Πόση Ενέργεια Υπάρχει Μέσα στη Γη;

Ο ΑΝΘΡΑΚΑΣ και το πετρέλαιο αποτελούν τις κύριες πηγές ενέργειας από τότε που άρχισε η βιομηχανική επανάστασις στις αρχές του 19ου αιώνα. Αλλά πρόκειται για πηγές ενέργειας που χαρακτηρίζονται γενικά σαν μη ανανεώσιμες. Έτσι, το φλέγον ερώτημα για μας σήμερα είναι, Πόσο καιρό θα εξαρτώμεθα απ’ αυτά τα ορυκτά καύσιμα προτού εξαντληθούν όλα;

Το κάρβουνο ήταν το πρώτο υλικό που εκμεταλλεύθηκε ο άνθρωπος, μόλις η Ευρώπη και οι Ηνωμένες Πολιτείες εισήλθαν στη βιομηχανική εποχή. Χρησιμοποιήθηκε σε μεγάλες ποσότητες στην κατασκευή χάλυβα και τσιμέντου. Το κάρβουνο παρείχε ενέργεια σε σιδηροδρομικές ατμάμαξες στη στεριά και σε ατμόπλοια στη θάλασσα. Το καίγαμε για να θερμάνωμε τις κατοικίες μας και τους τόπους εργασίας μας. Από το τέλος της δεκαετίας του 1800, το κάρβουνο χρησιμοποιήθηκε επίσης για να θέτη σε λειτουργία ηλεκτρικές γεννήτριες σε κεντρικά ηλεκτρικά εργοστάσια.

Όταν το πετρέλαιο έγινε διαθέσιμο, η αφθονία του και η χαμηλή του τιμή ωδήγησε στη χρήσι του, σε αντικατάστασι του κάρβουνου, για πολλούς σκοπούς. Είναι σπουδαίο το γεγονός ότι η καταλληλότητα του υγρού καύσιμου και η ευκολία αναφλέξεώς του προώθησε την ταχεία αύξησι των αυτοκινήτων για ιδιωτική χρήσι, φορτηγών για μεγάλα βάρη, και αεροπλάνων για ταχεία διακίνησι. Τα βιομηχανοποιημένα έθνη έφθασαν να εξαρτώνται κυρίως από το πετρέλαιο σαν απαραίτητη πηγή ενέργειας.

Σπατάλη ενός Αποθέματος

Η υπόσχεσις για μυθώδη κέρδη υποκίνησε το πρώτο εγχείρημα εγκαταστάσεως τρυπανιών εξορύξεως πετρελαίου στις καινούργιες πλούσιες πετρελαιοπηγές. Το φυσικό αέριο που ανεπήδησε από πολλά φρεάτια θεωρήθηκε μόνο σαν υποπροϊόν, μερικές φορές σχεδόν ενοχλητικό. Στην πηγή, η αξία του θεωρείται τόσο χαμηλή ώστε συχνά το έκαιγαν μόνο και μόνο για ν’ απαλλαγούν απ’ αυτό. Αλλά με τα δίκτυα σωληνώσεων, θα μπορούσε επωφελώς να διοχετευθή στα βιομηχανικά εργοστάσια και στα απλά σπίτια σε πολύ χαμηλή τιμή.

Σε χώρες πλούσιες σε πετρέλαιο, η σπατάλη ενέργειας ενθαρρύνθηκε με κάθε τρόπο. Ήταν τόσο φθηνό ώστε η σπατάλη δικαιολογείτο, και δεν άξιζε να σκεφθή κανείς για εξοικονόμησι ενέργειας. Άτομα με οξεία διορατικότητα κατάλαβαν ότι αυτό δεν μπορούσε να συνεχισθή για πάντα· κάποτε οι δεξαμενές πετρελαίου θα εξαντλούντο. Αλλά γνωστά αποθέματα πετρελαίου σε μια δεδομένη χρονική στιγμή ήσαν επαρκή για πολυετή χρήσι και οι ανακαλύψεις νέων πηγών αύξαναν το απόθεμα γρηγορώτερα απ’ ό,τι καταναλωνόταν.

Η μαζική παραγωγή αυτοκινήτων έκανε την τιμή τους προσιτή σε όλους σχεδόν, και οι κατασκευαστές αυτοκινήτων έγιναν γιγαντιαίες βιομηχανίες, συναγωνιζόμενες να υποσκελίσουν η μια την άλλη στις πωλήσεις με δελεαστικές εφευρέσεις που πρόσθεταν στα μοντέλα κάθε νέου έτους, Οι κυβερνήσεις φορολογούσαν την πώλησι φθηνής βενζίνης και κατασκεύαζαν παντού υπερλεωφόρους. Τα αυτοκίνητα πωλούντο κατά δεκάδες εκατομμύρια σε ανθρώπους που ήθελαν να ταξιδεύουν πιο γρήγορα και πιο μακρυά. Οι εταιρίες πετρελαίου απέβλεπαν στα μεγαλύτερα δυνατά άμεσα κέρδη, και δεν ενδιαφέρονταν για τις ελλείψεις, που ήταν βέβαιο ότι θα επέλθουν σε μια μελλοντική γενιά. Τώρα αυτή η γενιά έφθασε.

Καθορίζοντας Πόσο Πετρέλαιο Υπάρχει Ακόμη

Οι αρχικές προβλέψεις σχετικά με το πόσο θα διαρκούσε το πετρέλαιο ανετράπησαν από το πολιτικό ‘εμπάργκο’ που επέβαλαν τα Αραβικά έθνη το 1973. Ένα διεθνές συμβούλιο ειδικών το 1978 προειδοποίησε ότι η ποσότητα πετρελαίου δεν θα μπορούσε ν’ ανταποκριθή στην αυξανόμενη ζήτησι στην προσεχή 20-ετία, και ίσως ούτε στην προσεχή πενταετία. Πρόσφατα γεγονότα έχουν επισημάνει το γεγονός ότι μια μόνιμη παγκόσμια έλλειψις ενδέχεται να συμβή στις αρχές της δεκαετίας του 1980.

Αντιμετωπίζομε σοβαρά προβλήματα ξαφνικά. Η ποσότητα πετρελαίου δεν καθορίζεται πια αποκλειστικά από την τεχνολογική ικανότητα ευρέσεως και παραγωγής του. Επηρεάζεται ακόμη περισσότερο από τους πολιτικούς ελιγμούς. Οι κυβερνήσεις έχουν επιβάλει πολύπλοκα φορολογικά συστήματα και τεχνικούς ελέγχους της τιμής. Ειδικοί στα θέματα πετρελαίου παραπονιούνται ότι το κίνητρο για την ανάληψι δαπανηρής εξορύξεως για την εύρεσι νέων πετρελαιοπηγών ή την ανέγερσι νέων διυλιστηρίων, που χρειάζονται για την κάλυψι της διαρκώς αυξανόμενης ζητήσεως, είναι μικρό.

Πολυεθνικοί οργανισμοί έχουν προάγει την παραγωγή πετρελαίου σε άλλοτε καθυστερημένες χώρες για την εξαγωγή του σε βιομηχανικές χώρες. Τώρα, οι πιο άφθονες ποσότητες πετρελαίου και οι μεγαλύτεροι καταναλωτές πετρελαίου βρίσκονται σε διαφορετικές, συχνά ανταγωνιστικές, πολιτικές περιοχές. Τα έθνη της ΟΠΕΚ, παραπονούμενα ότι τα πιο ισχυρά έθνη τα είχαν εκμεταλλευθή συνασπίσθηκαν για να περιορίσουν την παροχή και συνεπώς ν’ αυξήσουν τις τιμές και να επιβάλουν πολιτικές αξιώσεις. Για να εξουδετερώσουν την απειλή νέου ‘εμπάργκο,’ οι πολιτικοί ηγέτες μιλούν για εξοικονόμησι ενέργειας και εναλλακτικές πηγές ενέργειας. Ωστόσο, οι προτάσεις τους να μειώσουν τα όρια ταχύτητας στις λεωφόρους, να χαμηλώσουν το θερμοστάτη στους θερμαντήρες, και ν’ αυξήσουν κατά πολύ την τιμή των καυσίμων, συναντούν αδιαφορία, ακόμη και αγανακτισμένη εναντίωσι.

Αλλά πρέπει ν’ αντιμετωπίσωμε την πραγματικότητα. Άσχετα με τα μέτρα που λαμβάνονται για διατήρησι και εξοικονόμησι ενέργειας, το παγκόσμιο απόθεμα πετρελαίου δεν καλύπτει τη ζήτησι. Στενοχωριόμαστε όταν μας λένε ότι οι πόροι πετρωμάτων των δεξαμενών πετρελαίου, που έχουν ήδη εξαντληθή, περιέχουν ακόμη διπλάσια ποσότητα πετρελαίου απ’ αυτή που έχει διοχετευθή, αλλ’ αυτή η ποσότητα μπορεί να ληφθή μόνο εν μέρει μέσω δαπανηρών μεθόδων. Ακόμη και η ανακάλυψις μεγάλων νέων πετρελαιοπηγών, όπως της Αλάσκας και του Μεξικού, θα αναβάλουν απλώς για λίγα χρόνια την τελική εξάντλησι του παγκόσμιου αποθέματος πετρελαίου. Αναπόφευκτα, το πετρέλαιο θα εξαντληθή στις επόμενες λίγες δεκαετίες. Τι θα γίνη τότε;

[Πίνακας στη σελίδα 10]

ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΑΠΟ: ΧΡΗΣΗ ΑΝΑ ΕΤΟΣ: ΥΠΟΛΕΙΜΜΑ:

U.S. WORLD U.S. WORLD

Πετρέλαιο 38 107 175 3,300

Φυσικό Αέριο 20 37 200 1,500

Κάρβουνο 13 94 11,000 35,000

Υδροηλεκτρισμό 3 12 Ανανεώσιμος

Πυρηνική Τριβή 3 5 230 670

ΣΥΝΟΛΟ 77 255

Οι αριθμοί σ’ αυτό τον πίνακα αναφέρονται με όρους σχετικής ενέργειας που ισοδυναμεί σε κάθε πηγή. Οι μονάδες είναι ένα τετράκις εκατομμύριο (10¹⁵) των Βρεταννικών μονάδων θερμικής ενέργειας. Το ένα τετράκις εκατομμύριο είναι 1.000.000.000.000.000 Βρεταννικές μονάδες θερμικής ενέργειας. Ένα τετράκις εκατομμύριο ισοδυναμεί με 170 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου, ή ένα τρισεκατομμύριο κυβικά πόδια φυσικού αερίου, ή 40 εκατομμύρια τόννους κάρβουνου, ή 2.100 τόννους οξειδίου του ουρανίου και είναι αρκετό για να θέση σε ενέργεια 100 δισεκατομμύρια κιλοβατώρια ηλεκτρισμού. Οι αριθμοί στην πρώτη στήλη είναι ακριβείς. Οι αριθμοί στις τελευταίες στήλες (ΚΟΣΜΟΣ) είναι κατά προσέγγισιν.