Ποιος Φταίει—Η Ρωσία ή ο Τουρίστας;
«ΠΟΤΕ δεν θα ξαναεπισκεφτώ αυτή τη χώρα,» είπε κάποιος που καθόταν δίπλα μου σε μια όπερα στο Λένινγκραντ της Ρωσίας. Μόλις είχε τελειώσει την αφήγηση μερικών ενοχλητικών εμπειριών που είχε στη διάρκεια της περιήγησής του στη Ρωσία και κατηγορούσε τη χώρα γι’ αυτές. Προς στιγμή συμφώνησα μαζί του, επειδή είχα κι εγώ μερικές δυσάρεστες εμπειρίες. Αλλά, στην πραγματικότητα, ποιος έφταιγε—η χώρα ή ο τουρίστας; Εσείς θα κρίνετε.
Οι Νόμοι της Ρωσίας για τις Φωτογραφίες
Καθώς μπαίναμε στη Ρωσία από τη Φιλανδία, η πρώτη Σοβιετική πόλη που σταματήσαμε μαζί με τους φίλους μου ήταν το Βύμπουργκ. Έπρεπε να πάμε στον σιδηροδρομικό σταθμό για να αναπαυθούμε ή να αλλάξουμε μέρος των χρημάτων μας. Αλλά, επειδή αυτή ήταν η πρώτη ευκαιρία μου να δω τον χαρακτηριστικό Ρώσο μέσα στο περιβάλλον του, δεν μπόρεσα ν’ αντισταθώ στον πειρασμό να πάρω μερικές φωτογραφίες των ανθρώπων που πηγαινοέρχονταν στο πεζοδρόμιο.
Καθώς τράβηξα τη φωτογραφία, άρχισαν να έρχονται προς το μέρος μου από το πλήθος δύο στρατιώτες. Τη στιγμή ακριβώς που κατέβασα τη φωτογραφική μηχανή μου, βρίσκονταν μπροστά μου, κοιτάζοντας επίμονα τη μηχανή μου. Ο ένας απ’ αυτούς, δείχνοντάς την, έκανε μερικές γρήγορες και έντονες χειρονομίες. Ήταν φανερό πως ήθελαν να τους ανοίξω τη φωτογραφική μηχανή, αλλά επειδή δεν ήταν συγκεκριμένοι και δεν είχαν πει ούτε μια λέξη, τους κοίταξα γεμάτος απορία προσπαθώντας να τους αποθαρρύνω. Αυτοί, όμως, επανέλαβαν τις ίδιες χειρονομίες, και αυτή τη φορά με πιο σταθερό τρόπο. Διέκρινα πως ήταν ανυπόμονοι, γι’ αυτό άνοιξα τη φωτογραφική μου μηχανή, πιστεύοντας πως εκείνο που ήθελαν ήταν να εκτεθεί το φιλμ στο φως. Ήλπιζα ότι τουλάχιστον μερικές από τις φωτογραφίες που είχα ήδη τραβήξει δεν θα καίγονταν. Έκπληξη ένιωσα όταν άρπαξαν ολόκληρο το φιλμ που είχα τραβήξει τις δυο προηγούμενες μέρες!
Η πρώτη μου αντίδραση ήταν να κατηγορήσω τη χώρα γι’ αυτό το περιστατικό. Αλλά ποιος έφταιγε; Μια μικρή έρευνα προτού επισκεφθώ τη Ρωσία θα μου ήταν αρκετή για να μάθω τους νόμους της Ρωσίας σχετικά με τη λήψη φωτογραφιών. Όταν ταξιδεύει κανείς στο εξωτερικό είναι καλό να θυμάται ότι πολλά κράτη απαγορεύουν τη λήψη φωτογραφιών σε ορισμένες ευαίσθητες τοποθεσίες ή κάτω από ορισμένες περιστάσεις. Ένας ταξιδιωτικός οδηγός της Ρωσίας αναφέρει: «Μην παίρνετε φωτογραφίες για τίποτε που είναι καθαρά ‘ευαίσθητή’ εγκατάσταση—αεροδρόμια, εργοστάσια, στρατιωτικές εγκαταστάσεις ή το προσωπικό τους, φυλακές, σιδηροδρομικούς κόμβους ή σταθμούς, . . . κλπ.» Και ‘μην παίρνετε φωτογραφίες ανθρώπων προτού πάρετε την άδειά τους.’ Εγώ όμως έπαιρνα φωτογραφίες στρατιωτών σε σιδηροδρομικό σταθμό! Ποιος έφταιγε γι’ αυτή τη δύσκολη κατάσταση—η χώρα ή ο τουρίστας; Μια μικρή ματιά στις τοπικές συνήθειες και στους νόμους θα με είχαν γλιτώσει απ’ αυτή τη στενοχώρια. Αλλά υπήρξαν κι άλλες εκπλήξεις στο δρόμο μου.
Μουσεία—Πώς Μπορείς να Μπεις Μέσα
Βρισκόμαστε τώρα στο Λένινγκραντ, που μερικοί το ονομάζουν Βενετία του Βορρά. Η επίσκεψή μας στο Χειμερινό Παλάτι μου θύμισε ότι από εκεί κυβερνούσε ο τελευταίος τσάρος. Εκεί ήταν επίσης τα κεντρικά γραφεία της πρώτης Σοβιετικής κυβέρνησης (η λέξη Σοβιέτ προέρχεται από μια Ρωσική λέξη που σημαίνει «συμβούλιο»). Ήταν μια συγκινητική εμπειρία για μένα να στέκομαι στο μέρος ακριβώς εκείνο όπου είχαν λάβει χώρα μερικά από τα πιο σπουδαία γεγονότα της Ρώσικης ιστορίας. Ακριβώς μπροστά στα μάτια μας βρισκόταν ένα από τα πιο φημισμένα μουσεία τέχνης του κόσμου, το Ερμιτάζ, στο οποίο μπορεί κανείς να δει σπουδαίους ζωγραφικούς πίνακες του ντα Βίντσι, του Ελ Γκρέκο, του Τισιανού, του Ρούμπενς, του Βελάσκεθ του Βαν Ντάυκ του Ρέμπραντ και άλλων. Αλλά φαντασθείτε πόσο απογοητευθήκαμε όταν μάθαμε ότι το Ερμιτάζ δεν περιλαμβανόταν στην περιήγησή μας.
Το ίδιο συνέβη και με τον Καθεδρικό ναό Καντζάνσκυ στο Συγκρότημα Νέφσκι, που τώρα έχει μετατραπεί σε Μουσείο Ιστορίας της Θρησκείας και του Αθεϊσμού. Αφού ερευνήσαμε διαπιστώσαμε ότι μπορούσαμε να επισκεφθούμε το τελευταίο μουσείο μόνοι μας. Μια μέρα πήγαμε εκεί και βρήκαμε ένα μεγάλο πλήθος ανθρώπων που προσπαθούσε να μπει μέσα. Κάπου-κάπου οι πόρτες άνοιγαν και μόνο σε ορισμένους επέτρεπαν να περάσουν μέσα. Προσπαθήσαμε να καταλάβουμε το σύστημα που ακολουθούν αλλά δεν καταφέραμε τίποτα και τελικά μπήκαμε μέσα μόνο μετά από κάποιο διαπληκτισμό με το θυρωρό. Ποιος έφταιγε;
Σε μια τελευταία συζήτηση που είχα μ’ έναν αξιωματούχο της Σοβιετικής κυβέρνησης που βρίσκεται στη Νέα Υόρκη, διαπίστωσα ότι μολονότι τα μουσεία μερικές μέρες πλημμυρίζουν από ανθρώπους, το μόνο που έχει να κάνει κάθε ξένος είναι να δείξει το διαβατήριό του στο θυρωρό και τότε θα του επιτραπεί να μπει μέσα χωρίς να χρειαστεί να μείνει στη σειρά, και μερικές φορές μάλιστα δωρεάν. Δυστυχώς, τότε που ήμουν στη Ρωσία δεν το ήξερα αυτό και πλήρωσα το τίμημα επειδή δεν ήμουν προετοιμασμένος γι’ αυτό το ταξίδι μου σε μια διαφορετική χώρα. Ειλικρινά τώρα, βλέπω πως εκείνος που φταίει είμαι εγώ, ο τουρίστας.
Τι θα Πούμε για τα Ψώνια στα Μαγαζιά;
Το λάθος που κάνουν πολλοί τουρίστες είναι που νομίζουν πως στο εξωτερικό υπάρχουν οι ίδιες ακριβώς συνθήκες όπως και στη δική τους χώρα. Αυτό συνέβη και σ’ εμάς όταν αποφασίσαμε μια μέρα να βγούμε για ν’ αγοράσουμε μερικά τρόφιμα, στο γειτονικό Συγκρότημα Νέφσκι. Τα πράγματα δεν ήταν τόσο εύκολα όπως πιστεύαμε. Αφού πήγαμε σε αρκετά καταστήματα δεν καταφέραμε τελικά να καταλάβουμε ποια διαδικασία ακολουθούν για ν’ αγοράσουν κάτι. Προσπαθήσαμε με χειρονομίες να δείξουμε αυτό ακριβώς που θέλαμε, αλλά δεν καταφέραμε τίποτα. Τελικά, αφού πήγαμε σε αρκετά καταστήματα επί δυο ώρες, μπορέσαμε να πάρουμε ένα καρβέλι ψωμί και λίγο τυρί!
Μερικούς μήνες αργότερα διάβασα σ’ έναν ταξιδιωτικό οδηγό πώς λειτουργεί το σύστημα αγορών στη Ρωσία: «Θα πρέπει να μπείτε στη σειρά τρεις φορές—πρώτα απ’ όλα για να διαλέξετε τι θέλετε να αγοράσετε και να πάρετε μια κάρτα, έπειτα για να πληρώσετε στο ταμείο και να πάρετε την κάρτα σφραγισμένη, και τελικά για να πάρετε τα ψώνια σας.» Ναι, υπήρχαν μέσα σ’ αυτό το βιβλίο αυτές οι πληροφορίες, αλλά σ’ εμένα λίγο χρησίμευσαν αφού το διάβασα μετά το ταξίδι. Ο καιρός για να γνωρίσει κανείς τη χώρα που θα επισκεφτεί δεν είναι μετά το ταξίδι, ούτε στη διάρκεια του ταξιδιού, αλλά προτού κάνει το ταξίδι.
Ο Φραγμός της Γλώσσας
Είναι φανερό πως τα περισσότερα απ’ αυτά τα περιστατικά ποτέ δεν θα συνέβαιναν αν μιλούσα τη γλώσσα τους. Φυσικά, δεν αναμένεται να μάθει κανείς τη γλώσσα προτού επισκεφθεί τη Ρωσία, ή οποιαδήποτε άλλη χώρα. Αλλά αν κάποιος έχει την ευκαιρία, ασφαλώς θα τον βοηθήσει αν μάθει τα βασικά πράγματα. Τουλάχιστον, ένα μικρό βιβλιάριο με τις αναγκαίες φράσεις θα ήταν απαραίτητο. Μπορείτε πάντα να δείχνετε τις λέξεις όταν προσπαθείτε να συνεννοηθείτε με κάποιον.
Ο φραγμός της γλώσσας ήταν η αιτία για μερικές από τις απογοητεύσεις μου στη Ρωσία. Αλλά μήπως φταίει η χώρα γι’ αυτό; Είναι καλό ν’ αναγνωρίσουμε ότι τις ίδιες απογοητεύσεις αντιμετωπίζουν μερικές φορές όλοι οι τουρίστες που επισκέπτονται τη δική μας χώρα.
Παράνομες Δραστηριότητες
Μερικοί τουρίστες φτάνουν στο σημείο να αντιμετωπίσουν πολύ στενόχωρες καταστάσεις επειδή εν γνώσει τους αναμιγνύονται σε παράνομες δραστηριότητες απλώς και μόνο για να βγάλουν με εύκολο τρόπο μερικά χρήματα. Αυτό δείχνει έλλειψη σεβασμού για εκείνους που έχουν ανοίξει μια φιλόξενη πόρτα στη χώρα τους.
Αρκετές φορές μας πλησίασαν άνθρωποι που προσπάθησαν να αγοράσουν μερικά από τα ρούχα μας ή το συνάλλαγμά μας. Θυμάμαι κάποιον που με πλησίασε και με ρώτησε, «Δεν έχεις τίποτα να πουλήσεις;» Βέβαια τα ταξιδιωτικά βιβλία προειδοποιούν για τη μαύρη αγορά, είτε αυτή περιλαμβάνει συνάλλαγμα, είτε ρούχα, είτε φωτογραφικές μηχανές είτε οτιδήποτε άλλο.
Μολονότι πολλοί άλλοι ανακατεύτηκαν στη μαύρη αγορά, εμείς, σαν Μάρτυρες του Ιεχωβά, ποτέ δεν συνεργαστήκαμε σε κάτι τέτοιο ούτε συμμετείχαμε εν γνώσει μας σε κάποια άλλη παράνομη δραστηριότητα. (Το περιστατικό με τη φωτογραφική μηχανή συνέβη λόγω δικής μας άγνοιας.) Σαν Χριστιανοί πρέπει να δείχνουμε σεβασμό για τις τοπικές εξουσίες. ‘Αποδίδουμε στον Καίσαρα τα του Καίσαρος.’ (Ματθαίος 22:21) Αν κάποιος αμφιβάλλει για κάτι, θα ήταν ίσως καλύτερο ν’ ακολουθήσει τον εξής κανόνα: Αν κάποιο πράγμα δεν επιτρέπεται να το κάνεις, είναι ασφαλέστερο να υποθέσεις πως αυτό είναι οριστικά απαγορευμένο. Αυτή η στάση χρησιμεύει σαν προστασία όταν ταξιδεύει κανείς, άσχετα με το ποια χώρα επισκέπτεται.
Ποια Είναι η Γνώμη Σας;
Τώρα, λοιπόν, ποια είναι η γνώμη σας; Ποιος φταίει—η Ρωσία ή ο τουρίστας; Χωρίς αμφιβολία ο τουρίστας φταίει και όχι η χώρα. Και το ίδιο ακριβώς πρέπει να έχει συμβεί και με πολλούς άλλους που έχουν επισκεφθεί τη Ρωσία και άλλες χώρες που έχουν πολιτιστικές και κυβερνητικές διαφορές. Η ουσία είναι ότι πολλοί ταξιδιώτες, μολονότι έχουν προετοιμαστεί καλά σε άλλους τομείς, μπορεί να μην είναι έτοιμοι για να έρθουν σ’ επαφή με μια ξένη χώρα. Έτσι, όταν ετοιμαστείτε για το επόμενο ταξίδι σας στο εξωτερικό, ρωτήστε τον εαυτό σας: Πόσα πράγματα ξέρω για το λαό που θα συναντήσω, για τη γλώσσα τους και τις συνήθειές τους; Ίσως διαπιστώσετε ότι μολονότι οι αποσκευές σας είναι έτοιμες, εσείς ο ίδιος διανοητικά δεν είστε ακόμη έτοιμος.
Αλλά ίσως ρωτήσετε, μπορεί κανείς να βρει όλες αυτές τις πληροφορίες; Ναι, και πολύ περισσότερες! Για παράδειγμα, αν πρόκειται να ταξιδέψετε στη Ρωσία θα διαπιστώσετε ότι το Ταξιδιωτικό Γραφείο Τουρισμού, ιδιοκτησίας και λειτουργίας της Σοβιετικής κυβέρνησης, έχει γραφεία στις περισσότερες χώρες και είναι πρόθυμο να βοηθήσει με όποιον τρόπο μπορεί. Από εκεί μπορείτε να πάρετε επίσημες πληροφορίες για τους τελευταίους νόμους που υπάρχουν στη Ρωσία, καθώς επίσης και άλλες χρήσιμες πληροφορίες.
Ταξιδιωτικοί οδηγοί για πολλές χώρες υπάρχουν επίσης σε πολλά βιβλιοπωλεία. Γιατί να μη διαβάσετε έναν τέτοιο οδηγό για τη χώρα που προγραμματίζετε να επισκεφθείτε προτού κάνετε το ταξίδι σας; Θα σας βοηθήσει να απολαύσετε τις διακοπές σας, να αποφύγετε περιττές στενοχώριες και μάλιστα να επιστρέψετε χωρίς να σας κατασχέσουν κάποιο πολύτιμο φιλμ!
Έτσι, την επόμενη φορά που θα δοκιμάσετε κάποια εκνευριστική εμπειρία καθώς θα ταξιδεύετε στο εξωτερικό, ποιος θα φταίει; Η χώρα ή εσείς ο ίδιος;—Από συνεργάτη.