ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ της Σκοπιάς
ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ
της Σκοπιάς
Ελληνική
  • ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ
  • ΕΚΔΟΣΕΙΣ
  • ΣΥΝΑΘΡΟΙΣΕΙΣ
  • g78 8/8 σ. 16-20
  • Το Στάδιό μου ως Χορευτού

Δεν υπάρχει διαθέσιμο βίντεο για αυτή την επιλογή.

Λυπούμαστε, υπήρξε κάποιο σφάλμα στη φόρτωση του βίντεο.

  • Το Στάδιό μου ως Χορευτού
  • Ξύπνα!—1978
  • Υπότιτλοι
  • Παρόμοια Ύλη
  • Μια Άλλη Ντάμα
  • Το Ζήτημα της Θρησκείας
  • Η Αρχή μιας Αλλαγής
  • Το Αποτέλεσμα της Μελέτης της Συζύγου Μου
  • Πραγματοποίησις μιας Αληθινά Καλύτερης Ζωής
  • Κατάλληλη Εκτίμησις των Αξιών
  • Ποια Είναι η Χριστιανική Άποψις για τον Χορό;
    Η Σκοπιά Αναγγέλει τη Βασιλεία του Ιεχωβά—1972
  • Είναι ο Χορός Απλώς μια Αθώα Απόλαυση;
    Ξύπνα!—1984
  • Ήμουν Αιχμάλωτος του Ανατολίτικου Χορού
    Ξύπνα!—1972
  • Είναι ο Χορός για Χριστιανούς;
    Ξύπνα!—1996
Δείτε Περισσότερα
Ξύπνα!—1978
g78 8/8 σ. 16-20

Το Στάδιό μου ως Χορευτού

ΤΟ τσα-τσα, το ταγκό, η σάμπα, η ρούμπα και άλλες εξωτικές κινήσεις και ρυθμοί με εντυπωσίαζαν από τότε που ήμουν μικρός. Γεννούσαν μέσα μου μια αχόρταγη ώθησι να σηκωθώ και να χορέψω. Λίγο καιρό αφ’ ότου πήγα στον Καναδά από την Ολλανδία, σε ηλικία 18 ετών, άρχισα να χορεύω με σκοπό να κάνω τον χορό επάγγελμά μου.

Στην αρχή της σταδιοδρομίας μου, συνάντησα μια χορεύτρια η οποία έγινε η ντάμα μου. Εγκατέλειψα την κοσμική μου εργασία και για ένα χρόνο περίπου κάναμε μαθήματα και εξάσκησι. Επειδή η επιθυμία μας ήταν να διαπρέψωμε σ’ αυτό τον τομέα, αντιληφθήκαμε ότι έπρεπε να πάμε στο Λονδίνο, της Αγγλίας, διότι εκεί ήταν το μέρος όπου εκπαιδεύοντο οι σπουδαίοι χορευταί.

Είχα την έμμονη ιδέα να γίνω ο καλύτερος Καναδός χορευτής. Δεν πέρασε πολύς καιρός για να διαπιστώσω ότι δεν ήμουν ο μόνος που είχε αυτή τη φιλοδοξία. Στο Λονδίνο συνήντησα ζευγάρια απ’ όλο τον κόσμο, τα οποία εκπαιδεύοντο σκληρά για να γίνουν οι καλύτεροι στη χώρα τους.

Ήμαστε τυχεροί που είχαμε σαν εκπαιδευτάς μας τα, τότε, υπ’ αριθμόν 1 αστέρια του χορού, καθώς και πολλούς βετεράνους χορευτές. Συχνά χορεύαμε επτά ημέρες την εβδομάδα, πέντε ως οκτώ ώρες κάθε μέρα. Για να δημιουργήσωμε και να διατηρήσωμε την απαιτούμενη φυσική δύναμι, αντοχή και ευκινησία, ακολουθούσαμε μια αυστηρή δίαιτα και ένα σκληρό πρόγραμμα ασκήσεων.

Στην προσπάθειά μας να κάνωμε το καλύτερο, η ντάμα μου κι εγώ είχαμε πολλές φιλονεικίες στην πίστα του χορού, για το ποιος έκανε τα λάθη. Χρησιμοποιούσαμε «κοσμητικά επίθετα» ο ένας για τον άλλο και υβριστικές εκφράσεις. Ήμουν ήρεμος άνθρωπος, αλλά η προσωπικότης μου άλλαξε εντελώς. Όταν νευρίαζα, κτυπούσα τη ντάμα μου, και ακόμη την έσερνα από τα μαλλιά πάνω στην πίστα.

Η εντατική μας εκπαίδευσις συνεχίσθηκε για τέσσερα χρόνια περίπου. Επιστρέψαμε από την Αγγλία, το 1965, οπότε είχαμε φθάσει σ’ ένα αρκετά υψηλό επίπεδο για να καταταγούμε μεταξύ των καλυτέρων χορευτών του Καναδά. Κερδίσαμε τα πρωτεία στον Καναδά εκείνο το έτος. Αλλ’ ακόμη δεν ήμουν ικανοποιημένος.

Ξαναγυρίσαμε στην Αγγλία για έξη μήνες για περισσότερη εκπαίδευσι. Τελικά κερδίσαμε το πρώτο βραβείο του Καναδά τρεις φορές στο μπαλλέτο και σε χορούς της Λατινικής Αμερικής. Διαγωνιστήκαμε επίσης στις Ηνωμένες Πολιτείες, κερδίζοντας σ’ όλους τους διαγωνισμούς. Νικήσαμε ζευγάρια τα οποία προηγουμένως είχαν κερδίσει πέντε φορές το πρώτο βραβείο στη Βόρειο Αμερική. Είχα κερδίσει τώρα περισσότερα από 150 βραβεία και μετάλλια, και είχα αποδειχθή ένας από τους καλύτερους χορευτάς μπαλλέτου στην Αμερική, αλλά δεν ήμουν ακόμη ικανοποιημένος ούτε ευτυχής.

Τα νεύρα μου ήσαν σε άσχημη κατάστασι από την έντασι, και η διάθεσί μου είχε γίνει ακόμη χειρότερη. Η ντάμα μου κι εγώ δεν τα πηγαίναμε καλά. Ο μόνος λόγος που επαραμέναμε μαζί επτά χρόνια είναι ότι κατανοούσαμε ότι για ν’ αποκτήσωμε τη δημοσιότητα και τη δόξα που θέλαμε, δεν υπήρχε άλλη εκλογή. Απεφάσισα ότι ήταν καιρός να εργασθώ και ν’ αρχίσω ν’ απολαμβάνω μερικά από τα οφέλη.

Μια Άλλη Ντάμα

Προσλήφθηκα να εκπαιδεύω δασκάλους χορού για λίγες ώρες την εβδομάδα σε μια από τις μεγαλύτερες σχολές χορού στον Καναδά. Εκεί ήταν που συνήντησα τη μέλλουσα σύζυγό μου. Επειδή ήταν αρχάρια, δεν μπορούσε να παρακολουθή τα μαθήματά μου. Εν τούτοις, κάπου—κάπου εύρισκα την ευκαιρία να της μιλώ. Ερωτευθήκαμε ο ένας τον άλλον και, μέσα σε τέσσερις μήνες από τότε που γνωρισθήκαμε, παντρευτήκαμε, το 1968.

Εκείνο τον καιρό, οι προθέσεις μου ήσαν να συνεχίσω να χορεύω με την ντάμα μου. Εν τούτοις, η σύζυγός μου μού είπε καθαρά ότι ήθελε κι αυτή να χορεύη. Αυτό ήταν κάτι που δεν το είχα υπολογίσει. Εσήμαινε ότι έπρεπε ν’ αρχίσωμε πάλι από την αρχή, διότι στην περίπτωσι που ο άνδρας είναι ήδη εκπαιδευμένος, ένα ταλαντούχο κορίτσι χρειάζεται περίπου δύο χρόνια για να τον φθάση. Αλλά είχε η γυναίκα μου τα προσόντα ν’ αναδειχθή;

Αφού της έδωσα τις βασικές αρχές στη τεχνική του χορού, πήγαμε στο Λονδίνο της Αγγλίας. Εκεί η γνώμη μου δικαιώθηκε από παγκόσμιους πρωταθλητάς χορού· η σύζυγός μου είχε την ικανότητα, τη δυναμικότητα και το ταλέντο. Προέβλεπαν μάλιστα ότι επρόκειτο να γίνη καλύτερη ακόμη από την προηγούμενη ντάμα μου. Για δύο χρόνια δουλέψαμε σκληρά. Και η πρόρρησίς των βγήκε αληθινή!

Περίμενα με ανυπομονησία να λάβω μέρος σε διαγωνισμούς μαζί της. Όλα πήγαιναν καλά για μας. Εγώ είχα ήδη δημιουργήσει ένα όνομα για τον εαυτό μου από τις προηγούμενες επιδόσεις μου. Σκέφθηκα ότι ήμαστε έτοιμοι να αρχίσωμε. Αλλά τότε εκείνη είπε ότι δεν ενδιαφέρετο πια να λάβη μέρος σε διαγωνισμούς.

Αυτό μου φάνηκε παράξενο, επειδή εγνώριζα πόσο πολύ της άρεσε ο χορός, «Γιατί;» Ρώτησα, «Γιατί;» Για να δοθή απάντησι σ’ αυτή την ερώτησι, πρέπει ν’ ανατρέξωμε πίσω, τότε που πρωτογνωρισθήκαμε.

Το Ζήτημα της Θρησκείας

Το όνομα «Μάρτυρες του Ιεχωβά» ήλθε στο προσκήνιο μια φορά πολύ νωρίς στη γνωριμία μας. Η μέλλουσα σύζυγός μου μού είχε πει τότε ότι δεν μπορούσε να με δη διότι είχε μια Γραφική μελέτη. Ήταν η πρώτη φορά που άκουγα γι’ αυτή τη θρησκευτική ομάδα. Όμως το περιστατικό ξεχάσθηκε σύντομα.

Δύο χρόνια πέρασαν από τότε, και μια μέρα η σύζυγός μου μού είπε ότι επρόκειτο να μελετήση τη Γραφή πάλι με τους Μάρτυρες του Ιεχωβά. Δεν έκανα καμμιά φασαρία, διότι σκέφθηκα ότι ήταν απλώς μια περαστική ιδιοτροπία. Επίσης, κι εγώ ήμουν Ρωμαιοκαθολικός σ’ όλη τη ζωή μου, αλλ’ αυτό ποτέ δεν μου έγινε εμπόδιο στο χορό.

Εν τούτοις, λίγον καιρό αφ’ ότου η γυναίκα μου άρχισε να μελετά πάλι, διέκρινα αλλαγές. Εκείνο τον καιρό ήσαν στη μόδα οι μίνι φούστες, και μου άρεσαν. Η σύζυγός μου τις φορούσε πάντοτε, αλλά εντελώς ξαφνικά, κατέβασε μέχρι τα γόνατα το μάκρος στις φούστες της και στα φορέματά της. Πόσο άσχημα αισθανόμουν καθώς στεκόμουν δίπλα της στις τάξεις ενώπιον 30 ως 90 μαθητών! Αλλά υπεχώρησα. Και, σκεφθήτε, την ανάγκασα να μου υποσχεθή ότι δεν θα έλεγε σε κανένα γιατί άλλαξε το στυλ της ενδυμασίας της.

Μετά υπήρχε το πρόβλημα των κοινωνικών συγκεντρώσεων—δεν σηκωνόταν στον εθνικό ύμνο, και δεν συμμετείχε στα πάρτυ των Χριστουγέννων ή της Πρωτοχρονιάς. Οι εξηγήσεις που μου έδινε για τη στάσι της, εκείνο τον καιρό, δεν με ικανοποιούσαν. Άρχισα να ενοχλούμαι λίγο. Σκέφθηκα ότι εκείνοι οι Μάρτυρες θα έπρεπε να είναι μια ομάδα πραγματικών τρελλών. Εν τούτοις, δεν ανησυχούσα υπερβολικά. Η σύζυγός μου συνέχιζε να διδάσκη και να χορεύη όπως πάντα.

Σιγά σιγά, άρχισα να χρησιμοποιώ ήπια πειστικά λόγια για να την αποθαρρύνω. Διευθέτησα ακόμη και να ξαναπάμε στην Αγγλία για ν’ απασχοληθή περισσότερο στο χορό, αλλά κι αυτό δεν έφερε αποτέλεσμα. Υπήρχαν και στην Αγγλία Μάρτυρες. Κατόπιν ήθελε ελεύθερο χρόνο για συναθροίσεις. Όχι μια φορά τη βδομάδα· ω, όχι—τρεις φορές! Αυτό εσήμαινε απώλεια χρόνου διδασκαλίας, χρημάτων. Αυτό ξέφευγε λίγο από τον έλεγχο.

Τα ήπια πειστικά λόγια δεν έφεραν αποτέλεσμα. Έτσι, δοκίμασα άλλες τακτικές, αλλά τίποτε δεν εφαίνετο να επιτυγχάνη. Στην πραγματικότητα, όσο πιο σκληρά προσπαθούσα να τη σταματήσω απ’ «αυτή την βλακώδη θρησκεία,» όπως την αποκαλούσα, τόσο περισσότερο εφαίνετο αποφασισμένη να προχωρήση. Από μια πλευρά, θαύμαζα την αποφασιστικότητά της, την αφοσίωσί της σ’ αυτά που πίστευε ότι είναι αλήθεια. Ωστόσο, δεν μπορούσα να συμφωνήσω. Κατόπιν ήλθε και τελευταίο κτύπημα: όχι διαγωνισμοί.a

Μέχρι εκείνο τον καιρό είχα αφιερώσει 13 χρόνια της ζωής μου στο χορό. Με κόπο και σκληρή εργασία είχα δημιουργήσει μια ωραία σταδιοδρομία και είχα μόλις αρχίσει να απολαμβάνω τα οφέλη. Και η σύζυγός μου είχε εργασθή σκληρά, επίσης. Δεν μπορούσα να το καταλάβω. Εξασκείτο σχεδόν ημέρα και νύχτα στο χορό επί δύο και πλέον χρόνια για να γίνη το υπ’ αριθμόν 1 αστέρι του χορού. Τώρα που είχε επιτύχει τον σκοπό για τον οποίο είχε εργασθή τόσο σκληρά, θα τον άφηνε να φύγη από τα χέρια της;

Το επόμενο έτος άρχισα να δημιουργώ πολλές πιέσεις στη σύζυγό μου. Στα μαθήματα εξασκήσεως αγρίευα μερικές φορές, και της φερόμουν πολύ άσχημα. Άρχισα επίσης να φλερτάρω με άλλα κορίτσια για εκδίκησι. Την προειδοποίησα να μην πη ποτέ ούτε λέξι για τη θρησκεία της σε κάποιον από τους μαθητάς μου. Και όταν αυτή έλεγε κάτι αντίθετο με τα Καθολικά μου πιστεύω, θύμωνα άγρια. Εν τούτοις, στον κατάλληλο καιρό, αυτή βαπτίσθηκε σαν Μάρτυς του Ιεχωβά. Ο γάμος μας κλονιζόταν και ο χωρισμός φαινόταν αναπόφευκτος.

Η Αρχή μιας Αλλαγής

Κατόπιν συνέβη το αναπόφευκτο. Για αρκετό καιρό, η σύζυγός μου, βλέποντας ότι δεν μπορούσε να μου μιλήση, άφηνε περιοδικά Ξύπνα! και Σκοπιά εδώ κι εκεί, με την ελπίδα ότι ίσως τα διάβαζα. Πράγματι τα διάβασα, τυχαίως την πρώτη φορά. Κατόπιν διεπίστωσα ότι τα περίμενα με λαχτάρα. Οι πληροφορίες που μάθαινα από την ανάγνωσι του Ξύπνα! ήταν ωφέλιμες. Με ενημέρωναν για σπουδαία πράγματα που συνέβαιναν, και μου έδιναν τη δυνατότητα να μιλώ στους μαθητάς μου για πολλά ζητήματα.

Αν και στην αρχή δεν ήθελα να το παραδεχθώ, πολλά πράγματα που εσυζητούντο στην Σκοπιά μού εφαίνοντο πολύ λογικά. Άρχισα να κατανοώ πόσο αληθινά ήσαν αυτά που έλεγε για τη στάσι των ανθρώπων γενικά. Εν τούτοις, πίστευα ότι το ψέμα, η κλοπή, η βλασφημία, η συκοφαντία, η σπερμολογία και το μίσος ήταν κάτι φυσιολογικό, συνηθισμένο. Αυτό δεν σημαίνει ότι ήμουν ευτυχής μ’ αυτές τις συνθήκες. Αλλά δεν καταλάβαινα ότι υπήρχε κάτι καλύτερο.

Το Αποτέλεσμα της Μελέτης της Συζύγου Μου

Τώρα άρχισα να προσέχω τη συμπεριφορά της συζύγου μου. Μπορούσα να διακρίνω καθαρά ότι ήταν διαφορετική από άλλες παντρεμένες και ανύπαντρες γυναίκες που γνώριζα. Εντύνετο σεμνά. Ενώ την κακομεταχειριζόμουν, αυτή ποτέ δεν επαναστατούσε. Το ψέμα ήταν αδιανόητο γι’ αυτήν· ποτέ δεν ανεμίχθη σε κουτσομπολιό· και το πιο σπουδαίο ήταν ότι ποτέ δεν φλερτάρισε με κανέναν. Και όμως, ήταν όμορφη κοπέλλα και πολλοί τις έκαναν προτάσεις.

Ενώ στην αρχή απέδιδα όλες αυτές τις καλές ιδιότητες άμεσα σ’ αυτήν ως άτομο, τώρα άρχισα να κατανοώ ότι τα πιστεύω της, που εβασίζοντο στη Βίβλο, της έδιναν ηθική δύναμι και ένα υψηλό τρόπο ζωής. Άρχισα να δέχωμαι το γεγονός ότι δεν θα μπορούσε να χορέψη σε διαγωνισμούς, και, με τον καιρό, αποσύρθηκα κι εγώ ο ίδιος.

Όταν το έκανα αυτό, πολλοί από τους δήθεν φίλους και συγχορευτές μου, που είχαν δείξει υπερβολική αγάπη και συμπάθεια σ’ εμένα όταν ήμουν το «αστέρι», άρχισαν να με περιφρονούν. Μερικές φορές, από πείσμα ήθελα να γυρίσω πίσω στην πίστα του χορού και να τους αποδείξω ποιος είμαι. Όμως, θυμόμουν ένα εδάφιο στη Γραφή που δείχνει ότι τέτοια πράγματα είναι «ματαιότης και θλίψις πνεύματος.»—Εκκλησ. 1:14.

Μπόρεσα να καταπνίξω την υπερηφάνειά μου και άρχισα να κατανοώ ότι όλα αυτά τα χρόνια είχα γίνει ‘φίλαυτος.’ Χόρευα μόνο για τη δόξα. Μολονότι αυτό με ωφέλησε οικονομικώς, δεν μου έφερε όμως προσωπική ευτυχία.

Πραγματοποίησις μιας Αληθινά Καλύτερης Ζωής

Συμφώνησα να μελετήσω τη Γραφή μ’ ένα Μάρτυρα. Αφού πήγα στην Αίθουσα Βασιλείας μερικές φορές, και παρευρέθηκα επίσης σε κοινωνικές συγκεντρώσεις, με Μάρτυρες του Ιεχωβά διεπίστωσα ότι ήσαν εντελώς διαφορετικοί. Εφαίνοντο πιο ευτυχείς από τους ανθρώπους του κύκλου μου. Μιλούσαν πάντοτε για ζωή σε μια παραδεισιακή γη κάτω από τη βασιλεία του Θεού, η οποία ήταν μια πολύ συγκινητική προσδοκία για μένα. Και όσο περισσότερα μάθαινα για τη Βίβλο και τις υποσχέσεις της για έναν καλύτερο κόσμο, τόσο περισσότερο πειθόμουν ότι οι Μάρτυρες κατανοούσαν την αλήθεια του Λόγου του Θεού.

Εκείνο που με υποκίνησε ιδιαιτέρως, ήταν η συνέλευσις που παρακολούθησα το 1973 στο Γούντμπαϊν Ρέις Τρακ, στο Τορόντο του Καναδά. Παρευρέθησαν περισσότεροι από 30.000 άνθρωποι εκεί, περιλαμβανομένων και παιδιών. Εν τούτοις, το μέρος ήταν καλά τακτοποιημένο—δεν υπήρχαν πουθενά σκουπίδια. Όλοι ήσαν συνεργατικοί και εφαίνοντο ευτυχείς. Τότε ήταν που πραγματικά άρχισα να πιστεύω ότι το κήρυγμα των Μαρτύρων για ένα παράδεισο εδώ στη γη κάτω από τη Βασιλεία του Θεού θα μπορούσε να γίνη πραγματικότης. Ποτέ δεν είχα δει κάτι παρόμοιο.

Άρχισα να αισθάνωμαι ευγνώμων στον Ιεχωβά Θεό που βοήθησε τη γυναίκα μου να υπομείνη όταν αντιμετώπιζε δυσκολίες μαζί μου. Τι θα γινόταν αν είχε υποκύψει, ή με είχε εγκαταλείψει; Αντ’ αυτού, διάλεξε να παραμείνη πιστή. Τι ευλογία ήταν αυτό για μάς!

Ακόμη και πριν βαπτισθώ, αρχίσαμε να λέμε στους μαθητάς μας για τα αγαθά νέα της Βασιλείας. Αρχίσαμε αμέσως Γραφικές μελέτες. Μερικοί ανταποκρίθηκαν πολύ γρήγορα. Με τον καιρό βαπτίσθηκαν τέσσερις και άλλοι μελετούν. Έχω διορισθή διακονικός υπηρέτης στη Χριστιανική εκκλησία με την οποία είμαστε συνταυτισμένοι, και η σύζυγός μου έχει την ευκαιρία να υπηρετή ως βοηθητική σκαπανεύς (να μετέχη στο ολοχρόνιο κήρυγμα) κατά καιρούς. Είμαστε περισσότερο ευτυχείς τώρα απ’ όσο άλλοτε στον γάμο μας.

Κατάλληλη Εκτίμησις των Αξιών

Συνεχίζαμε να χορεύωμε; Ναι, και μολονότι μπορεί να μην είμαστε οι καλύτεροι, ο κόσμος ακόμη απολαμβάνει να μας βλέπη, και η μικρή μας επιχείρησις χορού μάς προμηθεύει όλα τα αναγκαία για τη ζωή. Αλλά έχωμε τώρα εκείνο που το επάγγελμα του χορού ποτέ δεν μπόρεσε να μας δώση, δηλαδή, μια καλή σχέσι με τον Ιεχωβά Θεό. Αυτό μας ειρήνη διανοίας και προσδοκίες για ένα καλύτερο μέλλον—αιώνια ζωή στο νέο σύστημα του Θεού.

Δεν μας ενδιαφέρει πλέον να κερδίζωμε φθαρτά βραβεία. Ωστόσο, κάνομε ένα αγώνα, τον αγώνα για αιώνια ζωή. (1 Κορ. 9:24-26) Θα ήθελα να ρωτήσω όλους εκείνους οι οποίοι πασχίζουν να γίνουν οι Πρώτοι σ’ οποιαδήποτε τέχνη ή άθλημα: ‘Αξίζει τη σκληρή εργασία, την προσπάθεια, τις στενοχώριες και τις θυσίες το φθαρτό βραβείο ή το μετάλλιο που επιθυμείτε να κερδίσετε; Γιατί να μη λάβετε μέρος σ’ έναν αγώνα, όπου όλα τα πιστά μέλη θα λάβουν βραβείο, έναν αγώνα που θα σας δώση πραγματική ειρήνη διανοίας και ανείπωτη ευτυχία;’

Η σύζυγός μου κι εγώ ενεργήσαμε έτσι, και είμαστε αποφασισμένοι να συνεχίσωμε ώσπου να φθάσωμε στον υποσχεμένο σκοπό, ζωή κάτω από τη βασιλεία του Θεού σε μια παραδεισιακή γη. Και η Γραφική υπόσχεσις σχετικά μ’ αυτό δεν είναι ένας κενός λόγος, διότι ο Ιεχωβά Θεός ο ίδιος, ο Δημιουργός του ουρανού και της γης, το υπόσχεται αυτό. (Αποκάλ. 21:3-5)—Από συνεργάτη.

[Υποσημειώσεις]

a Βλέπε στην Αγία Γραφή Γαλάτας 5:26, «αλλήλους ερεθίζοντες» («αλλήλους προκαλούμενοι» Κείμενον· «εγείροντας ανταγωνισμούς μεταξύ αλλήλων», ΜΝΚ)

    Ελληνικές Εκδόσεις (1950–2025)
    Αποσύνδεση
    Σύνδεση
    • Ελληνική
    • Κοινή Χρήση
    • Προτιμήσεις
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Όροι Χρήσης
    • Πολιτική Απορρήτου
    • Ρυθμίσεις Απορρήτου
    • JW.ORG
    • Σύνδεση
    Κοινή Χρήση