Λαχεία—Γιατί Είναι Τόσο Δημοφιλή;
ΓΙΑΤΙ παίζουν οι άνθρωποι λαχεία; «Είναι διασκέδαση, ψυχαγωγία», είπε η εκπρόσωπος ενός οργανισμού έκδοσης λαχείων. Μπορεί να συμβαίνει αυτό, αλλά το βασικό κίνητρο είναι ασφαλώς τα κέρδη. Σχεδόν ο καθένας θα επιθυμούσε λίγα παραπάνω χρήματα. Και τα λαχεία υπόσχονται πολλά χρήματα. Στο σημερινό αβέβαιο κόσμο των συνεχώς αυξανόμενων τιμών, των χρηματιστηριακών κραχ και των αποτυχημένων εργασιών, εκατομμύρια άνθρωποι πιστεύουν ότι ο μοναδικός τρόπος που μπορούν να φανταστούν για να αποκτήσουν μυθικά πλούτη είναι να κερδίσουν το λαχείο.
Η έλξη του λαχείου ενισχύεται από το γεγονός ότι δεν είναι πολύπλοκο και μπορεί να παίξει κανείς εύκολα. Υπάρχουν πολλές παραλλαγές, όπως το Λόττο, οι αριθμοί και τα παιχνίδια στα οποία ξύνεις το χαρτί για να αποκαλυφθούν οι κρυμμένοι αριθμοί· όμως όλες αυτές οι παραλλαγές έχουν δυο κοινά στοιχεία. Το πρώτο είναι ότι οι παίκτες κερδίζουν αν οι αριθμοί που υπάρχουν πάνω στο δελτίο τους ταιριάζουν με τους αριθμούς που έβγαλαν οι διοργανωτές από την κληρωτίδα. Δεύτερο, ανόμοια με άλλα τυχερά παιχνίδια, δεν χρειάζεται να έχει κανείς ειδική επιδεξιότητα ή γνώση για να κερδίσει. Το αν κερδίσει ή χάσει είναι καθαρά θέμα τύχης.
Επίσης, οι άνθρωποι παίζουν λαχεία επειδή είναι εύκολο να τα αγοράσουν. Οι πιο πολλοί Αμερικανοί μπορούν να τα αγοράσουν στο μπακάλικο της γειτονιάς τους. Σε άλλα μέρη, αν δεν υπάρχει πρακτορείο κάπου κοντά, οι παίκτες μπορούν να καταθέσουν τα στοιχήματά τους μέσω ταχυδρομείου, τηλεφώνου, τέλεξ ή φαξ.
Τι το Καινούριο Έχουν τα Λαχεία;
Είναι καινούριο παιχνίδι τα λαχεία; Όχι βέβαια. Στην αρχαία Ρώμη, οι αυτοκράτορες Νέρων και Αύγουστος χάριζαν στη διάρκεια γιορταστικών εκδηλώσεων σκλάβους και περιουσίες ως λαχνούς. Ένας από τους πρώτους χρηματικούς λαχνούς που έχουν καταγραφεί ποτέ δόθηκε προφανώς το 1530 από ένα λαχείο στη Φλορεντία της Ιταλίας. Στους επόμενους αιώνες, τα λαχεία γνώρισαν άνθηση στην Ευρώπη. Τα λαχεία διαδόθηκαν από νωρίς και στην Αμερική, και απέφεραν χρήματα τα οποία διατέθηκαν για την πόλη Τζέιμσταουν, για τον Ηπειρωτικό Στρατό και για την ανέγερση περίφημων πανεπιστημίων, όπως το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, του Ντάρτμουθ, του Γέιλ και της Κολούμπια.
Ωστόσο, το 19ο αιώνα, η επιχείρηση αντιμετώπισε προβλήματα. Αυτοί που ήταν αντίθετοι με τα λαχεία ξεσηκώθηκαν ενάντια στα παιχνίδια που περιλάμβαναν μαζική συμμετοχή παικτών και κατήγγειλαν ότι οι κληρώσεις ήταν στημένες. Τα λαχεία διαβρώθηκαν από τις δωροδοκίες, τη διαφθορά και την ανάμειξη εγκληματιών. Οι εκδότες ιδιωτικών λαχείων συσσώρευσαν τεράστια κέρδη. Ως αποτέλεσμα, τα λαχεία απαγορεύτηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες, στη Γαλλία και στη Βρετανία.
Ήταν αυτό το τέλος των λαχείων; Προφανώς όχι. Αυτά συνέχισαν να ακμάζουν σε άλλα μέρη—στην Ιταλία, για παράδειγμα, και στην Αυστραλία. Ο βασιλιάς της Ισπανίας Κάρολος Γ΄ ίδρυσε ένα λαχείο το 1763· με τη σημερινή του μορφή, το λαχείο στην Ισπανία καθιερώθηκε με νόμο το 1812. Η μια χώρα μετά την άλλη μπήκε στο «χορό» των λαχείων. Το 1933, η Γαλλία κατάργησε τη σχετική απαγόρευση και ίδρυσε το δικό της Εθνικό Λαχείο (Loterie nationale). Επίσης, στη δεκαετία του 1930, η Ιρλανδία καθιέρωσε το διάσημο Σουιπστέικ των Ιρλανδικών Νοσοκομείων. Το Τακαρακούτζι της Ιαπωνίας ξεκίνησε το 1945. Η Βρετανία επέτρεψε τα προγνωστικά ποδοσφαιρικών αγώνων και τις κληρώσεις λαχειοφόρων ομολογιών, που στην ουσία ήταν λαχεία. Και το 1964 οι Ηνωμένες Πολιτείες επέστρεψαν στην επιχείρηση των λαχείων.
Κατόπιν, στη δεκαετία του 1970, δυο καινούριες εξελίξεις άλλαξαν ριζικά τον τρόπο λειτουργίας των λαχείων. Η πρώτη ήταν η χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών που ήταν συνδεμένοι με απλά τερματικά. Τώρα πια ήταν δυνατό να διοργανωθούν μεγάλης έκτασης παιχνίδια που θα διεξάγονταν πολύ συχνά, στα οποία οι παίκτες θα μπορούσαν να διαλέξουν τους αριθμούς που προτιμούσαν. Δεν χρειαζόταν πια να περιμένουν εβδομάδες ή μήνες για να δουν αν είχαν κερδίσει· οι παίκτες μπορούσαν να το διαπιστώσουν αυτό σε λίγες μέρες, ώρες ή ακόμη και λεπτά.
Η δεύτερη εξέλιξη ήταν η χρήση του Λόττο, ενός παιχνιδιού στο οποίο οι πιθανότητες να κερδίσει κανείς είναι πολύ μικρές. Στο Λόττο, όταν κανένας δεν κερδίζει τον πρώτο λαχνό το ποσό αυτό μεταφέρεται στα επόμενα παιχνίδια. Επομένως, το ποσό που κληρώνεται μπορεί να ανέλθει σε πολλά εκατομμύρια δολάρια. Με το Λόττο οι πωλήσεις αυξήθηκαν αλματωδώς, και η επιχείρηση έγινε πράγματι γιγαντιαία.
Το Κίνητρο των Εκδοτών
Γιατί προωθούν οι κυβερνήσεις τέτοια τυχερά παιχνίδια; Επειδή αυτός είναι ένας εύκολος τρόπος για τη συλλογή χρημάτων χωρίς να φορολογηθούν οι πολίτες. Ενώ το 95 τοις εκατό των χρημάτων που συλλέγονται από τις μηχανές τυχερών παιχνιδιών με κερματοδέκτη και από τις ρουλέτες επιστρέφεται στους παίκτες ως κερδισμένα χρήματα, τα λαχεία επιστρέφουν στους παίκτες λιγότερο από το 50 τοις εκατό. Παραδείγματος χάρη, το 1988 στις Ηνωμένες Πολιτείες, από κάθε δολάριο που διατέθηκε για λαχεία, περίπου 48 σεντς επιστράφηκαν στους παίκτες με τη μορφή κερδών και 15 σεντς ξοδεύτηκαν για την έκδοση, τις πωλήσεις και τη διαχείριση. Τα υπόλοιπα 37 σεντς χρησιμοποιήθηκαν σε δημόσια έργα, στην εκπαίδευση, στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και στην πρόνοια για τους ηλικιωμένους. Σε ολόκληρη τη χώρα, αυτό το ποσό έφτασε τα 7,2 δισεκατομμύρια δολάρια (περ. 1,1 τρισ. δρχ.).
Όμως τα κράτη δεν διοργανώνουν λαχεία απλώς και μόνο για να βγάλουν χρήματα. Αν δεν μπουν σε αυτή την επιχείρηση, τότε θα χάσουν χρήματα. Οι πολίτες τους θα στραφούν αλλού για να παίξουν λαχεία. Έτσι λοιπόν, όταν μια χώρα ή μια πολιτεία ξεκινάει την έκδοση λαχείων, οι γειτονικές της χώρες ή πολιτείες πιέζονται να τη μιμηθούν. Αυτή η αλυσιδωτή αντίδραση είναι φανερή στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το 1964 μόνο σε μια Πολιτεία υπήρχε λαχείο· το 1989, υπήρχε σε 30 Πολιτείες.
Όνειρα για Πλούτη
Υπάρχουν φυσικά πολλοί άνθρωποι που προσπαθούν να βάλουν το χέρι στην τσέπη του καταναλωτή. Πώς λοιπόν πείθουν οι εκδότες τον κόσμο να ξοδέψει χρήματα για να αγοράσει λαχεία; Με τις διαφημίσεις! Καταφεύγουν στους επαγγελματίες της πειθούς!
Μήπως οι διαφημιστές τονίζουν ότι μέρος των εσόδων (μολονότι μικρό) θα διατεθεί για την εκπαίδευση ή για την περίθαλψη των ηλικιωμένων; Ούτε κατά διάνοια! Πολύ σπάνια αναφέρεται αυτό. Αντίθετα, οι διαφημίσεις τονίζουν πόσο ωραίο θα είναι να κερδίσει κανείς εκατομμύρια. Να μερικά παραδείγματα:
◻ «Η Φανταχτερή Ζωή των Πλούσιων & Διάσημων [Rich & Famous] Μπορεί να Γίνει Δική σας Στη Στιγμή . . . Όταν Παίξετε στο Διάσημο ΛΟΤΤΟ 6/49 του Καναδά, που Χαρίζει Εκατομμύρια».
◻ «ΤΟ ΛΑΧΕΙΟ ΤΗΣ ΦΛΟΡΙΝΤΑ . . . Πλουτίστε με το Μεγαλύτερο Λαχείο της Αμερικής».
◻ «Λεφτά Γερμανικής Κατασκευής—ΠΙΑΣΤΕ ΤΗΝ ΚΑΛΗ και γίνετε Εκατομμυριούχοι μέσα σε μια νύχτα».
Πωλήσεις πάση θυσία; Έτσι είναι, πραγματικά! Οι προσπάθειες για μείωση της έντασης των διαφημίσεων συνήθως σταματούν όταν πέφτουν οι πωλήσεις των λαχείων. Στην πραγματικότητα, οι εκδότες στρέφονται σε ολοένα και πιο ζωηρά παιχνίδια και έντονες τεχνικές για την προώθηση των λαχείων, προκειμένου να δελεάσουν καινούριους παίκτες και να διατηρήσουν το ενδιαφέρον των παλιών. Οι εκδότες πρέπει να προσφέρουν συνεχώς κάτι που φαίνεται καινούριο. Ο Τζέιμς Ντέιβι, διευθυντής του λαχείου του Όρεγκον, είπε: «Δίνουμε θέματα στα παιχνίδια μας: ένα το λέμε ‘Ολυμπιακοί’. Τα Χριστούγεννα διοργανώνουμε το ‘Τσεκ των Γιορτών’. Με τα ‘Τυχερά Άστρα’ παίζουμε με βάση τα ζώδια των ανθρώπων. Έχουμε διαπιστώσει ότι αν διεξάγεις δυο, τρία, τέσσερα ή πέντε παιχνίδια ταυτοχρόνως, θα πουλήσεις περισσότερα λαχεία».
Όμως το μεγαλύτερο δέλεαρ είναι αναμφισβήτητα ο γιγαντιαίος πρώτος λαχνός. Στο Λόττο, όταν το ποσό που κληρώνεται αυξάνεται υπερβολικά, όπως συνέβηκε το 1989 στην Πενσυλβανία που έφτασε τα 115 εκατομμύρια δολάρια (περ. 17,3 δισ. δρχ.), αυτό γίνεται το θέμα της ημέρας. Οι άνθρωποι τρέχουν αλαφιασμένοι για να αγοράσουν λαχνούς σαν να τους έχει καταλάβει η «φρενίτιδα του παίκτη», όπως ονόμασε την κατάσταση ένας συγγραφέας. Μέσα στην υστερία, ακόμη και εκείνοι που σε φυσιολογικές συνθήκες δεν παίζουν λαχεία δεν διστάζουν να αγοράσουν λαχνούς.
[Πλαίσιο στη σελίδα 6]
Ο Πυρετός των Τυχερών Παιχνιδιών και η Θρησκεία
«Η Καθολική Εκκλησία μού έμαθε να παίζω τυχερά παιχνίδια. Το μπίνγκο και οι λαχειοφόρες αγορές δεν διαφέρουν καθόλου από τα λαχεία. Αν η Καθολική Εκκλησία έπαιρνε την πρωτοβουλία να σταματήσει κάθε τυχερό παιχνίδι, θα σκεφτόμουν σοβαρά να μην ξαναπαίξω λαχεία. Αν είμαι άπληστος, οφείλεται στο ότι αυτό έχει γίνει σχεδόν ένα μυστήριο της Εκκλησίας».—Αναγνώστης του περιοδικού Ο Καθολικός των Η.Π.Α. (U.S. Catholic).
«Στις Καθολικές εκκλησίες, τη μεγαλύτερη παρακολούθηση μετά τη Λειτουργία της Κυριακής την έχουν τα εβδομαδιαία παιχνίδια του μπίνγκο, σύμφωνα με μια έρευνα που έκανε το Πανεπιστήμιο Νοτρ Νταμ σε Καθολικές ενορίες». Ωστόσο, αρκετοί ιερείς λένε ότι οι περισσότεροι από αυτούς που παρακολουθούν τα παιχνίδια του μπίνγκο δεν πηγαίνουν στην εκκλησία.—Δε Σάντεϊ Σταρ-Λέτζερ (The Sunday Star-Ledger), Νιου Τζέρσι, Η.Π.Α.
«Ο Άγιος Πάνκρας Έφερε Τύχη στη Μαδρίτη»· αυτός ήταν ένας τίτλος στην πρώτη σελίδα της ισπανικής εφημερίδας ABC, στη διεθνή της έκδοση. Το άρθρο συνέχιζε: «‘Ήταν το χέρι του Αγίου Πάνκρας’, αναφωνούσαν ξανά και ξανά οι δυο υπάλληλοι του πρακτορείου . . . από το οποίο είχε πουληθεί η μοναδική σειρά με αριθμό 21515, το ‘γκόρντο’ [μεγάλο] που κέρδισε 250 εκατομμύρια [πεσέτες, δηλαδή σημερινή τιμή περ. 375 εκατ. δρχ.] και που είχε διατεθεί στη Μαδρίτη. [Οι υπάλληλοι] δήλωσαν ότι είχαν προσευχηθεί στον άγιο—του οποίου η εικόνα κρέμεται σε περίοπτη θέση στο κατάστημά τους και μάλιστα είχαν βάλει σε αυτήν ένα κλαδάκι μαϊντανό—να έχουν την τύχη να πουλήσουν το χριστουγεννιάτικο ‘γκόρντο’».
«Προσπαθώντας να βρουν τρόπους για να εξηγήσουν την καλή τους τύχη, οι πιο ηλικιωμένοι νικητές πίστευαν συνήθως ότι ο Θεός και η μοίρα τούς είχαν διαλέξει για να κερδίσουν τα χρήματα. . . . ‘Θέλουμε να πιστεύουμε ότι η τύχη και η ατυχία οφείλονται σε κάτι, ότι δεν είναι απλή συγκυρία’, είπε ο Δρ Τζακ Α. Κάπκαν, καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μαϊάμι. ‘Και σε τι άλλο θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι οφείλονται εκτός από τον Θεό;’»—Δε Νιου Γιορκ Τάιμς (The New York Times).
Τι λέει η Αγία Γραφή για την τύχη; Στους άπιστους ανθρώπους μέσα στον Ισραήλ, ο Ιεχωβά είπε: ‘Αλλά εσείς, άνθρωποι, είστε εκείνοι που εγκαταλείπουν τον Ιεχωβά, ξεχνούν το άγιό μου όρος, στρώνουν τραπέζι για το θεό της Καλής Τύχης και γεμίζουν ανάμεικτο κρασί για το θεό του Πεπρωμένου’.—Ησαΐας 65:11, ΜΝΚ.
Πόσοι από τους σχετικά λίγους που κερδίζουν το λαχείο κάθονται και σκέφτονται ότι η δική τους τύχη στηρίζεται στην ατυχία εκατομμυρίων ανθρώπων που έχουν χάσει; Αντικατοπτρίζουν καθόλου τα τυχερά παιχνίδια ‘αγάπη για τον πλησίον’; Είναι λογικό ή έχει Γραφική βάση να σκεφτόμαστε ότι ο Υπέρτατος Κυρίαρχος του σύμπαντος θα συμμετείχε σε τέτοια ιδιοτελή πάθη όπως τα τυχερά παιχνίδια;—Ματθαίος 22:39.