Ο Εκπαιδευτικός Μαραθώνιος της Ιαπωνίας
Του ανταποκριτή του «Ξύπνα!» στην Ιαπωνία
«ΤΙΠΟΤΑ, πράγματι, δεν είναι πιο ουσιώδες στην Ιαπωνική κοινωνία ή πιο βασικό για την επιτυχία της Ιαπωνίας», λέει ο Καθηγητής του Χάρβαρντ Έντουιν Ο. Ράιχσαουερ, «απ’ το εκπαιδευτικό της σύστημα».
Πρόσφατα, ωστόσο, τα σχολεία της Ιαπωνίας βρίσκονται κάτω από επίθεση. Ο δημοσιογράφος Γιοσίκο Σακουράι λέει: «Το εκπαιδευτικό σύστημα της Ιαπωνίας έχει καταντήσει μάλλον ένας ανταγωνισμός για επιτυχία στις εξετάσεις παρά ένα μέσο με το οποίο οι σπουδαστές διατρέφονται από διανοητική άποψη». Ο Σασούκε Κάμπε, διευθυντής ενός Ιαπωνικού σχολείου, παρόμοια αναφέρεται ότι παραδέχτηκε: «Παραδοσιακά έχουμε τονίσει την απόκτηση γνώσης σε αντίθεση με την ανάπτυξη καλής προσωπικότητας».
Γι’ αυτό πολλοί εκπαιδευτές διαμαρτύρονται ότι τα Ιαπωνικά σχολεία έχουν καταντήσει ένας εκπαιδευτικός μαραθώνιος—ένας σκληρός, ανταγωνιστικός αγώνας. Γιατί δημιουργήθηκε μια τέτοια κατάσταση; Κατά βάση, εξαιτίας της μεγάλης αξίας που δίνει ο Ιαπωνικός λαός στο σεβασμό για τους άλλους και την επιτυχία. Η εργασιακή απασχόληση σε μια εταιρία που χαίρει μεγάλης εκτίμησης λοιπόν εκτιμάται πάρα πολύ. Συνήθως, όμως για να αποκτήσει κανείς την εργασιακή αυτή απασχόληση, πρέπει να έχει αποφοιτήσει από ένα διακεκριμένο πανεπιστήμιο.
Ωστόσο, αν δεν έχουν παρακολουθήσει συγκεκριμένα λύκεια, οι πιθανότητες των μαθητών να μπουν σε ένα από αυτά τα εκλεκτά πανεπιστήμια είναι πολύ μικρές. Όμως πιθανόν να μη βρίσκεται ο μαθητής στο σωστό λύκειο αν δεν παρακολούθησε το σωστό γυμνάσιο, πράγμα που δεν θα συμβεί, αν το δημοτικό στο οποίο φοίτησε δεν είχε μια λογική επιτυχία στις εισαγωγικές εξετάσεις των μαθητών του στο γυμνάσιο. Ακόμη και το νηπιαγωγείο που παρακολουθεί ο μαθητής θα μπορούσε κάποια μέρα να καθορίσει την πρόοδό του σε μια εταιρία!
«Η Κόλαση των Εξετάσεων»
Δεν πρέπει να απορούμε, λοιπόν, που ο αρθρογράφος Κίμπεϊ Σίμπα γράφει ότι «οι μητέρες που είναι δοσμένες ολόψυχα στην εκπαίδευση των παιδιών τους . . . [αρχίζουν] να φέρνουν τα μωρά [τους] όταν είναι μόλις 2 ετών για να εκπαιδευτούν στις εισαγωγικές εξετάσεις για το νηπιαγωγείο, πράγμα που θα τα καταστήσει ικανά να μπουν στο καλύτερο δημοτικό σχολείο». Ο ανταγωνισμός είναι τόσο έντονος ώστε μόνο ένας στους εννέα μαθητές περνάει τις εισαγωγικές εξετάσεις.
Αφού θα αρχίσουν το δημοτικό σχολείο, τα επόμενα 12 χρόνια δαπανούνται στην προετοιμασία για τις εισαγωγικές εξετάσεις που απαιτούνται προκειμένου να εισαχθεί κανείς στην ανώτερη εκπαίδευση. Όπως λέει ο αρθρογράφος Σίμπα: «Ο ανταγωνισμός [είναι] τόσο σκληρός, ώστε του ταιριάζει η έκφραση ‘η κόλαση των εξετάσεων’. Όταν τα παιδιά μπουν στην έκτη τάξη του δημοτικού, φεύγουν τρέχοντας για το σπίτι με τόση εργασία ώστε απαιτούνται περίπου 2 ώρες μελέτης. Κατόπιν τρώνε βιαστικά το βραδινό τους προτού τρέξουν στα ιδιωτικά σχολεία που ονομάζονται ‘ζούκου’, που έχουν εξειδικευθεί στην προετοιμασία μαθητών για τις εισαγωγικές εξετάσεις στο γυμνάσιο, όπου οι σπουδαστές υποβάλλονται σε εντατική διδασκαλία 3 ωρών επί 7 μέρες την εβδομάδα».
Θα υποθέσατε φυσικά ότι, έχοντας επιβιώσει από την τρομερή αυτή πίεση, αυτοί που εισάγονται στο πανεπιστήμιο θα είναι σπουδαστές με υψηλή βαθμολογία και ανυπόμονοι να μάθουν. Δεν συμβαίνει όμως αυτό, όπως λέει ο συγγραφέας Κίμπεϊ Σίμπα. Αυτός περιγράφει τον μέσο σπουδαστή του πανεπιστημίου σαν ένα άτομο που «δεν νοιάζεται και πολύ για τα πράγματα, συχνά παίζει μα-τσονγκ για μισή μέρα στη διάρκεια των σχολικών ωρών, επειδή γνωρίζει ότι είναι βέβαιο ότι θα πάρει εξάπαντος το δίπλωμά του. Το μόνο που χρειάζεται είναι να πάρει τον απαιτούμενο βαθμό στα μαθήματά του». Φαίνεται ότι οι περισσότεροι εργοδότες λίγο ενδιαφέρονται σχετικά με το τι πραγματικά έχουν μάθει οι απόφοιτοι των πανεπιστημίων. Οι εργασίες είναι απλώς για εκείνους που αποφοιτούν από τα σωστά πανεπιστήμια.
Οι Καρποί του Ανταγωνισμού
Δεν προκαλεί έκπληξη λοιπόν που έχει δημιουργηθεί κάθε είδους διαφθορά και προβλήματα στο ανταγωνιστικό αυτό περιβάλλον. Κάθε χρόνο οι ανήσυχοι γονείς δωροδοκούν ανθρώπους για να εισαχθούν τα παιδιά τους σε πανεπιστήμια, λύκεια, και γυμνάσια. Μερικοί γονείς μάλιστα παίρνουν πλαστά διαζύγια έτσι ώστε ο ένας γονιός και το παιδί να μπορούν να εγγραφούν στην περιοχή ενός διακεκριμένου σχολείου και να το γράψουν σ’ αυτό. Αλλά όταν χιλιάδες σπουδαστές διαγωνίζονται μόνο για λίγες εκατοντάδες θέσεις σε ένα σχολείο, τότε η πλειοψηφία πρόκειται να απογοητευθεί. Αυτό έχει οδηγήσει μερικούς σπουδαστές στην αυτοκτονία. Άλλοι σπουδαστές δίνουν διέξοδο στην πίεση που υφίστανται με το να καταφεύγουν σε πράξεις βίας.
Ίσως το πιο θλιβερό απ’ όλα τα πράγματα να είναι οι επιδράσεις που έχει πάνω στους σπουδαστές αυτό το αθέμιτο περιβάλλον. Είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι το Γραφείο του Πρωθυπουργού έκανε μια έρευνα για να παραβάλει τη στάση και τη συμπεριφορά των νεαρών, ηλικίας 18 ως 24 ετών, σε 11 χώρες. Ένα ερώτημα που έγινε ήταν, ‘Επιθυμείτε να ευπορήσετε οικονομικά;’ Η Ιαπωνία ήταν η πρώτη ανάμεσα στις χώρες που απάντησαν ναι. Από την άλλη, οι νεαροί ρωτήθηκαν αν θα τους άρεσε να βοηθούν ανθρώπους κάνοντας κοινωνική εργασία. Οι Ιάπωνες νεαροί ήταν οι τελευταίοι στον κατάλογο των σπουδαστών που έδωσαν καταφατική απάντηση. Έτσι ενώ τα σχολεία της Ιαπωνίας μπορεί να είναι άριστα από ακαδημαϊκή άποψη, μερικά θα υποβαθμίζονταν στο θέμα της δημιουργίας ισορροπημένων, στοργικών, καλών προσωπικοτήτων.
Έχει άραγε και άλλα επιβλαβή αποτελέσματα επάνω στους σπουδαστές η εκπαιδευτική φιλοσοφία της επιτυχίας με κάθε δαπάνη; Ας εξετάσουμε ένα πρόβλημα που έχει αναπτυχθεί στα Γερμανικά σχολεία.
[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 5]
«Το εκπαιδευτικό σύστημα της Ιαπωνίας έχει καταντήσει μάλλον ένας ανταγωνισμός για επιτυχία στις εξετάσεις παρά ένα μέσο με το οποίο οι σπουδαστές διατρέφονται από διανοητική άποψη»
[Εικόνα στη σελίδα 5]
Ο ανταγωνισμός αρχίζει νωρίς
[Ευχαριστίες]
Japan Information Center