Γνωρισθήτε με τη Νυχτερίδα—Το Μόνο Ιπτάμενο Θηλαστικό

‘ΟΙ ΝΥΧΤΕΡΙΔΕΣ είναι άσχημα ζώα που ζουν στο σκοτάδι και σε μυστηριώδεις σπηλιές. Οι πιο αγαπητές τους κρυψώνες είναι τα νεκροταφεία, όπου πετούν ανάμεσα στα μάρμαρα των τάφων τις ομιχλώδεις νύχτες. Είναι φορείς κορέων. Επί πλέον είναι τυφλές, βρώμικες και αποτελούν απειλή για τον άνθρωπο.’

Με λίγα λόγια, αυτά είναι όλα όσα οι άνθρωποι γνωρίζουν για μας. Αλλά σαν μια «γριά» νυχτερίδα που είμαι, επιτρέψτε μου να σας πω μερικά πράγματα για την υπεράσπισί μας. Παρεμπιπτόντως, με το να ονομάζωμαι «γριά» μπορεί να σημαίνη ότι φθάνω τα δεκατρία χρόνια της ηλικίας μου, αν και γνωρίζω νυχτερίδες που είχαν ζήσει περισσότερο από είκοσι χρόνια.

Ω, ναι! Αυτή είμαι εγώ—αυτή η μεγάλη καφετιά νυχτερίδα που εικονίζεται στην επομένη σελίδα. Αναπαύομαι πάνω σ’ ένα γυαλί με ένα λαμπρό φως από κάτω, ώστε να μπορήτε να βλέπετε κάθε λεπτομέρεια. Παρατηρήστε με καλά ενώ θα σας αφηγούμαι σχετικά με τον εαυτό μου και τις συγγενείς μου.

Κάνοντας μια Καλύτερη Γνωριμία

Είμαστε θηλαστικά της τάξεως των Χειροπτέρων. Υπάρχουν πολλές εκατοντάδες ειδών από μας σε όλες τις εύκρατες και τροπικές περιοχές της γης· έτσι δεν θα μπορέσετε να γνωρισθήτε με όλες τις συγγενείς μου.

Βασικώς, είμαστε μικρά φτερωτά, τριχωτά ζώα, που το σώμα τους μοιάζει με το σώμα ενός ποντικού. Πράγματι, οι Γερμανοί ονομάζουν τη νυχτερίδα Φλεντερμάους, που σημαίνει «ιπτάμενος ποντικός.»

Ανάμεσα σ’ όλα τα θηλαστικά, μόνον εμείς μπορούμε να πετούμε, «Ω, είναι αυτό αλήθεια;» ρωτάτε, «Και τι θα πήτε για τους ιπταμένους σκίουρους;» Ναι, το μόνο που μπορούν να κάμουν αυτοί είναι να γλιστρούν. Εμείς, όμως, είμαστε διαφορετικές. Ο πρώτος τόμος του έργου Θηλαστικά του Κόσμου λέγει: «Οι νυχτερίδες είναι τα μόνα θηλαστικά που πετούν, αν και πολλά θηλαστικά που γλιστρούν αναφέρονται ως ‘ιπτάμενα.’»

Ανάλογα με το είδος, το κεφάλι και το πρόσωπο των συγγενών μου μπορεί να μοιάζη με αρκούδα, με σκυλί ή ίσως με αλεπού. Μια ονομάζεται νυχτερίδα με αλογίσιο κεφάλι, για λόγους ευκολονόητους. Σε μερικές περιπτώσεις η μύτη έχει κάποιο εξόγκωμα—ίσως κάτι που μοιάζει με φύλλο. Απολήξεις αισθητηρίων νεύρων βρίσκονται πάνω σ’ αυτά τα εξογκώματα.

Οι νυχτερίδες ποικίλλουν πολύ και μπορώ να φαντασθώ κάποιον να ρωτά, «Ποια είναι η πιο ωραία απ’ όλες αυτές;» Έ, λοιπόν, δεν είμαστε όλες άσχημες κι αυτό είναι βέβαιο. Αλλά η ρυτιδοπρόσωπη νυχτερίδα ποτέ δεν πρόκειται να κερδίση σε κάποιο διαγωνισμό. Η καλύτερη λέξι που μπορεί να χρησιμοποιηθή για τα χαρακτηριστικά του προσώπου της είναι χοντροκομμένα.

Και τι θα πούμε για το χρώμα; Πολλές από μας είναι καφέ, γκρίζες ή μαύρες. Υπάρχουν όμως, παραλλαγές. Λόγου χάριν, η νυχτερίδα φάντασμα είναι λευκή, πιθανόν με κάποια ανάμιξι γκρίζου χρώματος. Υπάρχει μια νυχτερίδα που τρώει φρούτα, με μαυριδερό κεφάλι, με σκούρα καφετιά φτερά με κιτρινωπές κηλίδες. Φυσικά αυτά είναι απλά παραδείγματα.

Έχομε το όνομα ότι κοροϊδεύομε τον κόσμο. Τουλάχιστον δεν νομίζω ότι πάντοτε γνωρίζουν τι είμαστε. Παρατηρήστε μια μικρή νυχτερίδα της τροπικής Αμερικής και του Τρίνινταντ. Βρέθηκε να κουρνιάζη κάτω από μια γέφυρα μαζί με κατσαρίδες 2 ιντσών (5 πόντων), μήκους. Για τη νυχτερίδα αυτή ο Γουώλτερ Γ. Ντάλκουεστ γράφει τα εξής: «Η ομοιότης της με κατσαρίδα ήταν καταπληκτική. Τα δήθεν πόδια ήσαν τα άκρα των πτερύγων της γυρισμένα έξω και πίσω από το σώμα σε μια γωνία 30° (μοιρών). . . . Από μια απόστασι 20 ποδών [6 μέτρων] ήταν τελείως αδύνατον να ξεχωρίση κανείς τις κατσαρίδες από τις νυχτερίδες, εκτός από το ότι δεν έβλεπα τα κοκκινόλαμπα μάτια των κατσαρίδων.»

Τώρα αν ξανακυττάξετε ακόμη μια φορά τη φωτογραφία μου θα σας πω κάτι για το . . .

Πώς Πετούμε

Στην πραγματικότητα τα φτερά μας αποτελούνται από λεπτό δέρμα. Απλώνεται από τα μπροσθινά άκρα μας σε όλο το μήκος κάθε πλευράς του σώματος μας μέχρι και τα πισινά πόδια μας. Το δέρμα ή η μεμβράνη απλώνεται ανάμεσα στα πέντε δάχτυλα μας, δηλαδή, τα τέσσερα δάχτυλα και τον αντίχειρα.

Συνήθως κουρνιάζομε με το να κρεμιόμαστε ανάποδα από τα πόδια μας. Γενικά, ‘απογειωνόμαστε’ πέφτοντας από τον τόπο που κουρνιάζομε. Απλούστατα, απλώνομε τα φτερά μας και είναι σαν να μεταφερώμεθα από τον αέρα. Αλλά δεν έχομε και δυσκολία ν’ ‘απογειωθούμε’ από επίπεδη θέσι. Ό,τι χρειάζεται να κάμωμε είναι να πηδήξωμε στον αέρα, χρησιμοποιώντας πόδια και χέρια στην επιχείρησι εκτοξεύσεως.

Όσον αφορά το μήκος των πτερύγων, ασφαλώς υπάρχουν μεγάλες διαφορές μεταξύ μας. Παραδείγματος χάριν, η μικρή καφετιά νυχτερίδα, με σώμα μήκους λιγώτερο από 4 ίντσες (10 εκατοστά), μπορεί ν’ απλώση τα φτερά της σε δεκατέσσερις ίντσες (35,5 εκατοστά). Ωστόσο, η νικήτρια ανάμεσα μας είναι η «ιπτάμενη αλεπού,» και ονομάζεται έτσι λόγω του παρουσιαστικού της. Αυτές οι νυχτερίδες με σκούρο καφέ χρώμα που κατοικούν περισσότερο στις τροπικές χώρες, εκτός της Νοτίου Αμερικής, έχουν έκτασι πτερύγων που ξεπερνά τα πέντε πόδια (1,5 μέτρο)!

Για να πετάξη ή να σταματήση η μικρή καφετιά νυχτερίδα κινεί την ουρά της προς τα κάτω, κάνοντας την να λειτουργή σαν φρένο. Η νυχτερίδα με τη στρογγυλή μύτη πετά αργά, αλλά μπορεί να υπερίπταται και πάνω από κάτι που προκαλεί ενδιαφέρον.

Πού Κατοικούμε

Τώρα δυο λόγια για τη ζωή μας στις σκοτεινές και μυστηριώδεις σπηλιές. Πρέπει να ομολογήσω ότι εκατομμύρια από μας κουρνιάζομε σε βαθειές κατασκότεινες σπηλιές. Γνωρίζατε, όμως, ότι και μερικές από μας κατοικούμε σε δένδρα, σε διάφορα κτίρια, σε αρχαίους ναούς και σε τάφους ακόμη; Πολλές κατοικούν σε μερικές Αιγυπτιακές πυραμίδες! Άλλες καταλαμβάνομε άδειες φωλιές πουλιών και τρύπες ζώων. Κατοικούμε, επίσης, σε κωδωνοστάσια. Κάποτε ο Ήντεν Φίλποτς έγραψε τα εξής: «Η αδελφή του πατέρα του είχε νυχτερίδες στο κωδωνοστάσιο και την έκλεισαν σε άσυλο.» (Από το Σπίτι του Παγωνιού) Γνωρίζετε, φυσικά, ότι αυτό είναι ένα χιουμοριστικό ύφος του συγγραφέως που εννοούσε ότι αυτή ήταν τρελλή. Είμαστε υπεύθυνες γι’ αυτό το ανέκδοτο, διότι εμείς οι νυχτερίδες κατοικούμε μερικές φορές επάνω στους κώδωνες που είναι σ’ αυτούς τους πύργους.

Τι Τρώμε;

Τώρα αφήστε με να σας πω πώς γίνεται η κατάταξί μας σε ομάδες, όχι με επιστημονικά ονόματα, αλλά σύμφωνα με τις συνήθειες της τροφής μας και τη φυσιολογία. Αυτές που τρώγουν έντομα είναι και οι πιο πολλές. Γενικά συλλαμβάνουν τη λεία τους ενώ πετούν στον αέρα. Αυτές που τρώγουν φρούτα είναι οι τροπικές νυχτερίδες και τρώγουν κυρίως άγρια φρούτα, αν και είναι γνωστό ότι προκαλούν μεγάλες ζημίες στα περιβόλια.

Μερικές από μας τρέφονται με μικρά λουλούδια και έχουν μακρυές γλώσσες. Η γύρις του άνθους και το νέκταρ είναι το φαγητό τους. Αλλά σαύρες, βατράχια, μικρά θηλαστικά και πουλιά βρίσκονται στο μενού του μετρίου σχήματος σαρκοφάγων νυχτερίδων, αν και τρώγουν επίσης και άλλα πράγματα. Επίσης υπάρχουν μερικές που τρώγουν ψάρια. Τα πόδια τους, που είναι πολύ δυνατά, έχουν γαντζωτά νύχια που είναι ικανά ν’ αρπάζουν τη λεία τους κοντά στην επιφάνεια των υδάτων.

Αλλά παρέλειψα κάποια που μας έχει δυσφημήσει, και αυτή είναι,

Η Απαίσια Νυχτερίδα

Για πολύν καιρό τώρα κυκλοφορούν φανταστικά παραμύθια για πεθαμένους ανθρώπους που υποτίθεται ότι σηκώνονται από τα μνήματα τους τη νύχτα, ότι μεταμορφώνονται σε νυχτερίδες και ότι ροφούν το αίμα των άτυχων ανθρώπων. Γνωρίζετε την παληά ιστορία της απαίσιας νυχτερίδας. Ε, λοιπόν, κυρίως στις τροπικές και υποτροπικές περιοχές της Αμερικής υπάρχουν μέλη της «οικογενείας» μου, που είναι γνωστά σαν απαίσιες νυχτερίδες. Τρέφονται με αίμα, και μερικές φορές με αίμα ανθρώπων που κοιμούνται.

Η νυχτερίδα αυτή έχει δόντια που είναι σαν λεπίδες ξυραφιού. Πραγματικά, είναι τόσο κοφτερά που το δάγκωμα είναι τόσο ανώδυνο ώστε το ζώο ή ο άνθρωπος που κοιμάται σπάνια μπορεί να ξυπνήση απ’ αυτό. Ίσως επί είκοσι λεπτά περίπου η νυχτερίδα αυτή απολαμβάνει το γεύμα της με το παραπάνω, παίρνοντας τόσο αίμα που το μικρό σώμα της γίνεται στρογγυλό πριν ακόμη το γεύμα τελειώση.

Στην πραγματικότητα, το αίμα που καταπίνει (δεν το ρουφά) δεν είναι τόσο πολύ ώστε να θέτη τη ζωή των ανθρώπων σε κίνδυνο. Αλλ’ υπάρχει κάποιος άλλος κίνδυνος. Οι απαίσιες νυχτερίδες δυνατόν να έχουν λύσσα. Έτσι, όταν αφεθούν ανεξέλεγκτες, τα δαγκώματά τους μπορούν να καταλήξουν σε υδροφοβία και θάνατο. Οι νυχτερίδες αυτές μεταδίδουν και άλλες ασθένειες, όπως είναι η murrina (τρυπανοσωμίασις) που πλήττει τα κατοικίδια ζώα. Αυτές οι μικρές νυχτερίδες είναι επικίνδυνες, επίσης, γιατί τα δαγκώματά τους μπορούν να προκαλέσουν δευτερογενείς μολύνσεις.

Είναι Πάντοτε Βλαβερές;

Μήπως, όμως, αυτό σημαίνει ότι είμαστε όλες βλαβερές και απαίσιες νυχτερίδες; Όχι. Μερικές από μας εξυπηρετούν ένα χρήσιμο σκοπό με το να συντελούν στον έλεγχο του πληθυσμού των εντόμων. Άλλες, χωρίς να το γνωρίζουν, μεταφέρουν γύρι από άνθος σε άνθος. Κατόπιν, η κοπριά των νυχτερίδων, που είναι άφθονη στις σπηλιές των νυχτερίδων, μπορεί να χρησιμοποιηθή σαν οργανικό λίπασμα. Γνωρίζατε ότι επί είκοσι χρόνια η κοπριά αυτή σαν λίπασμα αγοραζόταν σε εμπορικές ποσότητες από τις περίφημες Σπηλιές του Κάρλσμπαντ στο Νέο Μεξικό; Και βέβαια.

Οι άνθρωποι μάς έχουν θεωρήσει τόσο χρήσιμες, ώστε θα μπορούσατε να πήτε ότι μας έχουν «στρατολογήσει.» Κατά τη διάρκεια του Αμερικανικού Εμφυλίου πολέμου, από την Κοπριά, ο Ομοσπονδιακός Στρατός παρήγαγε νίτρο (νιτρικόν νάτριον) για παραγωγή πυρίτιδος. Για το λόγο αυτό, ενώ ακόμη εμαίνετο ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, καταβλήθηκαν προσπάθειες να χρησιμοποιήσουν μερικές νυχτερίδες για τη μεταφορά μικρών εμπρηστικών βομβών. Είμαι ασφαλώς ευτυχής που η ιδέα αυτή εγκαταλείφθηκε!

Ακόμη κάτι. Σε μερικά μέρη, όπως η βόρειος Ινδία, τις νυχτερίδες αυτές, που τις ονομάζουν «ιπτάμενες αλεπούδες,» τις τρώνε. Λένε ότι το κρέας τους μοιάζει σαν κοτόπουλο. Αλλά ελπίζω ότι η ιδέα αυτή των ανθρώπων ν’ αρχίσουν να μας τρώνε δεν θα επεκταθή. Αντιμετωπίζομε αρκετά προβλήματα ήδη στην προσπάθεια ν’ αποφεύγωμε την επίθεσι των φιδιών των αρπακτικών ορνέων και άλλων ζώων (ακόμη και μερικών νυχτερίδων) που νομίζουν ότι το κρέας μας έχει καλή γεύσι. Συμπτωματικώς, οι άνθρωποι κάτω από τον Νόμο που είχε δοθή στο Μωυσή, δεν επιτρεπόταν να μας τρώνε.—Λευιτ. 11:13-19.

Τώρα, τι θα πη κανείς για τη γνώμη ότι οι νυχτερίδες είναι βρώμικες; Ακούστε τι είπε ο Έρνεστ Γουώκερ, πρώην βοηθός Διευθυντού του Εθνικού Ζωολογικού κήπου των Ηνωμένων Πολιτειών, στην Ουάσιγκτον. Παρετήρησε τα εξής: «Οι νυχτερίδες δεν είναι με κανένα τρόπο ακάθαρτες. Είναι καθαρές όπως και οι γάτες. Καθαρίζονται, κάθε πρωί και μετά από κάθε γεύμα.» Σ’ αυτό χρησιμοποιούμε τη γλώσσα μας και τα δάχτυλα των ποδιών μας. Απλώνομε το ένα από τα πισινά μας πόδια και ξύνομε την πλάτη μας, το πρόσωπο μας και το πάνω μέρος του κεφαλιού μας.

Μερικοί άνθρωποι λέγουν ότι μεταφέρομε κοριούς. Πότε, πότε παράσιτα, ναι. Κοριούς, όμως, όχι, αν αυτό σας παρηγορή!

Πραγματικά Είμαστε Μοναδικές!

Και τώρα ας σας πω μερικά πράγματα που είναι κάπως μοναδικά για μας. Μερικές από μας ναρκώνονται το χειμώνα. Ακούστε αυτό που είπε ο Τζέιμς Πόλιν: «Η νυχτερίδα είναι θερμόαιμη όταν βρίσκεται, σε κίνησι, αλλ’ έχει ψυχρό αίμα όταν βρίσκεται σε νάρκη. Μπορεί να πέση σε χειμερινή νάρκη πιο γρήγορα και πιο εύκολα από άλλα θηλαστικά—πράγμα που εξηγεί γιατί μπορεί τόσο εύκολα να μπη στο ψυγείο. [Μερικές μας κρατούν εκεί μέσα για εργαστηριακές έρευνες.] Ρίχνει τη θερμοκρασία του σώματος της και πέφτει στον ύπνο· η καρδιά ρίχνει το σφυγμό από 180 το λεπτό στους 3, και η αναπνοή πέφτει από οκτώ αναπνοές το δευτερόλεπτο σε οκτώ το λεπτό. Ενώ η νυχτερίδα έχει λίγο συσσωρευμένο λίπος—όπως συνήθως έχει τους πρώτους μήνες του φθινοπώρου προτού πέση σε χειμερινή νάρκη—μπορεί να ζήση επί μήνες μέσα σε ψυγείο, χωρίς τροφή και περιποίησι, «με τη μηχανή στο ρελαντί,» ενώ περιμένει τη σειρά της να έλθη κάτω από εξονυχιστική εργαστηριακή έρευνα.»—Από το βιβλίο Θαυμάσια και Μυστήρια από τον Ζωικό μας Κόσμο.

Όσες από μας δεν πέφτουν σε νάρκη μέσα σε σπηλιές ή αλλού κατά την εποχή του χειμώνα, μεταναστεύομε σε τόπους όπου μπορούμε να βρούμε τροφή. Εκτός τούτου, μερικές από μας νομίζουν ότι είναι καλύτερο να περνούμε τους χειμερινούς μήνες σε θερμότερα κλίματα.

Ακούστε, γνωρίζατε ότι μερικές από τις θηλυκές νυχτερίδες όταν είναι έγκυες, δημιουργούν μαιευτικές αποικίες; Οι νυκτοπύλες (νυκτόβιες νυχτερίδες) αποτελούν παράδειγμα γι’ αυτό. Μερικές φορές κάπου τετρακόσιες από τις θηλυκές έγκυες συγκεντρώνονται και ιδρύουν «μαιευτικούς θαλάμους» μέσα σε κτίρια ή σε δέντρα. Επί πλέον, μερικές νυχτερίδες, εναποθηκεύουν, προφανώς, αρσενικό σπέρμα. Σε πολλές περιπτώσεις ζευγαρώνομε το φθινόπωρο και πέφτομε σε νάρκη κατά τη διάρκεια του χειμώνα, αλλά τα θηλυκά μας δεν ρίχνουν ωάρια μέχρι την επομένη άνοιξι οπότε γίνεται η γονιμοποίησις. Δεν είναι αυτό κάτι;

Το Ηχητικό μας Σύστημα

Υπάρχουν άνθρωποι που χρησιμοποιούν την έκφρασι «τυφλός σαν νυχτερίδα.» Αλλά δεν είμαστε τυφλές και μερικές από μας μπορούν και βλέπουν πολύ καλά. Ωστόσο έχομε ένα πολύ ειδικό τρόπο που κυκλοφορούμε, έναν τρόπο που φέρνει σε αμηχανία τους επιστήμονες. Ονομάζεται «εντόπισις ήχων» και λειτουργεί ως εξής:

Καθώς πετούμε ολόγυρα, βγάζομε κραυγές, τιτιβίσματα, πλαταλίσματα, σφυρίγματα και τα παρόμοια από τα στόματα και τις μύτες μας. Εφ’ όσον οι ήχοι αυτοί κυμαίνονται από 25.000 έως 70.000 παλμούς το δευτερόλεπτο, εσείς οι άνθρωποι—με ακροαστική δυνατότητα μόνον γύρω στους 30.000 παλμούς—δεν μπορείτε ν’ ακούσετε τους περισσότερους από τους ήχους. Αλλ’ όπως γνωρίζετε, δεν ακούμε ούτε εμείς τους δικούς μας ήχους, γιατί όταν αυτοί εκπέμπωνται, οι μυς των αυτιών μας συστέλλονται στιγμιαίως ‘αποθώντας τον ήχο.’ Εκείνο που ακούμε είναι ο ήχος που προσκρούει και επανέρχεται από κάθε αντικείμενο που τυχαίνει να βρίσκεται στο δρόμο μας. Μ’ αυτόν τον τρόπο, ακόμη και σε βαθύ σκοτάδι, μπορούμε να κάνωμε ελιγμούς ώστε ν’ αποφεύγουμε τα εμπόδια.

Με όλες αυτές τις κραυγές, τα σφυρίγματα και άλλα, πώς μπορούμε και αποφεύγωμε να συγκρουώμεθα μεταξύ μας όταν πετούμε τόσες πολλές μαζί κατά κοπάδια; «Είναι νοητόν,» έγραψε ο Τόμας Ρ. Χένρυ, «διότι το κάθε ζώο έχει τον ατομικό του τύπο ήχου και καθοδηγείται μόνον από τους δικούς του ήχους. Διαφορετικά, φαίνεται ότι θα υπήρχε πλήρης σύγχυσις από τους ήχους πολλών εκατοντάδων νυχτερίδων που κινούνται σαν κοπάδια.»

Αλλά γιατί να μη μεταφέρωμε το ζήτημα λίγο μακρύτερα; Πώς οι νυχτερίδες που τρώνε έντομα μπορούν να διακρίνουν τη διαφορά μεταξύ των ήχων, που προέρχονται από κάποιο εμπόδιο και των ήχων που προέρχονται όταν προσκρούουν σε κάποιο πιθανό γεύμα; Μέχρι τώρα εσείς οι άνθρωποι δεν το γνωρίζετε κι εγώ δεν σας το λέω.

Τώρα, όμως, ποιος είναι ο σκοπός όλης αυτής της ομιλίας; Απλώς ήθελα να διορθώσω μερικές παρανοήσεις για τον εαυτό μου και τις συντρόφισσες μου. Κι ακόμη κάτι: Πραγματικά ήθελα να σας εντυπωσιάσω με τις μοναδικές μου ικανότητες. Φυσικά τις αποκτήσαμε με φυσικό τρόπο. Έτσι, λοιπόν, η τιμή ανήκη πραγματικά στον Δημιουργό του μόνου ιπταμένου θηλαστικού.