Έχετε Ιδεί τα Θαύματα του Θεού στο Βυθό;
Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ μπορεί να επιτύχη θαυμαστά πράγματα χρησιμοποιώντας τον νου του. Αλλά, συνήθως, είτε αντιγράφει από τα φυσικά πράγματα είτε διαπιστώνει ότι οι ανακαλύψεις και οι επινοήσεις του χρησιμοποιούνται ήδη επί αιώνες στον φυτικό ή ζωικό κόσμο. Και υπάρχουν πολλά φυσικά φαινόμενα που ο άνθρωπος δεν μπορεί να μιμηθή. Στα μεγάλα βάθη των ωκεανών, βρίσκομε τέτοια θαύματα σε ατελείωτη ποικιλία.
Εξετάστε σαν ένα μόνο παράδειγμα αυτών των θαυμάτων το φαινόμενο της ψυχρής φωτεινότητος. Τα φωτεινά ψάρια διαφόρων ειδών επιτυγχάνουν σχεδόν τέλεια, 100 τοις εκατό, μεταβολή της ενεργείας σε φως—και συνεπώς, καθόλου θερμότητα. Αυτή την ικανότητα την έχουν και μερικά έντομα της ξηράς, αλλά στον ωκεανό την βρίσκομε πιο διαφοροποιημένη σε μορφή και χρήσι—για προστασία, για αναζήτησι τροφής και για ζευγάρωμα.
Εξαιρετικοί Κατασκευασταί
Ο άνθρωπος είναι μεγάλος κατασκευαστής. Μέσω ηλεκτρονικών υπολογιστών και με τη βοήθεια λεπτομερών σχεδίων εκρηκτικών υλών, γιγαντιαίων εκσκαφέων, πανύψηλων γερανών και με τεχνίτες κάθε είδους, εγείρει κατασκευές μεγάλου μεγέθους και ωραιότητος. Εντούτοις, υπάρχουν κατασκευαστές στον ωκεανό των οποίων οι προσπάθειες, από μερικές απόψεις, υπερβαίνουν κατά πολύ τις προσπάθειες του ανθρώπου. Είναι σαν να ήθελε ο Δημιουργός να εντυπώση στον άνθρωπο το γεγονός ότι η δημιουργική ικανότης προέρχεται απ’ τον Θεό και ότι όσες ικανότητες έχει ο άνθρωπος, τις έλαβε από τον Θεό. Ο άνθρωπος δεν μπορεί δικαίως να καυχηθή για τη σοφία του.—Ιερεμ. 9:23, 24· 1 Κορ. 4:7.
Οι πιο εκπληκτικές κατασκευές του ωκεανού είναι οι όμορφοι σχηματισμοί από κοράλλια. Υπάρχουν εκατοντάδες νησιά από κοράλλια και ατόλλες (νησιά που σχηματίζουν ένα δακτύλιο γύρω από μια λιμνοθάλασσα), ιδιαιτέρως στον Ειρηνικό Ωκεανό, και μόνο τα τελευταία σχετικώς χρόνια μπόρεσε ο άνθρωπος να καταλάβη, ως ένα βαθμό, πώς ακριβώς έγινε η κατασκευή.
Τα κοράλια είναι μικρά ζώα που ονομάζονται πολύποδες και τα περισσότερα έχουν μέγεθος μόνο ένα κλάσμα της ίντσας, μολονότι μερικά φθάνουν σε διάμετρο ενός ποδός (0,3 μέτρα). Οι πολύποδες έχουν κυλινδρικά σώματα μ’ ένα στόμα στην μια άκρη, ενώ με την άλλη άκρη προσκολλώνται στον βυθό της θάλασσας. Επειδή παίρνουν ασβέστιο από το νερό της θάλασσας, σχηματίζουν ασβεστολιθικούς σκελετούς. Όταν πεθαίνουν αυτά, άλλα πολύποδα κτίζουν επάνω στους σκελετούς των. Αμέτρητα δισεκατομμύρια πολυπόδων έχουν προσφέρει τους σκελετούς των για να σχηματίσουν νησιά και υποβρύχιους σκοπέλους. Το Μέγα Φράγμα έξω από τη βορειοανατολική ακτή της Αυστραλίας είναι ο μεγαλύτερος κοραλλιογενής σχηματισμός του κόσμου—μήκους 1.250 μιλίων (περίπου 2.000 χιλιομέτρων). Αυτοί οι σκόπελοι είναι επικίνδυνοι για τα πλοία. Αλλά μπορεί επίσης να είναι και προστασία, επειδή ηρεμούν τα νερά μεταξύ του σκοπέλου και της ξηράς.
Ο υποβρύχιος «κοραλλιογενής κήπος» είναι ένα από τα πιο όμορφα θεάματα του ωκεανού. Τα κοράλλια βρίσκονται σε μεγάλη ποικιλία σχεδίων, με φωτεινές αποχρώσεις του κόκκινου, πορτοκαλί, καφέ, κίτρινου, μωβ και πράσινου. Μερικά μοιάζουν σαν δένδρα με κλαδιά με άστρα στις άκρες τους· μερικά μοιάζουν σαν φύλλα, φτέρες ή βεντάλιες· άλλα μοιάζουν με μανιτάρια, θόλους ή μικροσκοπικούς σωλήνες. Ένας κοραλλιογενής κήπος είναι σπίτι για πολλά άλλα ζώα—ακτίνια (θαλάσσιο ρόδο), μέδουσες και όλα τα είδη των ζωηρόχρωμων ψαριών που ζουν μέσα και γύρω από τα όμορφα κοραλλένια κάστρα τους.
Οι υποβρύχιοι κοραλλένιοι σκόπελοι θεωρούνται «ίσως η πιο πολύπλοκη κοινωνία της φύσεως.» Ο Καθηγητής Τζων Ντ. Άιζεκς, διευθυντής των ερευνών θαλασσίας ζωής του ωκεανογραφικού Ινστιτούτου Σκριπς, είπε: «Από τα θεμέλιά τους στα αρχαία ηφαιστειογενή βουνά που βυθίζονται αργά, τα πλάσματα των κοραλλιογενών σκοπέλων ανεγείρουν τις μεγαλύτερες οργανικές κατασκευές που υπάρχουν. Ακόμη και η μικρότερη ατόλλη υπερβαίνει κατά πολύ σε σχέδιο οποιοδήποτε από τα μεγαλύτερα κτιριακά επιτεύγματα του ανθρώπου και μια μεγάλη ατόλλη φθάνει στην πραγματικότητα το σύνολο του όγκου της μεγαλυτέρας οικοδομής του ανθρώπου που υπάρχει τώρα.» Σταθήτε και σκεφθήτε για μια στιγμή τι ακριβώς σημαίνει αυτό.
Παράξενες αλλά Επιτυχείς Συνεργασίες
Η αλληλοεξάρτησις είναι το χαρακτηριστικό της ζωής του ωκεανού. Μερικές φορές βρίσκομε αυτή την αρχή να λειτουργή με τους πιο απροσδόκητους τρόπους. Υπάρχουν εκατοντάδες περιπτώσεις ενός είδους «συνεργασίας» μεταξύ διαφορετικών πλασμάτων. Παραδείγματος χάριν, υπάρχουν θαλάσσια ζώα που προσφέρουν τις υπηρεσίες «γιατρού» ή τουλάχιστον «καθαριστού» σε άλλα ζώα.
Μεταξύ αυτών είναι η ζωηρόχρωμη γαρίδα «καθαριστής» και η νεαρή ρίνη (είδος ψαριού) που απομακρύνουν τα παράσιτα από άλλα ψάρια. Αυτά τα ψάρια «γιατροί» περιμένουν στα «γραφεία» τους στον σκόπελο—συνήθως κάποια κόγχη του κοραλλιού—τους «πελάτες» τους, που έρχονται για να πάρουν σειρά.
Το κίτρινο μπαρμπούνι, επί παραδείγματι, κινείται κατά αγέλες στο στέκι του «γιατρού,» μιας νεαρής Γαλλικής ρίνης. Κάθονται υπομονητικά στην άμμο, περιμένοντας τη σειρά τους. Καθώς έρχεται η σειρά του, κάθε μπαρμπούνι γίνεται κόκκινο. Αφού δεχθή την περιποίησι, παίρνει πάλι το φυσιολογικό του άσπρο και κίτρινο χρώμα και ο επόμενος «ασθενής» γίνεται κόκκινος.
Μερικά ψάρια ζητούν περιποίησι με το να στέκωνται στο κεφάλι ή την ουρά τους. Μερικοί καθαρισταί περιποιούνται μια μεγάλη ποικιλία άλλων πλασμάτων, μερικές γαρίδες μάλιστα καθαρίζουν ακόμη και το χέρι και τα νύχια των δακτύλων ενός ανθρώπου. Άλλοι καθαρισταί είναι εκλεκτικοί και ειδικεύονται μόνο σε ωρισμένους «πελάτες» ή είδη ψαριών.
Μ’ αυτή τη δραστηριότητα της συνεργασίας που ονομάζεται συμβίωσις, ωφελούνται και τα δύο μέρη. Εκείνο που δέχεται την περιποίησι, καθαρίζεται από τα παράσιτα, τις μολυσμένες σάρκες και τα μικρόβια, και οι πληγές που μπορεί να είχε, αρχίζουν να θεραπεύονται. Ο καθαριστής με τη σειρά του, βρίσκει τροφή.
Ως επί το πλείστον, τα ψάρια καθαρισταί δεν κινδυνεύουν από τα ψάρια που εξυπηρετούν. Γενικώς, αυτά που δέχονται την περιποίησι, εκτιμούν τις υπηρεσίες που δέχονται. Παραδείγματος χάριν, η σμέρνα και μερικά άλλα ψάρια επιτρέπουν στον καθαριστή να μπη στο στόμα τους και να καθαρίση τα δόντια τους. Το ακτίνιο (θαλάσσιο ρόδον) αφήνει τη γαρίδα «καθαριστή» να συρθή με ασφάλεια πάνω από τους δηλητηριώδεις πλοκάμους του, να προσφέρη τις υπηρεσίες της απολαμβάνοντας προστασία καθώς επίσης και λίγη από την τροφή που βρίσκει το ακτίνιο. Η μικρή τρίγλη ο πωμάκεντρος είναι άλλοι συγκάτοικοι του ακτινίου. Η τριγλώχιν η βολδώδης ζη ανάμεσα στα αιχμηρά αγκάθια του αχινού. Η θανατηφόρος Πορτογαλική μουδιάστρα (είδος μέδουσας) επιτρέπει στον Νομέα, ένα μικρό ψάρι, να φτιάξη το σπίτι του στην ασφάλεια των επικίνδυνων πλοκάμων της που κανονικά παραλύουν τα άλλα ψάρια και τα φέρνουν στο στόμα της μουδιάστρας.
Κωμική αλλά αμοιβαία ωφέλιμη συνεργασία επιτυγχάνεται από τον πάγουρο και το ακτίνιο. Κάπου-κάπου ο πάγουρος επιτρέπει στο ακτίνιο να προσκολληθή στην πλάτη του ή στο κέλυφος του. Μ’ αυτόν τον τρόπο το ακτίνιο εξασφαλίζει μεταφορά όπου υπάρχει τροφή διαθέσιμη, ενώ ο πάγουρος προστατεύεται από τους εχθρούς του μέσω των δηλητηριωδών αποφύσεων του ακτινίου.
Ακόμη και ο αδηφάγος καρχαρίας έχει ένα συνεργάτη, τον ναυκράτη. Η άκρη του κεφαλιού του ναυκράτη είναι μια μεγάλη βεντούζα. Σαν «αμοιβή» για τον καθαρισμό του καρχαρία, προσκολλάται στην εσωτερική πλευρά του καρχαρία κι έτσι μπορεί εύκολα να παίρνη το μερίδιο του από τα απομεινάρια όταν ο καρχαρίας βρίσκη ένα γεύμα.
Δραστήριοι Σωτήρες της Θάλασσας
Μολονότι πολλά από τα μικρότερα πλάσματα του ωκεανού βρίσκουν την τροφή τους χωρίς πολλή μετακίνησι, και σε μερικά, όπως τα ψάρια καθαριστές, η τροφή έρχεται μόνη της, δεν συμβαίνει το ίδιο και για τα ψάρια της ανοικτής θάλασσας. Εκεί, το αν θα βρη ένα ψάρι αρκετή τροφή ή όχι, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ταχύτητα. Έτσι, όπως θ’ ανεμένετο, πολλά ψάρια είναι πολύ γρήγοροι κολυμβηταί. Είναι εξαιρετικά δύσκολο να διαπιστωθή ακριβώς η μεγίστη ταχύτης των ταχύτατων κολυμβητών επειδή αυτή η ταχύτης δεν παρατείνεται πολύ. Συνήθως είναι μόνο μια γρήγορη, σαν αστραπή κίνησις προς τα εμπρός, ή μια αιφνίδια προσπάθεια που απαιτείται για να συλληφθή μια ευκίνητη λεία. Αλλά έχουν μετρηθή οι ταχύτητες ψαριών σε αποστάσεις, μολονότι όχι με απόλυτη ακρίβεια. Ο δραστήριος τόνος, το μόνο ψάρι του οποίου η θερμοκρασία είναι μεγαλύτερη από τη θερμοκρασία της θαλάσσης, κολυμπά συνεχώς, επειδή το σώμα του είναι βαρύτερο από το νερό της θάλασσας. Ο τόνος φαίνεται ότι μπορεί να κολυμπά ασταμάτητα με εννέα μίλια (περίπου 14 χιλιόμετρα) την ώρα. Μια έκθεσις, λέγει ότι ο ιστιοφόρος (είδος ψαριού) μπορεί να κολυμπήση με ταχύτητα πενήντα μιλίων (περίπου 80 χιλιόμετρα) την ώρα. Η σφύραινα είναι επίσης πολύ γρήγορο ψάρι. Λέγεται ότι το χελιδονόψαρο φθάνει την ταχύτητα των τριάντα πέντε μιλίων (56 χιλιομέτρων) την ώρα πριν κάνη άλμα έξω από το νερό πετώντας για λίγο στον αέρα. Πιστεύεται ότι ο τόνος, το δελφίνι και ο μέρλαγγος είναι ακόμη ταχύτερα. Ακόμη και η γιγαντιαία βατίς ή σαλάχι, που κολυμπά κτυπώντας τα «φτερά» της, μπορεί να επιτύχη αρκετή ταχύτητα ώστε να κάνη ένα μεγάλο άλμα έξω από το νερό.
Βέβαια αυτά τα ψάρια είναι όλο ενέργεια και μυς. Αλλά αυτό δεν είναι αρκετό για να εξηγήση την ταχύτητά τους. Το πρόβλημα είναι ότι το νερό είναι περίπου 800 φορές πυκνότερο του αέρος. Είναι επίσης περίπου πενήντα φορές πιο παχύρρευστο και δημιουργεί μεγαλύτερη αντίστασι. Στα πλοία, η αντίστασις που προξενείται από το νερό και τον στρόβιλο είναι ένας σημαντικός παράγων και απαιτείται μεγάλη δαπάνη ενεργείας για να «διασχίσουν» το νερό. Οι ναυπηγοί προσπαθούν να επινοήσουν μέσα για την υπερπήδησι του προβλήματος. Εξετάζουν ερωτήματα όπως: Πώς συμβαίνει ώστε τα γρήγορα ψάρια, όπως ο τόνος, να επιτυγχάνουν πραγματικά μεγαλύτερη ταχύτητα απ’ όση λένε οι μαθηματικοί ότι θα μπορούσαν να επιτύχουν; Πώς ο τόνος και ο καρχαρίας γλιστρούν στο νερό τόσο ομαλά και χωρίς στροβιλισμό;
Μερικές απαντήσεις είναι γνωστές. Κατ’ αρχήν, αυτά τα ψάρια είναι πολύ αεροδυναμικά, πράγμα που αντιγράφουν οι σχεδιαστές υποβρυχίων. Τα ψάρια που κολυμπούν γρήγορα μπορούν επίσης να διπλώνουν τα πτερύγια τους επάνω στο σώμα τους. Τα λέπια προφανώς προσαρμόζονται στην πίεσι του νερού για να περιορίσουν τον στροβιλισμό. Αλλά το κυριώτερο μυστικό της ταχύτητάς τους, που ήταν επί πολύ καιρό ένα μυστήριο, βρίσκεται στην κατασκευή του δέρματος τους που είναι ελαστικό και ευκίνητο. Τα σκληρό δέρμα του δελφινιού φαίνεται ότι βρίσκεται πάνω από ένα στρώμα λίπους, που το κάνει να υποχωρή στα κύματα του στροβιλισμού και επομένως να τα εξουδετερώνη. Επιπροσθέτως, το δέρμα πολλών γρήγορων θαλασσίων κολυμβητών είναι πορώδες και καλύπτεται με βλέννα που δημιουργεί νημάτια τα οποία επιτρέπουν στο ψάρι να γλιστρά στο νερό παραμένοντας ήρεμο και σχεδόν ασάλευτο. Οι πειραματιστές που προσπαθούν να εφαρμόσουν αυτές τις αρχές στην ναυπηγική, χρησιμοποίησαν ουσίες που δημιουργούν νημάτια και διεπίστωσαν ότι εμπόρεσαν να περιορίσουν την αντίστασι του νερού μέχρι 70 τοις εκατό! Εν τούτοις, το κόστος αυτής της μεθόδου είναι τεράστιο.
Η Εξερεύνησις της Θάλασσας δεν Γίνεται Ποτέ Ανιαρή
Ο Δημιουργός έχει βάλει μια ατέλειωτη ποικιλία πραγμάτων στην επιφάνεια της γης που μπορούν να προκαλούν το ενδιαφέρον των ανθρώπων επ’ άπειρον καθώς αυτοί εξερευνούν αυτά τα θαύματα. Δεν είναι λιγώτερα όμως τα θαύματα του ωκεανού. Εκεί βρίσκονται τα πιο παράξενα πλάσματα και όλα μαζί συμβάλλουν σημαντικά στη μέθοδο της αλληλοεξαρτήσεως, μολονότι παραμένει ακόμη μυστήριο το πώς ακριβώς γίνεται αυτά σε μερικές περιπτώσεις.
Παραδείγματος χάριν, υπάρχει η μυξίνη η κολλώδης που μοιάζει με χέλι κι έχει τρεις καρδιές, από τις οποίες η μία είναι αδρανής. Το στόμα της είναι απλώς μια στρογγυλή τρύπα. Έχει δόντια στη γλώσσα της και ένα μοναδικό ρουθούνι. Η μυξίνη κατοικεί στον πυθμένα του ωκεανού και είναι συνήθως μισοθαμμένη στη λάσπη. Αυτό το ψάρι αποθηκεύει τόση λάσπη που αν τοποθετηθή σ’ ένα μικρό κουβά μία μυξίνη μήκους δέκα ως δεκαπέντε ιντσών (25-38 εκατοστομέτρων) κι ύστερα αναταραχθή, είναι δυνατόν μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα να μεταβάλη όλο το περιεχόμενο του κουβά σε μια μεγάλη μπάλλα από λάσπη. Η ευκίνητη μυξίνη μπορεί επίσης να δεθή σε κόμπο. Για ποιο σκοπό; Για να μπορέση να εφαρμόση μεγαλύτερη δύναμι μοχλού στο θύμα της, που ψοφάει και να το διαπεράση με τη γλώσσα της, που είναι σαν λίμα. Η λάσπη κάνει επίσης την μυξίνη γλιστερή και είναι δύσκολο να την πιάσης. Αλλά, καθώς σύρεται για να γίνη κόμπος, μπορεί να καθαρίζεται από το γλοιώδες κάλυμμα της. Έτσι, απομακρύνει την περίσσεια λάσπη ώστε να μη κλείσουν οι ζωτικές οπές των βραγχίων της.
Ένα γνωστό αλλ’ ωστόσο παράξενο πλάσμα είναι το στρειδόνι (λεπάς η νηττοφόρος, κοινώς μύδι της πάπιας). Το είδος που λέγεται βάλανος δεν αρέσει καθόλου στους ναυτικούς επειδή έχει τη συνήθεια να προσκολλάται σχεδόν αμετακίνητο στην καρίνα των πλοίων επιβραδύνοντας τα πλοία και προξενώντας κατανάλωσι καυσίμων λόγω της αντιστάσεως. Αυτό το μικρό πλάσμα παράγει μια κόλλα τόσο δυνατή, ώστε ένα στρώμα κόλλας πάχους μόνο 3/10.000 της ίντσας (0,0762 χιλιοστών) έχει «δύναμι διατμήσεως» 7.000 πάουντς ανά τετραγωνική ίντσα (493 χιλόγραμμα ανά τετραγωνικό εκατοστό)! Αυτή η κόλλα είναι στην πραγματικότητα κονία (τσιμέντο) που ανθίσταται στη θερμότητα και στο ψύχος, σε δυνατά οξέα και αλκαλικά, σε οργανικά διαλύμματα και στο νερό. Μπορεί να συνδέση μόνιμα σχεδόν οποιονδήποτε συνδυασμό ουσιών. Επειδή σκληραίνει και ‘βουλκανιζάρεται’ στο αλμυρό νερό, θα μπορούσε να είναι πολύτιμο για ιατρικούς σκοπούς. Οι οδοντογιατροί θα το εύρισκαν ιδεώδες επίχρισμα για να σφραγίζουν τις οπές των δοντιών. Θα μπορούσε πιθανόν να χρησιμοποιηθή στην πλαστική χειρουργική και για τη συγκόλλησι σπασμένων οστών. Αυτή η ισχυρή, ανθεκτική ουσία θα είχε πλήθος βιομηχανικών χρήσεων. Οι επιστήμονες προσπαθούν με επιμονή να αναλύσουν και να συνθέσουν αυτή τη θαυμάσια συγκολλητική ουσία, αλλά χωρίς αποτέλεσμα προς το παρόν.
Αφού εκκολαφθή και αναπτυχθή από το στάδιο της νύμφης, το μύδι εγκαθίσταται μέσα (στην κυριολεξία «επάνω») στο πιθανό «σπίτι» του, μέσω της μονίμου αυτής ουσίας που μοιάζει με τσιμέντο. Το κέλυφός του σε σχήμα ηφαιστείου έχει τέσσερις γλιστερές πλάκες που ανοίγουν στον «κρατήρα» για ν’ αφήσουν τα πτεροειδή πόδια του ν’ αναδιπλωθούν για να τραβήξη πλακτόν στο στόμα του. Τα μύδια προσκολλώνται σε βράχους, σε θαλασσινά κοχύλια, σε φάλαινες, σε πλοία, ακόμη και σε στερεά κατάλοιπα πετρελαίου. Πραγματικά, υπάρχουν και μύδια που προσκολλώνται σε άλλα μύδια.
Πολλά μύδια έχουν τα όργανα και του αρσενικού και του θηλυκού, αλλά τα περισσότερα από το πιο κοινό είδος δεν αυτογονιμοποιούνται. Αφού είναι μονίμως αγκυροβολημένα πώς μπορούν και βρίσκουν σύντροφο; Για τα μύδια αυτό δεν αποτελεί σημαντικό πρόβλημα. Επειδή ζουν σε μια πολύ συνωστισμένη κοινωνία, το μόνο που έχουν να κάνουν είναι να διαλέξουν ένα κατάλληλο σύντροφο για το ζευγάρωμα. Ύστερα γεφυρώνουν την απόστασι μέσω ενός μακρού εισελκομένου σωλήνος.
Υπάρχει ένα είδος μυδιού που δεν προσκολλάται στα πλοία, αλλά προτιμά τους υποβρύχιους βράχους. Αυτή η λεπάς αρέσει περισσότερο σε πολλούς, όχι μόνον επειδή δεν ενοχλεί τα πλοία, αλλά επίσης κι επειδή φθάνει σε βάρος περίπου τριών πάουντς (1,4 χιλιόγραμμων) και είναι μια λιχουδιά που μοιάζει πολύ σε γεύσι με τον αστακό και το καβούρι.
Απ’ όλα αυτά, θα συμφωνήσωμε ότι ο ψαλμωδός έλεγε την αλήθεια όταν έψαλλε:
«Οι καταβαίνοντες εις την θάλασσαν με πλοία,
Κάμνοντες εργασίας εν ύδασι πολλοίς,
Αυτοί βλέπουσι τα έργα του Κυρίου
Και τα θαυμάσια αυτού τα γινόμενα εις τα βάθη.»—Ψαλμ. 107:23, 24.
Αυτοί που ερευνούν κάτω από την επιφάνεια του ωκεανού, στα μεγάλα βάθη, βλέπουν ακόμη πιο εκπληκτικά θαύματα. Έχουν ανακαλύψει πολλά πράγματα που είναι ωφέλιμα για τον άνθρωπον που ζη στην ξηρά και όμως οι ίδιοι παραδέχονται ότι δεν ‘έξυσαν ούτε την επιφάνεια.’ Υπάρχουν πολύ περισσότερα να εξακριβωθούν για τα θαύματα του βυθού, μια ανεξάντλητη πηγή πληροφοριών, τροφής, πλούτου και ατέλειωτης αναψυχής για κείνους που έχουν τη χαρά να ‘καταβαίνουν εις την θάλασσαν’ για να εξερευνούν τα θαυμάσιά της.
[Εικόνα στη σελίδα 17]
Ψάρια που ζουν μέσα στα θανατηφόρα πλοκάμια της Πορτογαλικής μουδιάστρας
[Εικόνα στη σελίδα 19]
Το ψάρι που μπορεί να δίνεται κόμπο