Πετρέλαιο της Βορείας Θαλάσσης—Ευλογία ή Εφιάλτης για τη Νορβηγία;
Από τον ανταποκριτή του «Ξύπνα!» στη Νορβηγία
ΑΝ ήσαστε ιδιοκτήτης ενός σπιτιού, και αρκετής γης και ξαφνικά ανακαλύπτατε πετρέλαιο και αέριο στην ιδιοκτησία σας, πώς θα αισθανόσασταν; Ένα πράγμα είναι βέβαιο—θα ήσαστε σε καλύτερη θέσι οικονομικά μετά απ’ αυτήν την ανακάλυψι. Αλλά, εξ αιτίας της μολύνσεως που θα προέκυπτε, θα ήσαστε υποχρεωμένος να μετακομίσετε σ’ έναν άλλο τόπο.
Η Νορβηγία βρίσκεται σε μια κάπως παρόμοια θέσι. Αυτή η χώρα είναι σχετικά ευκατάστατη—μια ευημερούσα χώρα χωρίς φτωχογειτονιές, χωρίς αναλφαβητισμό και μ’ ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά βρεφικής θνησιμότητος στον κόσμο. Το 1969, μεγάλα αποθέματα πετρελαίου και αερίου ανακαλύφθηκαν στην ηπειρωτική της υφαλοκρηπίδα στη Βόρειο Θάλασσα. Από τότε, ανακαλύφθηκαν περισσότερα αποθέματα, η μεγαλύτερη πετρελαιοφόρος περιοχή στο ανοικτό πέλαγος που βρέθηκε ποτέ. Η παραγωγή πετρελαίου και αερίου στο ανοικτό πέλαγος συνεχίζεται, και θ’ ακολουθήσουν περισσότερες γεωτρήσεις και ηυξημένη παραγωγή.
Τα τέσσερα εκατομμύρια των Νορβηγών γνωρίζουν καλά ότι οι αλιευτικές όχθες και οι παραλίες κινδυνεύουν να μολυνθούν. Δεν μπορούν να μετοικήσουν απ’ την ορεινή τους χώρα της οποίας λιγώτερο από 3 τοις εκατό είναι καλλιεργήσιμο. Οι Νορβηγοί πρέπει να παραμείνουν εκεί που είναι, προσπαθώντας να κρατήσουν τις επιχειρήσεις στη Βόρειο θάλασσα όσο το δυνατόν πιο ασφαλείς.
Ήλθε Ξαφνικά
Η εποχή του πετρελαίου ήλθε μάλλον ξαφνικά στην Νορβηγία. Το 1959, ανακαλύφθηκε αέριο στ’ ανοικτά της Ολλανδίας και στην αρχή της δεκαετίας του 1960 τα κράτη της Βορείου θαλάσσης χάραξαν σύνορα μεταξύ τους σύμφωνα προς την αρχή της χρυσής τομής. Το 1965, δόθηκαν οι πρώτες άδειες για γεωτρήσεις στη Νορβηγική ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα και το αρχικό φρέαρ ανοίχθηκε απ’ τον οργανισμό Esso το 1966.
Το πρώτο ίχνος υδρογονανθράκων βρέθηκε το 1968. Ωστόσο, μόνο προς τα τέλη του Δεκεμβρίου του 1969, έγινε μια μεγάλη ανακάλυψις πετρελαίου απ’ την Εταιρία Πετρελαίου Φίλλιπς. Αυτό συνέβη στο νοτιώτερο μέρος της Νορβηγικής ηπειρωτικής υφαλοκρηπίδας, στην περιοχή που τώρα ονομάζεται Έκοφισκ. Εκεί βρέθηκε επίσης αέριο.
Μόνο μετά το 1976 η Νορβηγία μπόρεσε να κερδίση χρήματα από την εξαγωγή πετρελαίου. Η ετησία κατανάλωσις της Νορβηγίας εννέα περίπου εκατομμυρίων τόννων πετρελαίου ξεπέρασε τα 4,6 εκατομμύρια περίπου τόννους.
Πόσο Ευκατάστατη Είναι;
Ενώ στην αρχή του αιώνος ήταν ίσως η φτωχότερη χώρα της Ευρώπης, το 1970 η Νορβηγία είχε φθάσει στην ενάτη θέσι μεταξύ των εθνών του κόσμου, επί τη βάσει του ακαθαρίστου εθνικού προϊόντος (GNP) κατά κεφαλήν. Αυτό συνέβη προτού αντληθή πετρέλαιο από τη Βόρειο Θάλασσα.
Υπήρχαν διάφοροι λόγοι για τον πλούτο του έθνους. Ένας ήταν ο παραδοσιακός ρόλος του εμπορίου και της ναυσιπλοΐας (υπεύθυνος για τα 28 τοις εκατό περίπου του Ακαθαρίστου Εθνικού Προϊόντος (Α.Ε.Π.)). Ένας άλλος ήταν η ανάπτυξις βαρειάς βιομηχανίας (25 τοις εκατό του Α.Ε.Π.) Η γεωργία, η δασοκομία και η αλιεία υπήρξαν κάποτε οι σημαντικώτερες πηγές εισοδήματος, αλλά τώρα ακολουθούν μ’ ένα συνολικό ποσοστό 6,5 τοις εκατό του ακαθαρίστου εθνικού προϊόντος.
Έπειτα, ήλθε το πετρέλαιο στο οικονομικό προσκήνιο. Ο Νορβηγός Υπουργός Βιομηχανίας, Κύριος Μπγιάτμαρ Γκγιέρντε, υπελόγισε ότι η παραγωγή πετρελαίου και αερίου γύρω στο 1980 θα έχη μια ετήσια αξία από 35 έως 40 δισεκατομμύρια Νορβηγικές κορώνες (6,4 έως 7,3 δισεκατομμύρια δολλάρια), και ότι το μέρισμα της κυβερνήσεως απ’ αυτά τα έσοδα θα ανέρχεται σε 20 δισεκατομμύρια κορώνες (3,6 δισεκατομμύρια δολλάρια) περίπου ετησίως.
Με την ισχύ των μελλοντικών εσόδων απ’ το πετρέλαιο, η Νορβηγία δανείσθηκε μεγάλα ποσά απ’ το εξωτερικό. Αυτό έγινε για να τονωθή η εθνική οικονομία και ν’ αποφύγη να επηρεασθή πάρα πολύ απ’ την διεθνή οικονομική κρίσι. Το Νορβηγικό Στόρτινγκ (Κοινοβούλιο) ενέκρινε το δανεισμό ποσού ισοδυνάμου με πέντε δισεκατομμύρια κορώνες (ποσόν λίγο μικρότερο από ένα δισεκατομμύριο δολλάρια), και το μεγαλύτερο μέρος αυτού του ποσού δανείσθηκε με ευνοϊκούς όρους.
Απ’ την άλλη πλευρά, οι επενδύσεις στη Νορβηγική υφαλοκρηπίδα θα αποδειχθούν μεγαλύτερες απ’ ό,τι νόμιζε αρχικά η κυβέρνησις. Το κόστος για την περιοχή Στατφιόρδ αρχικά ωρίσθηκε σε 18 δισεκατομμύρια κορώνες. Στο τέλος του 1976, αυξήθηκε σε 32 δισεκατομμύρια. Αλλά πρόσφατες εκτιμήσεις το υπολογίζουν σε 60 δισεκατομμύρια περίπου, και μερικοί απαισιόδοξοι παρατηρητές προλέγουν ότι η όλη πετρελαιοπηγή θα κοστίση περισσότερα από 100 δισεκατομμύρια πριν αναπτυχθή πλήρως. Έτσι τα έσοδα απ’ τις πετρελαιοπηγές και το αέριο ίσως να μην είναι τόσο μεγάλα, όσο έχουν οραματισθή μερικοί Νορβηγοί.
Πόσο μεγάλες είναι οι πετρελαιοφόρες περιοχές στο ανοικτό πέλαγος; Δεν μπορεί να δοθή ακριβής απάντησι. Οι αποδεδειγμένες καλυπτόμενες ανάγκες σήμερα ανέρχονται σε 1.200 εκατομμύρια τόννους ισοδυνάμων πετρελαίου. Τα προγνωστικά για την παραγωγή στις αρχές της δεκαετίας του 1980 δείχνουν ότι η Νορβηγία μπορεί να παραγάγη 75 εκατομμύρια τόννους ετησίως απ’ τις υπάρχουσες πετρελαιοπηγές, και να εξάγη 60 έως 65 εκατομμύρια τόννους πετρελαίου και αερίου. Αυτό σημαίνει ότι λίγο λιγώτερο απ’ το 10 τοις εκατό της παρούσης καταναλώσεως της Δυτικής Ευρώπης θα μπορούσε να καλυφθή από τη Νορβηγική παραγωγή.
Η Απειλή της Μολύνσεως
Από τότε που άρχισαν γεωτρήσεις στη Βόρειο Θάλασσα, οι Νορβηγοί ζουν με το φόβο ενός ατυχήματος εξ αιτίας του περιβάλλοντος. Αυτοί οι φόβοι φάνηκε να πραγματοποιήθηκαν όταν, την 22α Απριλίου, 1977, πετρέλαιο ελευθερώθηκε από μια εκραγείσα πετρελαιοπηγή στην περιοχή Έκοφισκ. Η τηλεόρασις, το ραδιόφωνο και οι εφημερίδες κάλυψαν ευρέως την έκρηξι κατά την εβδομάδα που συνέβη, και οι άνθρωποι που κατοικούσαν γύρω απ’ την Βόρειο Θάλασσα φοβήθηκαν ότι οι 15.000 έως 21.000 τόννοι πετρελαίου που ελευθερώθηκαν θα κατέστρεφαν τις ακτές τους τις επόμενες εβδομάδες.
Παρά τον ελλιπή εξοπλισμό κατά της μολύνσεως σ’ αυτή τη θέσι, η πετρελαιοκηλίς των 6.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων (2.317 τετραγωνικά μίλια) διαλύθηκε σύντομα, και μετά από μερικές εβδομάδες δεν μπορούσε να δη κανείς τίποτα πια. Οι Νορβηγοί φυσιοδίφες στον θαλάσσιο τομέα ανέφεραν ότι δεν εφαίνετο να υπάρχη κάποιος βραχυπρόθεσμος ή μακροπρόθεσμος κίνδυνος για τη θαλάσσια ζωή.
Ο άνθρωπος που κατά κύριο λόγο ήταν υπεύθυνος για την αναχαίτισι της εκρήξεως, ο Παύλος «Ερυθρός» Ανταίρ, από το Τέξας, καταθέτοντας σε μια ακρόασι του Κονγκρέσσου στην Ουάσιγκτον, D.C., υπεγράμμισε ότι οι περιπτώσεις χύσεως πετρελαίου από τέτοια ατυχήματα στο ανοικτό πέλαγος δεν ήσαν τόσο επικίνδυνα και τόσης εκτάσεως όσο άλλες μορφές μολύνσεως από πετρέλαιο. «Η έκρηξις στο πέλαγος εξερράγη απ’ όλες τις μεριές,» είπε στην επιτροπή του Κονγκρέσσου, προσθέτοντας ότι η μόλυνσι που προκαλείται από τα τάνκερ αποτελεί ένα πολύ μεγαλύτερο πρόβλημα.
Σε μια προσπάθεια να εκτιμήση τον πιθανό κίνδυνο από διάφορες μορφές εκρήξεων, μια ανάλυσις που χρηματοδοτήθηκε από τη Σελλ είχε επιτελεσθή λίγο πριν από το ατύχημα στη Βόρειο Θάλασσα. Εκείνο που θα μπορούσε να χαρακτηρισθή σαν μια εξαιρετική περίπτωσις—μια έκρηξις στο Στάτφιορδ ελευθερώνοντας 5,5 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου—λιγώτερα από 100.000 βαρέλια θ’ ανεμένετο να φθάσουν στις Νορβηγικές ακτές. Γενικά, μόνο 5 τοις εκατό του εκρεύσαντος πετρελαίου θα έφθανε στις ακτές. Κανονικά αυτό το πετρέλαιο δεν θα έφθανε εκεί παρά μόνο δύο ή τρεις εβδομάδες μετά το ατύχημα, παρέχοντας έτσι άφθονο χρόνο για να ληφθούν μέτρα κατά της μολύνσεως.
Εθνική Αντιλογία και οι Στόχοι
Όλοι οι Νορβηγοί δεν συμφωνούν ως προς τους τρόπους και τα μέσα χειρισμού του πλούτου που βρίσκεται κάτω απ’ την ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα. Η αντιλογία συνεχίζεται σχετικά με τους κινδύνους για την θαλάσσια ζωή και το περιβάλλον γενικώτερα. Ένα άλλο θέμα στρέφεται γύρω απ’ την απειλή μελλοντικών εκρήξεων. Η γενική ασφάλεια συζητάται στο Στόρτινγκ (Κοινοβούλιο) και μεταξύ των επιστημόνων. Οι πολιτικοί προσπαθούν να λάβουν μια απόφασι για το αν θα πρέπει οι πειραματικές γεωτρήσεις ν’ αρχίσουν βορείως των 62 μοιρών γεωγραφικού πλάτους. Η αυξανομένης ισχύος κρατική εταιρία Στατόιλ είναι το θέμα μιας άλλης διενέξεως. Έπειτα υπάρχει το γενικό ζήτημα για το μέλλον της Νορβηγικής βιομηχανίας σ’ ένα πετρελαιοπαραγωγό έθνος.
Δεν προξενεί έκπληξι το ότι οι Νορβηγοί συζητούν τέτοια θέματα και φιλονεικούν γι’ αυτά μεταξύ τους. Η βιομηχανία πετρελαίου είναι κάτι νέο για τη Νορβηγία, και οι Νορβηγοί είναι πρόθυμοι να κατανοήσουν την επίδρασι που θα έχη στην κοινωνία τους.
Οι στόχοι που ετέθησαν στο έθνος από τους πολιτικούς, ανεξάρτητα από την εποχή του πετρελαίου, επηρεάζουν πάρα πολύ τα διάφορα θέματα που ηγέρθησαν. Αυτοί οι στόχοι περιλαμβάνουν την ανύψωσι του βιοτικού επιπέδου και τη βελτίωσι της ποιότητος ζωής—του περιβάλλοντος και των συνθηκών εργασίας. Τα πολιτικά κόμματα είναι σχεδόν ομόφωνα στην επιθυμία περαιτέρω διεθνούς ενότητος και στην καλυτέρευσι των συνθηκών στις υπό ανάπτυξιν χώρες. Μερικοί έφθασαν μάλιστα στο σημείο να προτείνουν να διατεθή το μεγαλύτερο μέρος του πλούτου που θ’ αποφέρη το πετρέλαιο για βοήθεια των υπό ανάπτυξιν χωρών.
Έτσι, το πετρέλαιο και το αέριο της Βορείου Θαλάσσης θ’ αποδειχθούν ευλογία για τους ανθρώπους της Νορβηγίας και για τα άλλα έθνη; Ή, θα δημιουργήσουν κάποιον εφιάλτη στους Νορβηγούς που ενδιαφέρονται για τη βελτίωσι της ποιότητος ζωής καθώς και του βιοτικού των επιπέδου; Μόνο ο χρόνος θα μας δείξη.