Ξένοι—Ένα Παγκόσμιο Πρόβλημα

«ΠΑΜΕ στο Γιοχάνεσμπουργκ για να βρούμε χρήματα, επειδή εδώ δεν υπάρχει δουλειά», είπε ένας εργάτης που μετανάστευσε από τις αγροτικές περιοχές της νότιας Αφρικής. Και δηλώνει το εξής: «Αν υπήρχε δουλειά εδώ δεν θα μπαίναμε στον κόπο να πάμε στο Γιοχάνεσμπουργκ». Αυτή η συγκινητική εξήγηση περιγράφει το δίλημμα που αντιμετωπίζουν πολλοί αλλοδαποί και μετανάστες εργάτες.

Αλλά, αυτό το τεράστιο μεταναστευτικό κύμα των τελευταίων λίγων δεκαετιών φοβίζει μερικούς ανθρώπους. (Βλέπε πλαίσιο στη σελίδα 5). Η ημερήσια ισπανική εφημερίδα Ελ Παΐς (El País) ανέφερε: «Ο ρατσισμός και η ξενοφοβία ξαφνικά επανεμφανίστηκαν στη νέα Γερμανία». Βίαιες συμμορίες νεαρών, που ο τύπος τούς περιγράφει ως νεοναζί σκίνχεντς, έχουν επιτεθεί σε μετανάστες.

Μερικοί προϊστάμενοι σε γραφεία μετανάστευσης παραδέχονται ότι ακολουθούν πολιτική αποκλεισμού των μεταναστών. Κάποιος υπάλληλος στο γραφείο μετανάστευσης μιας ασιατικής χώρας δήλωσε ότι η δουλειά του είναι να ‘κρατάει τους ξένους μακριά’. Επίσης, το περιοδικό Τάιμ (Time), σχολιάζοντας την πρόσφατη εισροή προσφύγων από κάποια χώρα της Ανατολικής Ευρώπης, αναφέρεται σε κάποιον ανώτερο υπάλληλο, ο οποίος είπε: «Δεν θέλουμε να αισθάνονται και πολύ άνετα, γιατί θέλουμε να φύγουν».

Ακόμα πιο δηκτικά ήταν τα σχόλια ενός δημοσιογράφου στη Γαλλία, ο οποίος ήταν πεπεισμένος ότι οι ‘ξένοι που μεταναστεύουν εκεί είναι απειλή’. Η αιτιολογία του; Ανήκουν σε «διαφορετική φυλή, [μιλάνε] διαφορετικές γλώσσες, [και έχουν] διαφορετικές αξίες». Το συμπέρασμά του; «Πρέπει να απελάσουμε όσο περισσότερους μπορούμε, [και] να απομονώσουμε τους υπόλοιπους».

Με τέτοια εχθρικά αισθήματα που τους περιβάλλουν, δεν είναι παράδοξο το ότι οι ξένοι αντιμετωπίζουν έναν τοίχο προκατάληψης από τις τοπικές κοινότητες, οι οποίες αισθάνονται ότι απειλούνται από την ξαφνική εισροή ξένων. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση κάποιου εξοργισμένου Ισραηλινού, ο οποίος εξέφρασε τη λύπη του για το γεγονός ότι «οι ιδιοκτήτες σπιτιών προτιμούν τους Σοβιετικούς μετανάστες», επειδή, μόλις αυτοί εγκατασταθούν στο Ισραήλ, η κυβέρνηση τους χορηγεί επίδομα. Ως αποτέλεσμα, αυξάνουν τα ενοίκια και αναγκάζουν τους ντόπιους ενοικιαστές να μετακομίσουν.

Δεν είναι μυστικό πως οι ξένοι κάνουν συνήθως ταπεινές δουλειές τις οποίες οι ντόπιοι περιφρονούν. Συνεπώς, πολλοί από τους νεοεγκαταστημένους αναγκάζονται να δουλεύουν κάτω από σκληρές συνθήκες για μηδαμινό μισθό—ειδικά αν είναι παράνομοι μετανάστες. Επιπλέον, στο χώρο της εργασίας συχνά γίνονται κατάφωρες διακρίσεις σε βάρος των αλλοδαπών μόνο και μόνο επειδή είναι ξένοι.

Ανεξάρτητα από το ποιοι είναι ή από το πού προσπαθούν να εγκατασταθούν, οι περισσότεροι μετανάστες διέρχονται μια οδυνηρή περίοδο καθώς πασχίζουν να γιατρέψουν τα συναισθηματικά τραύματα που προκάλεσε το ξερίζωμα από την πατρίδα τους και να δημιουργήσουν νέους δεσμούς για το μέλλον. Το περιοδικό Νέα των Η.Π.Α. και Παγκόσμιες Ειδήσεις (U.S.News & World Report) αναφέρει ότι οι αλλοδαποί «συχνά αρχίζουν να αισθάνονται αποκλεισμένοι και απελπισμένοι». Για ορισμένους, η προσπάθεια που πρέπει να καταβάλλουν είναι πολύ μεγάλη. Σχετικά μ’ αυτούς, η είδηση συνεχίζει ως εξής: «Η τραγωδία που σήμανε γι’ αυτούς η στέρηση της πρώτης τους πατρίδας εντείνεται από το γεγονός ότι δεν μπόρεσαν να βρουν μια δεύτερη». Για πολλούς, αυτή η αίσθηση του ξεριζώματος σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με το τεράστιο εγχείρημα της εκμάθησης μιας καινούριας γλώσσας.

Πώς Λέτε . . . ;

Χρειάστηκε ποτέ να μάθετε μια άλλη γλώσσα και να προσαρμοστείτε σε κάποιον άλλον πολιτισμό; Τι επίδραση είχε αυτό πάνω σας; Πιθανότατα, «το τελικό αποτέλεσμα των κόπων σας ήταν το βασανιστικό συναίσθημα ανεπάρκειας», απαντάει ο Στάνισλαβ Μπαραντσάκ, Πολωνός μετανάστης και συγγραφέας στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ναι, η γλώσσα είναι κάτι το ουσιώδες προκειμένου να γίνει κανείς λειτουργικό μέλος μιας κοινωνίας. Η εκμάθηση της καινούριας γλώσσας μπορεί να αποδειχτεί ιδιαίτερα προβληματικός τομέας της ένταξης του ατόμου στην κοινωνία, ειδικά όταν πρόκειται για αλλοδαπούς μεγαλύτερης ηλικίας.

Γι’ αυτούς τους μετανάστες, η εκμάθηση της γλώσσας είναι συχνά φαύλος κύκλος. Το περιοδικό Γηρατειά (Aging) λέει πως, όταν οι αλλοδαποί δεν μπορούν να ξεπεράσουν την απώλεια της γλώσσας τους και του πολιτιστικού περιβάλλοντός τους, συχνά παθαίνουν κατάθλιψη, η οποία με τη σειρά της δεν τους αφήνει να συγκεντρωθούν στις απαιτήσεις που έχει η εκμάθηση της καινούριας γλώσσας. Τελικά, ο ξένος διστάζει ολοένα και περισσότερο να αντιμετωπίσει τις συνέπειες και, μερικές φορές, την ταπείνωση η οποία συνοδεύει την εκμάθηση της γλώσσας. Το πρόβλημα οξύνεται όταν τα παιδιά αφομοιώνουν τη γλώσσα και τα στοιχεία του πολιτιστικού περιβάλλοντος πολύ πιο γρήγορα απ’ ό,τι οι γονείς τους. Αυτό συχνά προκαλεί προστριβές και δημιουργεί χάσμα γενεών στις οικογένειες των μεταναστών, αν βέβαια έχει μεταναστεύσει ολόκληρη η οικογένεια.

Σκορπισμένες Οικογένειες

Ένα από τα τραγικότερα αποτελέσματα της μαζικής μετανάστευσης, για το οποίο ωστόσο έχουν καταγραφτεί ελάχιστα πράγματα, είναι η καταστροφική επίδραση που ασκεί στην οικογενειακή μονάδα. Τις περισσότερες φορές, οι οικογένειες κατακερματίζονται όταν ο ένας ή και οι δυο γονείς αφήνουν τα παιδιά τους στη φροντίδα άλλων μελών της οικογένειας ενώ αυτοί αναζητούν καλύτερες οικονομικές προοπτικές σε κάποιο άλλο μέρος. Τα πορίσματα της Δεύτερης Έρευνας του Κάρνεγκι για τη Φτώχεια και την Ανάπτυξη στη Νότια Αφρική (Second Carnegie Inquiry Into Poverty and Development in Southern Africa) δείχνουν ότι αυτό το είδος μετανάστευσης «παραμορφώνει . . . τη δομή της οικογένειας». Η έκθεση αναφέρει συγκεκριμένα και τεκμηριωμένα περιστατικά που καταδεικνύουν το πώς διασπάστηκαν οι οικογένειες όταν τα μέλη τους μετανάστευσαν το καθένα χωριστά.

Αυτά είναι λίγα μόνο από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι μετανάστες παγκόσμια, για να μην αναφέρουμε το οικονομικό κόστος της μετανάστευσης, τις διαδικασίες νομιμοποίησής της και τις αποφάσεις που πρέπει να πάρουν για την υγεία, τη στέγαση, την εκπαίδευση, καθώς και για τα άλλα μέλη της οικογένειάς τους.

Επομένως, ενόψει όλων αυτών των δυσκολιών, γιατί τελικά οι αλλοδαποί παίρνουν την απόφαση να μεταναστεύσουν;

[Πλαίσιο στη σελίδα 4]

Συνεργάτες

ΑΝ ΚΑΙ υπάρχουν ορισμένα προβλήματα που έχουν σχέση με την αθρόα εισροή ξένων, ωστόσο αποδεικνύεται περίτρανα το γεγονός ότι, σε πολλές περιπτώσεις, οι αλλοδαποί αποτελούν κεφάλαιο για την καινούρια τους χώρα.

«Είναι σαφές ότι η Δυτική Γερμανία και οι ξένοι εργάτες της αποκόμισαν αμοιβαία οφέλη», αναφέρει το περιοδικό Τάιμ (Time) και προσθέτει ότι «τα χαλυβουργεία της Ρουρ και τα εργοστάσια κατασκευής αυτοκινήτων Μερσεντές έξω από τη Στουτγάρδη έχουν επανδρωθεί με ξένους εργάτες». Επίσης, σύμφωνα με το περιοδικό Νάσιοναλ Τζεογκράφικ (National Geographic), «η βιομηχανία ενδυμάτων της Νέας Υόρκης θα είχε καταρρεύσει» αν δεν υπήρχαν τα εργατικά χέρια των μεταναστών.

Οι οικονομολόγοι αναγνωρίζουν την πολύτιμη συμβολή αυτών των μεταναστών στις χώρες όπου φιλοξενούνται. Μολονότι αντιμετωπίζουν έντονη προκατάληψη, οι Τούρκοι, οι Πακιστανοί και οι Αλγερινοί που ζουν στην Ευρώπη έμαθαν να προσαρμόζονται. «Επιβιώνουν παρά τις δυσκολίες», λέει το περιοδικό Νέα των Η.Π.Α. και Παγκόσμιες Ειδήσεις (U.S.News & World Report), και θα συνεχίσουν να αντιμετωπίζουν αυτή την κατάσταση «ωσότου η Ευρώπη . . . ανακαλύψει, για οικονομικούς αποκλειστικά λόγους, ότι τους έχει ανάγκη».

Έχοντας τη διακαή επιθυμία να επιτύχουν στην καινούρια πατρίδα τους, οι ξένοι τείνουν να είναι πιο αυτάρκεις και να βασίζονται λιγότερο στα κυβερνητικά συστήματα κοινωνικής πρόνοιας απ’ ό,τι οι ντόπιοι. «Δεν υπάρχει τίποτα πιο αβάσιμο από την κατηγορία ότι οι μετανάστες ζουν από τα επιδόματα του κράτους», είπε ένας πράκτορας μετανάστευσης από τις Η.Π.Α. ο οποίος έχει χειριστεί τις υποθέσεις 3.000 και πλέον αλλοδαπών.

Πολλές φορές, οι ξένοι που επιζητούν να βελτιώσουν το περιβάλλον τους ανακαινίζουν ολόκληρες γειτονιές. Όταν στη Νότια Αφρική σημειώθηκε ξαφνική εισροή Πορτογάλων προσφύγων μετά το ξέσπασμα του πολέμου στην Ανγκόλα και στη Μοζαμβίκη, ολόκληρα προάστια στο Γιοχάνεσμπουργκ, όπου εγκαταστάθηκε η πορτογαλική παροικία, αναβαθμίστηκαν.

[Πλαίσιο στη σελίδα 5]

Μερικές Κύριες Στατιστικές Μετανάστευσης:

▶ Τα 4,5 εκατομμύρια μετανάστες, περιλαμβανομένων και των 1,5 εκατομμυρίων Βορειοαφρικανών, αποτελούν το 8 τοις εκατό του πληθυσμού της Γαλλίας

▶ Σ’ ένα μόνο τμήμα των συνόρων Μεξικού-Ηνωμένων Πολιτειών, 800 αξιωματικοί των Περιπόλων της Μεθορίου συλλαμβάνουν κατά μέσο όρο 1.500 παράνομους μετανάστες κάθε νύχτα

▶ Περίπου το 20 τοις εκατό του πληθυσμού της Αυστραλίας αποτελείται από άτομα που έχουν γεννηθεί αλλού

▶ Ένα εκατομμύριο Πολωνοί μπορεί να εργάζονται παράνομα στη Δυτική Ευρώπη

▶ Σε κάποιο πρόσφατο έτος, 350.000 άντρες μετανάστευσαν νόμιμα στη Νότια Αφρική με σύμβαση εργασίας. Ο αριθμός των παράνομων ξένων ανέρχεται σε 1,2 εκατομμύρια περίπου

▶ Τουλάχιστον 185.000 Εβραίοι της Σοβιετικής Ένωσης μετανάστευσαν στο Ισραήλ το 1990

▶ 900.000 και πλέον άτομα από τη Νοτιοανατολική Ασία έχουν μετοικήσει στις Ηνωμένες Πολιτείες από το 1975 κι έπειτα

▶ Κάθε εβδομάδα, τουλάχιστον χίλιοι άνθρωποι αποδημούν από το Χονγκ Κονγκ