Μπορούν να Σωθούν τα Δάση Μας;
ΤΙ ΑΝΑΝΕΩΣΗ και ευχαρίστηση να περπατάς μέσα από το όμορφο δάσος! Πόσο υπέροχο είναι να βλέπεις τα μαγευτικά δέντρα με τις ψηλές κορφές τους που λες κι αγγίζουν τον ουράνιο θόλο. Περπατώντας πάνω στο ανοιξιάτικο χαλί με τα βρύα και τις πευκοβελόνες, ονειροπολείς το γεγονός ότι μερικά από τα δέντρα που τώρα είναι μεγάλα πια δεν ήταν παρά μικρά φιντάνια όταν περπάτησε ο Γιος του Θεού πάνω στη γη πριν από 19 αιώνες.
Ανάμεσα στο φυσικό αυτό μεγαλείο, νιώθει κανείς την ειρήνη και τη γαλήνη που δεν μπορεί να βρεθεί στην πλαστότητα του σύγχρονου κόσμου. Όπως τοποθέτησε το θέμα ένας συγγραφέας: «Ίσως η αναδόμηση του σώματος και του πνεύματος είναι η μεγαλύτερη υπηρεσία που προσφέρουν τα δάση μας». Πόσο παράλογη ζημιά είναι, λοιπόν, όταν οι λόφοι και οι κοιλάδες που άλλοτε ήταν καλυμμένα με δάση καταντούν γυμνοί τόποι με κομματιασμένα δέντρα και κούτσουρα! Κι όμως αυτό είναι εκείνο που συμβαίνει—σ’ όλο τον κόσμο!
Η Εξάλειψη των Δασών
Μέχρι πού έχει προχωρήσει η καταστροφή αυτή; Το 1980 το περιοδικό Νιούσγουηκ ανέφερε: «Στο χρόνο που απαιτείται για να διαβάσει κανείς αυτή την πρόταση, θα έχουν εξαφανιστεί 32,5 τετραγωνικά μέτρα δάσος». Συνέχιζε: «Μέχρι τα μισά δασοτόπια όλου του κόσμου είχαν εξαφανιστεί ως το 1950, και οι ετήσιες απώλειες σήμερα κυμαίνονται ανάμεσα στο 1 και 2 τα εκατό—από 101.172 ως 202.344 τετραγωνικά χιλιόμετρα». Ο εμπειρογνώμονας πάνω στο περιβάλλον Έρικ Έκχολμ διακήρυξε: «Είναι βέβαιο ότι κάθε χρόνο καταστρέφεται δασότοπος στο μέγεθος της Κούβας».
Οι ειδήσεις σήμερα αναφέρουν ότι τα δύο τρίτα των δασικών περιοχών που υπήρχαν κάποτε στη Λατινική Αμερική έχουν εξαφανιστεί. Στην Αφρική έχουν χαθεί τα μισά δασοτόπια. Στην Ταϋλάνδη το ένα τέταρτο των δασών έχει καταναλωθεί στα περασμένα 10 χρόνια. Στις Φιλιππίνες το ένα έβδομο των δασικών τόπων σπαταλήθηκε στα τελευταία 5 χρόνια. Ο κατάλογος θα μπορούσε να συνεχίζεται και να συνεχίζεται. Είναι αλήθεια ότι θα πρέπει και στο μέλλον να χρησιμοποιούμε ξύλινα προϊόντα, αλλά είναι τραγικό να βλέπει κανείς τους τεράστιους αυτούς πλουτοπαραγωγικούς πόρους να γίνονται αντικείμενο τόσο μεγάλης σπατάλης.
Η Ευθύνη των Ανθρώπων
Το δάσος χρησιμοποιείται με εκπληκτικά πολλούς τρόπους σήμερα. Ας αναλογιστούμε, για παράδειγμα, απλά μια αλυσίδα ρεστοράν που τρώει κανείς στα γρήγορα. Απλά και μόνο για να καλυφτούν οι ανάγκες της σε κιβώτια για τις τροφές και για τα αναψυκτικά, σε χαρτοπετσέτες και σε καλαμάκια, η αλυσίδα αυτή των καταστημάτων χρησιμοποιεί το ισοδύναμο των 816 τετραγωνικών χιλιομέτρων δάσους κάθε χρόνο!
Βλέποντας την τεράστια δυνατότητα για κέρδη, οι γιγαντιαίες πολυεθνικές εταιρίες έχουν αποκτήσει τον έλεγχο του μεγαλύτερου μέρους των δασότοπων της γης και τα ερημώνουν χωρίς διάκριση. Η πολιτική τους είναι «κόψε και φεύγα», ανεξάρτητα από τις συνέπειες.
Σήμερα υπάρχουν πολλά σύγχρονα εργαλεία που δεν υπήρχαν πριν. Αντί για το τσεκούρι που πέταγε σπίθες, η σύγχρονη λειτουργία κοψίματος δέντρων χαρακτηρίζεται από το εκκωφαντικό ουρλιαχτό των μηχανοκίνητων πριονιών. Τεράστιες μηχανές ντήζελ συγκεντρώνουν τους κορμούς, συντρίβοντας από κάτω τους τα μικρότερα δέντρα που μπορεί να βρίσκονται στο δρόμο τους. Άλλες μηχανές, αφού ανοίξουν το δρόμο τους ανάμεσα στα δάση τσακίζοντας ό,τι βρίσκεται μπροστά τους, δένουν πολλούς χαλύβδινους συνδέσμους πάνω στον κορμό του δέντρου και κυριολεκτικά τον ξεριζώνουν, ακριβώς όπως εσείς θα βγάζατε ένα παντζάρι από τον κήπο σας. Η ολοκληρωτική αυτή καταστροφή ονομάζεται ξεκαθάρισμα. Μπορείτε να φανταστείτε τι αφήνουν πίσω τους εκεί που κάποτε υπήρχε δάσος, όταν τελειώσουν και μετά;
Ιδιαίτερα σοβαρή είναι η συνεχιζόμενη καταστροφή των τροπικών νοτερών δασών, που θεωρούνται ότι είναι οι πιο πολύτιμες οικολογικές ζώνες πάνω στη γη. Στη λεκάνη του Αμαζονίου, για παράδειγμα, γιγαντιαίες μπουλντόζες με βαριές αλυσίδες τεντωμένες ανάμεσα τους προχωρούν μέσα από την οργιώδη ζούγκλα, σκουπίζοντας μια ολόκληρη περιοχή από δέντρα και θάμνους μέσα σε λίγες ώρες. Γιατί; Ένας σκοπός είναι για να προετοιμαστεί η γη για τη βοσκή των βοοειδών. Ένας άλλος είναι για το μάζεμα των κορμών. Αυτοί που κόβουν τους κορμούς κόβουν επικερδή από εμπορική άποψη δέντρα και καταστρέφουν τα δύο τρίτα από αυτά που μένουν πίσω.
Αιτία για Συναγερμό
Ποιος είναι υπεύθυνος για την καταστροφική αυτή εκμετάλλευση; Στον Αμαζόνιο ένα μέτρο ευθύνης έχουν οι διεθνείς γιγαντιαίες εταιρίες πακεταρισμένου κρέατος που ελπίζουν να αναθρέψουν ανέξοδα μεγάλες ποσότητες μοσχαριών που θα φαγωθούν στις πιο αναπτυγμένες χώρες. Αλλά είτε πρόκειται για την ξυλεία που κόβεται είτε για την ανάπτυξη βοοειδών, η αθλιότητα συνεχίζεται. Γι’ αυτό, πολλοί έγκυροι επιστήμονες πιστεύουν ότι μέχρι το τέλος του αιώνα μεγάλο μέρος από τη βιοκοινότητα των τροπικών νοτερών δασών θα έχει ελαττωθεί σε ελάχιστα υπολείμματα—αν δε θα έχει καταστραφεί τελείως.
Έχουν ξεσηκωθεί φωνές διαμαρτυρίας. Εξαιτίας της λεηλασίας των νοτερών δασών του Αμαζονίου, ένας συγγραφέας προειδοποίησε: «Η καταστροφή των οικοσυστημάτων που υπάρχουν θα ανέτρεπε με κάθε τρόπο τη λεπτή οικολογική ισορροπία και θα είχε σαν αποτέλεσμα την αμετάστρεπτη καταστροφή των τεράστιων πηγών οξυγόνου πράγμα που θα απόβαινε θανάσιμο για την επιβίωση της βιόσφαιρας». Η κατάσταση αυτή έχει ονομαστεί «η μεγαλύτερη φυσική καταστροφή που γίνεται στον αιώνα» και λέγεται ότι «θέτει μια ανυπολόγιστη απειλή για το ανθρώπινο γένος».
Οι επιστήμονες που μελετούν τα αποτελέσματα της καταστροφής των δασών πάνω στις παγκόσμιες καιρικές συνθήκες ανησυχούν πάρα πολύ. Προβλέπουν δυο πιθανά αποτελέσματα: Είτε μια παγκόσμια θερμική τάση—που θα ανεβάσει το μέσο όρο των θερμοκρασιών κατά 1,1° C στα επόμενα 70 χρόνια, πιθανόν «λιώνοντας τους πολικούς πάγους και ανεβάζοντας τη στάθμη της θάλασσας περισσότερο από 6 μέτρα»—ή ένα παγκόσμιο ψύχος γιατί η τωρινή τάση αποψίλωσης των δασών θα μπορούσε να κάνει την επιφάνεια της γης «στιλπνότερη», προκαλώντας μεγαλύτερη αντανάκλαση του ηλιακού φωτός.
Ένα επί πλέον αποτέλεσμα θα ήταν η αλλαγή στην πτώση των βροχών, πράγμα που θα μπορούσε να εισάγει μια διαρκή ξηρασία στις κύριες γεωργικές περιοχές της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής. Το βιβλίο Οι Φονιάδες των Δασών διακήρυξε: «Συνοπτικά, σκοτώνουμε αυτά που μας παρέχουν αέρα και νερό».
Το Δασικό Οικοσύστημα
«Ένα φυσικό δάσος είναι εξαιρετικά σύνθετο περιβάλλον», είπε ο Τζακ Σέφερτ, συγγραφέας του Οι Φονιάδες των Δασών, «με εκατοντάδες είδη φυτών, που το καθένα έχει τη δική του θέση και επίσης παρέχει θέσεις για πολλά είδη ζώων». Αν αφεθεί από μόνο του, το δάσος μπορεί, με σχεδόν αψεγάδιαστους κύκλους, να φροντίσει για τις ίδιες τις ανάγκες του. Έχει ένα εξαιρετικά επαρκές σύστημα ανακύλησης της νεκρής ύλης σε ορυκτά τα οποία τελικά τρέφουν τα φυτά του δάσους. Στη φυσική του κατάσταση πολύ λίγα από τα διατροφικά υλικά των ορυκτών με τα οποία αναπτύσσεται το δάσος φεύγουν μέσα στους ποταμούς και στα ρυάκια.
Είναι ενδιαφέρον ότι ορισμένα είδη κουνουπιών μένουν πάνω στις κορφές των δέντρων. Είναι τόσο σημαντικό αυτό; Θεωρείται ότι οι ασθένειες που μεταφέρονται από τα έντομα, όπως είναι ο κίτρινος πυρετός και η ελονοσία, δεν είχε γίνει πληγή μέχρις ότου ο άνθρωπος έκανε θραύση στα δάση του κόσμου. Πόσο λεπτή είναι η ισορροπία των οικοσυστημάτων του δάσους!
Μέτρα Διατήρησης
Έχουν ληφθεί μέτρα για να διατηρηθούν τα δασοτόπια. Σε μερικές χώρες οι νόμοι και η χορήγηση άδειας έχουν γίνει πιο αυστηροί. Έχουν αναληφθεί εκτεταμένα σχέδια φυτεύματος δέντρων και άλλα προγράμματα στον Καναδά, στις Ηνωμένες Πολιτείες, στην Ιαπωνία και στις Φιλιππίνες. Μερικές εταιρίες ξυλείας κάνουν δεντροκαλλιέργεια έτσι ώστε να αυτοσυντηρούν την παραγωγή τους. Τεράστιες περιοχές γαιών αναδασώνονται.
Βέβαια, τα δέντρα απαιτούν χρόνο για ν’ αυξηθούν. Γι’ αυτό γίνονται πειράματα πάνω σε «υπερδέντρα» που μεγαλώνουν γρήγορα με την ελπίδα ότι θα βοηθήσουν να εμποδιστεί η περαιτέρω αποψίλωση των παγκόσμιων δασότοπων. Τα δέντρα αυτά έχουν τη δυνατότητα να αυξάνονται μέχρι 15 μέτρα μέσα σ’ ένα χρόνο, να σταματούν την εξάπλωση της φωτιάς στα δάση και να εμποδίζουν τη διάβρωση του εδάφους.
Στη Βρετανική Κολομβία, στον Καναδά, οι σπόροι των δέντρων αυτών βοηθιούνται να μεγαλώνουν πάρα πολύ γρήγορα. ‘Ο σπόρος μπαίνει μέσα στο ψυγείο σε κατάψυξη επί τέσσερις μήνες’, λέει η είδηση της Τορόντο Σταρ. «Από εκεί τον βγάζουν και τον βάζουν πάνω σ’ ένα δίσκο εκκόλαψης με τύρφη και ένα λεπτό στρώμα αμμοχάλικου». Στην κατάσταση αυτή οι σπόροι μένουν μέσα στο θερμοκήπιο για έξι εβδομάδες όπου μερικοί σπόροι βλασταίνουν. Η επιστροφή στο ψυγείο για μια ακόμη περίοδο απομιμείται τον «πολύ ψυχρό χειμώνα» της Βρετανικής Κολομβίας. Όταν φύγουν από το κρύο αυτό και ξαναβαλθούν μέσα στο θερμοκήπιο, όλα ανθούν. Μέσα σε δώδεκα μήνες είναι έτοιμα για να φυτευτούν στην περιοχή που είναι για αναδάσωση. Το ποσοστό επιβίωσης των κίτρινων κέδρων είναι από 95 μέχρι 100 τα εκατό!
Ένα πρόσθετο μέτρο διατήρησης είναι η έμφαση που δίνεται πάνω στη χρησιμοποίηση υλικών που μέχρι τώρα πετιούνταν. Μόνο το 43 τα εκατό της κομμένης ξυλείας προς το παρόν χρησιμοποιείται σωστά. Μέσω της σύγχρονης έρευνας, τα απομεινάρια της αποψίλωσης μετατρέπονται σε νοβοπάν. Από τους φλοιούς των δέντρων κατασκευάζονται υλικά για τις οροφές και τις μονώσεις, δοχεία για λινέλαιο, τανίνη και φάρμακα. Οι μικροκομμένοι κορμοί, που δεν κάνουν για έπιπλα, κόβονται σε τετράγωνα και χρησιμοποιούνται για τα πόδια των επίπλων, καθώς και για χερούλια, εργαλεία ή παιχνίδια. Καθώς συνεχίζεται η έρευνα, φαίνεται ότι, όπως τοποθέτησε το θέμα ένας συγγραφέας, «το ξύλο μπορεί να διαμορφωθεί ώστε να ικανοποιεί σχεδόν κάθε απαίτηση της ανθρώπινης και της ζωικής ύπαρξης, και έτσι γίνεται η πιο σημαντική πρώτη ύλη του πολιτισμού».
Πράγματι, η ζήτηση σε δασικά προϊόντα είναι τεράστια. Υπολογίζεται ότι οι ετήσιες απαιτήσεις της βιομηχανίας ξυλείας ισοδυναμούν «με μια σχεδία από κορμούς που θα έχουν πλάτος ενάμισι χιλιόμετρο ο ένας δίπλα στον άλλο και μήκος που θα καταλαμβάνει όλο τον Ατλαντικό από τη Νέα Υόρκη μέχρι τη Λισσαβώνα»! Γι’ αυτό οι φωνές εκείνων που είναι υπέρ της διατήρησης του περιβάλλοντος εξακολουθούν να καλύπτονται από τον μεγάλο θόρυβο των μηχανών που κόβουν και συντρίβουν τα δέντρα αφήνοντας πίσω τους απογυμνωμένη τη γη. Το έδαφος διαβρώνεται, τα θραύσματα αποπλένονται μέσα στα ρυάκια. Επειδή δεν υπάρχει κάλυψη από τα δάση, τα ρέματα γίνονται πιο θερμά και δεν μπορούν τα ψάρια να κατοικήσουν σ’ αυτά. Η άγρια ζωή ερημώνεται από τη γη. Στα τροπικά νοτερά δάση το έδαφος σκληραίνει από τη θερμότητα του τροπικού ήλιου, κι έτσι δεν μπορεί να βγει ούτε καν χορτάρι.
Μέρα Απόδοσης Λογαριασμών;
Αναμφίβολα θα υπάρξει μέρα ξεκαθαρίσματος των λογαριασμών! Ο Ιεχωβά, ο Δημιουργός, έχει υποσχεθεί ‘ότι θα φέρει σε καταστροφή αυτούς που καταστρέφουν τη γη’. (Αποκάλυψις 11:18) Μπορούμε να έχουμε τη βεβαιότητα ότι η κατάφωρη λεηλασία των δασών της γης θα σταματήσει στο κοντινό μέλλον.
Την επόμενη φορά που θα έχετε την ευκαιρία να περπατήσετε μέσα σ’ ένα όμορφο δάσος, αφιερώστε χρόνο για να απολαύσετε το προνόμιο αυτό. Αναπνεύστε βαθιά τον καθαρό, γλυκό αέρα και νιώστε την ευωδιά του πεύκου και του ρετσινιού. Σταθείτε και ακούστε τους απαλούς ήχους του δάσους. Κοιτάξτε και θαυμάστε τις φοβερές λεπτομέρειες, τα άνθη και τη φτέρη στα πόδια σας, τα βρύα, τις λειχήνες, τα μεγάλα κλωνιά και κοιτάξτε με θαυμασμό τις κορφές των επιβλητικών δέντρων—όλ’ αυτά είναι το έργο των χεριών ενός στοργικού Δημιουργού.—Ψαλμός 69:34· Ρωμαίους 1:19, 20.
Και καθώς απολαμβάνετε τον περίπατο σας μέσα στα δάση, για ένα πράγμα θα πρέπει να είστε βέβαιοι: Ο Ιεχωβά Θεός θα σώσει τα δάση έστω κι αν δεν τα σώσει ο άνθρωπος.
[Διάγραμμα/Χάρτης στη σελίδα 12]
(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)
Ετήσια Απώλεια Τροπικών Δασών
Στην Ασία και την Ωκεανία 19.830 τετραγωνικά χιλιόμετρα το χρόνο
Στην Αμερική 55.847 τετραγωνικά χιλιόμετρα το χρόνο
Στην Αφρική 36.017 τετραγωνικά χιλιόμετρα το χρόνο
Κάθε χρόνο καταστρέφεται μια περιοχή σχεδόν τετραπλάσια από την Ολλανδία