Γιουγκοσλαβία—Χώρα με Συναρπαστική Ποικιλία

Από τον ανταποκριτή του Ξύπνα! στη Γιουγκοσλαβία

«ΠΩΣ το λέτε στα γιουγκοσλάβικα;» Αυτή η ερώτηση ενός ξένου μπορεί να γίνει αφορμή για να δοθεί μια από τις τρεις τουλάχιστον διαφορετικές απαντήσεις που υπάρχουν—καθεμιά σε διαφορετική γλώσσα! Επίσης, ρωτήστε έναν ντόπιο κάτοικο της Γιουγκοσλαβίας, «Από πού είστε;» και οι πιθανότητες είναι να σας δώσει μια από τις έξι τουλάχιστον διαφορετικές απαντήσεις που υπάρχουν—και πιθανώς ούτε μια απ’ αυτές να μην είναι, «Είμαι Γιουγκοσλάβος!»

Πράγματι η Γιουγκοσλαβία είναι χώρα με εκπληκτική ποικιλία. Η ίδια της η γεωγραφική δομή βοηθάει στο να παρουσιάζει αυτή την εικόνα. Η Γιουγκοσλαβία βρίσκεται στη Βαλκανική Χερσόνησο, στο νοτιοανατολικό μέρος της Ευρώπης, κι έχει την Αδριατική Θάλασσα στα δυτικά. Συνορεύει με εφτά κράτη—την Ιταλία, την Αυστρία, την Ουγγαρία, τη Ρουμανία, τη Βουλγαρία, την Ελλάδα και την Αλβανία—και δέχεται ποικίλες πολιτιστικές επιδράσεις.

Ακόμα κι ο καιρός ποικίλλει: στις ακτές, ζεστά, ξηρά καλοκαίρια και ήπιοι, βροχεροί χειμώνες· στις ορεινές περιοχές, σύντομα, δροσερά καλοκαίρια και μεγάλοι χειμώνες, με χιόνια· στις βόρειες πεδιάδες, ζεστά καλοκαίρια και κρύοι χειμώνες. Όλα αυτά σε μια χώρα που έχει έκταση μόλις 1.000 χιλιόμετρα μήκος και 600 χιλιόμετρα πλάτος, στο μεγαλύτερο σημείο από τα ανατολικά στα δυτικά!

Ένα Κράτος Διαφόρων Λαών

Όμως ακόμη μεγαλύτερες διαφορές συναντάει κανείς ανάμεσα στους ανθρώπους της. Σύμφωνα με τον υπολογισμό του 1987, από τους 23,5 εκατομμύρια κατοίκους του κράτους, μόνο ένα μικρό ποσοστό δηλώνουν ότι είναι Γιουγκοσλάβοι (Νότιοι Σλάβοι). Τα άτομα που αποτελούν τον υπόλοιπο πληθυσμό θεωρούν ότι ανήκουν στους Σέρβους, Κροάτες, Βόσνιους, Σλοβένους, Μαυροβούνιους ή σε κάποια από τις πολυάριθμες μειονότητες.

Έτσι λοιπόν δεν υπάρχει «γιουγκοσλαβική» γλώσσα· τον τίτλο της επίσημης γλώσσας της Γιουγκοσλαβίας τον μοιράζονται η σερβοκροατική και η σλοβενική γλώσσα. Και για να πλουτιστεί η ποικιλία, εδώ χρησιμοποιούνται δυο αλφάβητα: το λατινικό και το κυριλλικό.

Αυτό συμβαίνει επειδή στην πραγματικότητα η Γιουγκοσλαβία είναι ένα κράμα πολλών μικρότερων κρατών, το καθένα από τα οποία έχει τη δική του γλώσσα, τα δικά του έθιμα, το δικό του πολιτισμό και τις δικές του παραδόσεις. Αυτή η ανάμειξη των κρατών ωστόσο, έχει λάβει χώρα εδώ και λίγο σχετικά καιρό, εφόσον τα κράτη ενώθηκαν το 1918, όταν ήρθε σε ύπαρξη το Βασίλειο των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων. Ήταν μια ταραγμένη ένωση, αλλά άντεξε μέχρι το ξέσπασμα του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Μέσα από τις στάχτες εκείνου του πολέμου, ξεπήδησε η Σοσιαλιστική Ομόσπονδη Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας. Έτσι λοιπόν, η Γιουγκοσλαβία ήταν ανομοιόμορφη από την αρχή. Επιπλέον, φέρει και τη σφραγίδα των πολιτισμών δύο μεγάλων αυτοκρατοριών, οι οποίες την κυριάρχησαν στο παρελθόν: της Αυστροουγγαρίας στο βορρά και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στο νότο.

Ποικιλία που Γαργαλάει τον Ουρανίσκο

Τη στιγμή που η ποικιλία είναι τόσο βαθιά ριζωμένη σ’ αυτή τη χώρα, δεν θα μπορούσε κανείς να περιμένει να βρει πράγματα, όπως ένα χαρακτηριστικό γιουγκοσλάβικο φαγητό. Στα βορειοδυτικά, απολαμβάνει κανείς φαγητά της Κεντρικής Ευρώπης. Στις κεντρικές περιοχές και στα νοτιοανατολικά, δοκιμάζει τουρκοανατολίτικες λιχουδιές. Στις ακτές, προσφέρεται ψάρι και καλό κρασί. Παρ’ όλα αυτά υπάρχουν ορισμένα είδη, τα οποία έχουν μεγάλη ζήτηση από τους τουρίστες. Πολλοί ζητούν ćevapčići (προφέρεται «τσε-βαπ-τσί-τσι»), ρολό με κιμά και μπαχαρικά ψητό στη σχάρα, με γαργαλιστική μυρωδιά. Επίσης περιζήτητο είναι και το šljivovica (προφέρεται «σλί-βο-βι-τζα»), το περίφημο μπράντι από δαμάσκηνα. Και στα φιλόξενα σπίτια σ’ ολόκληρη τη χώρα, θα σας προσφέρουν σχεδόν πάντα turska kafa, δυνατό, σκέτο τούρκικο καφέ—απαραίτητο στις φιλικές συγκεντρώσεις. Αν και σερβίρεται σε μικρό φλυτζάνι, που λέγεται fildžan, (προφέρεται «φίλ-τζαν») θα πρέπει να το πίνετε αργά-αργά, έτσι ώστε να διαρκέσει τόσο όσο και η συζήτηση.

Ιδιοσυγκρασίες που Έρχονται σε Αντίθεση

Ο λαός της Γιουγκοσλαβίας ποικίλλει επίσης σε νοοτροπία και ιδιοσυγκρασία. Στα βόρεια, οι άνθρωποι μοιάζουν με τους Κεντροευρωπαίους. Είναι λίγο-πολύ συγκρατημένοι· έχουν περιορισμένη οικειότητα στις σχέσεις τους και σέβονται την ιδιωτική ζωή των άλλων. Όμως όσοι είναι από τα νότια, ερμηνεύουν αυτή τη συμπεριφορά ως έλλειψη ενδιαφέροντος για την ευημερία των συνανθρώπων. Σε αντίθεση με τους άλλους, έχουν πιο χαρακτηριστική βαλκανική ιδιοσυγκρασία· εκφράζουν τα συναισθήματά τους, εκτιμούν τις οικείες σχέσεις, είναι συνεργατικοί και, όπως λένε μερικοί, περίεργοι σε βαθμό αδιακρισίας!

Για παράδειγμα, στα νότια βλέπει κανείς πλήθη ανθρώπων, το βράδυ συνήθως, να περπατάνε σ’ ένα δρόμο πάνω-κάτω, προφανώς χωρίς σκοπό. Αυτό είναι το korzo—δηλαδή βόλτα στο δρόμο όπου μπορεί κανείς να συναντήσει σίγουρα τους φίλους του ή να κάνει καινούριους φίλους. Επίσης βλέπει κανείς καθημερινά ομάδες αντρών να κάθονται, μερικοί μάλιστα οκλαδόν, μπροστά στα σπίτια τους ή στα μαγαζιά της προτίμησής τους. Οι ξένοι δεν μπορούν να περάσουν απαρατήρητοι απ’ αυτές τις γειτονιές. Όταν επισκέπτεσαι για πρώτη φορά ένα σπίτι, βρίσκεσαι γρήγορα περικυκλωμένος από παιδιά και ενήλικους που σε βομβαρδίζουν με ερωτήσεις: «Ποιος είστε;» «Από πού είστε;» «Τι θέλετε;» Όταν όμως πας την επόμενη φορά, όλοι σ’ εκείνο το δρόμο ξέρουν ποιος είσαι!

Θρησκευτική Ποικιλία

Αυτό έχει ενδιαφέρουσα επίδραση στο έργο των Μαρτύρων του Ιεχωβά. Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά είναι γνωστοί σ’ όλο τον κόσμο για τις επισκέψεις που κάνουν στα σπίτια, κι αυτό γίνεται και σ’ αυτή τη χώρα, όπου η πρώτη επίσκεψη συχνά προξενεί τη μεγάλη προσοχή των γειτόνων. Όταν οι Μάρτυρες ξαναπηγαίνουν, διαπιστώνουν συχνά ότι ο καθένας στη γειτονιά έχει διατυπώσει σταθερές απόψεις γι’ αυτούς. Εκεί όπου έχουν επικρατήσει θετικά σχόλια, συναντούν θερμή υποδοχή.

Στο έργο τους, οι Μάρτυρες του Ιεχωβά συναντούν αρκετά μεγάλη ποικιλία θρησκευτικών δοξασιών. Η Σέρβικη Ορθόδοξη Εκκλησία, η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία και η Ισλαμική πίστη, υποστηρίζουν ότι έχουν το μεγαλύτερο αριθμό οπαδών. Και πάλι αυτού του είδους οι διαφορές είναι αποτέλεσμα των δυνάμεων που επέδρασαν στη διάρκεια της ιστορίας. Οι ιεραπόστολοι του λεγόμενου Χριστιανικού κόσμου μετέστρεψαν το σλάβικο λαό τον ένατο αιώνα—Έλληνες ιεραπόστολοι στα ανατολικά και Φράγκοι ιεραπόστολοι στα δυτικά. Όμως η μετέπειτα διάσπαση του λεγόμενου Χριστιανικού κόσμου σε δυτική Ρωμαιοκαθολική και σε Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία, δίχασε με τον ίδιο τρόπο και το σλάβικο λαό. Μέχρι σήμερα κυριαρχεί ο Ρωμαιοκαθολικισμός στα βορειοδυτικά, ενώ στο νοτιοανατολικό μέρος της Γιουγκοσλαβίας επικρατεί η Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία. Η Οθωμανική εισβολή στα Βαλκάνια έφερε στη χώρα την Ισλαμική πίστη.

Η κυβέρνηση της Γιουγκοσλαβίας από τη μεριά της, έχει πάρει ανεκτική στάση σ’ αυτή τη θρησκευτική ποικιλία. Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά εκτιμούν ιδιαίτερα το ότι μπορούν και συναθροίζονται ελεύθερα για λατρεία. Στα πρόσφατα χρόνια, τους έχει δοθεί μάλιστα η άδεια στην περιοχή της Σλοβενίας, να χρησιμοποιούν δημόσιες αίθουσες και γυμναστήρια για τις συνελεύσεις τους. Είναι χαρούμενοι που μπορούν να μιλάνε σε άλλους για τις αλήθειες της Αγίας Γραφής, σ’ αυτή τη χώρα με τη συναρπαστική ποικιλία.

[Χάρτης/Εικόνα στη σελίδα 13]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

ΓΙΟΥΓΚΟΣΛΑΒΙΑ

Βελιγράδι

ΑΥΣΤΡΙΑ

ΟΥΓΓΑΡΙΑ

ΡΟΥΜΑΝΙΑ

ΙΤΑΛΙΑ

ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ

Αδριατική Θάλασσα

ΑΛΒΑΝΙΑ

ΕΛΛΑΔΑ

[Ευχαριστίες]

Mladinska knjiga; Turistička štampa

[Ευχαριστία για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 15]

Mladinska knjiga; Turistička štampa