Σπάνια Άγρια Ζώα σε Κίνδυνο

Από τον ανταποκριτή του «Ξύπνα!» στην Παπούα της Νέας Γουινέας

ΘΑ θέλατε να λάβετε μέρος σε μια εκδρομή στη μαγευτική ζούγκλα στην Παπούα της Νέας Γουινέας για να γνωρίσετε είδη αγρίας ζωής; Θα θέλατε; Ωραία! Αλλά θα χρειασθήτε μερικές γενικές πληροφορίες προτού ξεκινήσωμε.

Η Παπούα της Νέας Γουινέας που βρίσκεται βορείως της Αυστραλίας και ακριβώς νοτίως του ισημερινού, είναι μια συστάς νήσων που οι εξερευνητές και ιεραπόστολοι έχουν αποκαλέσει άγρια και επικίνδυνα. Για τους φυσιολάτρες, το μέρος είναι παρθένο και συναρπαστικό. Ωστόσο, μερικά από τα μοναδικά είδη κινδυνεύουν.

Τα υγρά δάση αυτών των νησιών παρέχουν την απομονωμένη φυσική κατοικία πολλών ειδών παραδεισίων πουλιών με θαυμάσια φτερώματα. Στο νησί της Νέας Βρεταννίας, ηφαιστιακές θερμές πηγές παρέχουν υπόγεια συστήματα θερμάνσεως για την επώασι των αυγών των μοναδικών ορνίθων μεγαπόδων. Στα τροπικά υγρά δάση της πεδινής περιοχής της Παπούας, σπάνιες πεταλούδες με φτερά σαν τα φτερά πουλιού φτερουγίζουν ανάμεσα στις κληματαριές.

Επί αιώνες, σκουρόχρωμοι ιθαγενείς ωπλισμένοι με τόξα και βέλη κυνηγούν τα θηράματά τους εδώ. Βάζουν και στήνουν ευφυείς παγίδες σε πουλιά και ζώα που τα χρησιμοποιούν για τροφή, εμπόριο και προσωπικό στολισμό.

Καθώς ταξιδεύομε ανάμεσα στα πυκνά τροπικά δάση, θα εκπλαγήτε απ’ την πλήρη απουσία αρπακτικών ζώων όπως είναι οι τίγρεις και οι λεοπαρδάλεις. Και καθώς θα βγήτε από τη ζούγκλα στα κατοικημένα ξέφωτα χωριά, θα παρατηρήσετε μια αξιοσημείωτη απουσία οικιακών κτηνών ‘υποζυγίων’ όπως είναι τα άλογα και οι όνοι.

Τα Άγρια Ζώα σε Κίνδυνο

Ο κίνδυνος για τα άγρια ζώα δεν είναι εμφανής ενώ βρίσκεσθε στο χώρο της ζούγκλας. Ωστόσο, οι φυσιολάτρες έχουν μάθει ότι αν δεν ληφθούν αμέσως προστατευτικά μέτρα, με την εκρηκτική αύξησι του ανθρωπίνου πληθυσμού και την επιταχυνομένη βιομηχανική ανάπτυξι, αργά ή γρήγορα δεν θα απομείνουν άγρια ζώα για να περισωθούν. Γι’ αυτό τον λόγο, έγιναν εκκλήσεις στην Παγκόσμιο Οργάνωσι Πόρων Αγρίων Ζώων για να συμβάλη στην επιβολή μέτρων προσπαθείας σ’ αυτήν την αναπτυσσόμενη χώρα.

Οι κύριοι κίνδυνοι για τα άγρια ζώα της Παπούας είναι (1) το ελαττούμενο περιβάλλον. (2) το κυνήγι και (3) η μόλυνσις. Ο ιθαγενής πληθυσμός αυτής της χώρας αναμένεται να διπλασιασθή μέχρι το 1985. Γι’ αυτό τον λόγο, υπάρχει αυξανομένη πίεσις για εκχέρσωσι της δασόφυτης περιοχής για καλλιέργεια και βιομηχανία. Επίσης, υπάρχει μεγαλύτερη ζήτησις για τα δέρματα των ζώων και τα φτερά των πουλιών που παίζουν σημαντικό ρόλο στην οικονομία και τις τοπικές συνήθειες των χωρικών. Έτσι, η αντικατάστασις του τόξου και του βέλους απ’ το τουφέκι γίνεται πραγματική απειλή για τη ζωή πολλών ελκυστικών πουλιών και ζώων.

Ίσως η μεγαλύτερη αιτία της ελαττώσεως του φυσικού περιβάλλοντος των αγρίων ζώων είναι η κλιμάκωσις της τεχνολογικής ισχύος, ενώ η οικονομική ανάπτυξις επιταχύνεται επίσης. Περιοχές απομονωμένων παρθένων δασών που μέχρι πρόσφατα θεωρούντο απαραβίαστες από τον ανθρώπινο παράγοντα, είναι τώρα τόποι εκτεταμένης υλοτομήσεως, έργων εξορύξεως ορυκτών μετάλλων, και τεραστίων έργων για εξόρυξι χαλκού· και όλα αυτά μολύνουν τους παρακειμένους ποταμούς. Επί πλέον, γιγαντιαίες υδροηλεκτρικές εγκαταστάσεις πρόκειται να τροφοδοτούν με ενέργεια βαρειές βιομηχανίες που θα δηλητηριάσουν το έδαφος, το νερό και την ατμόσφαιρα. Και, εκατοντάδες χιλιάδες έηκερς φυσικού περιβάλλοντος αγρίων ζώων έχουν σημειωθή για καταστροφή είτε δια εκτεταμένης εκχερσώσεως είτε δια της ανατροπής της οικολογικής ισορροπίας.

Παραδείσια Πουλιά

Μ’ αυτές τις γενικές πληροφορίες είμαστε τώρα έτοιμοι να ξεκινήσωμε για την εκδρομή μας σ’ ένα υγρό δάσος της ορεινής περιοχής, την κατοικία των παραδεισίων πτηνών. Καθώς περπατούμε προσεκτικά στο δρόμο, υποθέστε ότι μιλάμε για μερικά μέλη της οικογενείας των πτηνών που ονομάζονται Παραδείσια. Τα πολύχρωμο πτέρωμά τους και η συμπεριφορά τους κατά την ερωτοτροπία, είναι αξεπέραστα από κάθε άλλο είδος ζωής του κόσμου των πτηνών. Από τα 42 γνωστά είδη, τα 36 απαντώνται αποκλειστικά στην Παπούα της Νέας Γουινέας. Μερικά από τα πιο γνωστά είδη, ονομάζονται Ραγκιάνας, γαλάζια, μεγαλοπρεπή, δωδεκάκλωστα και υπέροχα—όλα παραδείσια πτηνά. Παρεμπιπτόντως αναφέρομε ότι σε συνθήκες αιχμαλωσίας, ένα παραδείσιο πουλί μπορεί να διδαχθή να μιλά όπως ακριβώς ο παπαγάλος.

Ο φημισμένος ορνιθολόγος Ε. Τόμας Γκίλλαρντ έχει γράψει μια ζωηρή περιγραφή των παραδεισίων πουλιών. Μας λέγει ότι ανάλογα με το είδος τους, τα πουλιά στολίζονται με φτερά σε σχήματα όμοια με περιδέραια ή όμοια με φούστες, μαστίγια, κάπες, γυριστές κλωστές από σμάλτο ή ανυψούμενες ανοιχτές βεντάλιες. Μερικά έχουν σπαθωτές ουρές και κηλίδες ιριδίζοντος πτερώματος. Αυτά τα πουλιά έχουν επίσης και άλλα στολίδια—στόματα σε χρώμα ιαδίτου και οπαλιού, γυμνές, φανταχτερές επιφάνειες δέρματος και ταρσώματα σε σχήμα καρύδας. Οι όμορφες χορευτικές κινήσεις αυτών των πουλιών τα κάνουν να φαίνωνται σαν λουλούδια μάλλον παρά σαν ζωντανά πουλιά.

Το είδος που είναι γνωστό ως το υπέροχο παραδείσιο πουλί, έχει περίπου το μέγεθος ενός περιστεριού. Όταν ερωτοτροπή, το αρσενικό ανοίγει διάπλατα το ράμφος του έτσι ώστε το λαμπρό κίτρινο εσωτερικό σχηματίζει χτυπητή αντίθεσι με το βαθύ μαύρο πτέρωμά του και το ιριδίζον βυσσινί πράσινο στήθος του. Αυτό το πουλί έχει δύο φούντες μαύρων φτερών στη βάσι του ράμφους του.

Πσ! Κάντε μεγάλη ησυχία! Βλέπετε αυτό το ψηλό δένδρο. Είναι ένα δένδρο επιδείξεως ενός παραδεισίου πτηνού. Κυττάξτε σ’ αυτό το κλαδί. Μπορείτε να δήτε αυτό το καταπληκτικό πουλί; Παρακολουθήστε το καθώς χορεύει στο κλαδί για το ταίρι του. Ξαφνικά σταματά και στέκεται καμαρωτό, επιδεικνύοντας τους μεγάλους καταρράκτες του πτερώματός του που μοιάζουν με περιδέραια.

Άλλα είδη έχουν τις δικές τους γοητευτικές επιδείξεις χορού. Μερικά κρέμονται απ’ τα πόδια τους κάτω από τα κλαδιά των δένδρων της επιδείξεώς των, σε απαστράπτοντες κρεμάμενους όγκους. Ωρισμένα αρσενικά πουλιά χορεύουν στο έδαφος, και μένουν εναλλάξ ακίνητα ή στριφογυρίζουν έτσι ώστε τα κυκλικά τους φτερά μοιάζουν με τις ανεμίζουσες φούστες των μπαλλαρίνων.

Αναμφιβόλως, θα στενοχωρηθήτε να μάθετε ότι χιλιάδες απ’ αυτά τα μοναδικά πουλιά δεν πρόκειται να διανύσουν όλο το φυσικό μήκος ζωής τους. Αισθάνεσθε έκπληξι; Διερωτάσθε γιατί;

Τα ‘δέρματα’ και τα φτερώματα των παραδείσιων πτηνών εκτιμώνται πολύ από τους ιθαγενείς. Με την επιβολή νόμων για την προστασία της πανίδος, η εκτεταμένη εμπορία των πτερωμάτων, έχει ουσιαστικά σταματήσει. Ωστόσο, είναι ακόμη αρκετά εξηπλωμένο το κυνήγι τους. Βλέπετε, οι ιθαγενείς της ορεινής περιοχής θεωρούν τα φτερά πολύτιμα για τη διακόσμησι του καλύμματος της κεφαλής τους στη διάρκεια των ιεροτελεστιών τους.

Στα πρόσφατα χρόνια, οι ιθαγενείς ενθαρρύνονται να συγκεντρώνωνται ετησίως στις πόλεις Γκορόκα και Μάουντ Χάγκεν. Εκεί τους βλέπετε να χορεύουν κατά μεγάλους αριθμούς σε γιορτές που ονομάζονται «Σινγκ Σινγκς» (Άσμα Ασμάτων). Σε περιστάσεις αυτού του είδους, μεγάλη έμφασις δίδεται στην ενδυμασία και ένας σχεδόν απίστευτος αριθμός πτερωμάτων παραδεισίων πτηνών εκτίθεται στα κεφάλια των ιθαγενών, καθώς συναγωνίζονται ο ένας τον άλλον.

Αυτά τα θεάματα μπορεί να πλήττουν τους τοπικούς πληθυσμούς παραδεισίων πτηνών, επειδή οι ιθαγενείς είναι διατεθειμένοι ν’ αποκτήσουν πάση θυσία αυτή την όμορφη ανδρική ενδυμασία. Όπως έχουν τα πράγματα τώρα, ο επισκέπτης μπορεί σπάνια να δη τα υπέροχα αρσενικά παραδείσια πτηνά αλλού, εκτός μόνο απ’ το πτέρωμά τους στα κεφάλια των ιθαγενών.

Επιστρέφοντες στο χωριό, παρατηρούμε πώς διαφυλάσσονται τα πτερώματα των παραδεισίων πτηνών. Οι κάτοχοι τα αποθηκεύουν προσεκτικά σε σωλήνες από μπαμπού που κλείνουν. Πριν από τον χορό της φυλής, ο νέος δαπανά ώρες για να ντυθή. Έπειτα, ξαφνικά, ξεχύνεται στην αρένα του χορού κάτω από ένα απαστράπτον στέμμα που ταιριάζει σε αυτοκράτορα. Το στέμμα περιέχει τα φτερώματα μιας ντουζίνας ή και περισσοτέρων αρσενικών παραδεισίων πτηνών έξη περίπου διαφορετικών ειδών. Όταν περίπου 50 άνδρες συγκεντρώνωνται για να χορέψουν, τα αιωρούμενα φτερώματα τους κάνουν να φαίνωνται ότι έχουν πάρει φωτιά.

Όρνις η Μεγάπους

Το επόμενο μέρος της εκδρομής μας περιλαμβάνει ένα δίωρο αεροπορικό ταξίδι στο βόρειο νησί της Νέας Βρεταννίας. Σύντομα φθάνομε στην περιοχή του Ακρωτηρίου Χόσκινς, με τις θειούχες του θερμές πηγές. Αυτές αποτελούν τον χώρο ωοτοκίας ενός μοναδικού τύπου μεγάποδος ή όρνιθος της ζούγκλας που ανήκει στην οικογένεια των αγρίων ορνίθων που ονομάζεται Megapodius freycinet.

Τι γυμνή και έρημη περιοχή βλέπομε μπροστά μας! Θερμό νερό αναβλύζει απ’ τους ατμίζοντες πίδακες και βαθειές τρύπες αντανακλούν τον ήχο της λάσπης που κοχλάζει. Ναι, υπάρχει ένα τεράστιο ποσό υπόγειας θερμότητος για να θερμάνη τις σήραγγες επωάσεως που κατασκευάζουν οι θηλυκοί μεγάποδες. Στην άκρη της περιοχής των θερμών πηγών μπορούμε να δούμε το δάσος στο οποίο ζευγαρώνουν οι μεγάποδες.

Κυττάξτε το πουλί χρώματος ανοικτού καφέ που μοιάζει με κόττα, καθώς σκαλίζει το θερμό έδαφος κάτω απ’ εκείνο το δένδρο. Κυττάξτε πώς κατασκευάζει σήραγγες με τα μεγάλα του πόδια βαθιά στο ηφαιστειακά θερμαινόμενο χώμα. Θα σκάψη έξη ή επτά σήραγγες κοντά όλες μαζί, που φθάνουν περί τα τέσσαρα πόδια (1,2 μέτρα) κάτω απ’ την επιφάνεια. Έπειτα, θα κάνη περίπου 10 αυγά στην κάθε σήραγγα. Τελικά, θα γεμίση τις σήραγγες με χώμα και θ’ αφήση εκεί τα αυγά για να εκκολαφθούν. Αυτό θα είναι και το τέλος του ρόλου της στο κλώσσημα των πουλιών της.

Έπειτα, τι συμβαίνει στα κλωσσόπουλα; Αυτό είναι ένα άλλο μοναδικό χαρακτηριστικό του μεγάποδος. Μέσα σε έξη έως εννέα εβδομάδες, θα εκκολαφθούν και έπειτα θα φθάσουν μόνα τους στην επιφάνεια του εδάφους και θα τρέξουν στα χαμόκλαδα. Θα είναι καλώς ανεπτυγμένα, καλυμμένα με φτερά και ικανά να πετάξουν μέσα σε 24 ώρες. Πράγματι, θα είναι σε θέσι να φροντίζουν μόνα τους τον εαυτό τους απ’ τον καιρό που θ’ αναδυθούν απ’ τους υπόγειους εκκολαπτήρες τους!

Οι οικολόγοι που ασχολούνται με τα άγρια ζώα ανησυχούν για το ότι αυτά τα μοναδικά πουλιά κινδυνεύουν να εξαφανισθούν. Γιατί; Εταιρίες έχουν αγοράσει τα δικαιώματα να κόψουν την ξυλεία σε μεγάλες εκτάσεις στα γύρω δάση. Εφόσον αυτά τα δάση αποτελούν τη φυσική κατοικία αυτών των άγριων ορνίθων, η εκτεταμένη εκχέρσωσις της ξυλείας θέτει αυτό το ενδιαφέρον είδος σε κίνδυνο.

Πεταλούδες με Φτερά Πουλιού

Τώρα, για το τελικό μέρος της εκδρομής μας, ταξιδεύομε στην οικία ενός σπανίου είδους πεταλούδας με φτερά πουλιού, γνωστής ως Ορνιθόπτερα η αλεξανδρίς. Πετούμε νοτίως προς τις τροπικές ζούγκλες που περιβάλλουν την πόλι της Ποποντέττα στην ανατολική Παπούα.

Ναι, η πεταλούδα με φτερά πουλιού είναι πράγματι ένα πλάσμα μοναδικό σε ομορφιά. Παίρνει το όνομα της απ’ το μεγάλο της μέγεθος και το αργό ρυθμικό κτύπημα των φτερών της. Επίσης, έχει ένα χαρακτηριστικό τρόπο ανεμοπορίας κατά την πτήσι. Στην πραγματικότητα, η αλεξανδρίς είναι το μεγαλύτερο είδος πεταλούδας στον κόσμο. Οι θηλυκές έχουν παρατηρηθή με ανοίγματα φτερών μέχρι και 10 ιντσών (25 εκατοστομέτρων). Αυτή η πεταλούδα βρίσκεται αποκλειστικά σ’ αυτά τα δάση.

Καθώς περπατούμε κατά μήκος αυτού του θερμού, υγρού μονοπατιού στη ζούγκλα, κρατάτε τα μάτια σας ορθάνοιχτα, Νάτην! Κυττάξτε αυτή την μεγάλη πεταλούδα που ανεβαίνει ψηλά ανάμεσα στα δένδρα. Παρακολουθήστε την καθώς πετά ενστικτωδώς προς τα κάτω για να καθήση σ’ αυτό το αμπέλι που είναι γνωστό ως η πίπα του Ολλανδού. Αυτό το είδος αμπελιού είναι ζωτικό για τον αναπαραγωγικό κύκλο της αλεξανδρίδος. Οι κάμπιες που αναπτύσσονται από τα αυγά της πεταλούδας τρέφονται λαίμαργα με τα φύλα. Έπειτα, αυτά τα πλάσματα αναπτύσσονται σε λαμπερές χρυσαλίδες που κρέμονται απ’ τα φύλλα. Τελικά, αναδύεται άλλη μια γενεά όμορφων πεταλούδων αλεξανδρίδων.

Να ένα μεγάλο αρσενικό δείγμα. Τα φτερά του έχουν μήκος περίπου οκτώ ίντσες (20 εκατοστόμετρα). Προσέξτε τη διάταξι των μεγάλων μαύρων νεύρων στα φτερά που χωρίζουν μεγάλες λωρίδες γαλάζιου, πράσινου και χρυσαφί κίτρινου. Το σώμα αυτού του εντόμου είναι μαύρο και κίτρινο, με τούφες από κόκκινο τρίχωμα ακριβώς κάτω απ’ το κεφάλι του. Τι ευχαρίστησι να το βλέπωμε!

Λόγω του μεγέθους, της ομορφιάς και της σπανιότητός της, η αλεξανδρίς εκτιμάται πάρα πολύ από πλουσίους συλλέκτες σ’ όλο τον κόσμον. Είναι διατεθειμένοι να καταβάλουν υψηλά ποσά στους ιθαγενείς χωρικούς για καλά δείγματα. Το αποτέλεσμα είναι ότι, μολονότι υπάρχει προστατευτικός νόμος που επιβάλλει βαρειές ποινές, η παράνομη συλλογή και η λαθραία εμπορία συνεχίζεται. Ωστόσο, εκείνη που θέτει αυτά τα μοναδικά ζωντανά στολίδια σε μεγαλύτερο κίνδυνο αφανισμού είναι η απειλή της καταστροφής του φυσικού τους περιβάλλοντος μέσω εκχερσώσεων δασών για γεωργικούς σκοπούς.

Εδώ τελειώνει η εκδρομή μας για να δούμε άγρια είδη ζώων. Ελπίζομε ότι την απολαύσατε. Πιθανόν να συμμερίζεσθε και σεις το ενδιαφέρον μου για τα μοναδικά είδη αγρίων ζώων που βρίσκονται τώρα σε κίνδυνο. Αλλά, να είσθε βέβαιοι ότι ο Μεγάλος Δημιουργός αυτών των γοητευτικών πουλιών και πεταλουδών σύντομα θα εκπληρώση την υπόσχεσί του να αποκαταστήση τον παράδεισο στη γη. Τότε, όλα τα είδη αγρίας ζωής θα ζουν ανενόχλητα στο φυσικό τους περιβάλλον.

[Εικόνα στη σελίδα 22]

παραδείσιο πτηνό

[Εικόνα στη σελίδα 23]

μεγάπους