Παγκόσμιος Πληθυσμός—Τι θα Γίνει στο Μέλλον;

ΕΤΟΙΜΟΡΡΟΠΑ σπίτια, ανθυγιεινές συνθήκες, έλλειψη τροφής και καθαρού νερού, αρρώστιες, υποσιτισμός—αυτές και αναρίθμητες άλλες άσχημες καταστάσεις αποτελούν την πραγματικότητα της καθημερινής ζωής για ένα πολύ μεγάλο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού. Ωστόσο, όπως είδαμε, οι περισσότεροι άνθρωποι που ζουν κάτω απ’ αυτές τις συνθήκες καταφέρνουν με κάποιον τρόπο να τα βγάζουν πέρα και να συνεχίζουν τις καθημερινές τους δραστηριότητες.

Τι θα γίνει, όμως, στο μέλλον; Θα είναι αναγκασμένοι οι άνθρωποι να υπομένουν αυτή την τόσο σκληρή πραγματικότητα της ζωής επ’ αόριστον; Και, πράγμα που περιπλέκει την κατάσταση, τι θα πούμε για τις δυσοίωνες προβλέψεις των περιβαλλοντολόγων και άλλων εξαιτίας της συνεχιζόμενης αύξησης του πληθυσμού; Αυτοί μας λένε ότι καταστρέφουμε το ίδιο μας το σπίτι με το να μολύνουμε τον αέρα, το νερό και τη γη από τα οποία εξαρτιόμαστε. Εκτός αυτού, επισημαίνουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου—την εκπομπή αερίων, όπως το διοξείδιο του άνθρακα, το μεθάνιο, τους χλωροφθοράνθρακες (από ψυκτικά υγρά και από αφριστικά), η οποία θα καταλήξει στη θέρμανση της ατμόσφαιρας και σε αλλαγές στις καιρικές συνθήκες ολόκληρου του πλανήτη, με καταστροφικές συνέπειες. Μήπως αυτά, τελικά, θα αφανίσουν τον πολιτισμό με τη μορφή που τον ξέρουμε τώρα; Ας εξετάσουμε πιο επισταμένα μερικούς από τους καθοριστικούς παράγοντες.

Είναι Πάρα Πολλοί οι Άνθρωποι;

Πρώτα απ’ όλα, θα αυξάνεται επ’ αόριστον ο παγκόσμιος πληθυσμός; Υπάρχει κάποια ένδειξη όσον αφορά το μέχρι πού θα φτάσει; Είναι, βέβαια, γεγονός ότι ο παγκόσμιος πληθυσμός αυξάνει παρά τις προσπάθειες που καταβάλλονται για οικογενειακό προγραμματισμό. Η ετήσια αύξηση είναι τώρα περίπου 90 εκατομμύρια (αριθμός που ισοδυναμεί μ’ ένα δεύτερο Μεξικό κάθε χρόνο). Φαίνεται πως δεν υπάρχει κάποια άμεση προοπτική για να σταματήσει αυτή η αύξηση. Ωστόσο, προβλέποντας την κατάσταση στο μέλλον, οι περισσότεροι δημογράφοι συμφωνούν ότι ο πληθυσμός τελικά θα σταθεροποιηθεί. Το ερώτημα που τους απασχολεί είναι σε ποιο όριο θα γίνει αυτό και πότε.

Σύμφωνα με υπολογισμούς που έκανε το Ταμείο των Ηνωμένων Εθνών για τον Πληθυσμό, ο παγκόσμιος πληθυσμός μπορεί να φτάσει τα 14 δισεκατομμύρια προτού σταθεροποιηθεί. Άλλοι πάλι υπολογίζουν ότι το ανώτατο όριο στο οποίο θα φτάσει κυμαίνεται ανάμεσα στα 10 και 11 δισεκατομμύρια. Όπως κι αν έχουν τα πράγματα, τα κρίσιμα ερωτήματα είναι: Μήπως θα είναι πάρα πολλοί οι άνθρωποι; Μπορεί η γη να χωρέσει διπλάσιο ή τριπλάσιο από τον παρόντα πληθυσμό;

Από στατιστικής άποψης, 14 δισεκατομμύρια άνθρωποι παγκόσμια θα ισοδυναμούσαν μ’ ένα μέσο όρο 104 ατόμων ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο. Όπως είδαμε, η πυκνότητα του πληθυσμού του Χονγκ Κονγκ είναι 5.592 άτομα ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο. Προς το παρόν, η πυκνότητα του πληθυσμού της Ολλανδίας είναι 430 άτομα, ενώ της Ιαπωνίας είναι 327 άτομα ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο, και το βιοτικό επίπεδο αυτών των χωρών είναι πάνω από το μέσο. Σαφώς, ακόμα κι αν ο παγκόσμιος πληθυσμός αυξηθεί στο βαθμό που δείχνουν οι προβλέψεις, ο αριθμός των ανθρώπων δεν αποτελεί πρόβλημα.

Θα Υπάρχει Αρκετή Τροφή;

Τι θα γίνει, όμως, με τις προμήθειες τροφής; Μπορεί η γη να παράγει αρκετή τροφή για να τρέφει 10 ή 14 δισεκατομμύρια ανθρώπους; Είναι φανερό πως η τωρινή παγκόσμια παραγωγή τροφής δεν είναι αρκετή για έναν τόσο μεγάλο πληθυσμό. Στην πραγματικότητα, μάλιστα, ακούμε συχνά για πείνες, υποσιτισμό και λιμοκτονία. Μήπως αυτό σημαίνει ότι δεν παράγουμε αρκετή τροφή για τον τωρινό πληθυσμό, πόσο μάλλον για διπλάσιο ή για τριπλάσιο;

Η απάντηση σ’ αυτή την ερώτηση είναι δύσκολη, επειδή εξαρτάται από το τι σημαίνει η λέξη «αρκετή». Ενώ εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι που ζουν στα φτωχότερα κράτη του κόσμου δεν έχουν αρκετή τροφή για μια έστω και ελάχιστη, υγιεινή διατροφή, οι άνθρωποι στα πλούσια, βιομηχανοποιημένα κράτη υποφέρουν από τις επιπτώσεις της υπερβολικά πλούσιας διατροφής—εγκεφαλικά επεισόδια, κάποιες μορφές καρκίνου, καρδιοπάθειες και ούτω καθεξής. Πώς επηρεάζει αυτό την κατάσταση των τροφίμων; Σύμφωνα μ’ έναν υπολογισμό, χρειάζονται πέντε κιλά δημητριακά για να παραχθεί ένα κιλό μοσχαρίσιες μπριζόλες. Ως αποτέλεσμα, το ένα τέταρτο των κατοίκων της γης, που αποτελείται από κρεατοφάγους, καταναλώνει σχεδόν το μισό της παγκόσμιας παραγωγής δημητριακών.

Όσον αφορά τη συνολική ποσότητα της τροφής που παράγεται, σημειώστε τι αναφέρει το βιβλίο Ψωμί για τον Κόσμο (Bread for the World): «Αν η παρούσα παγκόσμια παραγωγή τροφής ήταν ομοιόμορφα κατανεμημένη στους ανθρώπους όλου του κόσμου, με ελάχιστη σπατάλη, όλοι θα είχαν αρκετή. Ίσως μόλις και μετά βίας αρκετή, αλλά πάντως αρκετή». Αυτή η δήλωση έγινε το 1975, πριν από 15 και πλέον χρόνια. Ποια είναι η κατάσταση σήμερα; Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Παγκόσμιων Πόρων, «στη διάρκεια των περασμένων δύο δεκαετιών, η συνολική παγκόσμια παραγωγή τροφής αυξήθηκε τόσο ώστε ξεπέρασε τη ζήτηση. Ως αποτέλεσμα, τα πρόσφατα χρόνια οι τιμές των βασικών ειδών διατροφής στις διεθνείς αγορές μειώθηκαν ουσιαστικά». Άλλες μελέτες δείχνουν ότι οι τιμές βασικών ειδών, όπως το ρύζι, το καλαμπόκι, οι σπόροι σόγιας και άλλα δημητριακά, έπεσαν στο μισό, ή και περισσότερο, στη διάρκεια αυτής της περιόδου.

Όλα αυτά δείχνουν βασικά ότι το πρόβλημα της τροφής δεν έγκειται τόσο στην ποσότητα που παράγεται, όσο στο βαθμό και στις συνήθειες με τις οποίες αυτή καταναλώνεται. Η νέα τεχνολογία της γενετικής έχει βρει τρόπους παραγωγής ποικιλιών ρυζιού, σιταριού και άλλων δημητριακών με τους οποίους μπορεί να διπλασιαστεί η παρούσα παραγωγή. Εντούτοις, μεγάλο μέρος της εμπειρογνωμοσύνης σ’ αυτόν τον τομέα είναι συγκεντρωμένη στα είδη που αφήνουν κέρδη, όπως ο καπνός και οι ντομάτες, προκειμένου να ικανοποιείται η όρεξη των πλουσίων παρά να γεμίζει το στομάχι των φτωχών.

Τι θα Πούμε για το Περιβάλλον;

Ολοένα και περισσότερο, εκείνοι που παρακολουθούν από κοντά αυτό το θέμα αρχίζουν να συνειδητοποιούν ότι η αύξηση του πληθυσμού δεν είναι παρά ένας από τους παράγοντες που αποτελούν απειλή για τη μελλοντική ευημερία της ανθρωπότητας. Για παράδειγμα, στο βιβλίο τους Η Πληθυσμιακή Έκρηξη (The Population Explosion), ο Πολ και η Αν Έρλιχ εισηγούνται την άποψη ότι η επίδραση που ασκεί η ανθρώπινη δραστηριότητα στο περιβάλλον μας μπορεί να εκφραστεί μ’ αυτή την απλή εξίσωση: Επίδραση = πληθυσμός × επίπεδο ευημερίας × ισχύουσα επενέργεια της τεχνολογίας στο περιβάλλον.

Μ’ αυτή την αρχή υπόψη, οι συγγραφείς επιχειρηματολογούν ότι χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες παρουσιάζουν το φαινόμενο του υπερπληθυσμού, όχι επειδή έχουν πάρα πολλούς ανθρώπους, αλλά επειδή το επίπεδο της ευημερίας τους εξαρτάται από το μεγάλο ποσοστό κατανάλωσης φυσικών πλουτοπαραγωγικών πόρων και χρήσης τεχνολογικών επιτευγμάτων, πράγματα που έχουν τραγικές συνέπειες για το περιβάλλον.

Άλλες μελέτες φαίνεται να επιβεβαιώνουν κάτι τέτοιο. Η εφημερίδα Δε Νιου Γιορκ Τάιμς (The New York Times) παραθέτει τα λόγια του οικονομολόγου Ντάνιελ Χάμερμες, ο οποίος είπε πως ‘τα αέρια που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου έχουν μεγαλύτερη σχέση με το επίπεδο της οικονομικής δραστηριότητας παρά με τον αριθμό των πηγών από τις οποίες εκπέμπονται. Ο μέσος Αμερικανός αποβάλλει 19 φορές περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα απ’ ό,τι ο μέσος Ινδός. Και πιθανότατα, αν η Βραζιλία, λόγου χάρη, ήταν σε ανθηρή οικονομική κατάσταση και παρουσίαζε αργή αύξηση του πληθυσμού, θα έκαιγε τα βροχερά της δάση πιο γρήγορα απ’ ό,τι το κάνει η υποβαθμισμένη οικονομικά Βραζιλία που παρουσιάζει ταχεία αύξηση του πληθυσμού’.

Τονίζοντας ουσιαστικά το ίδιο σημείο, ο Άλαν Ντέρνιν του Ινστιτούτου Παγκόσμιας Επιφυλακής παρατηρεί: «Οι ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι που αποτελούν τους πλουσιότερους του κόσμου έχουν δημιουργήσει μια μορφή πολιτισμού η οποία είναι άπληστη και σπάταλη σε τέτοιο σημείο ώστε να κινδυνεύει ο πλανήτης. Ο τρόπος ζωής αυτού του ανώτερου κλιμακίου—οδηγοί αυτοκινήτων, κρεατοφάγοι, καταναλωτές αναψυκτικών και καταναλωτές προϊόντων μιας χρήσης—αποτελεί μια οικολογική απειλή που δεν συγκρίνεται με τίποτα άλλο παρά μόνο ίσως με την αύξηση του πληθυσμού». Ο ίδιος επισημαίνει ότι «το ένα πέμπτο του ανθρωπίνου γένους που αποτελείται από τους πλουσιότερους ανθρώπους» παράγει τα εννέα δέκατα σχεδόν των χλωροφθορανθράκων και τα μισά και πλέον από τα άλλα αέρια που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, πράγματα τα οποία απειλούν το περιβάλλον.

Το Πραγματικό Ζήτημα

Από την παραπάνω εξέταση φαίνεται πως αν κατηγορούμε αποκλειστικά και μόνο την αύξηση του πληθυσμού για τα δεινά που αντιμετωπίζει το ανθρώπινο γένος σήμερα, τότε μας διαφεύγει η ουσία. Το ζήτημα που αντιμετωπίζουμε δεν είναι ότι μειώνεται ο διαθέσιμος χώρος ή ότι η γη δεν μπορεί να παράγει αρκετή τροφή ώστε να τρέφονται όλοι οι άνθρωποι υγιεινά ή ότι όλοι οι πλουτοπαραγωγικοί πόροι σύντομα θα εξαντληθούν. Αυτά δεν είναι παρά τα συμπτώματα. Το πραγματικό ζήτημα είναι ότι ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι στοχεύουν σ’ ένα ολοένα και υψηλότερο επίπεδο κατανάλωσης υλικών αγαθών, χωρίς να υπολογίζουν τις συνέπειες των πράξεών τους. Αυτή η ακόρεστη επιθυμία για περισσότερα πράγματα έχει τραγικές συνέπειες για το περιβάλλον μας σε σημείο που η χωρητικότητα της γης να ξεπερνιέται με γοργό ρυθμό. Με άλλα λόγια, το βασικό πρόβλημα δεν έγκειται τόσο στον αριθμό όσο στη φύση των ανθρώπων.

Ο συγγραφέας Άλαν Ντέρνιν το θέτει ως εξής: «Σε μια εύθραυστη βιόσφαιρα, η ύστατη μοίρα της ανθρωπότητας ίσως εξαρτάται από το αν μπορούμε να καλλιεργήσουμε ένα βαθύτερο αίσθημα αυτοσυγκράτησης, βασισμένο σε μια ευρέως διαδεδομένη ηθική, η οποία θα υπαγορεύει τον περιορισμό της κατανάλωσης και την ανεύρεση μη υλικού πλούτου». Το σημείο τέθηκε εύστοχα, αλλά γεννάται το ερώτημα: Είναι πιθανόν οι άνθρωποι παντού να προσφερθούν εθελοντικά να καλλιεργήσουν αυτοσυγκράτηση, να περιορίσουν την κατανάλωση και να επιδιώξουν μη υλικά πλούτη; Μάλλον όχι. Κρίνοντας από τον ιδιοτελή και ηδονιστικό τρόπο ζωής που κυριαρχεί τόσο έντονα σήμερα, είναι πιθανότερο να συμβεί το αντίθετο. Οι περισσότεροι άνθρωποι σήμερα φαίνεται ότι ζουν με το σκεπτικό: «Ας φάγωμεν και ας πίωμεν, διότι αύριον αποθνήσκομεν».—1 Κορινθίους 15:32.

Ακόμα κι αν αρκετοί άνθρωποι αφυπνίζονταν από τα γεγονότα και άρχιζαν να αλλάζουν τον τρόπο ζωής τους, και πάλι δεν θα κατορθώναμε να αντιστρέψουμε την κατάσταση σε κάποιο σύντομο χρονικό διάστημα. Πάρτε ως απόδειξη τις πολλές ομάδες μαχητικών υποστηρικτών του περιβάλλοντος και τους πολλούς εναλλακτικούς τρόπους ζωής που έχουν εμφανιστεί με την πάροδο των ετών. Μερικές απ’ αυτές τις ομάδες και μερικοί απ’ αυτούς τους τρόπους ίσως πέτυχαν να γίνουν πρωτοσέλιδα, αλλά είχαν κάποια ουσιαστική επίδραση στους τρόπους που χαρακτηρίζουν την πλειονότητα των ανθρώπων; Μάλλον όχι. Ποιο είναι το πρόβλημα; Το πρόβλημα είναι ότι ολόκληρο το σύστημα—εμπορικό, πολιτιστικό και πολιτικό—προωθεί έντονα την παραγωγή προϊόντων που γίνονται γρήγορα απαρχαιωμένα, και προάγει την κατανάλωση προϊόντων μιας χρήσης. Μ’ αυτά τα δεδομένα δεν μπορεί να γίνει καμιά αλλαγή χωρίς πλήρη, εκ θεμελίων ανακατασκευή. Και αυτό θα απαιτούσε να εκπαιδευτούν όλοι οι άνθρωποι από την αρχή.

Υπάρχει Κάποιο Λαμπρό Μέλλον;

Η κατάσταση μπορεί να παρομοιαστεί μ’ αυτή μιας οικογένειας η οποία ζει σ’ ένα επιπλωμένο και πλήρως εξοπλισμένο σπίτι που της έχει παραχωρήσει κάποιος ευεργέτης. Για να τους κάνει να νιώθουν εντελώς άνετα, τους έχει δώσει την άδεια να χρησιμοποιούν όλες τις εγκαταστάσεις του σπιτιού για δική τους ευχαρίστηση. Τι θα συνέβαινε αν η οικογένεια άρχιζε να καταστρέφει τα έπιπλα, να ξηλώνει το πάτωμα, να σπάει τα παράθυρα, να φράζει τα υδραυλικά, να υπερφορτώνει το κύκλωμα του ηλεκτρικού, κοντολογίς να απειλεί να καταστρέψει το σπίτι ολοσχερώς; Θα καθόταν ο ιδιοκτήτης να παρακολουθεί παθητικά χωρίς να κάνει κάτι γι’ αυτό; Φυσικά όχι. Αναμφίβολα θα αναλάβαινε δράση για να απομακρύνει τους καταστροφικούς ενοίκους από την ιδιοκτησία του και κατόπιν θα την αποκαθιστούσε στην κανονική της κατάσταση. Κανένας δεν θα έλεγε ότι μια τέτοια πράξη ήταν αδικαιολόγητη.

Τι μπορούμε, λοιπόν, να πούμε για την ανθρώπινη οικογένεια; Δεν είμαστε σαν τους ενοίκους ενός καλοεπιπλωμένου και άρτια εξοπλισμένου σπιτιού το οποίο έχει προμηθεύσει ο Δημιουργός, ο Ιεχωβά Θεός; Ναι, είμαστε, επειδή όπως είπε κι ο ψαλμωδός: ‘Του Ιεχωβά είναι η γη και το πλήρωμα αυτής· η οικουμένη και οι κατοικούντες εν αυτή’. (Ψαλμός 24:1· 50:12) Ο Θεός, όχι μόνο μας έχει εφοδιάσει με όλα τα αναγκαία πράγματα που κάνουν δυνατή τη ζωή—φως, αέρα, νερό και τροφή—αλλά τα έχει επίσης προμηθεύσει σε μεγάλη αφθονία και ποικιλία ώστε η ζωή να είναι απολαυστική. Αλλά, ως ένοικοι, πώς έχουν συμπεριφερθεί οι άνθρωποι; Δυστυχώς, όχι πολύ καλά. Στην κυριολεξία, καταστρέφουμε αυτό το όμορφο σπίτι στο οποίο ζούμε. Τι θα κάνει ο ιδιοκτήτης, ο Ιεχωβά Θεός, γι’ αυτό το θέμα;

‘Θα καταστρέψει εκείνους που καταστρέφουν τη γη’—αυτό θα κάνει ο Θεός! (Αποκάλυψις 11:18, ΚΔΤΚ) Και πώς θα το κάνει αυτό; Η Αγία Γραφή απαντά: «Εν ταις ημέραις των βασιλέων εκείνων θέλει αναστήσει ο Θεός του ουρανού βασιλείαν, ήτις εις τον αιώνα δεν θέλει φθαρή· και η βασιλεία αύτη δεν θέλει περάσει εις άλλον λαόν· θέλει κατασυντρίψει και συντελέσει πάσας ταύτας τας βασιλείας, αυτή δε θέλει διαμένει εις τους αιώνας [για απροσδιόριστο χρονικό διάστημα, ΜΝΚ]».—Δανιήλ 2:44.

Τι μπορούμε να αναμένουμε υπό τη διακυβέρνηση της Βασιλείας του Θεού η οποία θα διαρκεί απροσδιόριστο χρονικό διάστημα; Στα λόγια του προφήτη Ησαΐα βρίσκουμε μια προαναλαμπή του τι θα συμβεί:

‘Θέλουσιν οικοδομήσει οικίας και κατοικήσει, και θέλουσι φυτεύσει αμπελώνας και φάγει τον καρπόν αυτών. Δεν θέλουσι κτίσει αυτοί και άλλος να κατοικήση· δεν θέλουσι φυτεύσει αυτοί και άλλος να φάγη· διότι αι ημέραι του λαού μου είναι ως αι ημέραι του δένδρου και οι εκλεκτοί μου θέλουσι παλαιώσει το έργον των χειρών αυτών. Δεν θέλουσι κοπιάζει εις μάτην ουδέ θέλουσι τεκνοποιεί δια καταστροφήν· διότι είναι σπέρμα των ευλογημένων του Ιεχωβά και οι έκγονοι αυτών μετ’ αυτών’.—Ησαΐας 65:21-23.

Τι λαμπρό μέλλον είναι αυτό για το ανθρώπινο γένος! Σ’ αυτόν το νέο κόσμο που θα φτιάξει ο Θεός, το ανθρώπινο γένος θα πάψει πια να μαστίζεται από προβλήματα στέγασης, τροφής, νερού, υγείας και παραμέλησης. Επιτέλους, το υπάκουο ανθρώπινο γένος, υπό την καθοδηγία του Θεού, θα κατορθώσει να γεμίσει τη γη και να την κυριεύσει, χωρίς να απειλείται από τον υπερπληθυσμό.—Γένεσις 1:28.

[Πλαίσιο στη σελίδα 13]

Γιατί Συχνά Είναι Ακριβή η Τροφή;

Παρά το γεγονός ότι το πραγματικό κόστος των τροφίμων μειώνεται, αποτελεί κοινή διαπίστωση ότι οι τιμές των τροφίμων ανεβαίνουν. Γιατί; Ένας απλός λόγος είναι η αστικοποίηση. Για να τραφούν τα πλήθη που ζουν στις ολοένα αυξανόμενες μεγαλουπόλεις του κόσμου, η τροφή πρέπει να μεταφέρεται σε μεγάλες αποστάσεις. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, για παράδειγμα, «η συνηθισμένη καθημερινή τροφή ταξιδεύει 2.100 χιλιόμετρα για να φτάσει από το αγρόκτημα στο πιάτο», αναφέρει μια μελέτη της Παγκόσμιας Επιφυλακής. Ο καταναλωτής πρέπει να πληρώνει όχι μόνο για την τροφή αλλά και για έξοδα που δεν φαίνονται, όπως τα έξοδα της επεξεργασίας, της συσκευασίας και της μεταφοράς της.

[Διάγραμμα στη σελίδα 10]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

Η ατμόσφαιρα της γης παγιδεύει τη θερμότητα του ήλιου. Αλλά η θερμότητα που δημιουργείται—μεταφερόμενη από την υπέρυθρη ακτινοβολία—δεν μπορεί να διαφύγει εύκολα, εξαιτίας των αερίων του φαινομένου του θερμοκηπίου, κι έτσι αυξάνει τη θερμοκρασία της γήινης επιφάνειας

Αέρια του φαινομένου του θερμοκηπίου

Ακτινοβολία που διαφεύγει

Παγιδευμένη υπέρυθρη ακτινοβολία

[Εικόνες στη σελίδα 12]

Χρειάζονται πέντε κιλά δημητριακά για να παραχθεί ένα κιλό μοσχαρίσιες μπριζόλες. Έτσι, το ένα τέταρτο του παγκόσμιου πληθυσμού, που αποτελείται από κρεατοφάγους, καταναλώνει σχεδόν το μισό της παγκόσμιας παραγωγής δημητριακών