Ο Κόσμος Μετά το 1914

Μέρος Τρίτο—1935-1940 Η Κοινωνία των Εθνών Αργοπεθαίνει

Η Κοινωνία των Εθνών ήταν ένα φιλάσθενο παιδί από την ίδια τη γέννησή της. Ο ιστορικός Χ. Γκάτζκε λέει ότι η πρώτη της συνεδρίαση το 1920, «δεν ήταν μια παγκόσμια ομοσπονδία εθνών, αλλά μια διάσκεψη των μεγαλύτερων Ευρωπαϊκών δυνάμεων που επιδίωκαν τα εθνικά τους συμφέροντα, και που σκόπευαν να χρησιμοποιήσουν την Κοινωνία σαν υπηρέτη των δικών τους πολιτικών σκοπών». Η ζωή του παιδιού βρισκόταν σε διαρκή κίνδυνο για όσο καιρό ήταν ριζωμένος αυτός ο εθνικιστικός τρόπος σκέψης.

Στη διάρκεια των πρώτων χρόνων της δεκαετίας του 1930, πολλά από τα μέλη της Κοινωνίας ήταν καθαρά δυσαρεστημένα. Η Ιταλία, για παράδειγμα, πίστευε ότι δεν είχε πάρει το μερίδιο που της ανήκε από τις πρώτες ύλες του κόσμου και ότι δεν της επιτρεπόταν η πρόσβαση στην παγκόσμια αγορά και στις ευκαιρίες που υπήρχαν να επεκτείνει τις επενδύσεις της. Έτσι το 1935, επιδιώκοντας εθνικά συμφέροντα, εισέβαλε στην Αιθιοπία. Η Ιαπωνία, με παρόμοιες διεκδικήσεις, εισέβαλε στην Κίνα το 1937. Και στις δυο περιπτώσεις, η Κοινωνία αποδείχτηκε αδύναμη να επέμβει.

Ήταν ολοφάνερο, ότι η Κοινωνία, που δεν είχε φτάσει ακόμα σε ηλικία 20 χρονών, δεν ήταν το γεροδεμένο, γεμάτο υγεία άτομο εφηβικής ηλικίας, όπως θα την ήθελαν οι υποστηρικτές της. Από το 1936 ακόμα, η ανίατη αρρώστια της άρχισε να δημιουργεί ανησυχίες όταν, σύμφωνα με τον ιστορικό Χέρμαν Γκραμλ, «η ατμόσφαιρα [στα κεντρικά γραφεία της Κοινωνίας] στη Γενεύη έμοιαζε με κηδεία». Αυτό δεν είναι παράξενο, αν σκεφτούμε ότι η Κοινωνία είχε να αντιμετωπίσει τη θρασύτατη συμπεριφορά της Ιταλίας και της Ιαπωνίας, για να μην αναφέρουμε την αναίδεια εκείνου του άντρα που ονομαζόταν Αδόλφος.

«Το Αγαπημένο Θέμα του Χίτλερ»

Ναι, και η Γερμανία επίσης ήταν δυσαρεστημένη. Αγωνιζόταν σκληρά για να ξανακερδίσει τη θέση της στην ηγεσία της Ευρώπης. Ο στρατηγός Χανς φον Ζέεκτ, αρχηγός των Γερμανικών δυνάμεων στη δεκαετία του 1920, ‘υποστήριζε ότι ήταν αδιανόητο να πετύχει η Γερμανία την άνοδό της χωρίς έναν καινούριο πόλεμο’, λέει ένα Γερμανικό σχολικό βιβλίο· ούτε ο Χίτλερ απόκλεισε την πιθανή ανάγκη στρατιωτικής δράσης. Αυτός είναι ο λόγος που σύμφωνα με ένα ίδρυμα στρατιωτικής ιστορικής έρευνας στη Γερμανία, «όλα τα σημαντικά μέτρα που πήρε το καθεστώς [μεταξύ του 1933 και του 1939] εξυπηρέτησαν, άμεσα ή έμμεσα, το στόχο του επανεξοπλισμού.

Όπως το έβλεπε ο Χίτλερ, «οι Γερμανικές ‘μάζες’ που αποτελούνταν από 85 εκατομμύρια ανθρώπους, σχημάτιζαν έναν ενιαίο ‘φυλετικό πυρήνα’. Σύμφωνα με την ψευδο-Δαρβινική άποψη του Χίτλερ, αυτός ο ‘φυλετικός πυρήνας’ έπρεπε να κατακτήσει τα ‘εδάφη’ του». Έτσι, όπως εξηγεί ο Γκέρχαρντ Σουλτς, καθηγητής της σύγχρονης ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Τίμπινγκεν: «Η βίαιη κατάκτηση νέων εδαφών ήταν το αγαπημένο θέμα του Χίτλερ».

Στην πραγματικότητα, η Κοινωνία των Εθνών βοήθησε τον Χίτλερ να αποφασίσει από πού να αρχίσει. Στο τέλος του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου, η Περιοχή του Σάαρ, που βρίσκεται μεταξύ της Γαλλίας και της Γερμανίας και που διεκδικούνταν για αιώνες απ’ αυτές τις δυο χώρες, τέθηκε κάτω από τη διοίκηση της Κοινωνίας των Εθνών. Αλλά υπήρχε μια πρόβλεψη σύμφωνα με την οποία, αργότερα οι κάτοικοι της Περιοχής του Σάαρ θα αποφάσιζαν με ψηφοφορία αν ήθελαν να παραμείνουν κάτω από τον έλεγχο της Κοινωνίας ή να προσαρτηθούν στη Γαλλία ή τη Γερμανία. Ένα δημοψήφισμα είχε προγραμματιστεί να γίνει το 1935.

Εκείνη την εποχή ο Χίτλερ ήταν πολύ δημοφιλής. Μερικές φορές οι νεαροί σπουδαστές αναγκάζονταν να γράψουν πράγματα όπως τα ακόλουθα: «Όπως ο Ιησούς απελευθέρωσε το ανθρώπινο γένος από την αμαρτία και την κόλαση, έτσι και ο Χίτλερ έσωσε το Γερμανικό έθνος από την ερήμωση. Ο Ιησούς και ο Χίτλερ διώχτηκαν, αλλά ενώ ο Ιησούς σταυρώθηκε, ο Χίτλερ υψώθηκε στο αξίωμα του καγκελάριου. . . . Ο Ιησούς οικοδομούσε για τους ουρανούς, ο Χίτλερ οικοδομεί για τη Γερμανική γη».

Αντί να δείξουν Χριστιανική ουδετερότητα, οι θρησκευτικοί ηγέτες αναμείχθηκαν ενεργά στην πολιτική εκστρατεία για το δημοψήφισμα. Οι κάτοικοι της Περιοχής του Σάαρ, που στην πλειοψηφία τους ήταν Καθολικοί, πήραν στα σοβαρά αυτά που τους έλεγαν οι επίσκοποί τους: «Σαν Γερμανοί Καθολικοί, είμαστε υποχρεωμένοι να υποστηρίξουμε το μεγαλείο, την ευημερία και την ειρήνη της πατρίδας μας». Και τα Καθολικά εργατικά συνδικάτα προειδοποίησαν: «Εκείνος που είναι άπιστος απέναντι στην πατρίδα του, είναι άπιστος και απέναντι στον Θεό του».

Βέβαια, δεν συμφωνούσαν όλοι. Ένας φημισμένος συγγραφέας εκείνης της εποχής, ο Χάινριχ Μαν, προειδοποίησε: «Αν ψηφίσετε υπέρ του Χίτλερ, θα παρατείνετε τη ζωή του και θα μοιραστείτε την ευθύνη για τα εγκλήματά του . . ., ακόμα και για τον πόλεμο στον οποίο αυτός αναπόφευκτα οδηγεί». Αλλά αυτές οι φωνές προειδοποίησης ήταν πολύ λίγες. Αυτό οδήγησε το δημοσιογράφο Κουρτ Τουχόλσκι να γράψει ότι η Περιοχή του Σάαρ είχε «εγκαταλειφθεί από την Αγγλία, από τη Γαλλία, από την Κοινωνία των Εθνών, από τα διεθνή εργατικά συνδικάτα και από τον πάπα».

Κάτω από αυτές τις συνθήκες, η νίκη του Χίτλερ στο δημοψήφισμα αποτελούσε ένα προκαθορισμένο αποτέλεσμα. Το συντριπτικό 90,8 τοις εκατό των κατοίκων, ψήφισαν να γίνουν μέρος του νέου Γερμανικού Ράιχ.

Μετά από αυτή την πρώτη του σημαντική νίκη στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής, ο Χίτλερ ενθαρρύνθηκε να προχωρήσει. Η Κοινωνία των Εθνών, που ήδη βρισκόταν στα τελευταία της, δεν είχε καμιά δύναμη να παρέμβει όταν, παραβιάζοντας τους όρους της Συνθήκης των Βερσαλιών, ο Χίτλερ στρατιωτικοποίησε και πάλι τη Ρηνανία το 1936. Το 1938 κανένας δεν τον εμπόδισε να κατακτήσει την Αυστρία και αργότερα εκείνο το χρόνο να προσαρτήσει την Περιοχή των Σουδητών, ένα μέρος της Τσεχοσλοβακίας στο οποίο η πλειοψηφία των κατοίκων ήταν Γερμανοί, προετοιμάζοντας έτσι την εισβολή στο υπόλοιπο της χώρας το 1939. Βέβαια υπήρχαν ισχυρές διαμαρτυρίες, αλλά τίποτα περισσότερο.

‘Πρόβα Τζενεράλε’—Για Ποιο Πράγμα;

Μέχρι τότε, η επιθετική πολεμική τακτική του Χίτλερ είχε προχωρήσει χωρίς να χυθεί ούτε σταγόνα αίμα. Όμως, δεν συνέβαινε το ίδιο με τις συγκρούσεις που αναφέρθηκαν παραπάνω, στις οποίες αναμείχθηκαν η Ιταλία και η Ιαπωνία. «Η επίθεση της φασιστικής Ιταλίας στην Αιθιοπία», λέει η Ιταλική πραγματεία L’uomo e il tempo, «είχε προετοιμαστεί μέχρι την παραμικρή της λεπτομέρεια και εκτελέστηκε με τεράστια δαπάνη υλικών και με την υποστήριξη ενός πελώριου μηχανισμού προπαγάνδας». Αυτός ο πόλεμος άρχισε το 1935 και η κατάληψη της Αιθιοπίας συμπληρώθηκε το 1936. Ο κόσμος συγκλονίστηκε όταν έμαθε για τους βομβαρδισμούς και τη χρήση δηλητηριωδών αερίων.

Στην Ασία, οι Ιάπωνες μιλιταριστές είχαν αποκτήσει τόσο μεγάλη δύναμη, ώστε όταν η Κίνα κατηγορήθηκε για την απόπειρα βομβαρδισμού ενός τρένου των Νότιων Μαντζουριανών Σιδηροδρόμων, το 1931, η Ιαπωνία μπόρεσε να εκμεταλλευτεί αυτή την ευκαιρία σαν μια δικαιολογία για στρατιωτική εισβολή στη Μαντζουρία. Το 1937 προχώρησε μέσα σε Κινεζικό έδαφος, καταλαμβάνοντας μεγάλες περιοχές της χώρας, περιλαμβανομένων και των πόλεων Σαγκάη, Πεκίνο, Νανκίνγκ, Χάνκοου και Καντόνα.

Στο μεταξύ, στην Ευρώπη το 1936, ξέσπασε ο Ισπανικός εμφύλιος πόλεμος. Ο Χίτλερ και ο Μουσσολίνι διέκριναν σ’ αυτόν τον πόλεμο μια ευκαιρία να δοκιμάσουν τα πιο σύγχρονα όπλα τους και τις τελευταίες μεθόδους πολέμου. Όπως και με τους πολέμους στη Μαντζουρία, την Κίνα και την Αιθιοπία, ο εμφύλιος πόλεμος της Ισπανίας αποτέλεσε μια ‘πρόβα τζενεράλε’ για κάτι μεγαλύτερο στο μέλλον. Σύμφωνα με μια αυθεντία, περισσότεροι από μισό εκατομμύριο άνθρωποι σκοτώθηκαν στην Ισπανική διαμάχη. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι αυτή προσέλκυσε την παγκόσμια προσοχή. Και, αν κρίνουμε από το γεγονός ότι η ‘πρόβα τζενεράλε’ αποτέλεσε αντικείμενο για κύριους τίτλους εφημερίδων, τι θα πούμε για το μέγεθος της κύριας παράστασης που ακολουθούσε;

Κεραυνοβόλες Επιθέσεις στην Ευρώπη

Τα δημοκρατικά κράτη, παρατηρώντας τις εξελίξεις της παγκόσμιας σκηνής, άρχισαν να ανησυχούν. Η Μεγάλη Βρετανία κήρυξε στρατιωτική επιστράτευση. Κατόπιν, τον Αύγουστο του 1939, η Γερμανία και η Σοβιετική Ένωση κατέπληξαν τον κόσμο υπογράφοντας ένα σύμφωνο μη επίθεσης. Στην ουσία ήταν μια μυστική συμφωνία για να μοιράσουν μεταξύ τους την Πολωνία. Ο Χίτλερ, υποθέτοντας για άλλη μια φορά ότι οι Δυτικές δημοκρατίες δεν θα παρέμβαιναν, κίνησε τα στρατεύματά του ενάντια στην Πολωνία στις 4:45 π.μ. της 1ης Σεπτεμβρίου 1939.

Αλλά αυτή τη φορά είχε πέσει έξω. Δυο μέρες αργότερα, η Μεγάλη Βρετανία και η Γαλλία κήρυξαν πόλεμο στη Γερμανία. Στις 17 Σεπτεμβρίου τα Σοβιετικά στρατεύματα εισέβαλαν στην Πολωνία από τα ανατολικά και μέχρι το τέλος του μήνα, για την εξυπηρέτηση όλων των πρακτικών συμφερόντων, το Πολωνικό ζήτημα είχε τακτοποιηθεί. Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος είχε αρχίσει, πυροδοτημένος από μια αιφνίδια στρατιωτική εκστρατεία, που της άξιζε η γερμανική έκφραση Blitzkrieg, που σημαίνει «κεραυνοβόλος πόλεμος». Πάνω στην έξαψη της νίκης, ο Χίτλερ προσφέρθηκε να συνάψει ειρήνη με τις Δυτικές δυνάμεις. «Το αν το εννοούσε στα σοβαρά αυτό», γράφει ο Γερμανός ιστορικός Γουώλτερ Χόφερ, «είναι ένα ερώτημα που δεν μπορεί να απαντηθεί με απόλυτη βεβαιότητα».

Τα πρώτα λίγα χρόνια του πολέμου χαρακτηρίζονταν από αιφνιδιαστικές επιθέσεις, που γίνονταν με αστραπιαία ταχύτητα και είχαν καταστρεπτικά αποτελέσματα. Οι Σοβιετικοί σύντομα εξανάγκασαν την Εσθονία, τη Λατβία και τη Λιθουανία να επιτρέψουν σε Σοβιετικά στρατεύματα να εγκατασταθούν στο έδαφός τους. Όταν ζητήθηκε και από τη Φινλανδία να κάνει το ίδιο, αυτή αρνήθηκε και στις 30 Νοεμβρίου 1939 δέχτηκε την επίθεση των Σοβιετικών. Τον επόμενο Μάρτιο, η Φινλανδία σύναψε ειρήνη κάτω από τους όρους της Σοβιετικής Ένωσης.

Στο μεταξύ, όμως, η Βρετανία και η Γαλλία είχαν σχεδιάσει να περάσουν διαμέσου της ουδέτερης Νορβηγίας για να βοηθήσουν τη Φινλανδία. Αλλά όταν η Φινλανδία σύναψε ειρήνη, οι Σύμμαχοι, μη έχοντας κανένα πρόσχημα για να ενεργήσουν έτσι, ανέβαλαν αυτά τα σχέδια. Στις 8 Απριλίου 1940 άρχισαν να ναρκοθετούν τις Νορβηγικές θάλασσες, ανοίγοντας τον δρόμο για μια επικείμενη απόβαση. Την επόμενη μέρα, ενώ οι Νορβηγοί είχαν απορροφηθεί στο να διαμαρτύρονται γι’ αυτή την επιχείρηση ναρκοθέτησης, οι Γερμανοί αιφνίδια έκαναν απόβαση και στη Νορβηγία και στη Δανία. Σε λιγότερο από μια βδομάδα, τα Βρετανικά στρατεύματα αποβιβάστηκαν στη Νορβηγία, αλλά μετά από αρκετές νίκες, αναγκάστηκαν να αποσυρθούν επειδή από το νότο έφταναν ανησυχητικά νέα.

Για μήνες εκκρεμούσε το ερώτημα: Πότε και πού θα έκανε η Γερμανία την κίνησή της ενάντια στη Γαλλία; Στο χρονικό διάστημα που είχε περάσει, το μεγαλύτερο μέρος της στρατιωτικής δράσης περιοριζόταν σε ναυμαχίες. Στην ξηρά τα πάντα ήταν ήσυχα. Μερικοί δημοσιογράφοι άρχισαν να μιλούν για έναν «ψευτοπόλεμο», όχι πια για ένα blitzkrieg (κεραυνοβόλο πόλεμο), αλλά μάλλον για ένα sitzkrieg, που κατά γράμμα σημαίνει «καθιστικός πόλεμος».

Ωστόσο, η αιφνιδιαστική επίθεση των Γερμανών, στις 10 Μαΐου 1940, με κανένα τρόπο δεν ήταν ψευτοπόλεμος. Προσπερνώντας τη Γραμμή Μαζινώ, την αμυντική γραμμή που προστάτευε τη Γαλλία κατά μήκος των συνόρων της με τη Γερμανία, επιτέθηκαν μέσω των Κάτω Χωρών, προωθήθηκαν ταχύτατα μέσα από το Βέλγιο και έφτασαν τα Γαλλικά σύνορα στις 12 Μαΐου. Μέχρι τις 14 Μαΐου η Ολλανδία είχε πέσει. Κατόπιν προελαύνοντας σαρωτικά διαμέσου της Βόρειας Γαλλίας, τα Γερμανικά στρατεύματα παγίδεψαν χιλιάδες Βρετανούς, Γάλλους και Βέλγους στρατιώτες οι οποίοι είχαν στα νώτα τους το Στενό της Μάγχης. Αντί να είναι ένας «καθιστικός πόλεμος», αυτός ήταν ένας κεραυνοβόλος πόλεμος πρώτης κατηγορίας!

Στις 26 Μαΐου, στη Δουγκέρκη της Γαλλίας, άρχισε μια από τις πιο θεαματικές επιχειρήσεις διάσωσης στην ιστορία του πολέμου. Για δέκα μέρες πολεμικά σκάφη και εκατοντάδες εμπορικές φορτηγίδες, μετέφεραν περίπου 340.000 στρατιώτες σε ασφαλές μέρος στην αντίθετη πλευρά του Στενού της Μάγχης, στη Βρετανία. Αλλά δεν γλίτωσαν όλοι. Μέσα σε τρεις βδομάδες οι Γερμανοί συνέλαβαν πάνω από ένα εκατομμύριο αιχμαλώτους.

Στις 10 Ιουνίου η Ιταλία κήρυξε πόλεμο στη Μεγάλη Βρετανία και τη Γαλλία. Κατόπιν, τέσσερις μέρες αργότερα το Παρίσι έπεσε στους Γερμανούς. Πριν τελειώσει ο μήνας, υπογράφτηκε ένα Γαλλογερμανικό σύμφωνο ανακωχής. Τώρα η Βρετανία έμεινε μόνη της. Όπως το περιγράφει ο Χόφερ: «Ο Χίτλερ αναπτύσσοντας ταχύτητα ‘κεραυνοβόλου πολέμου’, που ούτε ο ίδιος δεν μπορούσε να φανταστεί, κυριάρχησε στη Δυτική Ευρώπη».

Αντίθετα με τις προσδοκίες του Χίτλερ, η Βρετανία δεν ζήτησε ειρήνη. Έτσι στις 16 Ιουλίου, διέταξε να αρχίσει ο σχεδιασμός της «Επιχείρησης Θαλάσσιος Λέων», ένα σχέδιο εισβολής στα Βρετανικά νησιά. Η Βρετανία άρχισε να εξοπλίζεται και πάλι για να αντιμετωπίσει την αναμενόμενη κεραυνοβόλα επίθεση.

Ποιο Ήταν το Μέλλον;

Για χρόνια οι Μάρτυρες του Ιεχωβά προέλεγαν δημόσια ότι η Κοινωνία των Εθνών θα εξαφανιζόταν.a Τώρα το κεραυνοβόλο ξέσπασμα του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου είχε τερματίσει την επιθανάτια αγωνία της. Θα μπορούσε να διεξαχθεί μια κηδεία που έπρεπε να είχε γίνει προ πολλού. Το λείψανο θα μπορούσε να αναπαυτεί στην άβυσσο για την οποία μιλάει το εδάφιο Αποκάλυψις 17:7-11, ένα εδάφιο πάνω στο οποίο στηρίχθηκαν οι Μάρτυρες όταν προείπαν την αποτυχία της Κοινωνίας των Εθνών.

Αλλά μετά το θάνατό της, ποιο ήταν το μέλλον; Θα μπορούσε ο πόλεμος να οδηγήσει πιθανόν σε κάτι μεγαλύτερο, ίσως στον «πόλεμον της ημέρας εκείνης της μεγάλης του Θεού του παντοκράτορος» που ονομάζεται Αρμαγεδδώνας; (Παράβαλε Αποκάλυψις 6:4· 16:14, 16.) Αν και ήταν ανυπόμονοι για να δουν πώς θα εξελισσόταν ο πόλεμος, οι Μάρτυρες ήταν αποφασισμένοι να μην αναμειχθούν προσωπικά. Θα διατηρούσαν τη χριστιανική ουδετερότητα, ακόμα κι αν αυτό θα σήμαινε γι’ αυτούς, απαγορεύσεις, φυλακίσεις, δικαστήρια και οχλοκρατικές επιθέσεις και στα δημοκρατικά και στα ολοκληρωτικά έθνη. Αν και αριθμούσαν λιγότερους από εκατό χιλιάδες σ’ εκείνο το πολεμικό έτος του 1940, συνέχισαν ακάθεκτοι να διακηρύττουν το άγγελμα της πραγματικής ελπίδας, το άγγελμα της εγκαθιδρυμένης Βασιλείας του Θεού.

Και εκείνο που ακριβώς χρειάζονταν τα «Έθνη σε Αγωνία, Κυνηγημένα από Φόβο», ήταν η ελπίδα. Αυτός είναι ο τίτλος του επόμενου άρθρου, του Τέταρτου Μέρους, αυτής της σειράς «Ο Κόσμος Μετά το 1914».

[Υποσημειώσεις]

[Πλαίσιο στη σελίδα 21]

Άλλα Σημαντικά Γεγονότα

1939—Δεκάδες χιλιάδες σκοτώνονται στην Τουρκία από σεισμό

[Χάρτης στη σελίδα 20]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

Η επέκταση των δυνάμεων του Άξονα στην Ευρώπη μέχρι το 1940

Τα Έθνη του Άξονα και οι Κτήσεις τους

Νορβηγία

Δανία

Ολλανδία

Βέλγιο

Περιοχή των Σουδητών

Λουξεμβούργο

Ρηνανία

Γαλλία

Πολωνία

Τσεχοσλοβακία

Αυστρία

Ουγγαρία

Ρουμανία

Αλβανία

[Εικόνες στη σελίδα 18]

Ο πόλεμος έδωσε τη χαριστική βολή στην Κοινωνία

[Ευχαριστίες]

U.S. National Archives photo

[Ευχαριστίες]

U.S. Army photo