«Ο Μικράνθρωπος που Αλλάζει Χρώμα»

«Ο ΜΙΚΡΑΝΘΡΩΠΟΣ που αλλάζει χρώμα! Ποιος ή τι είναι αυτό!» μπορεί να ρωτήσετε. Είμαι ο χαμαιλέων, μέλος της οικογένειας των σαυροειδών. Μολονότι ωρισμένες σαύρες της Αμερικής, του γένους «anoles,» ονομάζονται κοινώς «χαμαιλέοντες,» τα αληθινά μέλη της οικογενείας μου ζουν κυρίως στην Αφρική και τη Μαδαγασκάρη. Μερικά είδη της οικογενείας μου μπορεί επίσης να βρεθούν στην Ευρώπη και την Ασία.

Εμείς οι χαμαιλέοντες ποικίλλομε πολύ σε μέγεθος. Μερικοί από τους συγγενείς μου είναι πολύ μικροί, 1,5 ίντσες (3,8 εκατοστά), ενώ άλλοι φθάνουν σε μήκος περίπου δύο ποδών (0,6 μέτρων).

Εδώ στη Νότιο Αφρική, οι χαμαιλέοντες έχουν μια ποικιλία ονομάτων στις διάφορες γλωσσικές ομάδες, και καθένα απ’ αυτά τονίζει ωρισμένα χαρακτηριστικά μας. Στα Ολλανδικά της Νοτίου Αφρικής με ονομάζουν είτε βερκλεουρμανέτζιε, που σημαίνει «ο ανθρωπάκος που αλλάζει χρώμα,» είτε τραπσουούτζιες, που σημαίνει «περπατώ μαλακά.» Το όνομά μου στη Ζουλού, προέρχεται από το ρήμα «περπατώ αργά.» Όλ’ αυτά τα ονόματα είναι κατάλληλα, όπως θα δούμε.

Με τι Μοιάζω

Το σώμα μου φαίνεται ότι είναι μάλλον πεπιεσμένο και λεπτύνεται σε μια μυτερή κορυφή κατά μήκος της πλάτης μου. Και το κεφάλι μου; Αναπαύεται πάνω σ’ ένα κοντό λαιμό που δεν μπορώ να τον στρέφω. Για να με αποζημιώση γι’ αυτό, ο Δημιουργός έκανε τα μάτια μου έτσι ώστε να μπορούν να κινούνται το ένα ανεξάρτητα από το άλλο. Απλώς, φαντασθήτε το! Μπορώ να κοιτώ μπροστά με το ένα μάτι, ενώ το άλλο μπορεί να παρατηρή τι συμβαίνει πίσω μου. Πολλά άτομα που με βλέπουν για πρώτη φορά, βρίσκουν αυτό το χαρακτηριστικό μάλλον ενοχλητικό. Οι βολβοί των ματιών μου είναι μεγάλοι, αλλά τα βλέφαρά μου είναι έτσι κολλημένα ώστε υπάρχει μόνο ένα μικρό άνοιγμα μέσα από το οποίο ψάχνω για το θύμα μου, έντομα ως επί το πλείστον. Η κατασκευή αυτή των βλεφάρων μου με βοηθεί πολύ, διότι έτσι σκιάζεται η ανταύγεια των ματιών μου από τη λεία μου. Διαφορετικά, τα θύματά μου γρήγορα θα με αντιλαμβάνοντο και θα απομακρύνοντο.

Έχομε μια ποικιλία από «κομμώσεις,» που διαφέρουν από το ένα είδος στο άλλο. Μερικοί από μας έχουν λοφία σαν κράνη ή κινητά φολιδωτά λειριά, ενώ άλλοι οστεώδη κέρατα ή εξογκώματα σαν κρεατοελιές πάνω στο ρύγχος μας. Πολλοί άνθρωποι θέλουν να πιστεύουν ότι τα χρησιμοποιούμε αυτά για να πολεμούμε, αλλά δεν έχουν καμμιά απόδειξι γι’ αυτό. Είναι αλήθεια, όμως, ότι οι αρσενικοί χαμαιλέοντες αρέσκονται να χωρίζουν περιοχές και να εκφοβίζουν τους αρσενικούς αντιπάλους τους. Πώς; Φουσκώνοντας το σώμα τους με αέρα και φουσκώνοντας το λαιμό τους, ενώ ανοίγουν το στόμα τους. Στη συνέχεια, ο αρσενικός χαμαιλέων στρέφει το πλευρό του στον αντίπαλο, ο οποίος έτσι παίρνει μια υπερβολική ιδέα του μεγέθους του αντιπάλου του και μπορεί ν’ απομακρυνθή. Χωρίς αμφιβολία, η «κόμμωσις» προσθέτει στην εντυπωσιακή εικόνα.

Αριστοτέχνης στο Καμουφλάρισμα

Οι χαμαιλέοντες έχουν την ικανότητα να αλλάζουν χρώμα ανάλογα με τα αισθήματά τους, όπως είναι ο θυμός ή η ανησυχία, ή ανάλογα με τους διάφορους ερεθισμούς, όπως είναι η ζέστη ή το φως. Μπορούμε ν’ αλλάξωμε χρώμα από γκρίζο σε πράσινο και καφέ και μερικές φορές, ακόμη και κίτρινο. Αυτό μας βοηθεί να καμουφλάρωμε τον εαυτό μας. Η Βιβλιοθήκη της Φυσικής—Τα Ερπετά (σελ. 58), εξηγεί: «Οι περισσότεροι χαμαιλέοντες μπορούν να παίρνουν χρώματα και σχέδια που εναρμονίζονται με το περιβάλλον τους.» Δεν νομίζετε, λοιπόν, ότι το όνομά μου «ο ανθρωπάκος που αλλάζει χρώμα,» είναι πολύ κατάλληλο;

«Αλλά,» μπορεί να ρωτήσετε «γιατί έχω το όνομα τραπσουούτζιες (περπατώ μαλακά);» Να, καθώς σκαρφαλώνω στους κλάδους και στα κλωνιά των δένδρων και των θάμνων όπου είναι η κατοικία μου, δίνω την εντύπωσι ότι ανιχνεύω τον δρόμο μου πριν κάνω το επόμενο βήμα. Τα τέσσερα πόδια μου έχουν σε κάθε πέλμα πέντε δάκτυλα, τα οποία διαιρούνται σε δυο σειρές. Η μια σειρά δακτύλων στρέφεται προς τα εμπρός, ενώ η άλλη βλέπει προς τα πίσω. Έτσι, χρησιμοποιώ τα πόδια μου για να πιάνω πράγματα, όπως ακριβώς σεις χρησιμοποιείτε τις τσιμπίδες. Η συλληπτήριος ουρά μου (ικανή να συλλαμβάνη οτιδήποτε) αποδεικνύεται επίσης πολύ χρήσιμη. Αλλά όταν δεν την χρησιμοποιώ για να πιάνω ένα κλαδί, την κουλουριάζω πίσω μου.

Άριστος Σκοπευτής του Κόσμου των Ερπετών

Όταν παρακολουθώ αθέατος ένα έντομο, προχωρώ με τον τρόπο που μερικοί έχουν περιγράψει ως «τρομερά αργό βήμα.» Καθώς σηκώνω εναλλάξ τα πόδια μου, κινώ το καθένα μπροστά και κατόπιν ταλαντεύω το σώμα μου μπρος-πίσω πριν πιάσω το επόμενο κλαράκι. Εκείνοι που μελέτησαν αυτές τις κινήσεις λένε ότι αφού το πεπιεσμένο σώμα μου μοιάζει κάπως στο σχήμα με φύλλο παροδηγώ το θύμα μου να νομίζη ότι είμαι φύλλο που κουνιέται από το αεράκι. Αυτό το κόλπο είναι πολύ αποτελεσματικό.

Ενώ χρησιμοποιώ αυτό τον αργό τρόπο προσεγγίσεως, εκτιμώ προσεκτικά την απόστασι από το θύμα μου. Παρατηρώ το έντομο από διάφορες γωνίες με τα σπουδαία μάτια μου, επειδή είναι πολύ σημαντικό να πετύχω με την πρώτη φορά που εξακοντίζω την εκπληκτική γλώσσα μου.

Όταν φθάσω σε απόστασι βολής, αυτή η μακριά κολλώδης γλώσσα, που μοιάζει με ρόπαλο, μπαίνει σε ενέργεια. Ελέγχεται από δύο σειρές μυών. Η μια σειρά είναι κατά μήκος της γλώσσας μου και την κρατεί διπλωμένη σε «πιέτες» σ’ ένα μυτερό κόκκαλο στο πίσω μέρος του στόματος μου, όπως ακριβώς ένα ελατήριο σ’ ένα ραβδί. Όταν ανοίγω το στόμα μου, η δεύτερη σειρά των μυών που περιβάλλουν τη γλώσσα μου, την ξεσφίγγουν από το κόκκαλο. Καθώς χαλαρώνω τους μακρείς μυς, η γλώσσα μου εξακοντίζονται με μεγάλη ταχύτητα σε απόστασι ίση περίπου με το μήκος μου. Και μ’ αυτούς τους χειρισμούς απολαμβάνω ένα ακόμη νόστιμο μεζέ, ένα έντομο. Καθόλου παράξενο που πολλοί κηπουροί χαίρονται να τριγυρνώ κοντά τους, ιδιαίτερα επειδή εμείς οι χαμαιλέοντες έχομε άπληστη όρεξι. Τα μεγαλύτερα είδη χαμαιλέοντος περιλαμβάνουν ακόμη και πουλιά στο διαιτολόγιο τους.

Αύξησις της Οικογενείας

Μερικοί θηλυκοί χαμαιλέοντες γεννούν αυγά σε τρύπες στο έδαφος, πράγμα που τους αναγκάζει να κατεβαίνουν από τις κούρνιες τους στα δένδρα ή στους θάμνους. Συνήθως, γεννούν περίπου 35 με 40 αυγά που χρειάζονται τρεις μήνες περίπου για να για να εκκολαφθούν. Άλλοι θηλυκοί χαμαιλέοντες, ωστόσο, είναι αυτό που οι επιστήμονες χαρακτηρίζουν ως «ωοζωοτόκοι.» Σε τέτοιες περιπτώσεις, το θηλυκό γεννά τα αυγά στο δένδρο. Αλλά καθώς τα αυγά γεννιούνται, το βρέφος χαμαιλέων σχίζει τη μεμβράνη κι έτσι «γεννιέται.» Η μεμβράνη είναι κολλώδης και κολλά στα κλαριά του δένδρου, εμποδίζεται έτσι το μικρό να πέση ενώ εκκολάπτεται. Ο νεαρός χαμαιλέων γαντζώνεται αμέσως από ένα κλαράκι και ξεκινάει για την αγαπημένη του ασχολία—την αναζήτησι τροφής.

Μύθοι Γύρω από Μένα

Πολλοί μαύροι της Νοτίου Αφρικής με φοβούνται, μολονότι είμαι εντελώς ακίνδυνος για τον άνθρωπο. Μερικοί αγρότες πιστεύουν ακόμη τον μύθο ότι, όταν ο Θεός δημιούργησε τον άνθρωπο, έστειλε τον χαμαιλέοντα να του πη να μην πεθάνη ποτέ. Ωστόσο, επειδή ο χαμαιλέων περπατούσε πολύ αργά, μια γοργοπόδαρη σαύρα τον πρόλαβε και έφθασε πρώτη για να πη στον άνθρωπο να πεθάνη. Γι’ αυτό τον λόγο, αυτοί οι αγρότες με μισούν και προσπαθούν να σκοτώνουν τους χαμαιλέοντες. Οι Χριστιανοί, όμως, μπορούν ν’ αποδεικνύουν σ’ αυτούς που πιστεύουν σ’ αυτό το μύθο, τον πραγματικό Γραφικό λόγο για τον οποίον οι άνθρωποι γερνούν και πεθαίνουν.

Λοιπόν, αυτή είναι η μικρή μου ιστορία. Ελπίζω ότι τώρα με γνωρίζετε κάπως καλύτερα και θα με εκτιμήσετε. Όπως βλέπετε, δεν πρέπει να με φοβάσθε—εμένα, «τον ανθρωπάκο που αλλάζει χρώμα.»