Μια Μέρα στη Μεγαλύτερη Ζωοπανήγυρη της Ασίας

Από τον ανταποκριτή του Ξύπνα! στην Ινδία

ΜΑΧΑΡΑΓΙΑΔΕΣ που ιππεύουν υπέροχα στολισμένους ελέφαντες, ή κάποιος ταπεινός αγρότης ο οποίος οδηγεί ένα ζευγάρι βόδια με τεράστια κέρατα—τέτοιες σκηνές φωτογραφίζονται συχνά εδώ στην Ινδία. Αλλά από πού παίρνουν αυτά τα μεγάλα και πολύτιμα ζώα;

Για να το ανακαλύψετε ελάτε μαζί μας στο Σόνεπουρ της πολιτείας Μπιχάρ στη βορειοανατολική Ινδία. Εκεί μπορούμε να επισκεφτούμε ένα πανηγύρι που πιθανώς δεν μοιάζει με κανένα από όσα έχετε δει μέχρι τώρα. Αναφέρεται ότι είναι η μεγαλύτερη ζωοπανήγυρη της Ασίας, ίσως και του κόσμου. Διαρκεί περίπου δυο εβδομάδες στη διάρκεια του Οκτωβρίου και του Νοεμβρίου.

Ένα Συναρπαστικό Γεγονός

Τι πλήθος είναι αυτό! Οι γυναίκες φορούν ζωηρόχρωμα σάρι και πολλά κοσμήματα. Ιδιαίτερα οι παντρεμένες γυναίκες ξεχωρίζουν από την κόκκινη πούδρα που βάζουν στη χωρίστρα των μαλλιών τους. Οι περισσότερες κρατούν ένα μωρό στην αγκαλιά τους, και ένα ή δυο ακόμη παιδιά πιάνουν σφιχτά το σάρι τους καθώς αυτές προχωρούν βιαστικά για να προφτάσουν τον άντρα τους.

Με τέτοιο τεράστιο πλήθος, αναρωτιόμαστε πώς τα παιδιά καταφέρνουν να μη χάνονται. Το γεγονός, όμως, είναι ότι πολλά παιδιά δεν τα καταφέρνουν. Μάθαμε ότι μέσα σε μια μόνο εβδομάδα χάθηκαν 50 παιδιά και μόνο 17 από αυτά ξαναβρέθηκαν. Ανατριχιάζουμε στη σκέψη τού τι συμβαίνει στα παιδιά που χάνονται, εφόσον έχουμε ακούσει ότι αδίστακτα άτομα συχνά τα αρπάζουν και τα εξαναγκάζουν να επιδοθούν στην επαιτεία και σε ανήθικες πράξεις.

Οι πάγκοι που βρίσκονται στην άκρη του δρόμου επιδεινώνουν την κυκλοφοριακή συμφόρηση, αλλά αποτελούν ενδιαφέρον θέαμα. Σε έναν πάγκο, αν δώσετε ένα νόμισμα, βγαίνει ένα μικρό πουλί από το κλουβί του και σηκώνει ένα χαρτί τράπουλας. Το άτομο που είναι στον πάγκο λέει το μέλλον σας από αυτό το χαρτί. Μήπως χρειάζεστε γρήγορο ξύρισμα; Τότε απλώς καθήστε οκλαδόν μπροστά στον κουρέα και το μακρύ κοφτερό ξυράφι του θα γλιστρήσει σταθερά πάνω στο γεμάτο σαπουνάδα πρόσωπό σας. Σε τρία μόνο λεπτά θα σας έχει ξυρίσει καλύτερα ίσως από ό,τι θα έκανε με οποιονδήποτε σύγχρονο εξοπλισμό.

Στους πάγκους υπάρχει διαθέσιμη μια τεράστια συλλογή από διακοσμητικά βραχιόλια που στις Ινδές αρέσει να τα φοράνε σε κάθε μπράτσο, συνδυάζοντας τα χρώματα ώστε να ταιριάζουν με τα σάρι τους. Ο πεπειραμένος έμπορος βάζει και βγάζει με ευκολία το ένα βραχιόλι μετά το άλλο μέχρι να βρει το σωστό μέγεθος και το σωστό τύπο. Σε κάθε μπράτσο, μια χαρακτηριστική Ινδή μπορεί να φοράει δώδεκα περίπου βραχιόλια, φτιαγμένα από γυαλί, μέταλλο ή πλαστικό.

Στους πάγκους πουλάνε επίσης στολίδια για τα ζώα. Στο κάτω-κάτω, πρόκειται για ζωοπανήγυρη. Οι πωλήσεις εδώ γίνονται γρήγορα, επειδή στους χωρικούς αρέσει να στολίζουν τα ζώα τους. Τα στολίδια περιλαμβάνουν χαϊμαλιά από χάντρες για το λαιμό των ζώων, καθώς και ζωηρόχρωμα κουδούνια σε διάφορα μεγέθη.

Ποιος είναι εκείνος που φωνάζει; Ένας ζητιάνος! Ρυτιδωμένος και γεμάτος σκόνη, σέρνεται στο δρόμο σπρώχνοντας μαζί του το κουτί με τα λεφτά που μαζεύει. Αν λάβουμε υπόψη το πλήθος, είναι αξιοθαύμαστο το ότι αποφεύγει το ποδοπάτημα! Στη διάρκεια του πανηγυριού οι άνθρωποι είναι γενναιόδωροι με τους ζητιάνους, έτσι το κουτί αυτού του ανθρώπου είναι ήδη γεμάτο ως τη μέση με νομίσματα. Κοντά στο ναό υπάρχουν εκατοντάδες ζητιάνοι που ζητούν ελεημοσύνη—κουτσοί, τυφλοί και λεπροί. Μερικοί καταριούνται τη μοίρα τους, άλλοι επικαλούνται ονόματα θεών και μερικοί κατακλύζουν με ευχές εκείνους που τους δίνουν χρήματα.

Στο πανηγύρι φέρνουν επίσης ζώα κάθε είδους. Βάφουν τους ελέφαντες και τους διακοσμούν με χαρούμενα χρώματα. Ο καθένας έχει πάνω του έναν αναβάτη, ο οποίος του δίνει κοφτά παραγγέλματα για να τον κάνει να προχωρήσει ή να κόψει ταχύτητα, κεντρίζοντας κάπου-κάπου με ένα ραβδί στο πίσω μέρος των αφτιών του ελέφαντα. Τα νεροβούβαλα, με το κεφάλι ψηλά, προχωρούν με πολύ αργό ρυθμό, αδιαφορώντας τελείως για τη συμφόρηση που δημιουργούν πίσω τους.

Καθ’ οδόν βλέπουμε επίσης πολλές αγελάδες και μερικές καμήλες. Οι πίθηκοι αφθονούν, κυρίως του είδους έντελλος. Αυτοί έχουν πυκνά φρύδια και φουντωτό τρίχωμα στο πιγούνι τους. Αφθονούν επίσης τα φτερωτά πλάσματα, από πολύχρωμα παγόνια και παπαγάλους μέχρι παπαγαλάκια και περιστέρια. Όλα αυτά έχουν έρθει στο πανηγύρι από κάθε μέρος.

Μερικοί Χαρακτηριστικοί Πόλοι Έλξης

Οι εξαιρετικές αγελάδες που έρχονται από το Παντζάμπ συγκαταλέγονται στους χαρακτηριστικούς πόλους έλξης. Μερικές παράγουν σχεδόν 25 λίτρα γάλα, δυο φορές τη μέρα. Πράγματι είναι υπέροχα ζώα! Πολλοί άνθρωποι έρχονται απλώς για να τις δουν, ενώ άλλοι είναι σοβαροί αγοραστές. Όταν γίνεται κάποια πώληση, ο ιδιοκτήτης φωνάζει «Μπόλο Χαριχανάθ Κι», χαιρετίζοντας έτσι κάποια τοπική θεότητα, και το πλήθος απαντάει, συμφωνώντας, «Τζέι». Το μέσο κόστος μιας ινδικής αγελάδας μπορεί να κυμαίνεται από 3.000 ως 5.000 ρουπίες (περ. 33.000 ως 55.000 δρχ.) αλλά αυτές οι εξαιρετικές ράτσες που έρχονται από το εξωτερικό πουλιούνται 20.000 ως 40.000 ρουπίες (περ. 220.000 ως 440.000 δρχ.).

Φέτος υπάρχουν μόνο 15 καμήλες για πούλημα στην αγορά. Αυτά τα «πλοία της ερήμου» στοιχίζουν 5.000 ρουπίες (περ. 55.000 δρχ.) το καθένα. Μπορούν να δουλέψουν επί πολλές ώρες και αντέχουν αδιαμαρτύρητα στη ζέστη, στο κρύο, στη δίψα και στην πείνα. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να τραβούν κάρα και άροτρα και για να γυρίζουν υδροτροχούς, δουλειά που συνήθως κάνουν τα βόδια.

Τα πιο δημοφιλή ζώα είναι τα βόδια. Είναι σχεδόν αδύνατον να ταξιδέψει κάποιος στους δρόμους της Ινδίας χωρίς να δει την πάντοτε σίγουρη βοϊδάμαξα να μεταφέρει τα εμπορεύματα και την οικογένεια του αγρότη στην πόλη. Ένας πωλητής με επιχειρηματικό μυαλό έχει αναρτήσει μια πινακίδα που γράφει: «Βόδια Αστέρες». Και πράγματι μοιάζουν με αστέρες! Σε περίπτωση που κάποιος θελήσει να κοροϊδέψει ή να κλέψει τον πωλητή, αυτός έχει έτοιμα δυο διακοσμημένα τουφέκια. Ο κάθε «αστέρας» πουλιέται 35.000 ρουπίες (περ. 385.000 δρχ.).

Κατόπιν, η προσοχή μας προσελκύεται από τα άλογα που χλιμιντρίζουν, και τι όμορφα ζώα που είναι αυτά! Μερικά είναι άλογα ιππασίας που τα χρησιμοποιεί η αστυνομία και ο στρατός, ενώ άλλα προορίζονται για αγώνες. Υπάρχουν επίσης πόνυ για ιππασία καθώς και για να σέρνουν άμαξες. Σε έναν πάγκο παίζει κάποια μπάντα, γεγονός που ευχαριστεί ένα εκπαιδευμένο άλογο το οποίο χορεύει στο ρυθμό της μουσικής.

Κατευθυνόμαστε προς το μέρος όπου ακούγονται οι δυνατές φωνές των ελεφάντων, οι οποίες θυμίζουν σάλπιγγες. Εκεί, στη μέση ενός άλσους από μάνγκο, βρίσκονται οι ελέφαντες, 250 συνολικά. Τι αρχοντικά πλάσματα που είναι! Έχουν έρθει από όλες τις περιοχές της Ινδίας και του Νεπάλ. Ωστόσο, φαίνονται ανήσυχα, ίσως λόγω του μεγάλου πλήθους και επίσης λόγω του ότι υπάρχουν τόσο πολλά άλλα ζώα του είδους τους.

Εδώ συναντάμε τον Χαριχάρ Πρασάντ, έναν 25χρονο αρσενικό ελέφαντα ο οποίος «σαλπίζει» άγρια. Ο ιδιοκτήτης του, ο Γκάνγκιμπου Σιν, μόλις τον πούλησε 70.000 ρουπίες (περ. 770.000 δρχ.). Λαβαίνοντας υπόψη την πρόσφατη τιμή της αγοράς, που είναι 130.000 ρουπίες (περ. 1,4 εκατ. δρχ.) για έναν καλό ελέφαντα, η τιμή είναι αρκετά χαμηλή. Ωστόσο, είναι κάπως δύσκολο να οδηγήσει κανείς τον Χαριχάρ.

Ο Χαριχάρ περπάτησε επί 22 μέρες για να φτάσει στο πανηγύρι, και τώρα ο ιδιοκτήτης του λυπάται που τον αποχωρίζεται. Αλλά η δουλειά είναι δουλειά και οι συναισθηματικοί δεσμοί πρέπει να κοπούν. Αναρωτιόμασταν αν λυπόταν και ο Χαριχάρ που θα άφηνε τον παλιό του μαχούτ (εκπαιδευτή). Όταν ο καινούριος του μαχούτ προσπάθησε να τον οδηγήσει, ο Χαριχάρ έσπασε τα σκοινιά του και έτσι τώρα τον αλυσόδεσαν.

Για να τον ηρεμήσει και για να πετύχει ομαλή μετάβαση, ο μαχούτ που είχε πριν θα ταξιδέψει μαζί του στο νέο του σπίτι. Εκεί και οι δυο οδηγοί θα εργαστούν μαζί ωσότου ο καινούριος συνηθίσει τον Χαριχάρ και τις διαθέσεις του. Μαθαίνουμε ότι ο νέος ιδιοκτήτης δεν σκοπεύει να κρατήσει τον Χαριχάρ πολύ καιρό. Έτσι, τον επόμενο χρόνο ίσως τον φέρει πάλι στο Σόνεπουρ για να τον ξαναπουλήσει.

Τον Χαριχάρ ίσως τον αγοράσουν άνθρωποι από το Ρατζαστάν για να τον χρησιμοποιήσουν σε κάποιο μακρινό ναό. Τότε θα του φοράνε ένα σωρό στολίδια και θα τον χρησιμοποιούν για να σέρνει το άρμα του ναού. Ή ίσως καταλήξει να μεταφέρει ξυλεία στις απομακρυσμένες ζούγκλες των νησιών Άνταμαν και Νίκομπαρ, στην έξοδο του Κόλπου της Βεγγάλης.

Πανηγύρι με Μεγάλη Ιστορία

Αν και κανένας δεν είναι σίγουρος σχετικά με το πότε και πώς άρχισε στην πραγματικότητα η ζωοπανήγυρη στο Σόνεπουρ, φαίνεται ότι βρισκόταν στο απόγειό της στη διάρκεια της βασιλείας του Μογγόλου αυτοκράτορα Άλαμγκιρ (1658-1707). Ο Ρατζέσβαρ Πρασάντ Σιν, ένας ντόπιος ιδιοκτήτης γης, λέει ότι η οικογένειά του νοικιάζει τη γη που χρησιμοποιείται στο πανηγύρι ως αγορά για τα άλογα από το 1887. Από το 19ο αιώνα και έπειτα, επί κυριαρχίας των Βρετανών, οι καλλιεργητές της ινδικοφόρου μαζεύονταν εδώ κατά τη διάρκεια του πανηγυριού για να παίξουν πόλο, να κάνουν ιπποδρομίες και να χορέψουν.

Οι μαχαραγιάδες που έρχονταν στο πανηγύρι με τις μεγάλες ακολουθίες τους, και οι οποίοι έμεναν σε ειδικές σκηνές, πρόσθεταν λαμπρότητα στο πανηγύρι τον παλιό καιρό. Ωστόσο, όσο εξακολουθεί να υπάρχει ζήτηση για ζώα, το πανηγύρι στο Σόνεπουρ θα συνεχίσει να γίνεται. Χαρήκαμε που αφιερώσαμε λίγο χρόνο σε αυτό το πάρα πολύ διαφορετικό πανηγύρι, όπου ζώα όλων των ειδών αποτελούν τον κύριο πόλο έλξης.

[Εικόνα στη σελίδα 23]

Επίδειξη στολισμένων αλόγων για τους παρατηρητές

[Εικόνα στη σελίδα 24]

Ο Χαριχάρ Πρασάντ μετά την πώλησή του