Άντρες και Γυναίκες—Μιλούν Πράγματι Διαφορετικά;
ΥΠΟΘΕΣΤΕ, λοιπόν, ότι ο Τάσος μπήκε στο γραφείο του Δημήτρη σέρνοντας τα πόδια του, με τους ώμους φανερά γερμένους από το βάρος των προβλημάτων του. Ο Δημήτρης κοίταξε ήρεμα το φίλο του και τον περίμενε να πει κάτι. «Δεν είμαι σίγουρος ότι θα καταφέρω να κλείσω αυτή τη συμφωνία», αναστέναξε ο Τάσος. «Υπάρχουν τόσες απροσδόκητες δυσκολίες, και η διοίκηση με πιέζει πολύ». «Γιατί στενοχωριέσαι Τάσο;» ρώτησε με πεποίθηση ο Δημήτρης. «Ξέρεις ότι είσαι ο καλύτερος για αυτή τη δουλειά, και αυτοί το ξέρουν επίσης. Με την ησυχία σου. Νομίζεις ότι αυτό είναι πρόβλημα; Να, μόλις τον περασμένο μήνα . . .» Ο Δημήτρης εξιστόρησε τις αστείες λεπτομέρειες της δικής του μικρής αποτυχίας και σύντομα ο φίλος του βγήκε από το γραφείο χαμογελαστός και ανακουφισμένος. Ο Δημήτρης χάρηκε που βοήθησε.
Επίσης υποθέστε ότι όταν έφτασε στο σπίτι του εκείνο το απόγευμα, ο Δημήτρης κατάλαβε αμέσως ότι η σύζυγός του, η Ειρήνη, ήταν και αυτή αναστατωμένη. Τη χαιρέτησε με ιδιαίτερη ευθυμία και κατόπιν περίμενε να του πει εκείνη τι ήταν αυτό που τη βασάνιζε. Έπειτα από μια τεταμένη, ψυχρή σιγή, αυτή ξέσπασε: «Δεν αντέχω πια! Το καινούριο αφεντικό είναι τύραννος!» Ο Δημήτρης την έβαλε να καθήσει, πέρασε το χέρι του γύρω της και είπε: «Αγάπη μου, μην αναστατώνεσαι τόσο. Έλα, δεν είναι παρά μόνο μια δουλειά. Έτσι είναι τα αφεντικά. Θα έπρεπε να άκουγες το δικό μου πώς φώναζε συνεχώς σήμερα. Αν, όμως, δεν αντέχεις, απλώς παραιτήσου».
«Ούτε καν σε νοιάζει το πώς νιώθω!» αποκρίθηκε γρήγορα η Ειρήνη. «Ποτέ δεν με ακούς! Δεν μπορώ να παραιτηθώ! Εσύ δεν φέρνεις αρκετά χρήματα στο σπίτι!» Έτρεξε στην κρεβατοκάμαρα για να ξεσπάσει σε ένα γερό κλάμα. Ο Δημήτρης στάθηκε έξω από την κλειστή πόρτα σοκαρισμένος, και αναρωτιόταν τι είχε συμβεί. Γιατί υπήρξαν τόσο αντίθετες αντιδράσεις στα παρηγορητικά λόγια του Δημήτρη;
Το Χάσμα των Φύλων;
Μερικοί θα απέδιδαν τη διαφορά ανάμεσα σε αυτά τα παραδείγματα σε ένα απλό γεγονός: Ο Τάσος είναι άντρας· η Ειρήνη είναι γυναίκα. Ερευνητές σε γλωσσικά θέματα πιστεύουν ότι οι δυσκολίες επικοινωνίας στο γάμο συχνά οφείλονται στο φύλο. Βιβλία με τίτλους όπως Απλώς Δεν Καταλαβαίνεις (You Just Don’t Understand) και Οι Άντρες Είναι από τον Άρη, οι Γυναίκες Είναι από την Αφροδίτη (Men Are From Mars, Women Are From Venus) προωθούν τη θεωρία ότι οι άντρες και οι γυναίκες, μολονότι μιλούν την ίδια γλώσσα, έχουν αξιοσημείωτα διαφορετικούς τρόπους επικοινωνίας.
Αναμφισβήτητα, όταν ο Ιεχωβά έπλασε τη γυναίκα από τον άντρα, αυτή δεν ήταν απλώς ένα ελαφρώς τροποποιημένο μοντέλο. Ο άντρας και η γυναίκα ήταν σχεδιασμένοι με έξοχο και γεμάτο ενδιαφέρον τρόπο για να συμπληρώνουν ο ένας τον άλλον—σωματικά, συναισθηματικά, διανοητικά και πνευματικά. Προσθέστε σε αυτές τις έμφυτες διαφορές τις πολυπλοκότητες της ανατροφής και των εμπειριών της ζωής του κάθε ατόμου και τη διάπλαση των ανθρώπων από τον πολιτισμό, το περιβάλλον και την άποψη της κοινωνίας για το τι είναι ανδροπρεπές ή θηλυπρεπές. Λόγω αυτών των επιρροών, ίσως είναι δυνατόν να απομονώσουμε ορισμένα χαρακτηριστικά του τρόπου με τον οποίο επικοινωνούν οι άντρες και οι γυναίκες. Αλλά ο απροσδιόριστος «χαρακτηριστικός άντρας» ή η απροσδιόριστη «χαρακτηριστική γυναίκα» μπορεί να υπάρχει μόνο στις σελίδες των βιβλίων ψυχολογίας.
Οι γυναίκες συνήθως φημίζονται για την ευαισθησία τους, ωστόσο πολλοί άντρες είναι υπέροχα τρυφεροί στον τρόπο που φέρονται στους ανθρώπους. Ο λογικός τρόπος σκέψης μπορεί να αποδίδεται περισσότερο στους άντρες, ωστόσο οι γυναίκες συχνά έχουν φοβερή, αναλυτική ενόραση. Έτσι, ενώ είναι αδύνατον να χαρακτηριστεί οποιοδήποτε γνώρισμα ως αποκλειστικά αντρικό ή αυστηρά γυναικείο, ένα πράγμα είναι βέβαιο: Το αν υπάρχει ή όχι ενόραση σε ό,τι αφορά τον τρόπο με τον οποίο ο άλλος βλέπει τα πράγματα είναι ο αποφασιστικός παράγοντας που καθορίζει το αν θα υπάρχει ειρηνική συνύπαρξη ή ολοκληρωτικός πόλεμος, ιδιαίτερα μέσα στο γάμο.
Η καθημερινή πρόκληση της επικοινωνίας άντρα-γυναίκας μέσα στο γάμο είναι τρομακτική. Πολλοί σύζυγοι που διαθέτουν διάκριση μπορούν να βεβαιώσουν ότι η απατηλά απλή ερώτηση: «Πώς σου φαίνεται το νέο μου χτένισμα;» μπορεί να είναι γεμάτη κινδύνους. Πολλές σύζυγοι που ενεργούν διπλωματικά μαθαίνουν να μη ρωτούν επανειλημμένα: «Γιατί δεν ζητάς οδηγίες;» όταν οι σύζυγοί τους χάνονται στη διάρκεια κάποιου ταξιδιού. Αντί να υποτιμούν τις φαινομενικές ιδιαιτερότητες του συντρόφου τους και πεισματικά να προσκολλιούνται στις δικές τους, επειδή «έτσι είμαι εγώ», οι στοργικοί σύντροφοι βλέπουν κάτω από την επιφάνεια. Αυτή δεν είναι μια ψυχρή διερεύνηση του τρόπου επικοινωνίας του άλλου, αλλά μια ζεστή ματιά στην καρδιά και στο νου του άλλου.
Όπως κάθε άτομο είναι μοναδικό, έτσι είναι και κάθε ένωση δυο ατόμων στο γάμο. Η πραγματική ταύτιση νου και καρδιάς δεν είναι τυχαία, αλλά απαιτεί σκληρή εργασία εξαιτίας της ατελούς ανθρώπινης φύσης μας. Για παράδειγμα, είναι τόσο εύκολο να συμπεράνουμε ότι οι άλλοι βλέπουν τα πράγματα όπως τα βλέπουμε εμείς. Συχνά καλύπτουμε τις ανάγκες των άλλων με τον τρόπο που θα θέλαμε αυτοί να καλύπτουν τις δικές μας, ίσως προσπαθώντας να ακολουθήσουμε το Χρυσό Κανόνα: «Όλα όσα θέλετε, λοιπόν, να κάνουν σε εσάς οι άνθρωποι, πρέπει και εσείς, παρόμοια, να κάνετε σε αυτούς». (Ματθαίος 7:12) Ωστόσο, ο Ιησούς δεν εννοούσε ότι όσα θέλετε εσείς θα πρέπει να είναι επαρκή για τους άλλους. Μάλλον, επιθυμείτε να σας δίνουν οι άλλοι όσα χρειάζεστε ή θέλετε εσείς. Έτσι θα πρέπει να δίνετε όσα χρειάζονται αυτοί. Ιδιαίτερα ζωτικό είναι αυτό μέσα στο γάμο, επειδή ο καθένας έχει υποσχεθεί να καλύπτει τις ανάγκες του συντρόφου του όσο το δυνατόν πληρέστερα.
Ο Δημήτρης και η Ειρήνη έχουν δεσμευτεί με αυτή την υπόσχεση. Μάλιστα, η διετής γαμήλια ένωσή τους είναι ευτυχισμένη. Ωστόσο, αν και νομίζουν ότι ξέρουν αρκετά καλά ο ένας τον άλλον, μερικές φορές ανακύπτουν εκρηκτικές καταστάσεις που αποκαλύπτουν ένα τεράστιο χάσμα επικοινωνίας το οποίο οι καλές προθέσεις από μόνες τους δεν μπορούν να γεφυρώσουν. ‘Η καρδιά του σοφού κάνει το στόμα του να δείχνει ενόραση’, αναφέρει το εδάφιο Παροιμίαι 16:23, ΜΝΚ. Ναι, η ενόραση στην επικοινωνία είναι το αναγκαίο κλειδί. Ας δούμε τι πόρτες ξεκλειδώνει για τον Δημήτρη και την Ειρήνη.
Η Άποψη ενός Άντρα
Ο Δημήτρης κινείται σε έναν ανταγωνιστικό κόσμο όπου κάθε άντρας πρέπει να πάρει τη θέση του σε μια κοινωνική τάξη, είτε ως κατώτερος είτε ως ανώτερος σε μια δεδομένη κατάσταση. Η επικοινωνία είναι μέσο για την εδραίωση της θέσης του, της αποδοτικότητάς του, της επιδεξιότητάς του ή της αξίας του. Η ανεξαρτησία του είναι πολύτιμη για αυτόν. Έτσι όταν του δίνονται διαταγές με επιτακτικό τρόπο, ο Δημήτρης πιάνει τον εαυτό του να αντιστέκεται. Το μήνυμα «Δεν κάνεις τη δουλειά σου» το οποίο κρύβεται πίσω από τις διαταγές τον κάνει να επαναστατεί, ακόμη και αν το αίτημα είναι λογικό.
Ο Δημήτρης βασικά συζητάει για να ανταλλάξει πληροφορίες. Του αρέσει να μιλάει για γεγονότα, ιδέες και καινούρια πράγματα που έχει μάθει.
Όταν ακούει, ο Δημήτρης σπάνια διακόπτει εκείνον που μιλάει, ούτε ακόμη και με μικρές αντιδράσεις, όπως «χμ, ναι», επειδή εκείνη τη στιγμή απορροφά πληροφορίες. Αλλά αν διαφωνεί, ιδιαίτερα με κάποιο φίλο, ίσως να μη διστάσει να το πει. Είναι εμφανές ότι ενδιαφέρεται για όσα έχει να του πει ο φίλος του, διερευνώντας κάθε πιθανότητα.
Αν ο Δημήτρης έχει κάποιο πρόβλημα, προτιμάει να βρει τη λύση μόνος του. Έτσι, ίσως αποτραβηχτεί από όλους και από όλα. Ή ίσως προσπαθήσει να χαλαρώσει με κάποιο είδος ψυχαγωγίας για να ξεχάσει προσωρινά το δίλημμά του. Θα το συζητήσει μόνο αν θέλει κάποια συμβουλή.
Αν κάποιος άντρας πλησιάσει τον Δημήτρη επειδή έχει ένα πρόβλημα, όπως έκανε ο Τάσος, ο Δημήτρης συνειδητοποιεί ότι είναι καθήκον του να βοηθήσει, φροντίζοντας να μην κάνει το φίλο του να αισθανθεί ανεπαρκής. Συνήθως θα αναφέρει κάποια από τα δικά του προβλήματα σε συνδυασμό με τη συμβουλή ώστε να μη νιώθει ο φίλος του ότι είναι μόνος.
Του Δημήτρη του αρέσει να κάνει πράγματα μαζί με τους φίλους του. Συντροφικότητα για αυτόν σημαίνει να κάνει πράγματα μαζί με τους άλλους.
Το σπίτι, για τον Δημήτρη, είναι καταφύγιο από την αρένα, ένας τόπος όπου δεν είναι πια ανάγκη να μιλήσει για να αποδείξει την αξία του, όπου τον δέχονται, τον εμπιστεύονται, τον αγαπούν και τον εκτιμούν. Ωστόσο, κάπου-κάπου ο Δημήτρης διαπιστώνει ότι χρειάζεται να μένει μόνος. Αυτό μπορεί να μην έχει καμία σχέση με την Ειρήνη ή με κάτι που έκανε αυτή. Απλώς αυτός χρειάζεται να μείνει για λίγο μόνος. Ο Δημήτρης το βρίσκει δύσκολο να αποκαλύψει τους φόβους, τις ανασφάλειες και τα προβλήματά του στη σύζυγό του. Δεν θέλει να τη στενοχωρήσει. Είναι καθήκον του να τη φροντίζει και να την προστατεύει, και έχει την ανάγκη να τον εμπιστεύεται η Ειρήνη ότι θα τα παρέχει αυτά. Ενώ ο Δημήτρης θέλει υποστήριξη, δεν θέλει οίκτο. Ο οίκτος τον κάνει να αισθάνεται ανεπαρκής ή άχρηστος.
Η Άποψη μιας Γυναίκας
Η Ειρήνη βλέπει τον εαυτό της ως ένα άτομο σε έναν κόσμο κοινωνικών επαφών με τους άλλους. Θεωρεί σημαντικό το να εδραιώσει και να ενισχύσει τους δεσμούς αυτών των σχέσεων. Η ομιλία είναι ένας σημαντικός τρόπος για να δημιουργήσει και να επιβεβαιώσει την οικειότητα.
Η εξάρτηση είναι κάτι το φυσιολογικό για την Ειρήνη. Αισθάνεται ότι ο Δημήτρης την αγαπάει όταν εξετάζει τις απόψεις της προτού πάρει κάποια απόφαση, μολονότι εκείνη θέλει να αναλαμβάνει αυτός την ηγεσία. Όταν αυτή πρέπει να πάρει κάποια απόφαση, της αρέσει να συμβουλεύεται το σύζυγό της, όχι απαραίτητα για να της πει τι να κάνει, αλλά για να δείξει ότι του είναι προσκολλημένη και ότι βασίζεται σε αυτόν.
Είναι πολύ δύσκολο για την Ειρήνη να μιλήσει ανοιχτά και να πει ότι χρειάζεται κάτι. Δεν θέλει να γκρινιάζει στον Δημήτρη ή να τον κάνει να αισθάνεται ότι είναι δυστυχισμένη. Απεναντίας, περιμένει να την προσέξει ή κάνει κάποιες νύξεις.
Όταν η Ειρήνη συζητάει, τη γοητεύουν οι μικρές λεπτομέρειες και κάνει πολλές ερωτήσεις. Αυτό είναι φυσιολογικό λόγω της ευαισθησίας και του έντονου ενδιαφέροντός της για τους ανθρώπους και για τις σχέσεις.
Όταν η Ειρήνη ακούει, διακόπτει τα λόγια εκείνου που μιλάει με επιφωνήματα, νεύματα ή ερωτήσεις για να δείξει ότι παρακολουθεί εκείνον που μιλάει και ότι ενδιαφέρεται για το τι έχει να πει αυτός ή αυτή.
Προσπαθεί σκληρά να διαισθάνεται τι χρειάζονται οι άνθρωποι. Το να προσφέρει βοήθεια χωρίς να της το ζητούν είναι ένας θαυμάσιος τρόπος για να εκδηλώνει αγάπη. Θέλει ιδιαίτερα να βοηθήσει το σύζυγό της να αναπτυχτεί και να βελτιωθεί.
Όταν η Ειρήνη έχει κάποιο πρόβλημα, αυτό μπορεί να την καταβάλλει. Πρέπει να μιλήσει, όχι τόσο για να βρει μια λύση, αλλά για να εκφράσει τα αισθήματά της. Έχει την ανάγκη να ξέρει ότι κάποιος καταλαβαίνει και ενδιαφέρεται. Όταν τα συναισθήματά της είναι σε έξαρση, η Ειρήνη κάνει απόλυτες, δραματικές δηλώσεις. Δεν κυριολεκτεί όταν λέει: «Ποτέ δεν με ακούς!»
Η καλύτερη παιδική φίλη της Ειρήνης δεν ήταν κάποια με την οποία έκανε πράγματα μαζί, αλλά κάποια με την οποία μιλούσε για όλα. Έτσι, στο γάμο δεν την ενδιαφέρουν και τόσο οι εξωτερικές δραστηριότητες όσο την ενδιαφέρει να έχει κάποιον που να την ακούει με κατανόηση, με τον οποίο μπορεί να μοιραστεί τα αισθήματά της.
Το σπίτι είναι ένας τόπος όπου η Ειρήνη μπορεί να μιλήσει χωρίς να την επικρίνουν. Δεν διστάζει να αποκαλύπτει τους φόβους και τα προβλήματά της στον Δημήτρη. Αν χρειάζεται βοήθεια, δεν ντρέπεται να το παραδεχτεί, επειδή έχει εμπιστοσύνη στο ότι ο σύζυγός της είναι εκεί για να της συμπαραστέκεται και ενδιαφέρεται αρκετά ώστε να την ακούσει.
Η Ειρήνη συνήθως αισθάνεται ότι ο σύντροφός της την αγαπάει και νιώθει ασφαλής στο γάμο της. Αλλά μερικές φορές, χωρίς συγκεκριμένο λόγο, αρχίζει να αισθάνεται ανασφαλής, να νιώθει ότι ο σύντροφός της δεν την αγαπάει, και χρειάζεται επειγόντως διαβεβαίωση και συντροφιά.
Ναι, ο Δημήτρης και η Ειρήνη, συμπλήρωμα ο ένας του άλλου, είναι πολύ διαφορετικοί. Οι διαφορές μεταξύ τους δημιουργούν τη βάση για τεράστιες παρεξηγήσεις, παρ’ όλο που και οι δυο τους μπορεί να έχουν τις καλύτερες προθέσεις όσον αφορά την εκδήλωση αγάπης και υποστήριξης. Αν μπορούσαμε να ακούσουμε την άποψη του καθενός για το παραπάνω ζήτημα, τι θα έλεγαν αυτοί;
Τι Είδαν με τα Δικά τους Μάτια
«Αμέσως μόλις μπήκα στο σπίτι, κατάλαβα ότι η Ειρήνη ήταν αναστατωμένη», θα έλεγε ο Δημήτρης. «Υπέθεσα ότι όταν ήταν έτοιμη θα μου έλεγε το γιατί. Το πρόβλημα δεν μου φάνηκε και τόσο μεγάλο. Νόμισα ότι αν απλώς τη βοηθούσα να δει ότι δεν χρειαζόταν να είναι τόσο αναστατωμένη και ότι η λύση ήταν εύκολη, θα αισθανόταν καλύτερα. Πληγώθηκα πραγματικά όταν, αφού την είχα ακούσει, είπε: ‘Ποτέ δεν με ακούς!’ Ένιωσα σαν να κατηγορούσε εμένα για όλη την απογοήτευσή της!»
«Ολόκληρη η μέρα ήταν μια τεράστια αποτυχία», θα εξηγούσε η Ειρήνη. «Ήξερα ότι δεν έφταιγε ο Δημήτρης. Αλλά όταν μπήκε τόσο χαρούμενος, ένιωσα ότι αγνοούσε το γεγονός ότι ήμουν αναστατωμένη. Γιατί δεν με ρώτησε τι είχα; Όταν του είπα το πρόβλημα, αυτός βασικά είπε ότι ήμουν ανόητη, ότι το όλο ζήτημα ήταν ασήμαντο. Αντί να πει ότι καταλάβαινε πώς αισθανόμουν, ο Δημήτρης, ο ‘επισκευαστής’, μού είπε πώς να διορθώσω το πρόβλημα. Δεν ήθελα λύσεις, ήθελα συμπάθεια!»
Παρά τις εξωτερικές ενδείξεις αυτής της προσωρινής ρήξης, ο Δημήτρης και η Ειρήνη αγαπιούνται πάρα πολύ. Τι είδους ενόραση θα τους βοηθήσει να εκφράσουν ξεκάθαρα αυτή την αγάπη;
Βλέποντας ο ένας Μέσα από τα Μάτια του Άλλου
Ο Δημήτρης αισθάνθηκε ότι θα ήταν φορτικό να ρωτήσει την Ειρήνη τι είχε· έτσι φυσιολογικά έκανε για αυτήν ό,τι θα ήθελε να κάνουν οι άλλοι για αυτόν. Περίμενε εκείνη να εκφραστεί και να μιλήσει. Όσο για την Ειρήνη, αυτή αναστατώθηκε όχι μόνο με το πρόβλημα αλλά και με το γεγονός ότι ο Δημήτρης φάνηκε να αγνοεί την έκκλησή της για υποστήριξη. Δεν είδε τη σιωπή του ως μια έκφραση ευγενικού σεβασμού—την είδε ως έλλειψη ενδιαφέροντος. Όταν τελικά μίλησε η Ειρήνη, ο Δημήτρης την άκουσε χωρίς να τη διακόψει. Αλλά αυτή ένιωσε ότι αυτός δεν άκουγε πραγματικά τα αισθήματά της. Κατόπιν αυτός της πρόσφερε, όχι κατανόηση, αλλά λύση. Αυτό της είπε: ‘Τα αισθήματά σου είναι αδικαιολόγητα· αντιδράς υπερβολικά. Βλέπεις πόσο εύκολο είναι να λύσεις αυτό το προβληματάκι;’
Πόσο διαφορετικά θα ήταν τα πράγματα αν ο καθένας είχε μπορέσει να δει τα πράγματα από την οπτική γωνία του άλλου! Ίσως είχαν εκτυλιχτεί ως εξής:
Ο Δημήτρης έρχεται στο σπίτι και βρίσκει την Ειρήνη αναστατωμένη. «Τι συμβαίνει αγάπη μου;» ρωτάει τρυφερά. Δάκρυα αρχίζουν να τρέχουν και τα λόγια βγαίνουν ανεμπόδιστα. Η Ειρήνη δεν λέει: «Για όλα φταις εσύ!», ούτε υπονοεί ότι ο Δημήτρης δεν κάνει αρκετά. Ο Δημήτρης την αγκαλιάζει σφιχτά και ακούει υπομονετικά. Όταν εκείνη τελειώνει, αυτός λέει: «Λυπάμαι που αισθάνεσαι άσχημα. Καταλαβαίνω γιατί είσαι τόσο αναστατωμένη». Η Ειρήνη αποκρίνεται: «Σε ευχαριστώ πάρα πολύ που με άκουσες. Αισθάνομαι πολύ καλύτερα επειδή ξέρω ότι καταλαβαίνεις».
Δυστυχώς, αντί να λύσουν τις διαφορές τους, πολλά ζευγάρια απλώς επιλέγουν να τερματίσουν το γάμο τους με το διαζύγιο. Η έλλειψη επικοινωνίας είναι ο υπαίτιος της καταστροφής πολλών σπιτιών. Ξεσπούν λογομαχίες που συγκλονίζουν τα θεμέλια του γάμου. Πώς συμβαίνει αυτό; Το επόμενο άρθρο λέει πώς συμβαίνει αυτό και πώς μπορείτε να το αποφύγετε.