Πάθος για το Ποδόσφαιρο—Αξίζει;

ΗΤΑΝ οχτώ παρά κάτι την Κυριακή το βράδι στις 13 Ιουνίου 1982.

Υπολογίζεται ότι ένα δισεκατομμύριο πεντακόσια εκατομμύρια άνθρωποι είχαν συγκεντρώσει την προσοχή τους στον Βασιλιά Χουάν Κάρλος που έδινε μία σύντομη ομιλία. Για ποιο πράγμα μιλούσε που είχε αιχμαλωτίσει την προσοχή τόσο πολλών ανθρώπων; Μήπως για έναν επικείμενο παγκόσμιο αφοπλισμό; Ή για τη λύση της παγκόσμιας οικονομικής κρίσεως; Όχι, μιλούσε για κάτι πολύ πιο εφήμερο—το 1/3 του παγκόσμιου πληθυσμού παρακολουθούσε την εναρκτήρια τελετή για το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου 1982.

Αν και το τελικό αποτέλεσμα είναι γνωστό σε εκατομμύρια ανθρώπους, είναι κατάλληλο να εξεταστούν μερικά ερωτήματα για τον αγώνα του Παγκοσμίου Κυπέλλου 1982. Για παράδειγμα, πώς λειτουργεί ο αγώνας του Παγκοσμίου Κυπέλλου; Χρησιμεύει μήπως σαν υπόδειγμα ώστε το ποδόσφαιρο να γίνει καλύτερο και πιο ελκυστικό στο μέλλον; Ενσταλάζει στα παιδιά και στους νέους τις αρχές του καλού και γνήσιου αθλητικού πνεύματος; Ή μήπως ζητάει πάρα πολλά;

Στην πραγματικότητα αυτός ο αγώνας άρχισε πριν από δύο χρόνια όταν 107 διαφορετικές εθνικές ομάδες ταξινομήθηκαν γεωγραφικά για να παίξουν μεταξύ τους ώστε ν’ αποφασιστεί ποια θα ήταν τα τελικά 24 ικανά έθνη. Το ερώτημα τότε ήταν, ποιο από τα 107 θα αγωνιζόταν στην Ισπανία;

Την άνοιξη του 1982 το μεγάλο αυτό ερώτημα απαντήθηκε. Νικητές ήταν: η Αλγερία, η Αυστρία, το Βέλγιο, η Βραζιλία, το Καμερούν, η Χιλή, η Τσεχοσλοβακία, το Ελ Σαλβαντόρ, η Αγγλία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ονδούρα, η Ουγγαρία, η Ιρλανδία, η Ιταλία, το Κουβέιτ, η Νέα Ζηλανδία, το Περού, η Πολωνία, η Ρωσία, η Σκωτία, η Γιουγκοσλαβία. Η Αργεντινή και η Ισπανία είχαν αυτόματα προκριθεί—Η Αργεντινή επειδή ήταν η νικήτρια του προηγούμενου κυπέλλου και η Ισπανία επειδή θα ήταν το φιλοξενούν έθνος.

Μεγάλοι Φονιάδες;

Σύμφωνα με τους νέους κανονισμούς οι προκριθέντες αυξήθηκαν από 16 σε 24. Αυτό σημαίνει ότι μερικά έθνη αντιπροσωπεύτηκαν με σχετικά λίγη πείρα σε αγώνες πρωταθλήματος αυτού του είδους—ιδιαίτερα το Κουβέιτ, το Καμερούν, η Ονδούρα, η Αλγερία και η Νέα Ζηλανδία. Οι ειδικοί είπαν αμέσως ότι οι ομάδες αυτές λίγη σημασία θα είχαν μπροστά στις σαν Γολιάθ ομάδες των εθνών στα οποία έχει καθιερωθεί το ποδόσφαιρο. Δικαιώθηκαν στις προβλέψεις τους;

Ο πρώτος γύρος των παιχνιδιών σύντομα έφερε απρόοπτα. Το πρώτο παιχνίδι ανάμεσα στις πρωταθλήτριες που είχαν κυριαρχήσει, την Αργεντινή, και την αντίπαλο του Βελγίου, έφερε ένα καταπληκτικό αποτέλεσμα—τη νίκη του Βελγίου. Αυτό άρχισε να δείχνει το χαρακτήρα ολόκληρου του πρωταθλήματος—μία αλυσίδα από εκπλήξεις. Εξέχουσες ομάδες, όπως της Δυτικής Γερμανίας, της Ισπανίας, της Τσεχοσλοβακίας και του Περού, δεν μπόρεσαν να νικήσουν αυτούς που συνήθως έχαναν. Πριν από τον αγώνα με την Αλγερία, ο Γερμανός μάνατζερ ακούστηκε να λέει: «Αν δεν νικήσουμε την Αλγερία θα πάρω αμέσως το τρένο και θα γυρίσω πίσω.» Τα λόγια του αποδείχτηκαν απερίσκεπτα. Η Δυτική Γερμανία έχασε με 2-1! Ωστόσο, όπως και η Αργεντινή, η Δυτική Γερμανία πέρασε στο δεύτερο γύρο με βάση τους βαθμούς που είχε συγκεντρώσει. Περιττό να πούμε ότι ο Γερμανός μάνατζερ καθυστέρησε το ταξίδι του επιστροφής στη Δυτική Γερμανία.

Στο δεύτερο γύρο, όμως, προκρίθηκαν 12 ομάδες—10 από την Ευρώπη και 2 από τη Νότια Αμερική. Ποιες θα ήταν οι τελικές; Πολλοί έλπιζαν και περίμεναν να είναι κάποια από τις μεγάλες της Νότιας Αμερικής, τη Βραζιλία και την Αργεντινή. Συνέβη, όμως, αυτό;

Περισσότερες εκπλήξεις! Και η Βραζιλία και η Αργεντινή αποκλείστηκαν. Οι ημιτελικοί αγώνες έγιναν Πανευρωπαϊκή υπόθεση γιατί η Γαλλία έπαιξε με τη Δυτική Γερμανία και η Ιταλία αντιμετώπισε την Πολωνία. Η Δυτική Γερμανία, αφού έχανε 3-1 στην παράταση, ισοφάρισε και μετά κέρδισε με πέναλτυ. Η Ιταλία νίκησε την Πολωνία 2-0. Αυτό σήμαινε πως οι τελικές ομάδες για το Παγκόσμιο Κύπελλο θα ήταν η Ιταλία με τη Δυτική Γερμανία. Μολονότι το αποτέλεσμα αφορούσε την Ευρώπη, πολλοί από τους Ευρωπαίους λυπήθηκαν όταν είδαν τους Βραζιλιάνους που έχουν πολύ ελκυστικό στυλ στο ποδόσφαιρο να αποκλείονται. Η ζωντάνια φάνηκε να έχει ξεθυμάνει από τον αγώνα.

Παρόλ’ αυτά ο πυρετός για το ποδόσφαιρο αυξήθηκε. Πάνω από 90.000 συνωστίστηκαν στο Στάδιο Σαντιάγκο Μπερναμπέ της Μαδρίτης για τον τελικό αγώνα. Νίκησε η Δυτική Γερμανία το Κύπελλο όπως πολλοί περίμεναν; Και πάλι δοκιμάστηκε άλλη μία έκπληξη—«Η Ιταλία σύντριψε τη μεγάλη Γερμανική μηχανή» ήταν ο κύριος τίτλος της καθημερινής εφημερίδας ABC της Μαδρίτης. «Η Ιταλία κέρδισε με επεισοδιακό φινάλε» ήταν το σχόλιο που έκανε η εφημερίδα Δε Γκάρντιαν. Η Ιταλία έγινε παγκόσμια πρωταθλήτρια του ποδοσφαίρου για τρίτη φορά στην ιστορία της. Γι’ αυτούς το Παγκόσμιο Κύπελλο του 1982 ήταν μία βέβαιη επιτυχία. Αλλά ίσως για το ποδόσφαιρο γενικά ο αγώνας του Παγκοσμίου Κυπέλλου να παρουσίασε μια πιο θαμπή εικόνα. Γιατί το λέμε αυτό;

Επεισόδια και Θεατρινισμός—Χρειάζονται;

Ο Ντέιβιντ Λάσευ, ο ανταποκριτής των αθλητικών της Γκάρντιαν έγραψε ότι παρά τη νίκη της Ιταλίας 3-1 με τη Δυτική Γερμανία «έγινε σαφές ότι το καλό όνομα του ποδοσφαίρου δεν είχε καμιά σχέση με το πολύ πιο σπουδαίο ζήτημα της νίκης.» Έπειτα έκανε το ερώτημα: «Άξιζε πραγματικά να καθηλωθούν τόσοι άνθρωποι επί ένα μήνα για να δουν ένα ασήμαντο ποδόσφαιρο του οποίου το αποτέλεσμα λίγα μόνο έκανε για να βελτιώσει τη σκοτεινή προοπτική για το μέλλον του παιχνιδιού σαν θεαματικού αθλήματος;» Και συνέχισε: «Τα έχανε κανείς με τις πολλές φορές που έβλεπε να πέφτουν κάτω οι παίχτες ξεροί, και αμέσως μετά να τους βλέπει να σηκώνονται και να κυνηγούν τη μπάλα.» Αυτός ο θεατρινισμός γίνεται για να εξαπατήσουν το διαιτητή και να πετύχουν πιο βαριά τιμωρία για την αντίπαλη ομάδα. Έτσι το παιχνίδι αυτό μοιάζει με θέατρο και υποκρισία. Μπορεί να είναι «επαγγελματικό», αλλά δεν είναι ούτε ηθικό ούτε ευγενικό.

Γιατί υπάρχει αυτή η τάση προς τη βία και την υποκρισία, ακόμη και στα υψηλότερα επίπεδα αυτού του επαγγελματικού αθλήματος; Ακριβώς επειδή ακριβοπληρώνεται αυτό το επαγγελματικό άθλημα και επειδή η νίκη έχει πολύ μεγάλη σημασία. Οι κίνδυνοι αυτής της τάσεως δεν μένουν μόνο μέσα στο γήπεδο. Τα παιδιά και οι νεαροί έχουν την τάση να μιμούνται τους επαγγελματίες κι έτσι η βία και η υποκρισία γλιστρούν μέσα στα σχολικά αθλήματα. Το γεγονός αυτό το παραδέχτηκε ένας πασίγνωστος Αυστραλός παίχτης κρίκετ, ο Ντέννις Λίλυ, ο οποίος περίμενε με αδημονία τους διεθνείς αγώνες για να κλωτσήσει τον Πακιστανό αρχηγό της ομάδας. Αργότερα ζήτησε συγγνώμη λέγοντας ότι η συμπεριφορά αυτή «άφηνε ένα κακό παράδειγμα για τα παιδιά και γιαυτό λυπάμαι πραγματικά ιδιαίτερα.» Είθε περισσότεροι αθλητές να καταλάβαιναν πόσο μεγάλη επίδραση έχει το παράδειγμα τους πάνω στα παιδιά!

Χωρίς αμφιβολία οι επαγγελματίες αθλητές και αθλήτριες προσπαθούν πολύ σκληρά να φτάσουν στον κολοφώνα της αθλητικής δόξας. Αλλά η βάση είναι ότι τα αθλήματα πρέπει να γίνονται απλώς για αναψυχή, να είναι μόνο χόμπυ. Δεν αποτελούν τον πιο σπουδαίο παράγοντα στη ζωή ούτε είναι η πιο σπουδαία απασχόληση ή ανάγκη της ανθρωπότητας. Γιαυτό, η έκφραση της Αγίας Γραφής είναι πολύ κατάλληλη: «Προσέτι εγώ εθεώρησα πάντα μόχθον και πάσαν επίτευξιν έργου [το οποίο εφαρμόζεται και στα αθλήματα όταν μετατρέπονται σε εργασία] ότι δια τούτο ο άνθρωπος φθονείται υπό του πλησίον αυτού· και τούτο ματαιότης και θλίψις πνεύματος [αγώνας για να πιάσεις τον άνεμο, ΜΝΚ].» (Εκκλησιαστής 4:4) Η σημερινή βία, ο θεατρινισμός καθώς επίσης και η φανερή αλητεία είναι οι καρποί του ‘φθόνου’ και του ανταγωνιστικού πνεύματος.

Γιαυτό, είναι κατάλληλο να ρωτήσουμε, είναι το επαγγελματικό ποδόσφαιρο μία επιρροή που φέρνει χαρά σήμερα; Φέρνει τους ανθρώπους πιο κοντά, ή έχει την τάση ν’ αυξάνει τους παλιούς φθόνους; Συμβάλλει στο να υπάρχει περισσότερη γνήσια ειρήνη ανάμεσα στα έθνη;

Δύναμη για Ειρήνη και Ενότητα

Συγκινητική ήταν η στιγμή στην εναρκτήρια τελετουργία στο γήπεδο της Βαρκελώνης Νόη Καμπ όταν ένα αγοράκι, ντυμένο με ποδοσφαιρικά ρούχα, προχωρούσε διαγωνίως στο γήπεδο για να βάλει την μπάλα στο κέντρο. Τα βλέμματα όλων ήταν πάνω του καθώς άφηνε την μπάλα στο γρασίδι. Προς έκπληξη όλων η μπάλα άνοιξε και πετάχτηκε από μέσα ένα περιστέρι, το σύμβολο της ειρήνης!

Αυτός ο ιδεαλισμός σύντομα απλώθηκε σε όλο το γήπεδο. Όπως σχολίασε η Γκαζέτα Ιλουστράντα της Μαδρίτης για έναν αγώνα: «Το πιο ανήσυχο παιχνίδι: Ιταλία—Αργεντινή. Στο τριακοστό όγδοο λεπτό του πρώτου ημιχρόνου είχαν σημειωθεί τριάντα-οχτώ φάουλ. Ένα σε κάθε λεπτό.» Αν μετέχετε κι εσείς σε αθλήματα, θέλετε να μιμηθείτε αυτό το παράδειγμα; Σαν θεατής, σας αρέσει να βλέπετε τέτοια αρνητικά παιχνίδια;

Ο επόμενος αγώνας για το Παγκόσμιο Κύπελλο σχεδιάζεται να γίνει το 1986. Ο μήνας αυτός του ποδοσφαιρικού πάθους αναμένεται να φέρει σε μεγάλη δημοσιότητα το φιλοξενούν έθνος, καθώς επίσης και οικονομικά οφέλη σε μερικούς. Αλλά τι θα πούμε για το ίδιο το ποδόσφαιρο; Ποια κατεύθυνση ακολουθεί; Θα μπορέσει να γυρίσει στο καθαρό, τίμιο ποδόσφαιρο που αρέσει τόσο πολύ στο κοινό; Ή θα αδειάζουν ολοένα και περισσότερο τα πολύ μεγάλα στάδια; Θα ελαττωθεί ο πυρετός για το ποδόσφαιρο ή θα αυξηθεί; Ο χρόνος θα δείξει.

[Εικόνα στη σελίδα 19]

Το περιστέρι ήταν μέσα στην μπάλα. Έφερε ειρήνη;