Πρωταθληταί του Άλματος στον Κόσμο των Ζώων
ΤΟ ΑΛΜΑ πρέπει να είναι αστείο για πολλά ζώα-αθλητάς. Κι ακόμη, για τους πρωταθλητάς του άλματος στον κόσμο των ζώων, το άλμα είναι συχνά ζήτημα ζωής ή θανάτου, το μέσον για να εξευρίσκουν τροφή ή να σώζουν τη ζωή των. Γι’ αυτό είναι ενδιαφέρον για τους ανθρώπους να γνωρίζουν ποια ζώα διακρίνονται για το άλμα σε μήκος και ποια για το άλμα σε ύψος.
Ένα ζώο αθλητής δεν χρειάζεται να είναι μεγάλο για να κάνη πηδήματα πρωταθλητού. Σκεφθήτε επί παραδείγματι τον ποντικό της Αμερικής που λέγεται ζάπους και πηδά. Έχει μήκος μόνον οκτώμισυ περίπου εκατοστά, αλλά χρησιμοποιεί την ουρά του που έχει μήκος δεκαπέντε εκατοστά σαν ζυγοσταθμιστή, όταν κάνη πελώρια πηδήματα. Στην πιο ζεστή ημέρα, ο ποντικός αυτός μπορεί να κάνη άλματα ύψους 2 μέχρι 3 μέτρων χωρίς να ιδρώση. Το πήδημα ενός τέτοιου ποντικού έχει μετρηθή ότι είναι 3,60 μέτρα. Χωρίς αμφιβολία είχε δίκιο ο Όντουμπον που χαρακτήρισε αυτόν τον ποντικό σαν ένα από τα πιο ευκίνητα άγρια ζώα.
Πήδημα, πήδημα, άλμα· πήδημα, πήδημα, άλμα! Ναι! Έρχεται ο λαγός ο πηδητής. Ή μάλλον ο λαγός φεύγει μακριά! Βρίσκεται πάντοτε σε συναγερμό, και τρέχει με πηδήματα και μεγάλα άλματα. Τα άλματα είναι εξαιρετικά ψηλά, μερικές φορές 1,50 μέτρο η περισσότερο. Αυτό δεν οφείλεται πάντοτε στην αφθονία των παρεκκλίσεων ο λαγός ο πηδητής θέλει να ερευνά το έδαφος από ψηλά. Αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος για να επισημαίνη τους εχθρούς του. Όταν καταδιώκεται από μια αλεπού η ένα κογιότ, (λύκος της Αμερικής), ο λαγός ο πηδητής με τη λευκή ουρά κάνει ένα άλμα που έχει μήκος 3 ή 4,5 μέτρα. Αν είναι ανάγκη, ο λαγός ο πηδητής μπορεί να μεγαλώση το πήδημά του σε 6 ή περισσότερα μέτρα. Πράγματι ο λαγός είναι σπουδαίος στην τέχνη του πηδήματος.
Αλλά για το καγκουρώ το πήδημα του λαγού ίσως να μη είναι τόσο εντυπωσιακό. Σ’ ένα «γέρο» καγκουρώ ένα άλμα 7,50 μέτρων δεν θεωρείται τίποτα. Ένα από τα μακρύτερα πηδήματα που έχουν αναφερθή συνέβη το 1951, όταν, σε μια πορεία καταδιώξεως, ένα θηλυκό κόκκινο καγκουρώ έκαμε μια σειρά πηδημάτων που περιελάμβανε κι ένα άλμα 12,80 μέτρων. Μια άλλη έκθεσις μιλά για ένα μεγάλο γκρίζο καγκουρώ που ταξίδευε στις πεδιάδες της Δυτικής Αυστραλίας. Το πήδημα ρεκόρ μετρήθηκε και ήταν 13 μέτρα και 60 εκατοστά.
Τα καγκουρώ είναι σπουδαία ακόμη και όταν κάνουν άλματα σε ύψος. Καθώς είναι ψηλότερα από έναν άνθρωπο και ζυγίζουν συχνά 90 κιλά, τα πελώρια οπίσθια πόδια ενός πλήρως ανεπτυγμένου καγκουρώ έχουν ατσαλένια δύναμι, που το καθιστούν ικανό να υπερπηδά ένα φράκτη πάνω από 1,50 μέτρο με ευκολία. Το ψηλότερο άλμα-ρεκόρ έγινε από ένα καγκουρώ της Κουήνσλαντ. Ενώ κατεδιώκετο από σκύλους, πήδησε πάνω από μια στοιβαγμένη ξυλεία ύψους 3,20 μέτρων!
Οι Αθληταί Ελάφι και Αντιλόπη
Στον κόσμο της αντιλόπης, βρίσκομε μερικούς από τους πιο ταλαντούχους αθλητάς του άλματος μεταξύ όλων των ζώων της γης. Η έλαντ (ταυρότραγος), η μεγαλύτερη αντιλόπη της Αφρικής, τρέχει τόσο γρήγορα όπως το άλογο και πηδά ψηλά στον αέρα. Ο παρατηρητής Λούις Σ. Μπ. Λέκη έγραψε: «Ένας κυβερνητικός πειραματικός σταθμός στο Καμπέτ [Κένυα] διατηρούσε ένα κοπάδι όταν ήμουν μικρός, και εκεί πρωτοείδα ένα παράδειγμα της καταπληκτικής ικανότητος αυτών των ζώων να πηδούν. Η μάντρα είχε ένα συρμάτινο φράχτη γύρω ύψους 2 μέτρων, αλλά ένα πρωί δύο ταυρότραγοι πανικοβλήθηκαν κάπως, πήδησαν τον φράχτη με ευκολία και έφυγαν. Από τότε έχω παραστή μάρτυς παρομοίων κατορθωμάτων σε διάφορες περιπτώσεις, και ποτέ δεν έπαυσα να τα θαυμάζω.»
Η αντιδορκάδα της Νοτίου Αφρικής, όπως δείχνει η ονομασία της στην τοπική γλώσσα (springbuck), αρέσκεται να πηδά με το κεφάλι κάτω και καμπουριασμένη τη ράχη, και ανυψώνεται σε ύψος τριάμισυ μέτρων!
Ένα άλλο καταπληκτικό ζώο-αθλητής είναι ένα είδος μικρής αντιλόπης κλίπσπρίνγκερ (στη τοπική Αφρικανική γλώσσα η λέξις κλιπ σημαίνει βράχος, «γκρεμός» και η λέξις σπρίνγκερ σημαίνει πηδητής). Είναι μια μικροσκοπική και ευκίνητη Αφρικανική αντιλόπη κάπου 90 εκατοστά σε μήκος και 9 κιλά σε βάρος, που ζη σύμφωνα με το όνομα της. Το βιβλίο Φυσική Ιστορία της Νοτίου Αφρικής αναφέρει έναν αυτόπτη μάρτυρα που είδε ένα κλιπ σπρίνγκερ να πηδά σε ύψος 9 μέτρων από την άκρη ενός βραχώδους γκρεμού στην άκρη ενός άλλου γκρεμού που προεξείχε πιο κάτω!
Όσο για το άλμα σε ύψος, αυτά τα ευκίνητα ζώα πηδούν πάνω από τους πιο απότομους βράχους σαν ζωντανές ελαστικές μπάλλες. Γνωρίζατε ότι το κλίπσπρινγκερ διεκδικεί τα πρωτεία μεταξύ των πρωταθλητών του άλματος σε ύψος των αγρίων ζώων; Δύο κλίπσπρινγκερ εθεάθησαν στην επιφάνεια ενός βράχου, του οποίου οι πλαγιές έκλιναν προς τα μέσα από πάνω έως κάτω. Ο μόνος δυνατός τρόπος με τον οποίον τα ζώα μπόρεσαν να φθάσουν στην κορυφή ήταν να πηδήσουν από το έδαφος—7,50 μέτρα κάτω!
Η Αφρικανική αντιλόπη που ονομάζεται «ιμπάλα» είναι γνωστή για τη χάρι με την οποία πετά πάνω από τους θάμνους και τους βράχους. Στο πήδημα, αυτό το ζώο φαίνεται να πλέη στον αέρα με χαριτωμένες διακυμάνσεις, πολύ διαφορετικές από τις πηδηχτές κινήσεις που κάνουν οι περισσότερες αντιλόπες. Η «ιμπάλα» πηδά όχι μόνον πάνω από θάμνους και βράχους, αλλά επίσης και πάνω από τους συντρόφους της. Κάτω απ’ αυτές τις συνθήκες, εκείνος που προσπαθεί να πιάση μια και μόνον αντιλόπη μπορεί να χάση την ευκαιρία μέσα στη σύγχυσι των πηδημάτων; Η πρωταθλήτρια του άλματος σε ύψος, η «ιμπάλα,» μπορεί εύκολα να πηδήση ένα εμπόδιο ύψους 2,50 μέτρων περίπου!
Όσο για το άλμα σε μήκος, φαίνεται ότι το μεγαλύτερο πήδημα της ιμπάλα είναι περίπου 12 μέτρα. Αλλά η «ιμπάλα» δεν είναι η μόνη που διακρίνεται ως αθλήτρια του άλματος σε μήκος. Το ελάφι με την άσπρη ουρά αναφέρεται επίσης ότι έχει κάμει ένα πήδημα σε μήκος με φόρα πάνω από 12 μέτρα!
Ταλαντούχοι Αιλουροειδείς Αθληταί
Η οικογένεια των αιλουροειδών, βεβαίως, έχει εξέχοντες εκτελεστάς όταν πρόκειται για πήδημα. Η λεοπάρδαλις και το λιοντάρι τα καταφέρνουν καλά, πηδώντας σε ύψος 2.50 μέτρων και πιθανώς 3. Όσο για άλμα σε μήκος, σε μεγάλη ταχύτητα το λιοντάρι κάνει πηδήματα περίπου 6 μέτρων.
Και δεν υπάρχει αμφιβολία για το ταλέντο της τίγρεως. Στο βιβλίο Θαυμάσια και Μυστήρια του Κόσμου των Ζώων Μας, ο Τζακ Ντέντον Σκοτ αναφέρεται να λέγη ότι οι τίγρεις «μπορούν στην πραγματικότητα να πηδούν περισσότερο από 5 μέτρα κατ’ ευθείαν επάνω ή να πηδούν μια χαράδρα 12 μέτρων χωρίς καμμιά φαινομενική προσπάθεια.»
Το πούμα (που ονομάζεται επίσης λιοντάρι των βουνών) θα μπορούσε ομοίως να διεκδικήση θέσι μεταξύ των πρωταθλητών του άλματος. Ένας παρατηρητής στην Αριζόνα αναφέρει: «Έχω δει το λιοντάρι να πηδά από τη γη και να φθάνη σ’ ένα δένδρο 3,50 ή 4,50 μέτρα ψηλά.» Όσο για το άλμα σε μήκος, ένα πούμα έκαμε ένα άλμα που μετρήθηκε στο χιόνι και βρέθηκε ότι ήταν σχεδόν 12 μέτρα!
Έντομα Αθληταί
Λόγω του μεγέθους των και του βάρους των, τα έντομα φαίνεται ότι είναι οι ισχυρότεροι αθληταί του άλματος σ’ όλο τον κόσμο των ζώων. Τα τριζόνια, οι ακρίδες και οι ψύλλοι βασίζονται στο πήδημά τους για να ξεφεύγουν απ’ τους εχθρούς των. Το τριζόνι μπορεί να κάμη άλμα 60 εκατοστών.
Οι ακρίδες τα καταφέρνουν ακόμη καλύτερα. Μπορούν πιθανώς να πηδήσουν μακρύτερα από κάθε άλλο έντομο—περίπου 75 εκατοστά. Το βιβλίο Τα Έντομα, της Βιβλιοθήκης της Φυσικής Ζωής, λέγει: «Το πήδημα μιας κοινής ακρίδας είναι ένα πολύ αξιοσημείωτο κατόρθωμα. Μπορεί να πηδήση μήκος 20 φορές μεγαλύτερο από το μήκος του σώματος της. Αυτό θα εσήμαινε, από ανθρώπινη άποψι, να διασχίση κάποιος ένα γήπεδο ποδοσφαίρου μόνο με τρία μακρά πηδήματα, ή, αν θα μπορούσε να ευθυγραμμισθή η τροχιά της, θα ισοδυναμούσε με την απόστασι που χρειάζεται για να πηδήση κάποιος ένα πενταώροφο κτίριο . . . Κάθε οπίσθιο πόδι είναι. . . ικανό να παράγη ώθησι απογειώσεως σχεδόν οκτώ φορές μεγαλύτερη από το συνολικό βάρος του εντόμου. Για να δώσουν αυτή τη δύναμι, οι μικροσκοπικοί μύες πρέπει να αναπτύξουν ένα καταπληκτικό ποσόν ωθήσεως, περίπου 20.000 φορές περισσότερο από το δικό τους βάρος.» Για να γίνουν τέτοια τεράστια άλματα, λέγεται ότι πρέπει να τεθούν σε δράσι περίπου 3.500 μυϊκές ίνες σε κάθε οπίσθιο πόδι—κι όλα αυτά σ’ ένα μόνον τριακοστό του δευτερολέπτου!
Το άλμα μήκους 30 εκατοστών ενός πρωταθλητού ψύλλου μπορεί να φαίνεται πολύ μέτριο από ανθρώπινης πλευράς, αλλά στην πραγματικότητα πηδά 200 φορές περισσότερο από το μήκος του σώματός του! Σύμφωνα με το Γκίνες Μπουκ οφ Ουώρλντ Ρέκορντς, «Σ’ ένα Αμερικανικό πείραμα που έγινε το 1910 ένα είδος (ψύλλου) που αφέθη ελεύθερο να πετάξη κατά βούλησι έκαμε άλμα σε μήκος 33 εκατοστών και άλμα σε ύψος 19,60 εκατοστών,» και το άλμα σε ύψος ήταν περίπου 130 φορές μεγαλύτερο από το σώμα του.
Είναι αξιοσημείωτο ότι το συνεχές πήδημα ποτέ δεν φαίνεται να κουράζη τον ψύλλο. Ο ψύλλος μπορεί να πηδά συνεχώς επί τρεις ακριβώς μέρες, 600 φορές την ώρα. Η ανύψωσις για τον ψύλλο είναι τόσο ταχεία που φθάνει ένα ανώτατο όριο επιταχύνσεως 140 βαθμών—πάνω από 30 φορές μεγαλύτερη απ’ εκείνη που μπόρεσαν να αναπτύξουν οι αστροναύτες στη διάρκεια της εκτοξεύσεως του πυραύλου Κρόνος 5.
Υπάρχουν, φυσικά, πολλά άλλα ζώα που θα μπορούσε ν’ αναφερθούν ως πρωταθληταί του άλματος, όπως η αράχνη που πηδά, μερικοί σκύλοι και το άλογο, που μπορούν να πηδούν περίπου 8,20 μέτρα. Αλλ’ όταν ο Δημιουργός του ανθρώπου έδωσε ένα μάθημα φυσικής ιστορίας στον Ιώβ από τη χώρα του Ουζ, με τι συνέκρινε την ικανότητα του αλόγου να πηδά; Ο Παντοδύναμος Θεός είπε: «Συ κάμνεις αυτόν [τον ίππον] να πηδά ως ακρίς;» (Ιώβ 39:20) Ο Θεός συνέκρινε έτσι την ικανότητα του αλόγου να πηδά με την ικανότητα του αρχιπηδητού, της ακρίδας, ενός απλού εντόμου. Και ποιος έδωσε στο άλογο την ικανότητά του να πηδά σαν ακρίδα; Ναι, ποιος έδωσε σ’ όλα αυτά τα ζώα την ικανότητα να πηδούν; Όχι ο Ιώβ, ούτε κανένας άνθρωπος, αλλ’ ο μεγάλος Δημιουργός. Σ’ αυτόν ανήκει η τιμή για τα καταπληκτικά κατορθώματα των επιγείων πρωταθλητών του άλματος.
[Πίνακας στη σελίδα 23]
ΜΕΡΙΚΟΙ ΠΡΩΤΑΘΛΗΤΑΙ ΤΟΥ ΑΛΜΑΤΟΣ ΣΕ ΜΗΚΟΣ
(Ανώτατα πιθανά όρια άλματος)
Όνομα Μέτρα
Κανγκουρώ 13,40
Ελάφι με άσπρη ουρά 12
Ιμπάλα 12
Πούμα 12
Τίγρης 12
[Άνθρωπος] 8,80
Άλογο 8,20
Λαγός ο Πηδητής 7
Λιοντάρι 6
Ζάπους (της Αμερικής) 3,65
Ακρίδα 0,75
Τριζόνι 0,60
Ψύλλος 0,30
[Πίνακας στη σελίδα 23]
ΜΕΡΙΚΟΙ ΠΡΩΤΑΘΛΗΤΑΙ ΤΟΥ ΑΛΜΑΤΟΣ ΣΕ ΥΨΟΣ
(Ανώτατα πιθανά όρια αλματος)
Όνομα Μέτρα
Κλίπσπρινγκερ 7,60
Τίγρης 5,50
Πούμα 3,60-4,50
Αντιδορκάς 3,60
Κανγκουρώ 3
Λεοπάρδαλις 3
Λιοντάρι 3
Άλογο 2,60
Ιμπάλα 2,40
Ελάφι με άσπρη ουρά 2,40
[Άνθρωπος] 2,30
Λαγός ο Πηδητής 2,10
Ζάπους (της Αμερικής) 0,90