησαν μαζί με μερικά Χριστιανικά σύμβολα, τις βασικές πεποιθήσεις της φυλής των.»

Σε μια διάλεξι κατά την διάρκεια ενός ανθρωπολογικού συνεδρίου, ο Λ. Μπ. Χόρτα Μπαρμπόζα σχολίασε σχετικά με τις προσπάθειες των Ιησουιτών: «Η ιστορία δεν έχει ούτε μια αναγραφή του ονόματος έστω και μιας Βραζιλιανής φυλής που ασπάσθηκε την Καθολική πίστι και μέσω αυτής εισήλθε στους κόλπους του πολιτισμού.»

Σήμερα ο κυβερνητικός οργανισμός FUNAI δεν επιτρέπει σε νέες ιεραποστολές να εργάζονται οπουδήποτε ανάμεσα στους Ινδιάνους. Στο Εθνικό Πάρκο Ξιγκού, επί παραδείγματι, μόνο σπουδασταί, ερευνηταί και, σε μικρούς αριθμούς, δημοσιογράφοι γίνονται δεκτοί. Ούτε Βραζιλιανοί ούτε ξένοι ιεραπόστολοι επιτρέπεται να εισέλθουν.

Κηρύττοντας τα Αγαθά Νέα της Βασιλείας του Θεού

Ολοχρόνιοι διάκονοι των Χριστιανών Μαρτύρων του Ιεχωβά έχουν διεξαγάγει οικιακές Γραφικές μελέτες με πολιτισμένους Ινδιάνους στο Μακαπά, κοντά στον Ισημερινό, και σε άλλες περιοχές. Μερικοί Ινδιάνοι Γκουράνι, που ζουν σε πολιτισμό, είναι αφιερωμένοι Χριστιανοί Μάρτυρες του Ιεχωβά. Στο Αουτάζες, Αμαζόνας, μερικοί πολιτισμένοι Ινδιάνοι έχουν δεχθή τη Βιβλική αλήθεια και έκαμαν την αληθινή Χριστιανοσύνη τρόπο της ζωής των.

Προηγουμένως, αυτοί οι Ινδιάνοι ανήκαν σε θρησκείες του Χριστιανικού κόσμου, αλλ’ αυτό δεν είχε αλλάξει τις βασικές ηθικές συνήθειές των. Επί παραδείγματι, δεν έπαιρναν στα σοβαρά την ανάγκη για εντιμότητα και ηθικότητα, όπως απαιτεί η Βίβλος. «Αλλά τώρα που μελετούν τη Βίβλο,» είπε ο δήμαρχος σ’ ένα Μάρτυρα, «μπορείς να αφήσης οτιδήποτε στην όχθη του ποταμού· κανείς δεν κλέβει πλέον.» Επί πλέον, αυτοί που κάποτε ζούσαν κάτω από γάμο «κοινής συναινέσεως» τώρα είναι νομίμως νυμφευμένοι. Η Βιβλική αλήθεια έχει ήδη αλλάξει τις ηθικές και θρησκευτικές των συνήθειες και τους έχει συμμορφώσει με τις υψηλές αρχές, που ο αληθινός Θεός Ιεχωβά απαιτεί.

Στο έργον των κηρύγματος, οι Μάρτυρες του Ιεχωβά έχουν επίσης προσπαθήσει να έρθουν σε επαφή με τους ιθαγενείς στις ζούγκλες. Και τα αγαθά νέα της Βασιλείας του Θεού φθάνουν στο εσωτερικό της χώρας, καθώς μερικοί απ’ αυτούς τους Ινδιάνους που έχουν μάθει την αλήθεια του Θεού επισκέπτονται τις φυλές των. Έτσι ελπίζεται ότι ολοένα περισσότεροι θα μπορέσουν να ελευθερωθούν από τις δεισιδαιμονίες των και να δεχθούν τη Βιβλική αλήθεια που οδηγεί σε αιώνια ζωή στη δικαία νέα τάξι του Θεού.