Μείνετε Νέοι Καθώς Γερνάτε
Από τον ανταποκριτή του «Ξύπνα!» στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας
ΠΑΡΑ τα 94 χρόνια του, ο άνδρας με τα αστραφτερά μάτια που καθόταν απέναντί μου φαινόταν εκπληκτικά νέος και ξεκούραστος. Να το κατάλληλο άτομο, σκέφτηκα, για να διαβάσει και να κρίνει το χειρόγραφό μου προτού το δώσω για δημοσίευση. Ήταν ένα άρθρο με τίτλο «Παραμένοντας Νέος Καθώς Γερνάτε». Αλλά πρώτα απ’ όλα ήθελα να μάθω ποιο ήταν το μυστικό του Βίλχελμ Χίλλμαν που παράμενε «νέος». Έκανα την ερώτησή μου και περίμενα.
«Το μυστικό να παραμένεις νέος;» επανάλαβε την ερώτησή μου, κάνοντας σκέψη πάνω σ’ αυτή. «Έκανες καλά που ρώτησες ένα ‘γέρο αετό’ σαν κι εμένα»
Διερωτόμουν για την έκφραση «γέρος αετός». Αργότερα θα καταλάβαινα.
«Πρώτα απ’ όλα, νομίζω, για να παραμείνεις νέος χρειάζεσαι ένα σκοπό στη ζωή. Σαν έφηβος είχα ήδη το σκοπό μου.» Σταμάτησε και γέλασε καθώς είπε «Δεν ήξερα τότε ότι οι σκοποί μου άλλαζαν, ότι θα εύρισκα τον πραγματικό μου σκοπό μετά από 60 και πλέον χρόνια. Αλλά όταν ήμουν νεαρός με γοήτευαν τα ιστιοφόρα. Σκοπός μου, αποφάσισα τότε, ήταν όταν μεγάλωνα να φτιάχνω ιστιοφόρα. Όταν τελείωσα το σχολείο, εργάστηκα σαν βοηθός στις προκυμαίες στο λιμάνι Μπρεμερχάβεν της βόρειας Γερμανίας. Τότε, το 1905, εκπληρώθηκε ένα όνειρο. Μου επέτρεψαν να κάνω το πρώτο μου θαλάσσιο ταξίδι—όχι απλώς με κάποιο πλοίο—αλλά με το Πρώησσεν, το πιο φημισμένο ιστιοφόρο της εποχής εκείνης και το μεγαλύτερο πλοίο με πέντε κατάρτια που φτιάχτηκε ποτέ.»
Έσπρωξε μια φωτογραφία πάνω στο τραπέζι προς το μέρος μου για να τη δω. Ήταν του Πρώησσεν, και ήταν πολύ εντυπωσιακό.
«Επρόκειτο να μεταφέρουμε νίτρο από τη Χιλή,» συνέχισε. «Ήταν ένα ταξίδι 68 ημερών γύρω από το Κέιπ Χορν. Τι εμπειρία για έναν 19-χρονο! Θυμάμαι τις καταιγίδες—γιατί, ο άνεμος και το χαλάζι χτυπούσαν τα πρόσωπά μας πολύ άγρια! Και δεν ήταν εύκολος ο αγώνας για να κρατήσεις τα πανιά κάτω από έλεγχο. Όταν κάποτε εργαζόμουν εντατικά ανάμεσα στα πανιά, ένας ναύτης εκεί κοντά μου φώναξε μέσα στον άνεμο: ‘Μόνο ο Θεός μπορεί να μας βοηθήσει τώρα.’ Εγώ απάντησα: ‘Και θα βοηθήσει.’ Και νέος ακόμη που ήμουν, ούτε μια φορά δεν αμφισβήτησα την εξάρτηση του ανθρώπου από τον Θεό»
Μια Αλλαγή στους Στόχους
Ήθελα να μάθω αν ο ηλικιωμένος φίλος μου είχε μάθει πραγματικά να φτιάχνει πλοία.
«Με συμβούλεψαν να μην το κάνω», είπε, «και σωστά, γιατί στις αρχές του 20ού αιώνα τα ιστιοφόρα άρχισαν να σβήνουν. Και δεν μου άρεσε να φτιάχνω ατμόπλοια. Αλλά γιατί να μη συνδυάσω την αγάπη μου για τη θάλασσα με το πέταγμα; Τα αεροπλάνα που είχαμε τότε δεν μπορούσαν να διασχίσουν τον Ατλαντικό ως την Αμερική. Έτσι εκείνο που χρειαζόμαστε, σκέφτηκα, ήταν ιπτάμενα πλοία, ή, όπως μερικές φορές λέγονται, υδροπλάνα. Έβαλα ένα καινούργιο στόχο.
«Η 10η Οκτωβρίου 1913 ήταν μια μεγάλη μέρα στη ζωή μου. Κρατώντας σφιχτά την άδεια του πιλότου, είχα τώρα εκείνο που αργότερα θα μ’ έκανε άξιο να γίνω ένας ‘γερο-αετός’.»
Πάλι αυτή η φράση—φοβόμουν ότι θα χρειαζόταν εξήγηση, και τον ρώτησα γι’ αυτό.
«Να, το 1934 σχηματίσθηκε ένας σύνδεσμος ιπτάμενων που ονομάσθηκε ‘Γέροι Αετοί’» εξήγησε. «Όποιος πιλότος είχε πάρει την άδειά του πριν αρχίσει ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος μπορούσε, να γίνει μέλος. Εγώ την είχα βγάλει λιγότερο από ένα χρόνο πριν από τον Πόλεμο.
«Εν τω μεταξύ ένας Άγγλος—ο μετέπειτα ιππότης Σερ Τόμας Σόπγουιδ—είχε φτιάξει ένα μονόσκαφο ιπτάμενο πλοιάριο. Έτσι πήγα στην Αγγλία, έμαθα εκεί να οδηγώ υδροπλάνα και κατόπιν ξαναγύρισα σαν πρώτος πιλότος ιπτάμενου πλοίου στη Γερμανία. Τώρα μπορούσα ν’ αρχίσω να φτιάχνω το δικό μου.
«Σύντομα, η Γερμανική κυβέρνηση ενδιαφέρθηκε ν’ αγοράσει ένα από τα ιπτάμενα πλοία του Σόπγουιδ, αλλά αυτό θα γινόταν μυστικά. Έτσι ένας ιδιώτης, ο Κάπταιν φον Πουστώ, παράγγειλε το αεροπλάνο και μ’ έστειλε στην Αγγλία να επιβλέψω την κατασκευή του.
«Όταν το αεροπλάνο τελείωσε, ένας από τους ‘φίλους’ του Κάπταιν φον Πουστώ—στην πραγματικότητα ένας μεταμφιεσμένος επιθεωρητής της κυβερνήσεως—ήρθε για την παραλαβή. Μου ζήτησε να τον πάρω σε μια δοκιμαστική πτήση. Όταν απογειωθήκαμε, με διέταξε να πετάξω πάνω από το Πόρτσμουθ. Τώρα αυτό φυσικά απαγορευόταν, επειδή το Πόρτσμαουθ ήταν ένας σπουδαίος ναύσταθμος. Αλλά ήταν αποφασισμένος κι εγώ υποχώρησα.
«Το άλλο πρωί ο φον Πουστώ έτρεξε στο ξενοδοχείο μου, μιλώντας σχεδόν ασυνάρτητα: ‘Χίλλμαν, μάζευτα—η πτήση σου πάνω από το Πόρτσμαουθ—θα μας συλλάβουν για κατασκοπία!’ Γέμισε το χέρι μου με χαρτονομίσματα και εξαφανίσθηκε. Διερωτόμουν, τι θα κάνω τώρα;
«Η αστυνομία με περιόρισε στο ξενοδοχείο μου. Πέρασαν αρκετές μέρες. Άρχισα να σχεδιάζω να το σκάσω κρυφά τη νύχτα. Το αεροπλάνο ήταν δικό μας· ήταν πληρωμένο. Και με την ταχύτητά μου—μπορούσε να πετάξει 110 χιλιόμετρα την ώρα—ποτέ δεν θα μ’ έπιαναν.
«Εν τω μεταξύ, ο πρώην εκπαιδευτής μου στην Αγγλία—είχαμε γίνει καλοί φίλοι—μεσολάβησε για λογαριασμό μου και το ζήτημα τακτοποιήθηκε. Έφυγα αμέσως για τη Γερμανία. Τώρα, που δεν ήμουν ακόμη 30 χρόνων, μπορούσα να αφιερώσω στο σκοπό μου όλη τη ζωή που είχα ακόμη μπροστά μου. Και τότε—ΠΟΛΕΜΟΣ!»
Πετώντας στη Διάρκεια και Μετά τον Πόλεμο
«Σαν πιλότος καταδιωκτικού στη διάρκεια του πολέμου 1914-1918, έμαθα τη φρίκη του από πρώτο χέρι. Μια εμπειρία μου έμεινε μόνιμα στη μνήμη. Σε μια μάχη στον αέρα ο διάσημος Γάλλος άσσος Βεντρίνες μ’ έρριξε κάτω. Όταν είδε ότι το αεροπλάνο μου ήταν αχρηστευμένο, όμως, πέταξε μακρυά, αντί να έρθει να με αποτελειώσει. Έκανα αναγκαστική προσγείωση και ήμουν αναίσθητος κάτω από τα ερείπια. Τα Γαλλικά στρατεύματα, στα γύρω καταφύγιά τους, δεν έκαναν καμιά προσπάθεια να εμποδίσουν τους φίλους μου να με σώσουν.
«Πόσο ευγνώμων ήμουν στον Θεό που εξακολουθούσα να είμαι ζωντανός! Αλλά και η ευγένεια του Βεντρίνες και των Γαλλικών στρατευμάτων με είχαν εντυπωσιάσει. Γιατί προσπαθούσαμε να σκοτώσουμε ο ένας τον άλλον; Ο πόλεμος φαινόταν τόσο αφύσικος. Αποφάσισα από κείνη τη στιγμή και στο εξής να κάνω ό,τι μπορώ για να προωθήσω τη Γερμανο-Γαλλική φιλία.
«Αυτός έγινε ένας άλλος στόχος, μετά το στόχο να φτιάχνω υδροπλάνα. Μετά από χρόνια ανταμείφθηκα για ό,τι έκανα σ’ αυτή την καινούργια προσπάθεια με το να γίνω επίτιμος πολίτης του Παρισιού. Όμως, κι αυτός ο στόχος δεν ήταν εκείνος που θα μου άλλαζε αργότερα τη ζωή μου—επρόκειτο να έρθει αργότερα.»
Η ώρα κυλούσε και τα γραπτά μου παρέμεναν στο τραπέζι που υπήρχε ανάμεσά μας. Αλλά ποιος θα μπορούσε να με κατηγορήσει που παρασύρθηκα από τη συζήτηση; «Μήπως οι εμπειρίες του πολέμου σε κάνουν να θέλεις να σταματήσεις το πέταγμα;» ρώτησα.
«Όχι, δεν μπορείς να κρατήσεις έναν ‘γερο-αετό’ καθηλωμένο. Κάθε χρόνο, μάλιστα, πηγαίνω στη βόρεια Γαλλία, όπου απολαμβάνω τη συγκίνηση της ανεμοπλοΐας.»
«Στην ηλικία των 94 χρόνων;» είπα με θαυμασμό.
«Ρώτησες τι με διατήρησε νέο,» απάντησε. «Πάντοτε προσπαθώ να ζω για το μέλλον και να μη στενοχωριέμαι για το παρελθόν. Αυτό με βοήθησε να διατηρηθώ νέος. Επίσης, όλοι μας αντιμετωπίζουμε κινδύνους στη ζωή με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Σαν κι αυτόν που αντιμετώπισα το 1926—και όλα για ένα αλεξίπτωτο.»
Άφησα κάτω μια φωτογραφία του σ’ ένα παλιό αεροπλάνο, που θυμίζει τις πολύ παλιές μέρες. Και άκουσα.
«Ήταν ένα θαμπό πρωινό του Ιανουαρίου και είχα πάει να ανανεώσω την άδεια πιλότου που είχα. Το δελτίο καιρού είπε ότι η ομίχλη έφτανε σε ύψος 180 μέτρων. Αλλά στα 360 μέτρα ήμουν τυλιγμένος ακόμη από βαριά ομίχλη. Ξαφνικά το αεροπλάνο μου άρχισε να μη λειτουργεί καλά· έχανα τον έλεγχο.
«Τότε δεν είχαν όλα τα αεροπλάνα αλεξίπτωτα. Αλλά ευτυχώς αυτό είχε. Μόλις πηδούσε κανείς από το αεροπλάνο το αλεξίπτωτο θα άνοιγε τραβώντας ένα κορδόνι μήκους 25 μέτρων, το ένα άκρο του οποίου ήταν δεμένο στο αλεξίπτωτο και το άλλο στο αεροπλάνο. Θυμάμαι ότι προσευχόμουν στον Θεό, ρωτώντας: ‘Να πηδήσω ή όχι;’
«Σαν σε απάντηση, μια ιδέα πέρασε αστραπιαία από το μυαλό μου. Έκανα με το αεροπλάνο μια απότομη κατάδυση και το ξαναύψωσα απότομα στα 150 μέτρα. Καθώς σηκωνόταν απότομα, άκουσα ένα δυνατό θόρυβο σπασίματος. Πάγος είχε σχηματισθεί πάνω στα φτερά και τώρα έσπαγε. Αυτό είχε δημιουργήσει το πρόβλημα. Προσγειώθηκα σώος. Εκείνη ακριβώς τη στιγμή ένας υπάλληλος του αεροδρομίου πέρασε δίπλα μου, κοίταξε το αεροπλάνο και φώναξε: ‘Ποιος στο διάβολο ξέχασε να δέσει το κορδόνι του αλεξίπτωτου με το αεροπλάνο;’ Αν είχα πηδήσει, αυτός ο ‘γερο-αετός’ θα ήταν τώρα μια ψόφια πάπια!»
Ευχαριστήθηκα όταν είδα ότι δεν είχε επιτρέψει στα γηρατειά να του κλέψουν την αίσθηση του χιούμορ του.
Παρ’ Ολίγο σε Στρατόπεδο Συγκεντρώσεως
Στη διάρκεια του Ναζιστικού καθεστώτος ήμουν αρχιμηχανικός στη Βέζερ-Φλουγκ, ένα εργοστάσιο αεροπλάνων στη Βρέμη. Μολονότι ήμουν υπεύθυνος σε 5.000 και πλέον εργάτες, αρνήθηκα να συνδεθώ με το Ναζιστικό κόμμα. Δεν μπορούσα να συμφωνήσω με την πολιτική του Χίτλερ. Αυτό παρά λίγο να μου δημιουργήσει σοβαρό πρόβλημα.
«Το 1939 η Βέζερ-Φλουγκ μ’ έστειλε στο Βερολίνο για να επιβλέψω την κατασκευή ενός δεύτερου εργοστασίου. Αυτό επρόκειτο να γίνει στη θέση του αεροδρομίου του Τέμπελχοφ, του αεροδρομίου που θα γινόταν αργότερα πασίγνωστο στα έτη 1948-49 εξ αιτίας της αερογέφυρας του Βερολίνου. Οι Ναζιστές εργοδηγοί που ήταν διορισμένοι να εργάζονται κάτω από την κατεύθυνσή μου ήθελαν να φτιάξουν μια μεγάλη πλατφόρμα δίπλα σ’ ένα από τα κεντρικά κτίρια, όπου ο Χίτλερ θα μπορούσε ν’ απευθύνει τις ομιλίες του όταν θα πήγαινε στο Βερολίνο. Βλέποντας ότι δεν χρειαζόταν αυτή η πλατφόρμα, την αφαίρεσα από τα σχέδια. Δεν χρειαζόμαστε πλατφόρμα για να φτιάχνουμε αεροπλάνα, τους είπα.
«Γι’ αυτό και για άλλα ‘παραπτώματα’ κατάληξα γρήγορα στο δικαστήριο. Αλλά ο προϊστάμενός μου στη Βέζερ-Φλουγκ ήρθε να με σώσει, λέγοντας στον Γκαίρινγκ: ‘Αν πάρετε τον Χίλλμαν τότε ξεχάστε το Τέμπελχοφ.’ Έτσι μ’ άφησαν ελεύθερο και μπόρεσα να φτιάξω το αεροδρόμιο μέχρι τέλους, περίπου στο στυλ που μπορεί κανείς να το δει σήμερα.»
Το Τέλος—Και Όμως η Αρχή
«Ο πόλεμος τελείωσε. Ήμουν 59 χρόνων, χωρίς δουλειά, ανήμπορος να φτιάχνω ούτε πλοία ούτε αεροπλάνα. Η νεότητα, με όλους τους σκοπούς και τα όνειρά της, είχε έρθει και περάσει—και μάλιστα τόσο γρήγορα! Αλλά η σκέψη να μην εργάζομαι ήταν απαράδεκτη. Ήθελα να αισθάνομαι ότι μπορούσα να είμαι ακόμα χρήσιμο μέλος της κοινωνίας.
«Για εννιά δύσκολα μεταπολεμικά χρόνια έψαχνα ωσότου βρήκα μια κατάλληλη δουλειά σε μια πόλη σε αρκετή απόσταση μακρυά. Αν και ήμουν ήδη 68 χρόνων, συνέχισα να δουλεύω μέχρι τα 81. Τότε η καριέρα μου σταμάτησε. Αλλά κάτι πολύ μεγαλύτερο θα άρχιζε, ένας στόχος που ποτέ δεν μπορούσα να φαντασθώ προηγουμένως. Βλέπετε, ήταν . . . »
Διακόπηκε από την είσοδο της γυναίκας του στο δωμάτιο. «Θα ήθελες ένα φλιτζάνι τσάι;» ρώτησε. Την ευχαρίστησα για τα αναψυκτικά που μας έφερε. Επωφελούμενος από το διάλειμμα, έσπρωξα το γραπτό μου από τη μια άκρη του τραπεζιού στην άλλη στον Βίλχελμ και άρχισα μια μικρή συνομιλία με τη σύζυγό του. Από την άκρη του ματιού μου τον είδα να παίρνει τα δακτυλογραφημένα χαρτιά και να φοράει τα γυαλιά του. Να τι διάβασε κάτω από τον τίτλο του άρθρου μου,
«ΠΑΡΑΜΕΝΟΝΤΑΣ ΝΕΟΣ ΕΝΩ ΓΕΡΝΑΤΕ»
Σε μια επίσκεψή μου σε φίλους, στράφηκα προς το γιο τους και ρώτησα: «Βέρνερ, πόσο χρόνων είσαι—13;» Ελαφρά θυμωμένος ο Βέρνερ απάντησε αμέσως: «Όχι! έχω ήδη μπει στα 14!»
Οι νεαροί δύσκολα μπορούν να περιμένουν να μεγαλώσουν, και μερικοί απ’ αυτούς κάνουν ό,τι μπορούν για να σας κάνουν να σκεφθείτε ότι είναι μεγαλύτεροι απ’ ό,τι πραγματικά είναι—ίσως με το να ντύνονται όπως οι μεγαλύτεροι, με το να περιποιούνται προσεκτικά ένα μούσι ή μουστάκι, ή με το να παίρνουν απλώς ύφος σύμφωνα με τα γούστα των μεγάλων. Τίποτα δεν ξεφουσκώνει πιο γρήγορα το φουσκωμένο εγώ ενός αυριανού ενήλικα από το να του συμπεριφέρεσαι σύμφωνα με την ηλικία του· τίποτα δεν τον ευχαριστεί περισσότερο από το να του συμπεριφέρεσαι σαν να είναι ενήλικος, κάτι για το οποίο αγωνίζεται τόσο σκληρά.
Αλλά η νεότητα περνάει γρήγορα. Καθώς η υγεία εξασθενεί και οι περιστάσεις τον αναγκάζουν να μειώσει τη δράση του, ο δήθεν ενήλικος στρέφεται αμέσως σε μια υποτιθέμενη νεότητα. Πόσο ποθείτε εκείνες τις «καλές παλιές μέρες»! Θυμόσαστε όταν μπορούσατε να διαβάζετε χωρίς γυαλιά; Όταν μπορούσατε να τρώτε χωρίς να αγωνίζεσθε με μασέλες που γλιστρούν; Όταν ποτέ δεν είχατε πόνο στην πλάτη ή πλατυποδία; Κι όταν μπορούσατε να θυμόσαστε πράγματα χωρίς να χρειάζεται να τα γράφετε, αντί, όπως συμβαίνει τώρα, να ξεχνάτε, να διαβάζετε τι έχετε γράψει για να θυμηθείτε;
Και ποιος άλλος εκτός από έναν ηλικιωμένο μπορεί να γνωρίζει πραγματικά τις στενοχώριες που φέρνουν συχνά τα γερατειά; Τι μπορεί να γνωρίζει ένας νεαρός για τη θλίψη που φέρνει ο θάνατος ενός γαμήλιου συντρόφου που έζησαν μαζί δεκαετίες ολόκληρες, ή η μοναξιά που συνοδεύει την απώλεια αυτής της αφοσιωμένης συντροφιάς; Ή πώς να αισθανθεί την ανασφάλεια που συνοδεύει τη φτωχή όραση, την κακή ακοή και την αδυναμία; Ή πώς να ξέρει τι σημαίνει να αγωνίζεσαι για να τα βγάλεις πέρα με μια μικρή σύνταξη; Ή πώς να γνωρίζει το άδειο αίσθημα του να διερωτάσαι: «Θα είμαι ζωντανός την άλλη άνοιξη για ν’ ακούσω και πάλι το κελάδημα των πουλιών;»
Όμως, όσο προβληματικά κι αν είναι τα γερατειά, έχουν τα πλεονεκτήματά τους. Η πείρα των ετών έχει βελτιώσει τη διάκριση και τη διορατικότητά σας στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι. Σκεφθείτε τη γνώση που έχετε συσσωρεύσει. Έχετε γίνει πιο σοφός, πιθανώς πιο ισορροπημένος, και ασφαλώς θα έχετε βαθύτερη εκτίμηση της ζωής.
Πόσο θαυμάσιο θα ήταν αν μπορούσατε ν’ απολαύσετε το καλύτερο και από τους δύο κόσμους—τη σωματική ζωτικότητα της νεότητας μαζί με τη σοφία και τα άλλα οφέλη των γερατειών! Και σ’ ένα περιορισμένο βαθμό μπορείτε, έστω κι αν δεν έχετε τη δυνατότητα να μακρύνετε τη ζωή σας, τουλάχιστον μπορείτε να παρατείνετε τη νεότητά σας. Αλλά πώς;
Τα γερατειά δεν επηρεάζουν μόνο το σώμα· επηρεάζουν επίσης τη διάνοια, τη συμπεριφορά. Να ελπίζετε να ζήσετε πολύ, να θέλετε να μείνετε νέος, και οι ευκαιρίες σας να πετύχετε και τα δύο θα μεγαλώσουν. Λένε ότι ένα άτομο αρχίζει να γερνάει τη μέρα που αρχίζει να στενοχωριέται γι’ αυτό.
Να Σκέφτεστε σαν Νέος και να Σκέφτεστε την Ευτυχία
Αυτό βέβαια αποκλείει να περνάτε τα τελευταία χρόνια της ζωής σας στη μπροστινή βεράντα, αδιαφορώντας για το τι συμβαίνει στον κόσμο. Να συμβαδίζετε με την εποχή. Μην περιορίζετε τη συντροφιά σας σε φίλους της ηλικίας σας, με τους οποίους οι συζητήσεις μπορεί να έχουν την τάση να ασχολούνται συνεχώς με τους τελευταίους θανάτους. Να συναναστρέφεστε επίσης με νέους ανθρώπους. Ακούστε τι έχουν να σας πουν. Μάθετε τα προβλήματά τους. Θα εκτιμήσουν το ενδιαφέρον σας και θα κερδίσετε το σεβασμό τους. Επίσης η συναναστροφή με τους νέους θα σας μεταδώσει και λίγο από το νεανικό ενθουσιασμό τους, το κέφι και την αισιοδοξία τους.
Οι δυσάρεστες πλευρές των γερατειών δεν θα βελτιωθούν με μια διάθεση που έχει ξεχάσει το γέλιο. Να χαίρεστε με τα μικρά πράγματα. Νοιώστε την ίδια χαρά που νοιώθατε όταν σαν μικρό παιδί βλέπατε ένα γατάκι να κυνηγάει την ουρά του. Αφήστε το πρόσωπό σας να λάμπει με την ίδια λάμψη που είχε όταν, σαν νεαρός, ξαφνιαζόσαστε μ’ ένα δώρο.
Αντικαταστήστε τις σκέψεις «θάνατος με αξιοπρέπεια» με τις πιο θετικές «ζωή με σκοπό». Μην ξεχνάτε ότι ένα ευτυχισμένο και ικανοποιημένο πνεύμα μπορεί να φθάσει στο σημείο να δραστηριοποιήσει ένα δυστυχισμένο και πικραμένο σώμα. Στις θάλασσες της ζωής η «ευθυμία», όπως είπε ένας 100-χρονος, «είναι ο σωτήρας της ζωής μας».
Διατηρηθείτε Σωματικά Δραστήριος
Η σωματική δραστηριότητα όταν γίνεται τακτικά, ακόμη και με μετριότητα, είναι ουσιώδης. Δυναμώνει την καρδιά και τα πνευμόνια, σας κρατάει κομψούς και δεν αφήνει τους μυς να χαλαρώσουν. Όποια κι αν είναι η προτίμησή σας (κάποιο σπορ ή απλώς οι μακρυνοί περίπατοι), θα βοηθηθείτε να παραμείνετε σωματικά δραστήριος.a
Η άσκηση είναι ιδιαίτερα σπουδαία αν φθάσετε στην ηλικία της συνταξιοδοτήσεως. Η συνταξιοδότηση δεν σημαίνει αδράνεια. Παραμένετε απασχολημένος, ασχολείσθε με κάτι που σας ενδιαφέρει. Μη μειώνετε τη δράση σας περισσότερο απ’ όσο είναι λογικό και απαραίτητο. Μοιάστε στον άνθρωπο εκείνο ο οποίος, όταν του είπαν ότι θα έπρεπε να αρχίσει να ελαττώνει τη δράση του, απάντησε με μια δόση περιφρονήσεως στη φωνή του: «Με κανένα τρόπο. Όσο καιρό θα μπορώ να κινούμαι, ποτέ δεν θα με θάψουν ζωντανό!»
Διατηρηθείτε Διανοητικά Δραστήριος
Όπως ακριβώς το σώμα φθείρεται όταν δεν χρησιμοποιείται, έτσι και το μυαλό. Εμπλουτίστε τη ζωή σας αυξάνοντας τη γνώση σας. Μάθετε πράγματα που δεν είχατε ούτε το χρόνο ούτε την ευκαιρία να μάθετε προηγουμένως—μια τέχνη, μια ξένη γλώσσα, πώς να παίζετε ένα μουσικό όργανο. Γνωρίζετε, παραδείγματος χάρη, ότι σχεδόν δύο εκατομμύρια Αμερικανών ηλικίας 55 ετών και άνω ξαναπήγαν στο σχολείο, και πολλοί απ’ αυτούς τώρα σπουδάζουν σε κολλέγια και πανεπιστήμια;
Μάλιστα, ένα πανεπιστήμιο αποκλειστικά για φοιτητές ηλικίας συνταξιοδοτήσεως άνοιξε στη Γενεύη της Ελβετίας, το 1975. Από 600 φοιτητές που γράφθηκαν στην αρχή ο αριθμός ξεπέρασε τους 2.000 το 1979. Ένα Γερμανικό επιστημονικό περιοδικό κάνοντας σχόλια πάνω σ’ αυτό είπε ότι οι αρμόδιοι του πανεπιστημίου διαπίστωσαν ότι, «σε αντίθεση με την κοινή αντίληψη ότι οι ηλικιωμένοι δεν μπορούν να μάθουν, έχει αποδειχθεί ότι σε γενικές γραμμές η αντίληψή τους και οι δυνάμεις μαθήσεως είναι πολύ φυσιολογικές.»
Προσέχετε τις Συνήθειες Φαγητού και Ποτού
Μελέτες στο νησί του Ισημερινού Βιλκαμπάμπα, μια από τις τρεις περιοχές που είναι στον κόσμο γνωστές για τη μακροζωία των κατοίκων της, αποκαλύπτουν ότι οι άνθρωποι εκεί τρώνε λιτά. Ακολουθούν ένα διαιτολόγιο χαμηλό σε θερμίδες, πλούσιο σε πολυσύνθετους υδατάνθρακες, όπως αυτοί που βρίσκονται στα φρούτα, τα λαχανικά και τα όσπρια, αλλά φτωχό σε ζάχαρα και λίπη. Για τη συμπλήρωση των θρεπτικών αναγκών, πολλοί βρίσκουν τις βιταμίνες βοηθητικές. Έρευνες φαίνεται να δείχνουν ότι η βιταμίνη Ε είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική στην επιβράδυνση των γερατειών.
Αντίθετα με το κάπνισμα, το οποίο είναι καταστροφικό για την υγεία ακόμη και όταν χρησιμοποιείται με μετριότητα, τα οινοπνευματώδη ποτά είναι γενικά βλαβερά μόνο όταν γίνεται κατάχρηση. Όσο για τα ποτά, θα κάνει καλά κανείς να προσέξει την κατάλληλη και λογική συμβουλή που διατύπωσε κάποτε ένας νεαρός Αφρικανός: «Να θυμάστε ότι αν πίνετε λιγότερο, θα ζήσετε περισσότερο. Κι αν ζήσετε περισσότερο, θα μπορείτε να πίνετε περισσότερο.»
Παραμείνετε Όσο το Δυνατόν Ανεξάρτητος
Μην αφήνετε τους νεώτερους, ακόμη κι αν αυτό γίνεται καλοπροαίρετα, να σας φέρουν πίσω στις παιδικές μέρες με το να είναι υπερβολικά προστατευτικοί και περιποιητικοί στη συμπεριφορά τους μαζί σας. Αν μπορείτε να ζήσετε μόνος, κάντε το. Αν μπορείτε ακόμη να φροντίζετε το σπίτι σας, κάντε το. Αν μπορείτε να μαγειρεύετε μόνος σας, κάντε το. Αν μπορείτε ακόμη να κουρεύετε το γρασίδι μόνος σας και να πλένετε το αυτοκίνητό σας, κάντε το.
Αν, από την άλλη πλευρά, έχετε εξασθενήσει είτε στο σώμα στο μυαλό και χρειάζεστε βοήθεια, δεχθείτε τη βοήθεια όταν προσφέρεται, και κάντε το αυτό με χαρά και ευγνωμοσύνη. Αφήστε τους άλλους να σας βοηθούν σύμφωνα με τις ανάγκες, όχι σύμφωνα με την ηλικία. Μ’ αυτό τον τρόπο θα διατηρήσετε αυτοσεβασμό και δεν θα υπάρχει κανένας λόγος για να αισθάνεσθε ένοχος ότι γίνεστε αδικαιολόγητα βάρος σ’ άλλους.
Μη Ζείτε στο Παρελθόν
Οι αποθησαυρισμένες αναμνήσεις είναι ωραίες, αλλά αν διατηρείτε πάρα πολλούς φυσικούς δεσμούς με το παρελθόν, όπως παλιά γράμματα και φωτογραφίες, αν δαπανάτε πάρα πολύ χρόνο αναπολώντας τα παλιά, μπορεί να αποθαρρυνθείτε. Αντί να ζείτε στο παρελθόν, προσπαθήστε να δεθείτε με το παρόν, ενώ ταυτόχρονα κάντε σχέδια για το μέλλον. Σκεφθείτε τι θα θέλατε να κάνετε αύριο ή την άλλη βδομάδα, και κάθε μέρα θα έχετε κάτι για το οποίο να ζείτε.
Οι αναμνήσεις από το παρελθόν μπορούν να μεταφυτευθούν στο παρόν. Παραδείγματος χάρη, αντί να μοιάσετε στη χήρα που λέει: «Δεν έχω φτιάξει κανένα γλυκό από τότε που πέθανε ο Τσάρλη», ξαφνιάστε τους γείτονες ή τους φίλους σας φτιάχνοντάς τους ένα κέικ. Πέστε τους: «Σκέφτηκα ότι θα σου άρεσε. Στον Τσάρλη πάντοτε άρεσε. Μάλιστα, το κέικ με σοκολάτα ήταν το αγαπημένο του.» Με το να κάνετε άλλους ευτυχισμένους, θα κάνετε και τον εαυτό σας ευτυχισμένο. Ξαφνικά, αυτή η αποθησαυρισμένη μνήμη έχει πάρει καινούργιες διαστάσεις.
Δεχθείτε το Ολοφάνερο
Δεχθείτε το γεγονός ότι δεν είστε πια τόσο νέος όσο ήσασταν. Κι έπειτα, ποιος είναι; Μην νομίζετε ότι μπορείτε να συμβαδίσετε με τους άλλους που έχουν τα μισά χρόνια σας. Δεν υπάρχει λόγος να «αποδείξετε» ότι είσαστε ακόμα νέος όταν είναι ολοφάνερο ότι δεν είσαστε. Μεγαλώνετε με χαρά χωρίς δικαιολογίες.
Ποτέ μην πάψετε να είστε χαρούμενος για την ευκαιρία που είχατε να γεράσετε. Εκατομμύρια νεαρών ανθρώπων, των οποίων οι ζωές χάθηκαν πρόωρα, ποτέ δεν είχαν αυτή την ευκαιρία. Μην είσαστε σαν τον νεαρό εκείνο άνδρα ο οποίος, όταν σηκώνεται το πρωί, παραπονιέται που είναι υποχρεωμένος να ξυπνήσει· μοιάστε στον ηλικιωμένο εκείνο άνδρα ο οποίος χαίρεται που ακόμη μπορεί και ξυπνά.
-Τέλος-
Κάπου-κάπου, καθώς ο Βίλχελμ διάβαζε, κόμπιαζε και χαμογελούσε, και κουνούσε το κεφάλι του με επιδοκιμασία, σε ορισμένα σημεία. Θεώρησα αυτές τις αντιδράσεις σαν καλά σημεία, αλλά, όπως πολλοί συγγραφείς, φοβόμουν για τη γνώμη που θα εξέφραζε.
«Το άρθρο είναι καλό—πληροφοριακό και βοηθητικό. Υπάρχει όμως ένα ακόμη σημείο.»
Ο Νέος Του Σκοπός—Να Παραμείνει για Πάντα Νέος
«Ενώ συνέχισα να εργάζομαι εκτός πόλεως, εργάσθηκα εκεί, μέχρι τα 81 μου», εξήγησε ο Βίλχελμ Χίλλμαν, «η σύζυγός μου άρχισε μια συστηματική μελέτη της Βίβλου. Τα Σαββατοκύριακα γύριζα σπίτι για να είμαι μαζί της. Κάποτε έμεινα στο σπίτι μια ολόκληρη βδομάδα και μπόρεσα να παρακολουθήσω τη μελέτη που είχε με Μάρτυρες του Ιεχωβά. Ήταν πολύ ενδιαφέρουσα. Αργότερα, όταν σταμάτησα να δουλεύω, μετείχα τακτικά.
«Στη διάρκεια των μελετών έμαθα ότι ο αρχικός σκοπός του Θεού για τον άνθρωπο ήταν να ζει για πάντα και ποτέ να μη γερνάει. Ήταν συγκινητικό για μένα να μάθω ότι η βασιλεία του Θεού σύντομα θα πετύχει αυτό τον αρχικό σκοπό. Οι Βιβλικές προφητείες, όπως αυτή στην Αποκάλυψη 21:4, θα εκπληρωθούν τότε: ‘Και θέλει εξαλείψει ο Θεός παν δάκρυον από των οφθαλμών αυτών, και ο θάνατος δεν θέλει υπάρχει πλέον, ούτε πένθος ούτε κραυγή ούτε πόνος δεν θέλουσιν υπάρχει πλέον· διότι τα πρώτα παρήλθον.’
«Μεταξύ των ‘πρώτων’ που πρόκειται να παρέλθουν, έμαθα ότι είναι τα γερατειά με όλα τα προβλήματα και τις δυσκολίες τους. Ελπίδα άρχισε να δημιουργείται όταν μου είπαν ότι θα μπορούσα να ζήσω για να δω να εκπληρώνεται το Ιώβ 33:25—σ’ εμένα και σ’ άλλους: ‘Η σαρξ αυτού θέλει είσθαι ανθηροτέρα νηπίου· θέλει επιστρέψει εις τας ημέρας της νεότητας αυτού.’
«Σιγά-σιγά, η Βίβλος, την οποία μέχρι τότε θεωρούσα ενδιαφέρουσα αλλά καθαρά ιστορική, έγινε ένα βιβλίο πίστεως. Τελικά αφού είχα περάσει τα 80 μου, βαπτίσθηκα σαν ένας Μάρτυς του Ιεχωβά.
«Όταν συναντώ μερικούς από τους παλιούς φίλους μου, μου λένε ότι δεν φαίνομαι να έχω γεράσει. Και τους λέω ότι ίσως έχουν δίκιο, και τότε τους εξηγώ το γιατί.»
Ανοίγοντας τη Γραφή του στο τραπέζι, έδειξε τα εδάφια Ησαΐας 40:30, 31 και μου είπε να τα διαβάσω: «Και οι νέοι θέλουσιν ατονήσει και αποκάμει, και οι εκλεκτοί θέλουσιν αδυνατήσει παντάπασιν· αλλ’ οι προσμένοντες τον Κύριον θέλουσιν ανανεώσει την δύναμιν αυτών· θέλουσιν αναβή με πτέρυγας ως αετοί.»
«Κανείς δεν πρέπει να θεωρεί τον εαυτό του τόσο γέρο ώστε να μη μάθει για τον Ιεχωβά και να ελπίσει σ’ αυτόν», είπε· «Αυτά από έναν ‘γερο-αετό’! Είναι η ελπίδα να γνωρίζουμε ότι στο νέο σύστημα του Θεού θα μπορούμε σε όλη την αιωνιότητα να μεγαλώνουμε κι όμως σ’ όλη την αιωνιότητα να μένουμε νέοι.»
[Υποσημειώσεις]
a Για επιπρόσθετες αποδείξεις , βλέπε το άρθρο με τίτλο «Βοηθεί Πράγματι η Άσκηση;» στο Ξύπνα! 8 Απριλίου 1981
[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 6]
«Σε μια μάχη στον αέρα ο διάσημος Γάλλος άσσος Βεντρίνες μ’ έρριξε κάτω»
[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 7]
«Η νεότητα, με όλους τους σκοπούς και τα όνειρά της, είχε έρθει και περάσει—και μάλιστα τόσο γρήγορα!»
[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 10]
Το κενό αίσθημα να διερωτάσαι: «Θα είμαι ζωντανός την άλλη άνοιξη για ν’ ακούσω και πάλι το κελάιδημα των πουλιών;»
[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 11]
«Έμαθα ότι ο αρχικός σκοπός του Θεού για τον άνθρωπο ήταν να ζει για πάντα και ποτέ να μη γερνάει»
[Εικόνα στη σελίδα 8]
Το φημισμένο ιστιοφόρο με πέντε κατάρτια «Πρώησσεν», με το οποίο ο Χίλλμαν περιέπλευσε το Κέιπ Χορν
[Εικόνα στη σελίδα 9]
Ο «Γερο-Αετός» μ’ ένα από τα πρώτα του αεροπλάνα. Στην ηλικία των 94 χρόνων εξακολουθεί να πετά με ανεμόπτερα κάθε χρόνο.