Να Φυλάγεστε από την Αδιαφορία για το Διάβασμα

ΕΝΑ νέο είδος προβλήματος που σχετίζεται με το διάβασμα σαρώνει τον κόσμο μας. Είναι η αδιαφορία για το διάβασμα. Ναι, το διάβασμα—το οποίο κάποτε το θεωρούσαν απόλαυση—τώρα πολύ συχνά το απορρίπτουν ως αγγαρεία. «Χρειάζεται να κουραστείς για να διαβάσεις», παραπονέθηκε ένα 12χρονο κορίτσι, «και αυτό δεν είναι διασκεδαστικό».

Πολλοί ενήλικοι αδιαφορούν επίσης για το διάβασμα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, για παράδειγμα, περηφανεύονται ότι το ποσοστό εκείνων που γνωρίζουν γραφή και ανάγνωση ανέρχεται σε 97 τοις εκατό· εντούτοις, περίπου οι μισοί Αμερικανοί ενήλικοι σπάνια διαβάζουν βιβλία ή περιοδικά! Είναι σαφές ότι η ικανότητα για διάβασμα δεν συνοδεύεται πάντοτε από την επιθυμία για διάβασμα. Αυτό αληθεύει ακόμα και για πολύ μορφωμένα άτομα. «Όταν γυρίζω στο σπίτι έπειτα από μια κουραστική ημέρα», λέει κάποιος απόφοιτος του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, «ανοίγω την τηλεόραση αντί να πάρω κάποιο βιβλίο να διαβάσω. Είναι πιο εύκολο».

Τι έχει συμβεί στο διάβασμα; Στις πρόσφατες δεκαετίες η δημοτικότητά του έχει μειωθεί εξαιτίας των μέσων ενημέρωσης που αιχμαλωτίζουν την προσοχή. «Τώρα που έχουμε το MTV—και το βίντεό μας και τα βιντεοπαιχνίδια μας και το γουόκμαν μας—η προοπτική του να κάνουμε τον κόπο να διαβάσουμε κάποιο βιβλίο δεν φαίνεται τόσο εύκολη όσο φαινόταν σε πιο απλές εποχές», γράφει ο Στράτφορντ Π. Σέρμαν στο περιοδικό Φόρτσουν (Fortune). Πιθανότατα ο πιο χρονοβόρος αντίπαλος του διαβάσματος είναι η τηλεόραση. Πραγματικά, ο μέσος Αμερικανός σε ηλικία 65 ετών θα έχει δαπανήσει εννιά χρόνια από τη ζωή του παρακολουθώντας τηλεόραση!

Εφόσον οι ανταμοιβές που φέρνει το διάβασμα θυσιάζονται τόσο συχνά στο βωμό της τηλεοπτικής οθόνης, θα ήταν καλό να σκεφτούμε τα ακόλουθα.

Τα Οφέλη του Διαβάσματος

Το διάβασμα κεντρίζει τη φαντασία. Η τηλεόραση σκέφτεται αντί για εσάς. Τα πάντα προσφέρονται έτοιμα: οι εκφράσεις του προσώπου, οι διακυμάνσεις στη φωνή και το σκηνικό.

Με το διάβασμα, ωστόσο, εσείς διαλέγετε τους πρωταγωνιστές, στήνετε το σκηνικό και είστε ο σκηνοθέτης. «Έχεις τόση ελευθερία», λέει ένα 10χρονο αγόρι. «Μπορείς να φαντάζεσαι τον κάθε χαρακτήρα όπως ακριβώς τον θέλεις εσύ. Ελέγχεις περισσότερο τα πράγματα όταν διαβάζεις ένα βιβλίο παρά όταν βλέπεις κάτι στην τηλεόραση». Όπως παρατήρησε ο Δρ Μπρούνο Μπετελχάιμ, «η τηλεόραση αιχμαλωτίζει τη φαντασία αλλά δεν την απελευθερώνει. Ένα καλό βιβλίο ταυτόχρονα κεντρίζει και απελευθερώνει το νου».

Το διάβασμα αναπτύσσει τις ικανότητες έκφρασης. «Κανένα παιδί ή ενήλικος δεν γίνεται καλύτερος στην παρακολούθηση τηλεόρασης με το να βλέπει περισσότερη τηλεόραση», παρατηρεί ο Ρέτζιναλντ Νταμερόλ από το Πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης. «Οι ικανότητες που απαιτούνται είναι τόσο στοιχειώδεις ώστε ακόμα δεν έχουμε ακούσει να υπάρχει κάποια αδυναμία παρακολούθησης τηλεόρασης».

Αντίθετα, το διάβασμα απαιτεί και αναπτύσσει τις ικανότητες έκφρασης· είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την ομιλία και το γράψιμο. Ένας καθηγητής αγγλικών, ο οποίος διδάσκει στο λύκειο, λέει: «Αναμφίβολα η επιτυχία σας ως μαθητών εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό από το λεξιλόγιό σας, τόσο από το τι μπορείτε να καταλάβετε όταν διαβάζετε όσο και από το πώς φτάνετε σε λογικά συμπεράσματα όταν γράφετε, και δεν υπάρχει άλλος τρόπος για να αποκτήσετε ένα καλό λεξιλόγιο παρά μόνο διαβάζοντας—απλώς δεν υπάρχει άλλος».

Το διάβασμα προωθεί την υπομονή. Περισσότερες από χίλιες εικόνες μπορεί να περάσουν από την οθόνη της τηλεόρασης σε μια μόνο ώρα, αφήνοντας ελάχιστο χρόνο στο θεατή για να σκεφτεί το τι παρακολουθεί. «Αυτή η τεχνική κυριολεκτικά προκαλεί ένα μικρό εύρος προσοχής», λέει ο Δρ Μάθιου Ντουμόντ. Δεν είναι να απορεί κανείς που μερικές μελέτες συνδέουν την υπερβολική παρακολούθηση τηλεόρασης με την παρορμητική λήψη αποφάσεων και τη νευρικότητα—τόσο στα παιδιά όσο και στους ενηλίκους.

Το διάβασμα χρειάζεται υπομονή. «Προτάσεις, παράγραφοι και σελίδες ξετυλίγονται αργά αργά, διαδοχικά και σύμφωνα με μια λογική η οποία δεν έχει καμιά σχέση με τη διαίσθηση», γράφει ο ειδικός σε θέματα επικοινωνίας Νιλ Πόστμαν. Με το δικό του ρυθμό, ο κάθε αναγνώστης πρέπει να ερμηνεύσει, να αξιολογήσει και να σκεφτεί τα όσα υπάρχουν στη σελίδα. Το διάβασμα είναι μια πολύπλοκη διεργασία αποκωδικοποίησης η οποία απαιτεί—και αναπτύσσει—υπομονή.

Ισορροπημένη Άποψη

Παρά τα οφέλη του διαβάσματος, πρέπει να παραδεχτούμε ότι η τηλεόραση έχει και αυτή τα πλεονεκτήματά της. Μπορεί να ξεπεράσει το διάβασμα στη μετάδοση συγκεκριμένου τύπου πληροφοριών.a Μια συναρπαστική τηλεοπτική παρουσίαση μπορεί ακόμα και να διεγείρει το ενδιαφέρον για το διάβασμα. «Αναφέρεται ότι οι τηλεοπτικές μεταφορές παιδικών και επιστημονικών βιβλίων ωθούν τα παιδιά να ψάχνουν για βιβλία με τα ίδια ή με παρεμφερή περιεχόμενα», λέει Η Αμερικανική Εγκυκλοπαίδεια (The Encyclopedia Americana).

Η ισορροπημένη άποψη είναι ζωτική. Η έντυπη ύλη και η τηλεόραση είναι δύο διαφορετικά μέσα ενημέρωσης. Το καθένα έχει από τη φύση του πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Το καθένα μπορεί να χρησιμοποιηθεί ορθά—ή εσφαλμένα. Ναι, το υπερβολικό διάβασμα μέχρι του σημείου να απομονώνεται κάποιος μπορεί να είναι εξίσου καταστροφικό με την υπερβολική παρακολούθηση τηλεόρασης.—Παροιμίαι 18:1, ΜΝΚ· Εκκλησιαστής 12:12.

Εντούτοις, το διάβασμα συνήθως παραγκωνίζεται χάρη της οπτικής ψυχαγωγίας. Ένας Ιάπωνας δημοσιογράφος λέει με θλίψη: «Μετατρεπόμαστε από κοινωνία αναγνωστών σε κοινωνία θεατών». Αυτό παρατηρείται ιδιαίτερα ανάμεσα στους νέους. Ως αποτέλεσμα, πολλοί νέοι μεγαλώνουν αναπτύσσοντας αδιαφορία για το διάβασμα και αργότερα υφίστανται τις συνέπειες. Συνεπώς, πώς μπορούν οι γονείς να βοηθήσουν τα παιδιά τους να αναπτύξουν επιθυμία για το διάβασμα;

Πώς Μπορούν να Βοηθήσουν οι Γονείς

Θέστε το παράδειγμα. Ένα άρθρο στο περιοδικό Νιούζγουικ (Newsweek) με τίτλο «Πώς να Αναθρέψετε Καλούς Αναγνώστες» δίνει την εξής εύστοχη προειδοποίηση: «Αν εσείς είστε τηλεορασόπληκτος, πιθανότατα και το παιδί σας θα γίνει το ίδιο. Από την άλλη μεριά, αν τα παιδιά σας βλέπουν ότι χαίρεστε να κάθεστε κουλουριασμένος με ένα καλό βιβλίο στο χέρι, θα καταλάβουν ότι, όχι μόνο ενθαρρύνετε το διάβασμα, αλλά διαβάζετε κιόλας». Ακόμα καλύτερα, μερικοί γονείς διαβάζουν μεγαλόφωνα στα παιδιά τους. Κάνοντάς το αυτό, δημιουργούν ένα θερμό δεσμό—κάτι που δυστυχώς λείπει από πολλές οικογένειες σήμερα.

Δημιουργήστε μια βιβλιοθήκη. «Να έχετε στο σπίτι βιβλία—πολλά βιβλία», συστήνει ο Δρ Θίοντορ Άιζακ Ρούμπιν. «Θυμάμαι ότι τα διάβαζα επειδή τα έβρισκα μπροστά μου και επειδή τα διάβαζαν και όλοι οι άλλοι». Τα παιδιά θα διαβάζουν αν υπάρχουν βιβλία διαθέσιμα. Το κίνητρο για να διαβάσουν θα είναι ακόμα μεγαλύτερο αν τα βιβλία αποτελούν μέρος της δικής τους, προσωπικής τους βιβλιοθήκης.

Κάντε το διάβασμα απόλαυση. Έχει λεχθεί ότι, αν σε κάποιο παιδί αρέσει το διάβασμα, έχετε ήδη κερδίσει τη μισή μάχη για τη μάθηση. Γι’ αυτό κάντε το διάβασμα μια ευχάριστη εμπειρία για το παιδί σας. Πώς; Πρώτον, θέστε όρια στο χρόνο που μπορεί να παρακολουθεί τηλεόραση· αυτή θα υποσκελίζει σχεδόν πάντοτε το διάβασμα. Δεύτερον, δημιουργήστε μια ατμόσφαιρα που συντελεί στο διάβασμα· ήσυχες στιγμές και γωνιές, όπως μια προσωπική βιβλιοθήκη με καλό φωτισμό, δημιουργούν διάθεση για διάβασμα. Τρίτον, μην αναγκάζετε το παιδί να διαβάζει. Διευθετήστε να υπάρχει ύλη και ευκαιρίες για διάβασμα, αλλά αφήστε το παιδί να αναπτύξει την επιθυμία.

Μερικοί γονείς αρχίζουν να διαβάζουν στα παιδιά τους σε μικρή ηλικία. Αυτό μπορεί να είναι ωφέλιμο. Μερικοί ειδικοί λένε ότι σε ηλικία τριών ετών το παιδί καταλαβαίνει το μεγαλύτερο μέρος της γλώσσας που θα χρησιμοποιεί σε μια συνηθισμένη συζήτηση ως ενήλικος—μολονότι δεν μπορεί ακόμα να πει με ευχέρεια αυτές τις λέξεις. «Τα παιδιά αρχίζουν να μαθαίνουν να κατανοούν τη γλώσσα νωρίτερα και με ταχύτερους ρυθμούς από ό,τι μαθαίνουν να τη χρησιμοποιούν προφορικά», λέει το βιβλίο Τα Πρώτα Τρία Χρόνια της Ζωής (The First Three Years of Life). Η Αγία Γραφή λέει για τον Τιμόθεο: «Από τη βρεφική ηλικία γνωρίζεις τα άγια συγγράμματα». (2 Τιμόθεο 3:15) Η αντίστοιχη λατινική λέξη για το βρέφος είναι infans, και στην κυριολεξία σημαίνει «αυτός που δεν μιλάει». Ναι, ο Τιμόθεος άκουσε τα Γραφικά λόγια πολύ προτού μπορέσει να τα προφέρει.

Η Αγία Γραφή—Ένα Έξοχο Βοήθημα

«Η Αγία Γραφή αποτελεί μια εξαιρετική συλλογή λογοτεχνικών έργων», λέει το βιβλίο Η Αγία Γραφή στο Λογοτεχνικό Πλαίσιό Της (The Bible in Its Literary Milieu). Πράγματι, τα 66 βιβλία της περιέχουν ποιητικά σχήματα, ύμνους και ιστορικές αφηγήσεις από τις οποίες μπορούν να μάθουν νέοι και ηλικιωμένοι. (Ρωμαίους 15:4) Επιπλέον, η Αγία Γραφή είναι «θεόπνευστη και ωφέλιμη για διδασκαλία, για έλεγχο, για τακτοποίηση ζητημάτων, για διαπαιδαγώγηση στη δικαιοσύνη».—2 Τιμόθεο 3:16.

Ναι, η πιο πολύτιμη αναγνωστική ύλη που υπάρχει είναι ο Λόγος του Θεού, η Αγία Γραφή. Δικαιολογημένα απαιτούνταν από κάθε Ισραηλίτη βασιλιά να γράψει ένα προσωπικό αντίτυπο των Γραφών και να το «αναγινώσκει . . . πάσας τας ημέρας της ζωής αυτού». (Δευτερονόμιον 17:18, 19) Και ο Ιησούς του Ναυή έλαβε την εντολή να διαβάζει τις Γραφές ‘χαμηλόφωνα’—δηλαδή, μέσα του, με σιγανή φωνή—‘μέρα και νύχτα’.—Ιησούς του Ναυή 1:8, ΜΝΚ.

Είναι αλήθεια ότι ορισμένα μέρη της Αγίας Γραφής δεν είναι ευκολοδιάβαστα. Μπορεί να απαιτούν συγκέντρωση. Θυμηθείτε ότι ο Πέτρος έγραψε: «Ως νεογέννητα βρέφη, να αναπτύξετε λαχτάρα για το ανόθευτο γάλα που ανήκει στο λόγο». (1 Πέτρου 2:2) Με εξάσκηση, η κλίση προς το «γάλα» του Λόγου του Θεού μπορεί να γίνει τόσο φυσιολογική όσο και η ενστικτώδης επιθυμία ενός βρέφους για το γάλα της μητέρας του. Η εκτίμηση για την ανάγνωση της Αγίας Γραφής μπορεί να καλλιεργηθεί.b Αξίζει κάθε προσπάθεια και με το παραπάνω. «Λύχνος εις τους πόδας μου είναι ο λόγος σου και φως εις τας τρίβους μου», έγραψε ο ψαλμωδός. (Ψαλμός 119:105) Δεν χρειαζόμαστε όλοι μας τέτοια καθοδηγία στους δύσκολους καιρούς μας;

[Υποσημειώσεις]