Η Άνοδος και η Πτώση του Παγκόσμιου Εμπορίου
Μέρος 5ο: Οι Μεγάλες Επιχειρήσεις Σφίγγουν τη Μέγκενη
Ο Α΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ Πόλεμος δεν είχε καλά-καλά τελειώσει και η επικίνδυνη κατάσταση της ευρωπαϊκής οικονομίας προμήνυε περαιτέρω προβλήματα. Στα τέλη του Οκτωβρίου του 1929, χτύπησε η συμφορά. Στο χρηματιστήριο αξιών της Νέας Υόρκης σημειώθηκε απότομη πτώση. Οι άνθρωποι πανικοβλήθηκαν. Στην περίοδο σύγχυσης που ακολούθησε, εκατοντάδες τράπεζες χρεοκόπησαν. Χιλιάδες άνθρωποι έχασαν εκατομμύρια δολάρια και μερικοί απ’ αυτούς αυτοκτόνησαν πέφτοντας από ψηλά κτίρια.
Η Μεγάλη Κρίση κατέστρεψε οικονομικά ολόκληρο τον κόσμο και, τροφοδοτώντας τις δυνάμεις που οδήγησαν στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τον βύθισε στο επακόλουθο πολιτικό χάος. Ο καθηγητής της ιστορίας Ρενέ Άλμπρεχτ-Καριέ περιέγραψε τη δεκαετία του 1930 ως «περίοδο αλλεπάλληλων κρίσεων οι οποίες διαδραματίζονταν με φόντο την οικονομική καταστροφή».
Έτσι, σε διάστημα μικρότερο των 20 χρόνων μετά το 1914, ήταν ολοφάνερο πως τα παγκόσμια οικονομικά συστήματα δεν ανταποκρίνονταν στις απαιτήσεις του καινούριου αιώνα. Αυτό είναι σημαντικό επειδή, σύμφωνα με τη χρονολόγηση της Αγίας Γραφής και με τις θεϊκές προφητείες, ο καιρός κατά τον οποίο ο Θεός επέτρεπε τη χωρίς περιορισμούς ανθρώπινη διακυβέρνηση τελείωσε το 1914. Σ’ εκείνο το κρίσιμο έτος, ο Θεός εγκαθίδρυσε την ουράνια Βασιλεία που θα έκανε γνωστή την αόρατη παρουσία της μέσω ορατών εξελίξεων. Μερικές αποδείξεις σχετικά μ’ αυτό αναφέρονται στο 24ο κεφάλαιο του Ματθαίου, στο 21ο κεφάλαιο του Λουκά και στο 6ο κεφάλαιο της Αποκάλυψης, κεφάλαια που σας ενθαρρύνουμε να διαβάσετε.
Μια άλλη αξιοσημείωτη απόδειξη για το ότι η Βασιλεία έχει εγκαθιδρυθεί είναι το γεγονός πως η γη καταστρέφεται σταδιακά από τους κατοίκους της. (Αποκάλυψις 11:18) Καθώς βρισκόμαστε αντιμέτωποι με τη μόλυνση του πλανήτη, με τη βλάβη στο προστατευτικό στρώμα του όζοντος που περιβάλλει τη γη και με το ενδεχόμενο οικολογικής καταστροφής ως αποτέλεσμα του φαινόμενου του θερμοκηπίου, όπως αποκαλείται, έχουμε κάθε λόγο να συμπεράνουμε ότι αυτή η προφητεία εκπληρώνεται τώρα.
Μεγάλες Επιχειρήσεις—Κατεξοχήν Πηγή Μόλυνσης;
Η βιομηχανική επανάσταση έθεσε τα θεμέλια για ένα παράξενο είδος προόδου—πρόοδος που ικανοποιεί τις επιθυμίες και τις ανάγκες των ανθρώπων πιο εύκολα, πιο γρήγορα και με χαμηλότερο κόστος, αλλά η οποία συγχρόνως προκαλεί όξινη βροχή, γίνεται αιτία διαρροής χημικών ουσιών και καταστρέφει τα βροχερά δάση της γης· πρόοδος που δίνει τη δυνατότητα στους τουρίστες να ταξιδέψουν αεροπορικώς στην άλλη άκρη του κόσμου για να βρομίσουν τις ακτές οι οποίες ήταν κάποτε καθαρές και να καταστρέψουν το φυσικό περιβάλλον· πρόοδος που, μολύνοντας τον αέρα, την τροφή και το νερό μας, απειλεί να μας στείλει πρόωρα στον τάφο.
Οι μεγάλες επιχειρήσεις, εκτός του ότι προώθησαν την τεχνολογική εξέλιξη η οποία τελικά καταστρέφει τη γη, προμήθευσαν και την υποκινούσα δύναμη. Όπως παρατήρησε το περιοδικό Τάιμ (Time), «η αλόγιστη κερδοσκοπία από μέρους των μεγάλων επιχειρήσεων ήταν από παλιά κύρια αιτία μόλυνσης». Ένας δασοπόνος του Ο.Η.Ε. είπε ότι «η ρίζα της παράνομης υλοτόμησης [των βροχερών δασών]» για εμπορικούς σκοπούς «βρίσκεται στην απληστία».
Τα μη καπιταλιστικά συστήματα είναι εξίσου ένοχα. Ο δημοσιογράφος Ρίτσαρντ Χόρνικ έγραψε το 1987 ότι «επί τρεις περίπου δεκαετίες κομουνιστικής διακυβέρνησης, το Πεκίνο διακρατούσε την άποψη πως τα σοσιαλιστικά προγράμματα ανάπτυξης ήταν αδύνατον να καταλήξουν σε υποβάθμιση του περιβάλλοντος». Αλλά τώρα είχε έρθει η ώρα του απολογισμού, και ακόμη και η Κίνα έμαθε «πόσο κοστίζει στο περιβάλλον η οικονομική ανάπτυξη».
Ένας άλλος δημοσιογράφος αποκάλεσε τις καταστροφές εξαιτίας της μόλυνσης στη διάρκεια 40 χρόνων ερήμωσης στην Ανατολική Ευρώπη «το πιο βρόμικο μυστικό του κομουνισμού». Μόλις τώρα έγιναν φανερές οι διαστάσεις της καταστροφής, πράγμα που χάρισε στο Μπίτερφελτ, 50 χιλιόμετρα βόρεια της Λειψίας, την όχι και τόσο τιμητική διάκριση της ενδεχομένως πιο σοβαρά μολυσμένης πόλης στην πιθανότατα πιο μολυσμένη περιοχή του κόσμου.
Καρποί του Αδίστακτου Ανταγωνισμού
Όπως πολλές από τις ενέργειες και τις αντιδράσεις μας διαμορφώνονται σε μεγάλο βαθμό από τη θρησκεία και την πολιτική, παρόμοια επηρεαζόμαστε σε μεγάλο βαθμό και από τις μεγάλες επιχειρήσεις. Μάλιστα, αυτό που δείχνει, πιο ξεκάθαρα ίσως από οτιδήποτε άλλο, το πόσο δυνατά έχουν σφίξει στη μέγκενή τους το ανθρώπινο γένος είναι ο τρόπος με τον οποίο διαπλάθουν ανθρώπινες προσωπικότητες.
Αυτό καθαυτό το θεμέλιο πάνω στο οποίο έχει χτιστεί το καπιταλιστικό εμπόριο, το πνεύμα του αδίστακτου ανταγωνισμού δηλαδή, βρίσκεται παντού—στο σχολείο, στη δουλειά, στο χώρο της ψυχαγωγίας και των αθλημάτων, μερικές φορές ακόμη και μέσα στην οικογένεια. Τα παιδιά μαθαίνουν από νηπιακή ηλικία να είναι ανταγωνιστικά, να είναι τα καλύτερα, να είναι τα πρώτα. Το να ‘πάει κανείς μπροστά’ από οικονομική άποψη θεωρείται το πιο σπουδαίο πράγμα, και υπάρχουν ελάχιστοι περιορισμοί για το πώς θα το επιτύχει αυτό. Στο όνομα της επιτυχίας, άντρες και γυναίκες ενθαρρύνονται να είναι φιλόδοξοι, ακόμη και επιθετικοί αν χρειαστεί.
Οι άνθρωποι των επιχειρήσεων εκπαιδεύονται να είναι φιλικοί και ευγενικοί. Αλλά απεικονίζουν αυτά τα χαρακτηριστικά πάντοτε την πραγματική τους προσωπικότητα ή μήπως μερικές φορές αντανακλούν τη μάσκα που φορούν υποδυόμενοι κάποιο ρόλο; Το 1911 ο Έντγκαρ Γουότσον Χάου, Αμερικανός δημοσιογράφος, έδωσε την εξής συμβουλή: «Όταν κάποιος προσπαθεί να σας πουλήσει κάτι, μη σας περνάει από το μυαλό ότι είναι πάντοτε το ίδιο ευγενικός».
Ο ανταγωνισμός υποθάλπει αισθήματα φθόνου, ζήλιας και απληστίας. Οι άνθρωποι οι οποίοι ξεχωρίζουν σε κάποιον τομέα ίσως αρχίσουν να θεωρούν τον εαυτό τους ανώτερο, πράγμα που τους κάνει αλαζόνες και αυταρχικούς. Από την άλλη πλευρά, όσοι αποτυχαίνουν συστηματικά ίσως υποφέρουν από έλλειψη αυτοεκτίμησης, πράγμα που τους προκαλεί κατάθλιψη. Καθώς αντιμετωπίζουν ανταγωνιστικές πιέσεις στις οποίες δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν, ίσως προτιμήσουν να παραιτηθούν από την προσπάθεια, στάση που βοηθάει στο να εξηγηθεί το κύμα αυτοκτονιών ανάμεσα στα νεαρά άτομα ορισμένων χωρών.
Λόγω της ανικανότητάς τους να παράσχουν με ισότητα σε όλους τους ανθρώπους τα αναγκαία για τη ζωή, τα αναποτελεσματικά οικονομικά συστήματα μπορούν να διαστρέψουν την προσωπικότητα των ανθρώπων κάνοντάς τους αφενός αγνώμονες, εγωιστές και αναίσθητους, και αφετέρου πικρόχολους, επιρρεπείς στην αυτολύπηση και απαθείς. Με το να εξυψώνει και, στην ουσία, να θεοποιεί το χρήμα και τα υλικά αποκτήματα, το εμπόριο μπορεί εύκολα να κλέψει την πνευματικότητα των ανθρώπων.
Η Απατηλή Δύναμη του Χρήματος
Από τη στιγμή που η κοινωνία επινόησε το χρήμα, αυτό άρχισε να διαποτίζει ολόκληρη την ανθρώπινη κοινωνία και συνεπώς να επηρεάζει τις ανθρώπινες σχέσεις. Μέσω ενός συστήματος τιμών, επιβλήθηκαν νομισματικές αξίες στα αγαθά και στις υπηρεσίες. Σύντομα το καθετί άρχισε να εκφράζεται με βάση τη χρηματική του αξία, καθώς αυτό αποτελούσε το κριτήριο για την αξιολόγηση της σπουδαιότητας κάθε πράγματος. Ωστόσο, αυτό συγκάλυψε την αλήθεια που τόσο όμορφα εκφράζει ένα τραγούδι λέγοντας ότι «τα καλύτερα πράγματα στη ζωή είναι δωρεάν».
Ακόμη και οι άνθρωποι έφτασαν στο σημείο να αξιολογούνται με βάση το χρήμα και με πρωταρχικό μέτρο κρίσης το μισθό ή τα αποκτήματά τους. Ο δημοσιογράφος Μαξ Λέρνερ το αναγνώρισε αυτό το 1949, όταν έγραψε: «Στον πολιτισμό μας ηρωοποιούμε τους ανθρώπους που κάθονται πάνω σ’ ένα σωρό από χρήματα, και προσέχουμε, όχι μόνο τι λένε στον τομέα στον οποίο διαπρέπουν, αλλά και τις κρίσεις τους για κάθε ζήτημα που αφορά αυτόν τον κόσμο». Πιο πρόσφατα, κάποιος δημοσιογράφος εξέφρασε την ανησυχία του για την ισχυρή άποψη ενός προέδρου των Η.Π.Α. ότι ο πλούτος αποτελεί μέτρο αξιολόγησης του ανθρώπου. Ο δημοσιογράφος το θεώρησε αυτό «σύμπτωμα εξύψωσης των υλιστικών στόχων η οποία μετέτρεψε τη δεκαετία του 1980 σε μια δεκαετία της νοοτροπίας ‘Είναι Δικό Μου’, σ’ έναν καιρό κατά τον οποίο ‘από των αποκτημάτων αυτών θέλετε γνωρίσει και κρίνει αυτούς’».
Η υπερβολική έμφαση η οποία δίνεται στο χρήμα και στα πράγματα που αυτό μπορεί να αγοράσει τείνει να υποβαθμίσει την αξία των ανθρώπινων σχέσεων. Ένας νεαρός από το Μπαγκλαντές, αφού μετακόμισε στην καπιταλιστική Ευρώπη, είχε πράγματι δίκιο όταν έκανε την εξής παρατήρηση: «Οι άνθρωποι εδώ ενδιαφέρονται για τα πράγματα· στην πατρίδα μου ενδιαφερόμαστε περισσότερο για τους ανθρώπους».
Η στάση που έχει ως επίκεντρο το χρήμα υποβαθμίζει επίσης την εργασία καθιστώντας την απλώς μέσο για την επίτευξη κάποιου σκοπού, βάρος και όχι πλέον ευχαρίστηση. Το άτομο εργάζεται, όχι για τη χαρά της δημιουργίας ή για τη χαρά τού να δίνει σε άλλους τα πράγματα που χρειάζονται, αλλά μόνο και μόνο για να αποκτήσει χρήματα. Αυτή η στάση πραγματικά κλέβει τη χαρά των ατόμων επειδή ‘υπάρχει περισσότερη ευτυχία στο να δίνει κανείς παρά στο να λαβαίνει’.—Πράξεις 20:35, ΜΝΚ.
Θέλετε να σας Διαπλάσουν οι Μεγάλες Επιχειρήσεις;
Η επιστημονική και τεχνολογική πρόοδος που έγινε δυνατή μέσω της ανακάλυψης και της εφαρμογής φυσικών νόμων, οι οποίοι έχουν θεϊκή προέλευση, έχει συχνά αποδειχτεί πολύ επωφελής για το ανθρώπινο γένος. Για παράδειγμα, οι Μάρτυρες του Ιεχωβά είναι ιδιαίτερα ευγνώμονες για την ανάπτυξη των σύγχρονων εκτυπωτικών μεθόδων και για τις βελτιωμένες δυνατότητες μεταφορών και επικοινωνιών, οι οποίες τους επιτρέπουν να φέρουν σε πέρας την αποστολή που έχουν να κηρύττουν, μ’ έναν τρόπο που κάτω από άλλες συνθήκες θα ήταν αδύνατος.—Ματθαίος 24:14.
Ωστόσο, κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί πως οι δυνατότητες για καλά έργα τις οποίες έχει προσφέρει αυτή η πρόοδος αμαυρώθηκαν από ανθρώπους οι οποίοι επέτρεψαν στην ψεύτικη θρησκεία, στη διεφθαρμένη πολιτική και στα ατελή οικονομικά συστήματα να διαπλάσουν την προσωπικότητά τους μ’ έναν ασεβή τρόπο.
Θέλετε οι δικές σας δυνατότητες για καλά έργα να αχρηστευτούν εξαιτίας μιας παραμορφωμένης προσωπικότητας—της δικής σας; Θα επιτρέψετε στο άπληστο εμπόριο να καθορίσει το σύνολο των αξιών σας τοποθετώντας το σε καθαρά χρηματική βάση; Θα του επιτρέψετε να γίνει αιτία να θριαμβεύσει στη ζωή σας η αγάπη για το χρήμα και τα υλικά αποκτήματα σε βάρος των ανθρώπινων σχέσεων; Θα το αφήσετε να σας κλέψει την πνευματικότητα;
Καθώς το εμπόριο σφίγγει στη μέγκενή του το ανθρώπινο γένος ολοένα και δυνατότερα από το 1914 κι έπειτα, υπάρχει κάποιος τρόπος για να το εμποδίσουμε να διαμορφώσει την προσωπικότητά μας; Ναι, υπάρχει! Το τελευταίο μέρος αυτής της σειράς θα μας δείξει ποιος είναι αυτός ο τρόπος και παράλληλα θα εξηγήσει πώς είναι δυνατόν να ζήσουμε για να δούμε τη μέρα που όλο το ανθρώπινο γένος θα μπορεί να πει με ανακούφιση: «Οικονομικές Ανησυχίες—Επιτέλους Τελείωσαν!»
[Πλαίσιο στη σελίδα 24]
Οι Μεγάλες Επιχειρήσεις Βοηθούν στην Αναγνώριση των ‘Εσχάτων Ημερών’
Με το να διαπλάθουν την προσωπικότητα του ανθρώπου, οι μεγάλες επιχειρήσεις δίνουν αποδείξεις για τις ‘έσχατες μέρες’ που αναφέρονται στα εδάφια 2 Τιμόθεον 3:1-4, ΜΝΚ: Αλλά να ξέρεις τούτο, στις έσχατες μέρες θα υπάρχουν εδώ κρίσιμοι καιροί, δύσκολοι στην αντιμετώπισή τους [περιλαμβανομένης της δυσκολίας με την οποία αντιμετωπίζονται οι οικονομικές ανησυχίες]. Επειδή οι άνθρωποι θα είναι . . .
Άτομα που αγαπούν τον εαυτό τους: Οι υλιστές είναι εγωκεντρικοί, κι αυτή είναι μια στάση που ενθαρρύνεται από τις εμπορικές διαφημίσεις, οι οποίες προβάλλουν την εξής άποψη: ‘Αξίζεις το καλύτερο. Να είσαι καλός με τον εαυτό σου. Φρόντιζε πρώτα για τα συμφέροντά σου’
Άτομα που αγαπούν το χρήμα: Ο Αμερικανός ευθυμογράφος Μαρκ Τουέιν είπε κάποτε: «Μερικοί άνθρωποι λατρεύουν τις υψηλές κοινωνικές θέσεις, μερικοί λατρεύουν τους ήρωες, μερικοί λατρεύουν την εξουσία, μερικοί λατρεύουν τον Θεό, . . . αλλά όλοι τους λατρεύουν το χρήμα»
Αλαζόνες, υπερόπτες: Ένας Γερμανός πολιτικός είπε για τις εταιρίες χημικών που εσκεμμένα καθυστερούν να πάρουν μέτρα ενώ τους έχει ζητηθεί να σταματήσουν να μολύνουν το περιβάλλον: «Θεωρώ τη στάση που επικρατεί πολύ άσχημη. Πρόκειται για την αλαζονεία της εξουσίας»
Αχάριστοι, ανόσιοι: Ο Άγγλος συγγραφέας Τόμας Φούλερ είπε πως «τα πλούτη ανοίγουν μάλλον παρά ικανοποιούν την όρεξη» και ότι «συνήθως στο εμπόριο ασκείται απάτη σε κάθε τομέα με κοινή συναίνεση»
Άτομα που δεν έχουν φυσική στοργή: Οι εταιρίες οι οποίες, για χάρη του κέρδους, πουλάνε σε αναπτυσσόμενα κράτη προϊόντα τα οποία αλλού είναι απαγορευμένα ή ανεγείρουν επικίνδυνα εργοστάσια σε χώρες όπου οι κανόνες ασφάλειας είναι λιγότερο αυστηροί ελάχιστα ενδιαφέρονται για τη ζωή των άλλων
Αδιάλλακτοι, συκοφάντες: Ο οικονομολόγος Άνταμ Σμιθ είπε ότι «το εμπόριο, το οποίο φυσιολογικά έπρεπε να αποτελεί, τόσο ανάμεσα στα έθνη όσο και ανάμεσα στα άτομα, δεσμό ενότητας και φιλίας, έχει εξελιχθεί στο πιο εύφορο έδαφος διχόνοιας και εχθρότητας»
Χωρίς εγκράτεια, άγριοι: Οι αλόγιστες αγορές με δόσεις, η αγοραστική μανία με πιστωτικές κάρτες και η νοοτροπία τού «αγόρασε τώρα, πλήρωσε αργότερα»—τάσεις που τροφοδοτούνται από το εμπόριο για λόγους προσωπικού κέρδους—προδίδουν την έλλειψη εγκράτειας· μερικές εμπορικές δραστηριότητες εκμεταλλεύονται τις ανθρώπινες αδυναμίες και δημιουργούν περιουσίες από τα ναρκωτικά, την ανηθικότητα και τα τυχερά παιχνίδια
Χωρίς αγάπη για την καλοσύνη, προδότες: Η εφημερίδα Δε Τζέρμαν Τρίμπιουν (The German Tribune) αναφέρει: «Όταν περιλαμβάνεται το κολοσσιαίο κόστος που συνεπάγεται η αντιμετώπιση της μόλυνσης του περιβάλλοντος, οι ηθικές αρχές είναι μερικές φορές πολύ χαλαρές». Οι άνθρωποι που δεν έχουν ηθικές αρχές εύκολα προδίδουν άλλους για χάρη προσωπικού κέρδους
Πεισματάρηδες: Ισχυρές ομάδες, όπως οι έμποροι καπνού και όπλων, πεισματικά ξοδεύουν περιουσίες προσπαθώντας να επιβάλουν συγκεκριμένα είδη πολιτικής τακτικής προκειμένου να εξασφαλίσουν υψηλές πωλήσεις παρά το γεγονός ότι τα εμπορεύματά τους θέτουν σε κίνδυνο την υγεία και τη δημόσια ασφάλεια
Φουσκωμένοι από υπερηφάνεια: Τα υλικά αποκτήματα δεν παρέχουν κανένα λόγο για υπερηφάνεια, ανεξάρτητα από το τι ισχυρίζονται οι υλιστές. Ο Έλληνας μυθοποιός Αίσωπος είπε: «Η εξωτερική επίδειξη αποτελεί φτωχό υποκατάστατο της εσωτερικής αξίας»
Άτομα που αγαπούν τις απολαύσεις μάλλον παρά τον Θεό: Η εμπορική ψυχαγωγία δίνει έμφαση στις απολαύσεις θέτοντας την πνευματικότητα στο περιθώριο, και έχει δημιουργήσει μια γενιά ανθρώπων που είναι εθισμένοι στις ηδονιστικές απολαύσεις
[Εικόνα στη σελίδα 23]
Οι μεγάλες επιχειρήσεις συντέλεσαν στο να γίνει η Ευρώπη πιθανότατα η πιο μολυσμένη ήπειρος του κόσμου