Ο Καθολικισμός στον Τρίτο Κόσμο—Κλυδωνίζεται;
Από τον ανταποκριτή του Ξύπνα! στο Μεξικό
«ΟΛΟΙ ΟΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ είναι μαθητές ενός πολιτικού κρατουμένου που δολοφονήθηκε πάνω στο σταυρό». ‘Ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄ είναι ο πιο πολιτικοποιημένος πάπας όλων των εποχών!’ «Είναι αδύνατο να ζούμε σύμφωνα με την πίστη μας απομονωμένοι από την πολιτική». Αυτές είναι λίγες από τις πολλές επίμαχες δηλώσεις που ακούστηκαν από το στόμα Καθολικών θεολόγων σ’ ένα συνέδριο που έγινε στην Πόλη του Μεξικού το Δεκέμβριο του 1986.
Στην ίδια συνάντηση, υπήρχαν στο ακροατήριο κι εκείνοι που δεν συμφωνούσαν με τους ομιλητές. Μερικοί άρχισαν να φωνάζουν προσπαθώντας να υπερασπιστούν την Καθολική Εκκλησία, ενώ άλλοι υποστήριζαν τους επισκέπτες θεολόγους. Ορισμένοι έμειναν άφωνοι—η έλλειψη ενότητας τους είχε φέρει σε αμηχανία. Διακόπτοντας όλη αυτή τη φασαρία, ο Νοτιοαφρικανός ιερέας Μπονγκαντζάλο Γκόμπα, ξεφώνισε: «Αδελφοί, μου φαίνεται ότι μαχόμαστε Καθολικοί με Καθολικούς!»
Γιατί συνέβη αυτό; Ποιο ήταν το αντικείμενο της διαμάχης;
Το Αντικείμενο της Διαμάχης
Το υπό συζήτηση θέμα ήταν η εφαρμογή της θεολογίας απελευθέρωσης—ενός αγώνα, που υποστηρίζεται από τους ιερείς και τους θεολόγους σε παγκόσμια κλίμακα, και έχει σαν στόχο την απελευθέρωση των φτωχών και των καταπιεσμένων των χωρών του Τρίτου Κόσμου από «τους κοινωνικο-οικονομικούς μηχανισμούς που παράγουν πλούτο σε βάρος των φτωχών».
Μολονότι μερικοί ονομάζουν ριζοσπαστική και επαναστατική τη θεολογία απελευθέρωσης, άλλοι τη χαρακτηρίζουν ως το ‘νέο πρόσωπο της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας’. Στη Δεύτερη Λατινοαμερικανική Επισκοπική Σύνοδο που έγινε το 1968 στην Μεντελίν της Κολομβίας, είχε διακηρυχθεί ότι τα παθήματα των λαών του Τρίτου Κόσμου οφείλονται στην «αμαρτία της διάρθρωσης του κατεστημένου» και ότι η εκκλησία, προκειμένου να ακολουθήσει τα ίχνη του Χριστού, πρέπει να ασκήσει «προνομιακή μεταχείριση προς τους φτωχούς». Τι μπορεί να συνεπάγεται αυτό;
Όπως αναφέρει μια εφημερίδα της Πόλης του Μεξικού, ο Βραζιλιανός Καθολικός ιερέας Λεονάρντο Μποφ προειδοποιεί ότι «αν είναι αδύνατο να επιτευχθεί η διαμόρφωση μιας αδιαίρετης κοινωνίας, τότε η μόνη εναλλακτική λύση είναι η βία» και ότι η βία είναι «δικαιολογημένη όταν καταπατούνται τα θεμελιώδη δικαιώματα». Ναι, ο Μποφ, όπως και άλλοι υποστηρικτές της θεολογίας απελευθέρωσης σ’ όλες τις χώρες του Τρίτου Κόσμου, πιστεύει ότι η τρομοκρατία, οι επαναστάσεις και ο πόλεμος μπορεί να είναι απαραίτητες ενέργειες προκειμένου να απαλλαχτούν οι φτωχοί από την «αθλιότητά» τους.
Ωστόσο, όπως αναφέρει το περιοδικό Newsweek, «η θεολογία απελευθέρωσης έχει μια ακατανίκητη ικανότητα να βάζει τους Ρωμαιοκαθολικούς να τσακώνονται μεταξύ τους». Αυτό ήταν ολοφάνερο στη συνάντηση που έγινε στην Πόλη του Μεξικού. Αλλά τι πιστεύετε εσείς; Αποτελεί η θεολογία απελευθέρωσης την απάντηση; Και ανεξάρτητα από το αν είστε ειλικρινής Καθολικός ή πιστεύετε σε κάποιο άλλο δόγμα, πώς μπορεί να σας ωφελήσει η γνώση των τριτοκοσμικών τάσεων που εμφανίζονται στην Καθολική εκκλησία;