Το Ζώο με τα Πολύτιμα Κέρατα

ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗ ΝΟΤΙΑ ΑΦΡΙΚΗ

ΞΑΦΝΙΚΑ, ο ρινόκερος όρμησε ολοταχώς εναντίον του. Ο άντρας πετάχτηκε στο πλάι και άρχισε να τρέχει με όλη του τη δύναμη προς ένα μικρό δέντρο που βρισκόταν εκεί κοντά. Αλλά ο ρινόκερος έστριψε επί τόπου με καταπληκτική σβελτάδα, και έτσι δεν του άφησε χρόνο για να σκαρφαλώσει στο δέντρο όπου θα ήταν ασφαλής. Ο ρινόκερος τον κυνήγησε γύρω από το δέντρο αρκετές φορές προτού τον πιάσει με το κέρατό του και τον πετάξει στον αέρα. Ο καημένος ο άντρας σωριάστηκε στο έδαφος, αφού πρώτα χτύπησε στην πλάτη του ρινόκερου. Έμεινε πεσμένος εκεί, περιμένοντας ότι ο ρινόκερος θα τον ποδοπατούσε μέχρι θανάτου ή θα τον σκότωνε με το κέρατό του. Καθώς ο ρινόκερος έκανε ένα βήμα προς τα εμπρός, ο άντρας σήκωσε το πόδι του αλλά ο ρινόκερος απλώς το μύρισε και έφυγε τρέχοντας!

Αυτός είναι ο μαύρος ρινόκερος της Αφρικής—περίεργος, οξύθυμος, ευερέθιστος. Αν η εξαιρετική όσφρηση ή η ακοή του ρινόκερου τον κάνει να αντιληφτεί κάτι που δεν μπορεί να δει (επειδή η όρασή του είναι αδύνατη), θα επιτεθεί γεμάτος έξαψη στην πηγή—ανεξάρτητα από το αν είναι κάποιο τρένο ή μια πεταλούδα! Μολονότι το ύψος του στους ώμους φτάνει περίπου το 1,5 μέτρο και ζυγίζει μέχρι έναν τόνο, μπορεί ωστόσο να τρέχει με 55 χιλιόμετρα την ώρα και να παίρνει απότομα στροφή 180 μοιρών!

Μερικές φορές όταν επιτίθεται απλώς μπλοφάρει ή το κάνει για να διασκεδάσει. Η Γιουλίν Κέρνι που κάποτε είχε ένα νεαρό μαύρο ρινόκερο, τον Ρούφο, αφηγείται ότι «όσο περισσότερη σκόνη σήκωνε ο Ρούφος τόσο πιο ευτυχισμένος ένιωθε». Αυτή χαμογελάει καθώς θυμάται την περίπτωση στην οποία ο Ρούφος ήρθε «ρουθουνίζοντας, ξεφυσώντας και συντρίβοντας» τα πάντα στο πέρασμά του μέσα από τη ζούγκλα, «μπήκε με φόρα στον κήπο απλώς και μόνο για να κοκαλώσει μπροστά στη βεράντα, να ανέβει σοβαρός τα σκαλοπάτια και να σωριαστεί δίπλα στην ξαπλώστρα [της]».

Πολλοί άνθρωποι που έχουν μελετήσει το μαύρο ρινόκερο νιώθουν παρόμοια στοργή για αυτόν. Όλοι συμφωνούν, όμως, ότι οι προσωπικότητες διαφέρουν από ρινόκερο σε ρινόκερο όπως ακριβώς συμβαίνει και με τους ανθρώπους. Προσοχή, λοιπόν, στους πραγματικά κακότροπους ρινόκερους! Ένας δημοφιλής οδηγός για την ύπαιθρο και για τα ζώα του νότιου τμήματος της Αφρικής προειδοποιεί όσον αφορά το μαύρο ρινόκερο ότι «δεν πρέπει ποτέ να τον εμπιστεύεστε ανεπιφύλακτα και πως πρέπει να κρατάτε τις αποστάσεις ασφαλείας». Δυστυχώς, για την επιθετικότητά του συνήθως ευθύνονται οι άνθρωποι που τον παρενοχλούν. Ο καθηγητής Ρούντολφ Σένκελ, ο άντρας που επέζησε από την επίθεση του ρινόκερου η οποία περιγράφεται παραπάνω, εκφράζει τη θλίψη του για το γεγονός ότι ο άνθρωπος έγινε εσκεμμένα ο μοναδικός εχθρός του ρινόκερου.

Τι θα πούμε για τον άλλο ρινόκερο της Αφρικής, το λευκό ρινόκερο; Η συνήθως ήρεμη φύση του τον κάνει να ξεχωρίζει εντελώς από το μανιασμένο ξάδελφό του. Αυτός είναι περίπου διπλάσιος σε μέγεθος από το μαύρο, και είναι το τρίτο σε μέγεθος χερσαίο ζώο στον κόσμο. Το τεράστιο κεφάλι του είναι τόσο βαρύ ώστε χρειάζονται τέσσερις άντρες για να το σηκώσουν! Εντούτοις, είναι το ίδιο ευέλικτος με το μαύρο ξάδελφό του.

Όταν βρίσκεται στο φυσικό του περιβάλλον και έρθει αντιμέτωπος με κάποιον άνθρωπο, ο λευκός ρινόκερος συνήθως το βάζει στα πόδια πανικοβλημένος μόλις τον δει, τον ακούσει ή τον μυριστεί. Ωστόσο, ο Ντάριλ και η Σάρνα Μπάλφορ προειδοποιούν στο βιβλίο τους Ο Ρινόκερος (Rhino) να μην το παίρνετε αυτό ως κάτι το δεδομένο. «Περισσότεροι τραυματισμοί έχουν προκληθεί από τους λευκούς ρινόκερους παρά από τους μαύρους στα πρόσφατα χρόνια», γράφουν, προσθέτοντας ότι για αυτό πιθανώς ευθύνεται η «έλλειψη σεβασμού» που δείχνει ο άνθρωπος για το ρινόκερο.

Αγαπημένη Διασκέδαση

Οι ρινόκεροι της Αφρικής έχουν μια κοινή αγάπη. Αυτή είναι η αγάπη τους για τη λάσπη—άφθονη λάσπη! Πολλοί από αυτούς επιταχύνουν το βήμα τους καθώς πλησιάζουν στον αγαπημένο τους λασπότοπο, και βγάζουν κραυγές ευχαρίστησης για την προοπτική που ανοίγεται μπροστά τους. Οι Μπάλφορ, οι οποίοι το παρατηρούσαν συχνά αυτό, αφηγούνται ότι, καθώς ο ρινόκερος βυθιζόταν αργά αργά στη λάσπη, «ακουγόταν ένας αναστεναγμός, και το ικανοποιημένο ζώο ξάπλωνε για λίγα λεπτά στο ένα πλευρό . . . προτού συνεχίσει το πλύσιμό του, γυρίζοντας συνήθως ανάσκελα και κουνώντας τα πόδια του στον αέρα».

Και τα δύο είδη ρινόκερου μοιράζονται μερικές φορές τον ίδιο λάκκο, και χάνουν κάθε αξιοπρέπεια λόγω της αγάπης που τρέφουν για τη λασπώδη διασκέδασή τους. Ο νεαρός Ρούφος, που αναφέραμε παραπάνω, ενθουσιαζόταν τόσο με το λασπόλουτρό του ώστε «μερικές φορές πετιόταν πάνω προτού τελειώσει, μόνο και μόνο για να τρέξει γύρω από τον κήπο, πηδώντας σαν άγριο άλογο, προτού επιστρέψει στη λακκούβα του για να απολαύσει τη διασκέδασή του ξανά από την αρχή».

Η λάσπη, ωστόσο, δεν είναι μόνο πηγή ευτυχίας και απόλαυσης. Αποτελεί το χώρο για κοινωνικές συγκεντρώσεις με τους άλλους ρινόκερους και άλλα ζώα που τους αρέσει η λάσπη, ανακουφίζει κάπως τους ρινόκερους από τα ενοχλητικά τσιμπήματα των μυγών και τους δροσίζει από τη ζέστη του ήλιου. Δεν είναι λοιπόν παράξενο που μερικές φορές μπορεί να δει κανείς τους ρινόκερους να μένουν στο λασπερό κρεβάτι τους επί ώρες χωρίς διακοπή.

Πώς Μπορούμε να τους Ξεχωρίσουμε;

Πώς μπορεί κάποιος να ξεχωρίσει τον ένα ρινόκερο από τον άλλον; Είναι ο ένας πραγματικά μαύρος και ο άλλος λευκός; Όχι. Είναι και οι δύο γκρίζοι—αλλά σε διαφορετικές αποχρώσεις του γκρι—αν καταφέρετε καν να δείτε το γκρι χρώμα. Αυτό που θα δείτε είναι στην πραγματικότητα το χρώμα της λάσπης από το τελευταίο τους λασπόλουτρο, η οποία τώρα έχει σχηματίσει κρούστα πάνω στο δέρμα τους.

Αλλά το σχήμα του στόματος θα σας αποκαλύψει αμέσως την ταυτότητά τους. Ο μαύρος ρινόκερος, όντας φυλλοφάγος, έχει μυτερό πάνω χείλος που το χρησιμοποιεί για να τυλίγει ή να αγκιστρώνει φύλλα και κλαδάκια από τους θάμνους. Συνεπώς η πιο ακριβής ονομασία του είναι ο ρινόκερος με το αγκιστροειδές χείλος. Ο λευκός ρινόκερος, από την άλλη μεριά, είναι χορτοφάγος. Γι’ αυτό το ρύγχος του είναι τελείως ίσιο για να μπορεί να κόβει το χορτάρι σαν χορτοκοπτική μηχανή. Δεν είναι παράξενο που η πιο ακριβής ονομασία του είναι ο ρινόκερος με το τετράγωνο χείλος. Αλλά για κάποιο λόγο έχει καθιερωθεί ο διαχωρισμός σε μαύρο και λευκό, ο οποίος φαίνεται ότι οφείλεται στους πρώτους Ολλανδούς αποίκους του νότιου τμήματος της Αφρικής.

Αυτά τα Πολύτιμα Κέρατα

Το όνομα ρινόκερος σημαίνει αυτός που έχει κέρατα στη μύτη. Και από τι είναι φτιαγμένα τα κέρατα των ρινόκερων; Μερικοί άνθρωποι τα περιγράφουν σαν συγκολλημένες τρίχες, επειδή έχουν την τάση να ξεφτίζουν κοντά στη βάση. Ωστόσο, δεν είναι πραγματικές τρίχες, λέει ο Δρ Γκέρι ντε Χραφ, επιστημονικός σύμβουλος του Υπουργείου Εθνικών Πάρκων της Νότιας Αφρικής, αλλά είναι «παρόμοια με τις οπλές των οπληφόρων [ζώων] αν τα κοιτάξει κάποιος στο μικροσκόπιο».

Το κέρατο μεγαλώνει συνεχώς, όπως συμβαίνει με τα νύχια. Ένας διάσημος μαύρος ρινόκερος, που λεγόταν Γκέρτι, είχε ένα κέρατο μήκους πάνω από 1,4 μέτρα, και το κέρατο κάποιου λευκού ρινόκερου έφτασε τα 2 μέτρα! Επίσης, αν το κέρατο σπάσει, όπως συμβαίνει μερικές φορές, αντικαθίσταται από μόνο του με ρυθμό περίπου 8 εκατοστά το χρόνο.

Γιατί είναι τόσο πολύτιμα τα κέρατα του ρινόκερου; Πολλοί άνθρωποι τα χρησιμοποιούν σαν φάρμακο, και άλλοι απολαμβάνουν το κύρος τού να έχουν στην κατοχή τους ένα μαχαίρι με λαβή από κέρατο ρινόκερου. Τόσο μεγάλη είναι η ζήτηση και τόσο επικερδές το εμπόριο, ώστε χιλιάδες ρινόκεροι έχουν σφαγιαστεί από άπληστους ανθρώπους χάριν κέρδους.

Ο λευκός ρινόκερος, ο οποίος κάποτε βρισκόταν στο χείλος της εξαφάνισης, έχει τώρα αποκατασταθεί αρκετά, χάρη στις εντατικές προσπάθειες από τους υπέρμαχους για τη διατήρηση του περιβάλλοντος. Αλλά δεν συμβαίνει το ίδιο με το μαύρο ξάδελφό του. Στα διάφορα σχέδια που καταστρώνονται για να αναχαιτιστεί η μανία της λαθροθηρίας, περιλαμβάνεται και το κόψιμο των κεράτων του ζώου. Αλλά αυτό το γιγαντιαίο έργο αποδεικνύεται ότι έχει περιορισμένη αξία. Επειδή τα κέρατα του ρινόκερου κοστίζουν μέχρι και 2.000 δολάρια (περ. 460.000 δρχ.) το κιλό, οι λαθροθήρες πιστεύουν ότι αξίζει να ξεριζώσουν ακόμα και ό,τι έχει μείνει από τα κομμένα κέρατα των ρινόκερων. Ελπίζουμε, όμως, ότι δεν θα επικρατήσει η απληστία του ανθρώπου, ώστε και οι μελλοντικές γενιές να μπορούν να βρίσκουν ευχαρίστηση καθώς θα εξοικειώνονται με αυτό το γοητευτικό ζώο.

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 27]

Πώς μπορείτε να ξεχωρίσετε το μαύρο από το λευκό ρινόκερο εφόσον είναι και οι δύο γκρίζοι;

[Εικόνα στη σελίδα 26]

Λευκός ρινόκερος με το μωρό του

[Ευχαριστίες]

National Parks Board of South Africa