Οι Νεαροί Ρωτούν . . .

Γιατί να Διαβάζω;

Ο ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΧΡΟΝΟΣ Πιέρ σπάνια διαβάζει. «Φυσικά, διαβάζω κόμικς», λέει, «και μερικές φορές διαβάζω και περιοδικά που έχουν σχέση με τα αυτοκίνητα». Αλλά και εκτός απ’ αυτά, η ανάγνωση του περιορίζεται στις εργασίες που του αναθέτει το Παριζιάνικο σχολείο του.

Τι συμβαίνει μ’ εσένα; Μήπως το διάβασμα, ακόμη κι ενός σύντομου άρθρου όπως είναι αυτό εδώ, είναι μια κουραστική δοκιμασία; Αν ναι, δεν είσαι ο μόνος. Το εβδομαδιαίο περιοδικό Τηλέραμα της Γαλλικής τηλεόρασης έλεγε κάτω από τον τίτλο «Να διαβάσω; Θα αστειεύεστε ασφαλώς!»: «Να τι [οι νέοι στους οποίους έγινε η έρευνα] έχουν να πουν για το διάβασμα. Ήταν πολύ ειλικρινείς. Διαβάζουν πολύ λίγο, αν όχι καθόλου, για τον απλούστατο λόγο ότι βρίσκουν το διάβασμα ανιαρό». Το άρθρο κατέληγε στο εξής θλιβερό συμπέρασμα: «Ούτε ο ένας στους τρεις δεν μπορεί πραγματικά να χαρακτηριστεί σαν αναγνώστης».

Μπορεί να ρωτήσετε ‘Και τι σημασία έχει αυτό;’ Πολύ μεγάλη, γιατί όπως είπε ο συγγραφέας του 18ου αιώνα Σερ Ρίτσαρντ Στηλ: «Το διάβασμα είναι για το μυαλό ό,τι η άσκηση για το σώμα». Και ενώ μπορεί να φαίνεται απλή η ικανότητα να μελετάς μια τυπωμένη σελίδα και να καταλαβαίνεις το νόημά της, οι επιστήμονες τα χάνουν μπροστά σ’ αυτή την επιδεξιότητα που χρειάζεται για να γίνει αυτό. Το διάβασμα περιλαμβάνει τέτοια τεράστια πολυπλοκότητα αλληλεπίδρασης ματιού και εγκεφάλου που ένας επιστήμονας, όπως παρέθεσε το περιοδικό Σάιενς Ντάιτζεστ, λέει: «Μπορούμε να πούμε ότι αν το μάτι εργαζόταν σαν κομπιούτερ δε θα μπορούσε να διαβάζει». Όμως διαβάζει . . . γρήγορα και αποτελεσματικά.

Αλλά το διάβασμα είναι κάτι περισσότερο από επιστημονική περιέργεια. Ανοίγει τις πόρτες στη διάνοιά σου και στη φαντασία σου. Καθώς κάθεσαι στην πολυθρόνα σου, μπορείς να μεταφερθείς στα πέρατα της γης, να συναντήσεις συναρπαστικούς λαούς, να μελετήσεις εκφραστικά ποιήματα, ν’ αφομοιώσεις καινούργιες και διεγερτικές ιδέες, ν’ αναλύσεις πρόσφατα γεγονότα και να ξαναζήσεις την ιστορία. Το πιο σπουδαίο, όμως, είναι ότι το διάβασμα είναι το κλειδί για να καταλάβεις τη Βίβλο. Μόνο όταν τη διαβάσεις, μπορείς να μάθεις γιατί βρισκόμαστε εδώ, πού πηγαίνουμε, και τι πρέπει να κάνουμε τώρα για να ευαρεστήσουμε το Θεό.

Επομένως η Βίβλος μάς ενθαρρύνει να διαβάζουμε—και να διαβάζουμε καλά! Στον Ιησού του Ναυή, ο οποίος είχε τη βαριά ευθύνη να οδηγήσει το λαό του Θεού μέσα στην Υποσχεμένη Γη, ειπώθηκε να ‘διαβάζει το νόμο του Θεού χαμηλόφωνα μέρα και νύχτα’. (Ιησούς του Ναυή 1:8) Και στους βασιλιάδες του Ισραήλ είχε λεχθεί παρόμοια να κάνουν αντίγραφο του νόμου του Θεού και ‘να το διαβάζουν όλες τις μέρες της ζωής τους, για να μάθουν να φοβούνται Ιεχωβά το Θεό τους έτσι ώστε να τηρούν όλα τα λόγια του νόμου του και να κάνουν τα προστάγματα του’. (Δευτερονόμιον 17:19) Μήπως το διάβασμα είναι λιγότερο σπουδαίο για σένα σήμερα;

Γιατί δεν τους Αρέσει το Διάβασμα

Παρόλ’ αυτά, πολλοί νέοι βλέπουν με απροθυμία το διάβασμα ενός βιβλίου. Και μερικοί εκπαιδευτές κατηγορούν τον τρόπο με τον οποίο διδάσκεται το διάβασμα στα σχολεία. Ίσως να θυμάσαι τις μονότονες ανιαρές, τυποποιημένες προτάσεις όταν μάθαινες να διαβάζεις. Ερευνητές που μίλησαν με πάνω από 300 παιδιά λένε τα εξής: «Χωρίς εξαίρεση, τα παιδιά παραπονιούνταν για το πόσο ανόητες ήταν οι ιστορίες στα αναγνωστικά τους, και έλεγαν ποσό πολύ μισούσαν το διάβασμα τους. . . . Αυτά τα βιβλία είναι μια προσβολή για τη νοημοσύνη του παιδιού». Τα πράγματα μπορεί να βελτιώθηκαν λίγο καθώς μεγάλωνες επειδή πιθανόν ν’ άρχισες να διαβάζεις τα λεγόμενα κλασικά—βιβλία που το ύφος τους φαινόταν σε όλους τρομερά ανιαρό ή δύσκολο για να το καταλάβει κανείς. Έτσι το διάβασμα έγινε μια φρικτή αγγαρεία.

Παρόλ’ αυτά, αν δεν είσαι αχόρταγος αναγνώστης, μερικώς μόνο μπορεί να φταίνε τα σχολεία. Στην έρευνα του Τηλέραμα που αναφέρθηκε στην αρχή του άρθρου, το 21 τα εκατό αυτών που ρωτήθηκαν είπαν τα εξής εξηγώντας γιατί βαριούνται το διάβασμα: «Προτιμώ την τηλεόραση». Με ποιο αποτέλεσμα; Η έκθεση του Εθνικού Ιδρύματος Διανοητικής Υγείας (Ηνωμένων Πολιτειών) λέει: «Τα στοιχεία που υπάρχουν τώρα υποστηρίζουν τη γνώμη ότι η πολλή παρακολούθηση τηλεόρασης τείνει ν’ αντικαταστήσει το χρόνο που χρειάζεται για την εξάσκηση στην ανάγνωση, στη γραφή, και σε άλλες επιδεξιότητες σχολικής μάθησης. . . . Η τηλεόραση, στο σύνολο της, φαίνεται να παρεμβαίνει στις εκπαιδευτικές επιδιώξεις».

Ποιο είναι το αποτέλεσμα όλων αυτών; Ένα άρθρο της εφημερίδας Ιντερνάσιοναλ Χέραλντ Τρίμπιουν ανέφερε: «Ένας αυξανόμενος αριθμός σπουδαστών στη χώρα τώρα πηγαίνει στο γυμνάσιο χωρίς τις ικανότητες ανάγνωσης που χρειάζονται για να μελετήσει ιστορία, και στις τελευταίες δύο δεκαετίες και πλέον, η ιστορία έχει κυριολεκτικά εξαφανιστεί σαν ξεχωριστό μάθημα στα Αμερικάνικα γυμνάσια». Η έκθεση του Ιδρύματος Φορντ το 1979 κατέληγε παρόμοια στο συμπέρασμα ότι 25 εκατομμύρια Αμερικανοί δεν μπορούν να διαβάσουν καθόλου και 35 εκατομμύρια περισσότεροι θα μπορούσαν να θεωρηθούν στην ουσία αγράμματοι.

Αλλά είναι το διάβασμα τόσο απαραίτητο στον αιώνα μας, που είναι ένας αιώνας τηλεόρασης και ηλεκτρονικών υπολογιστών; Ναι, είναι! Γιατί αν ένα άτομο δεν μπορεί να διαβάσει και να συμπληρώσει μια αίτηση εργασίας, συχνά δεν μπορεί ούτε να βρει εργασία σαν εργάτης! Αλλά είναι δυνατόν και το πιο αποτελεσματικό κομπιούτερ ν’ αντικαταστήσει ποτέ την ανθρώπινη φαντασία; Το διάβασμα διεγείρει τη φαντασία σου με το να σε κάνει να οραματίζεσαι αυτό που διαβάζεις. Αλλά όπως λέει η 12χρονη Ντέμπυ, «η τηλεόραση δεν αφήνει πολύ χώρο για φαντασία». Και ενώ η τηλεόραση μπορεί να είναι εκπαιδευτική, μήπως δε χρειάζεσαι βιβλία και περιοδικά όταν θέλεις συγκεκριμένες πληροφορίες; Μήπως η τηλεόραση σε αφήνει να σταματήσεις και να ξαναδιαβάσεις κάτι που δεν το κατάλαβες ή να κάνεις σκέψεις πάνω σε κάποιο σημείο που σε εντυπωσίασε; Και πάλι αν οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές φαίνονται να έχουν περισσότερο ενδιαφέρον από τα βιβλία, θα μάθεις ποτέ να χειρίζεσαι έναν απ’ αυτούς χωρίς το βιβλίο οδηγιών τους;

Έτσι η ικανότητα του διαβάσματος εξακολουθεί να είναι σημαντικό μέρος της ζωής. Κι εκείνοι των οποίων οι ικανότητες ανάγνωσης είναι τόσο φτωχές ώστε δεν μπορούν να διαβάσουν ούτε μια συνταγή από ένα βιβλίο μαγειρικής ή ένα απλό δρομολόγιο λεωφορείου μειονεκτούν πάρα πολύ. Είναι τόσο σοβαρό που ένας εκπαιδευτής κατέληξε: «Η αγραμματοσύνη στην πραγματικότητα είναι πολύ μεγαλύτερη λειτουργική αναπηρία από το να χάσεις τα πόδια σου».

Βελτιώνοντας την Ανάγνωση

Ωστόσο, το να ξέρεις απλώς ότι πρέπει να διαβάζεις δεν κάνει πιο εύκολη την ανάγνωση. Για να γίνεις ικανός αναγνώστης χρειάζεται πολλή δουλειά. Για παράδειγμα, ίσως να ξέρεις κάποιον που παίζει καλά κιθάρα. Κάθησες ποτέ και σκέφτηκες πόσες ώρες χρειάστηκε ν’ αφιερώσει για εξάσκηση ώστε να φτάσει σ’ αυτό το στάδιο; Ξέροντας απλώς πώς να παίζει νότες ή ακόμη πώς να διαβάζει μουσική, δεν ήταν αρκετό. Χρειάστηκε να αποχτήσει ταχύτητα και επιδεξιότητα, κάνοντας εξάσκηση και ασκούμενος στις σκάλες. Δύσκολη δουλειά, ε; Ναι. Αλλά δεν έχει μετανοιώσει για το χρόνο που δαπάνησε.

Παρόμοια, το να μπορείς απλώς να κατανοείς λέξεις δεν είναι αρκετό για να είσαι καλός αναγνώστης. Η Γαλλική εβδομαδιαία εφημερίδα Λ’ Εξπρές έδειχνε για παράδειγμα ότι είναι «μειονέκτημα» όταν κάποιος δεν μπορεί να διαβάσει «ένα τεστ προσαρμοσμένο στην ηλικία του, με λιγότερες από 8.000 με 10.000 λέξεις την ώρα». (Μη σε στενοχωρήσει αυτή η φαινομενικά εντυπωσιακή ταχύτητα, γιατί πιθανόν να διαβάζεις αυτό το άρθρο σ’ αυτή τουλάχιστο την ταχύτητα). Από την άλλη μεριά, αν δε διαβάζεις αρκετά γρήγορα (τουλάχιστον 150 λέξεις το λεπτόa), θα διαπιστώσεις ότι αγωνίζεσαι σκληρά με λέξεις αντί ν’ αναλύεις ιδέες. Κι αν χρειάζεται συνεχώς να ξαναγυρίζεις πίσω επειδή έχασες τη σειρά της σκέψης σου, θα διαπιστώσεις πως το διάβασμα κουράζει.

Η δεξιοτεχνία, λοιπόν, είναι να πλατύνεις την έκταση στην οποία μπορεί να δεί το μάτι και να διαβάζεις αρκετές λέξεις μονομιάς. Μην αφήνεις τα μάτια σου να σταματάνε σε κάθε λέξη. Μη συλλαβίζεις σιωπηλά τις λέξεις, επειδή αυτό είναι βέβαιο ότι θα σε καθυστερεί. (Φυσικά, μερικές φορές, η ανάγνωση ‘σε χαμηλό τόνο’ είναι πολύ κατάλληλη, όπως όταν αφομοιώνεις Γραφική ύλη.) Καθώς διαβάζεις, ρώτα τον εαυτό σου αν καταλαβαίνεις αυτά που διαβάζεις. Σύγκρινέ τα αυτά με όσα έχεις μάθει γι’ αυτό το θέμα από άλλες πηγές. Αυτό θα σε βοηθήσει να διατηρήσεις το ενδιαφέρον σου και να παραμείνεις συγκεντρωμένος.

Σπουδαίο επίσης είναι και το κατάλληλο περιβάλλον. Αν κάθεσαι σε μια αναπαυτική πολυθρόνα και η μουσική παίζει δυνατά στο στερεοφωνικό σου συγκρότημα, τότε δεν μπορείς να καταπιαστείς με δύσκολο ανάγνωσμα· ούτε το παραγεμισμένο και ακατάστατο δωμάτιο είναι ιδανικό γι’ αυτή τη δουλειά. Αντίθετα, δοκίμασε σ’ ένα τραπέζι που έχει καθαριστεί από καθετί που θα μπορούσε να σου αποσπάσει την προσοχή και σε μια καρέκλα που θα σε κρατήσει ξύπνιο.

Ο Αμερικανός φιλόσοφος Χ. Ντ. Θόρο έγραψε: «Πολλές φορές ο άνθρωπος ζει μια καινούργια εποχή στη ζωή του διαβάζοντας ένα βιβλίο». Αυτό θα μπορούσε να συμβεί σύντομα και σ’ εσένα, ιδιαίτερα αν δοκιμάσεις το διάβασμα ‘του Βιβλίου των βιβλίων’, του λόγου του Θεού που είναι η Βίβλος. (1 Πέτρου 2:2) Θα απαιτηθεί χρόνος—και προσπάθεια. Αλλά αξίζει τον κόπο!

[Υποσημειώσεις]

[Εικόνα στη σελίδα 23]

Το διάβασμα ανοίγει απέραντους τομείς γνώσης και σου δίνει την ευκαιρία να γνωριστείς με το Δημιουργό σου

[Εικόνα στη σελίδα 24]

Αν προσπαθήσεις να διαβάσεις σ’ ένα περιβάλλον που αποσπάει την προσοχή ή που σε χαλαρώνει υπερβολικά το αποτέλεσμα μπορεί να είναι αντίθετο