Εκεί Όπου Ποτάμια και Δάση Είναι Φίλοι του Ανθρώπου

Από τον ανταποκριτή του «Ξύπνα!» στην Παπούα της Νέας Γουινέας

Η ανάγκη του ανθρώπου για ενέργεια που παράγεται από εύκολα προσιτές φυσικές πηγές, αυξάνει συνεχώς. Αυτή η ανάγκη έφερε ένα μεγάλο πλήθος επιστημόνων, μηχανικών, τεχνικών και εργατών σε μια κάπως άγνωστη περιοχή της γης—στη λεκάνη του Ποταμού Πουράρι στην Παπούα της Νέας Γουινέας. Εδώ υπάρχουν αχανή τροπικά δάση και άφθονα νερά χωρίς φράγματα από πολλούς ποταμούς, που αντιπροσωπεύουν ένα μεγάλο απόθεμα ενεργείας που δεν έχει ακόμη χρησιμοποιηθή από τον άνθρωπο.

Υπάρχουν ελπίδες ότι αυτά τα αποθέματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή ηλεκτρικής ενεργείας με την ελάχιστη δυνατή μόλυνσι του περιβάλλοντος. Όπως πιστεύεται, αυτό θ’ αποτελέση ευεργέτημα για τους ανθρώπους, την οικονομική ανάπτυξι και τη γενική πρόοδο της γοργά αναπτυσσόμενης χώρας.

Ίσως όμως η Παπούα της Νέας Γουινέας να σημαίνη για σας ελάχιστα εκτός από ένα όνομα. Ή ίσως να τη σκέπτεσθε σαν μια μακρινή απομονωμένη χώρα. Πώς είναι πραγματικά; Πού βρίσκεται αυτός ο Ποταμός Πουράρι; Και τι αλλαγές θα έφερνε σ’ αυτή την παράξενη χώρα ένα γιγάντιο σύστημα υδροηλεκτρικής ενεργείας; Ελάτε μαζί μας για να διαπιστώσετε μόνοι σας.

Απότομα Βουνά και Δίκτυο Ποταμών

Η Παπούα της Νέας Γουινέας περιλαμβάνει το ανατολικό τμήμα της ξηράς της Νέας Γουινέας, της μεγαλύτερης νήσου του κόσμου μετά τη Γροιλανδία. Βρίσκεται ακριβώς προς βορράν της Αυστραλίας. Μαζί με τα πολυάριθμα νησάκια και το αρχιπέλαγος, αυτή η έκτασις των 600 νήσων αποτελεί το ανατολικώτερο άκρο του μεγάλου τόξου της οροσειράς που εκτείνεται δια των Ιμαλαΐων και της Μαλαισίας στον Ειρηνικό. Περιλαμβάνει μερικές από τις πιο απότομες και επικίνδυνες ορεινές περιοχές. Συχνά αυτές οι οροσειρές είναι πολύ υψηλές, με κορυφές που υψώνονται στα 4.000 μέτρα (13.000 πόδια). Εδώ βρίσκομε απόκρημνες χαράδρες, γραφικές κοιλάδες και θορυβώδεις καταρράκτες. Πράγματι, είναι μια μοναδική και πολύ ενδιαφέρουσα χώρα.

Ο άνω ρους του Ποταμού Πουράρι έχει τις πηγές του εδώ στην υψίπεδη περιοχή, στην υψηλότερη κορυφή της Παπούα της Νέας Γουινέας, στο Όρος Γουίλχελμ. Καθώς αυτές οι ορεινές διακλαδώσεις του ποταμού κατεβαίνουν από τις ψηλές περιοχές σχηματίζουν τον κύριο ποταμό, τον Ποταμό Πουράρι. Αυτός ελίσσεται ανάμεσα από τροπικά δάση που είναι πιο χαμηλά και βαλτότοπους κατά μήκος του Κόλπου της Παπούα και τελικά εκβάλλει τα αργοκίνητα θολά νερά του στη Θάλασσα των Κοραλλιών.

Οι άνθρωποι αυτής της τροπικής χώρας με τη μεγάλη ποικιλία είναι εξίσου ενδιαφέροντες όσο και το περιβάλλον.

Ορεσίβιες Φυλές και Παράλιοι Κάτοικοι

Οι πρώτοι κάτοικοι της Παπούα της Νέας Γουινέας δεν ζούσαν από τη χώρα που τους περιέβαλλε. Ήσαν κυνηγοί και συλλέκτες της τροφής τους. Καθώς περνούσε ο καιρός, οι άνθρωποι άρχισαν να μαθαίνουν την κηπουρική και την καλλιέργεια των φυτών. Σήμερα, έχει επιτευχθή σχεδόν αυτάρκης οικονομία. Το μεγαλύτερο μέρος της διαίτης αποτελούν φυτά που είναι συνηθισμένα στις τροπικές περιοχές—η κολοκασία, η γλυκοπατάτα, η μπανάνα, το ζαχαροκάλαμο, το αρτόδενδρο, το μητρόξυλο και η καρύδα. ‘Πανταχού παρόντα’ είναι πολλά γουρούνια, σκύλοι και κοτόπουλα.

Οι άνθρωποι ζουν κατά μήκος των παραθαλασσίων λωρίδων και, μερικές φορές, στα νησιά με τα πυκνά δάση ή σε εκτάσεις σκεπασμένες από ζούγκλα, και στα απότομα υψίπεδα. Επειδή ζουν συνήθως απομονωμένοι ο ένας απ’ τον άλλον, έχουν διατηρήσει διακεκριμένα έθιμα και παραδόσεις καθώς επίσης 700 και πλέον γλώσσες και διαλέκτους. Οι άνθρωποι από καιρό έχουν διασπασθή σε ομίλους και φυλές και ζουν συχνά σε χωριουδάκια κτισμένα στις όχθες των ποταμών ή σε απόμακρα χωριά στις ράχες των βουνών με τις πολλές βροχές. Όμως, όσο διεσπασμένοι κι αν είναι σε φυλές, έθιμα και γλώσσες, οι άνθρωποι μοιράζονται από κοινού δυο πολύτιμους φίλους—τα νερά των ποταμών και τα φυσικά δάση της χώρας. Η φυτική ζωή ποικίλλει σε είδος από τα δάση των τελμάτων και των πεδιάδων της παράκτιας περιοχής ως τα βρύα και την αλπική βλάστησι. Τα νερά του ποταμού είναι μια ζωογόνος αναγκαιότης. Για τον κυνηγό, το δάσος σημαίνει πουλιά και ζώα για τροφή, καθώς επίσης γούνες και ζωηρόχρωμα φτερά για τον προσωπικό στολισμό.

Οι άνθρωποι φυτεύουν τους κήπους των στα ξέφωτα κοντά στους οικίσκους των και στα χωριά τους. Από το δάσος παίρνουν το ξύλο για ξυλογλυπτική, εργαλεία του κήπου, ακόντια, τόξα και βέλη, ρόπαλα και πολλά άλλα όπλα για τον πόλεμο και το κυνήγι. Επί πλέον, το δάσος τους δίνει καύσιμα, κορμούς και ίνες για ρουχισμό. Προμηθεύει ξυλεία για τις κατοικίες, φύλλωμα για τις στέγες και υλικό για τους τοίχους. Κατασκευάζονται επίσης γέφυρες από μπαμπού και καλάμια για να γεφυρώσουν ποταμούς και χαράδρες. Και οι παράλιοι κάτοικοι αποβλέπουν επίσης στο δάσος. Από τα υλικά του κατασκευάζουν τα ‘κανό’ τους, τα δίκτυα για το ψάρεμα και τις παγίδες. Το δάσος προμηθεύει τις ίνες, που χρειάζονται για να φτιάξουν τις μεγάλες σχεδίες τους που αποτελούνται από πολλούς κορμούς. Στην μεγάλη ελώδη περιοχή που περιβάλλει τον Ποταμό Πουράρι, η «πιρόγα» που αποτελείται από έναν κορμό είναι ουσιαστικά το μόνο μέσον συγκοινωνίας διότι αυτοί οι άνθρωποι δεν χρησιμοποιούν ούτε οχήματα ούτε υποζύγια. Αλήθεια, το δάσος είναι πραγματικός φίλος τους.

Αφθονία Ξυλείας

Τώρα πλησιάζαμε στη γραφική ακτή της Θαλάσσης των Κοραλλίων. Μας χαιρετίζουν συστάδες δένδρων καρύδας φυτευμένων στην ακτή και στις δυο πλευρές του στομίου του Ποταμού Πουράρι. Ακολουθώντας αργά το ποτάμι, φθάνομε στους παλιρροϊκούς βάλτους όπου φύονται οι ριζοφόροι (ριζοφόρος η μάγκλη). Ύστερα συναντούμε βάλτους με γρασίδι και βάλτους με φοίνικες, όπου μπορεί κανείς να συναντήση ακόμη και κροκόδειλους.

Αφήνοντας πίσω μας τους βάλτους, φθάνομε στα δάση της πεδιάδος με την οργιαστική βλάστησι, και τις πολλές βροχές. Γενικά, αυτά βρίσκονται σε διάφορα επίπεδα με πολλά μεγάλα δένδρα που σχηματίζουν σκιερό θόλο σαν μεγάλη ομπρέλλα για τους θάμνους των φοινίκων, τα κλήματα και τα καλάμια. Απ’ αυτά τα ουσιαστικά ήσυχα παρθένα δάση μπορεί, όπως ελπίζουν, να πάρουν την αναγκαία ξυλεία για την κατασκευή των φραγμάτων, των σταθμών ενεργείας και τις κατοικίες για το εργατικό δυναμικό.

Συνεχίζοντας το ταξίδι μας προς τον άνω ρουν του ποταμού, φθάνομε στις ορεινές περιοχές της ενδοχώρας. Εδώ ο Πουράρι παίρνει την όψι ενός απότομου ορεινού χείμαρρου με μερικούς ύπουλους μικρούς και μεγάλους καταρράκτες. Σε ύψος πάνω από 1.000 μέτρα (3.281 πόδια) τα δάση των μεγάλων βροχοπτώσεων παραχωρούν τη θέσι τους στα δάση των παρειών των βουνών, όπου τα δένδρα γενικώς δεν σχηματίζουν τους μεγάλους ομπρελλοειδείς θόλους που είδαμε προηγουμένως. Σ’ αυτό το δάσος επικρατούν δένδρα της οικογένειας της βαλανιδιάς. Ένα εξέχον χαρακτηριστικό σε ωρισμένες περιοχές είναι η εμφάνισις της Λεύκης Κλίνκι, ιθαγενούς δένδρου της Παπούα της Νέας Γουινέας. Μερικά απ’ αυτά έχουν ύψος 85 μέτρα (280 πόδια) με διάμετρο 2 μέτρων (6 ποδών).

Σε ύψος πάνω από 2.100 μέτρα (6.900 πόδια) τα δάση των παρειών των βουνών παραχωρούν γενικά τη θέσι τους στα κατ’ εξοχήν ορεινά δάση. Αυτά τα δάση εκτείνονται στα 3.350 περίπου μέτρα (11.000 πόδια) και σ’ αυτά, ως επί το πλείστον κυριαρχεί μια ποικιλία οξυάς που λέγεται Νοθοφάγκους (ψευδοοξυά). Εδώ βρίσκομε μια ποικιλία κωνοφόρων δένδρων. Σε μεγαλύτερα ύψη, η πυκνή βλάστησις αρχίζει να αραιώνη και το δάσος καλύπτεται κυρίως από βρύα. Εμφανίζεται επίσης η υψηλή πάνδαμος. Κοντά στον άνω ρουν των πολλών ορεινών ποταμών, η αλπική βλάστησις περιορίζεται γενικά στην πόα την πλατύρριζο, στις στέρες και σε θάμνους. Φθάσαμε στο τέρμα του ταξιδιού μας. Μπροστά μας είναι η απότομη κορυφή του Όρους Γουίλχελμ.

Εκτός από τα δάση της περιοχής του Ποταμού Πουράρι, βρίσκομε και εκτεταμένα λιβάδια και στα οροπέδια και στις πιο χαμηλές περιοχές. Αυτά τα λιβάδια στα οποία κυριαρχεί ένα χόρτο που λέγεται Κουνάι, αναπτύχθηκαν ως αποτέλεσμα συχνής χρήσεως φωτιάς για τον καθαρισμό των κήπων και για την ανακάλυψι των ζώων από τους κυνηγούς.

Αφθονία Υδάτων

Επειδή το ύψος στην περιοχή της λεκάνης από την επιφάνεια της θάλασσας κυμαίνεται μέχρι 4.700 σχεδόν μέτρα (15.400 πόδια), το κλίμα ποικίλλει πολύ. Από ζεστό και υγρό στο δέλτα και στις χαμηλές περιοχές, γίνεται ψυχρό με αραιούς παγετούς και σπάνιες χιονοπτώσεις στις υψηλότερες βουνοκορυφές. Η Παπούα της Νέας Γουινέας δεν έχει ξεχωριστό καλοκαίρι και χειμώνα, παρά μόνο περιόδους «υγρασίας» και «ξηρασίας.» Αυτές εξαρτώνται από δύο επικρατούσες εποχές, τους βορειοδυτικούς μουσώνες που φυσούν από τον Δεκέμβριο ως τον Μάιο και τους νοτιοανατολικούς αληγείς ανέμους από τον Μάιο ως τον Δεκέμβριο.

Η μέση ετήσια βροχόπτωσις σ’ ολόκληρη τη λεκάνη συλλογής των υδάτων είναι κατά μέσον όρο 370 εκατοστά (146 ίντσες). Λόγω της υπάρξεως απότομων τοπίων και πολλών βροχοπτώσεων, η λεκάνη του Ποταμού Πουράρι έχει σημαντικές υδροηλεκτρικές δυνατότητες. Το δίκτυο των χειμάρρων που σχηματίζουν τον κύριο ποταμό, κατέρχεται από τα υψίπεδα περνώντας μέσα από απόκρημνες και στενές χαράδρες, δημιουργώντας έτσι τη δυνατότητα για πολλά φράγματα. Η δυνατότης της εκμεταλλεύσεως των υδάτων της λεκάνης είναι πραγματικά τεράστια. Μολονότι μπορεί να μην υπάρξη επί μακρό χρονικό διάστημα ανάγκη για τέτοιες τεράστιες ποσότητες ηλεκτρικής ενεργείας, εν τούτοις, η ύπαρξις αυτών των δυνατοτήτων σε μια περιοχή που αναπτύσσεται γοργά, είναι ενθαρρυντική για τους προγραμματιστές.

Τι Μπορεί να Φέρη το Μέλλον

Καθώς οι επιστήμονες, οι τεχνικοί και οι εργάτες εργάζονται για τη συμπλήρωσι αυτού του μηχανικού σχεδίου που περιλαμβάνει φράγματα, σήραγγες, σταθμούς ενεργείας και γραμμές επικοινωνίας, θα επιφέρουν μεγάλες και διαρκείς αλλαγές, όχι μόνο στη χώρα, αλλά και στην πλειονότητα των ανθρώπων που ζουν στην περιοχή της λεκάνης του Ποταμού Πουράρι. Θα αποτελέση το ξύπνημα στον εικοστό αιώνα του συγχρόνου ανθρώπου. Αυτό που θα επηρεασθή πρώτα είναι τα σπίτια και η περιοχή, που θα πλημμυρίσουν. Οι άνθρωποι θα πρέπει να μεταφερθούν. Ένας μοναδικός τόπος κατοικίας αγρίων ζώων, πολύτιμος τόσο για τους ντόπιους κατοίκους όσο και για το τροπικό οικολογικό σύστημα θα χαθή στις περιοχές που θα καλυφθούν από τα νερά. Οι επιστήμονες, οι οικονομολόγοι, οι συντηρηταί θα πρέπει να κάνουν πλήρεις μελέτες για να εξασφαλίσουν την προοδευτική ανάπτυξι αυτής της περιοχής.

Οι κυβερνητικές αρχές ήδη αποβλέπουν στο οικονομικό κέρδος που υπόσχεται αυτό το πρόγραμμα. Με τη χρήσι των δρόμων που θα οδηγούν στα φράγματα, θα μπορέσουν να ιδρυθούν μεγαλύτερες βιομηχανίες ξυλείας. Εδώ υπάρχει άφθονο σκληρό ξύλο που μπορεί να μετατραπή σε φύλλα κοντραπλακέ, καπλαμά, πριονισμένη ξυλεία και χαρτοπολτό, για ν’ αναφέρωμε μόνο μερικά από τα προϊόντα αυτών των βιομηχανιών. Η βιομηχανία ξυλείας της Παπούα της Νέας Γουινέας έχει τρομερές δυνατότητες ενώπιον της και ήδη βρίσκεται στο κατώφλι της γοργής αναπτύξεως και ποικίλης επεκτάσεως. Οι απόγονοι των κατοίκων των δασών της παλαιάς εποχής αποδεικνύονται γρήγορα ικανοί ειδικευμένοι εργάτες. Υπάρχουν επίσης μεγάλες περιοχές κατάλληλες για άρδευσι. Συνεπώς, υπάρχουν περιθώρια για ανάπτυξι της γεωργίας και της κτηνοτροφίας. Με τον εξηλεκτρισμό της υπαίθρου και την ανάπτυξι της υδροηλεκτρικής ενεργείας, η δυνατότης για βιομηχανική ανάπτυξι φαίνεται μεγάλη.

Ας μην ξεχνάμε και την όλο και πιο επιθυμητή τουριστική κίνησι. Ο τουρισμός ήδη έχει κάνει ένα καλό ξεκίνημα σ’ αυτή τη χώρα. Εκτός από το όμορφο περιβάλλον, υπάρχουν και οι ποικίλες ‘ατραξιόν’ των ιθαγενών και αγρίων ζώων. Η καλά ωργανωμένη χειροτεχνία προσθέτει επίσης στη μοναδική τροπική ατμόσφαιρα αυτής της χώρας.

Στο παρελθόν, ο Ποταμός Πουράρι είχε «υποστηρίξει» τους κατοίκους της Παπούα της Νέας Γουινέας. Τα άφθονα δάση της νησιωτικής τους πατρίδας τους είχαν εξυπηρετήσει επίσης καλά. Αλλά μόνον ο χρόνος θα δείξη ως ποιο βαθμό τα νερά και τα δάση αυτής της χώρας είναι «φίλοι» του συγχρόνου ανθρώπου.