Τίγρη! Τίγρη!

ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗΝ ΙΝΔΙΑ

‘ΚΑΠΟΙΑ φορά περπατούσα σε ένα στενό μονοπάτι’, θυμάται ο Δρ Τσαρλς Μακ Ντούγκαλ, ο οποίος έχει αφιερώσει πολλά χρόνια στη μελέτη της τίγρης στο Εθνικό Πάρκο Ρόγιαλ Τσιτουάν του Νεπάλ. ‘Καθώς περπατούσα, μια τίγρη ερχόταν από την αντίθετη κατεύθυνση. Συναντηθήκαμε σχεδόν στην κορυφή, και η απόσταση ανάμεσά μας ήταν μικρή—καμιά δεκαπενταριά βήματα’. Ο Δρ Μακ Ντούγκαλ έμεινε ακίνητος. Αντί να κοιτάξει την τίγρη στα μάτια, πράγμα που η τίγρη θεωρεί πρόκληση, έριξε το βλέμμα του πάνω από τον ώμο της τίγρης. Η τίγρη έμεινε συσπειρωμένη αλλά δεν έκανε κάποια επιθετική κίνηση. Έπειτα από μερικά λεπτά που του φάνηκαν αιώνας, ο Δρ Μακ Ντούγκαλ έκανε λίγα βήματα πίσω. ‘Έπειτα’, λέει, ‘απλώς γύρισα και άρχισα να περπατώ προς τα εκεί από όπου είχα έρθει’.

Στην αρχή του αιώνα, υπήρχαν 100.000 τίγρεις στην Ασία, την πατρίδα τους, και από αυτές περίπου 40.000 ζούσαν στην Ινδία. Αλλά το 1973 ο παγκόσμιος πληθυσμός αυτών των μεγαλόπρεπων πλασμάτων είχε πέσει κάτω από τις 4.000, κυρίως ως αποτέλεσμα του κυνηγιού. Η τίγρη, το μεγαλύτερο αιλουροειδές στη γη, έφτασε στο σημείο να απειλείται με εξαφάνιση από τον άνθρωπο. Αλλά αποτελεί η τίγρη απειλή για τους ανθρώπους; Με τι μοιάζει στ’ αλήθεια αυτό το μεγάλο αιλουροειδές; Ήταν επιτυχείς οι προσπάθειες που έγιναν προκειμένου να σωθεί από την εξαφάνιση;

Η Οικογενειακή Ζωή της Τίγρης

Έπειτα από χρόνια υπομονετικής παρατήρησης οι φυσιοδίφες έχουν μια πιο σαφή εικόνα της ζωής της τίγρης. Ας φανταστούμε ότι παρακολουθούμε μια συνηθισμένη οικογένεια τίγρεων στα όμορφα δάση του Ράνταμπορ στη βόρεια Ινδία. Η αρσενική έχει μήκος σχεδόν τρία μέτρα, από το ρύγχος μέχρι την άκρη της ουράς, και ζυγίζει περίπου 200 κιλά. Το ταίρι της έχει μήκος περίπου 2,7 μέτρα και ζυγίζει 140 κιλά.a Υπάρχουν τρία μικρά, ένα αρσενικό και δυο θηλυκά.

Η θερμοκρασία σε αυτά τα δάση μπορεί να ξεπεράσει τους 45°C, αλλά η οικογένεια των τίγρεων βρίσκει σκιά κάτω από το πυκνό φύλλωμα των δέντρων. Άλλωστε, οποιαδήποτε στιγμή μπορούν να απολαύσουν μια βουτιά στα δροσερά νερά κάποιας κοντινής λίμνης. Αιλουροειδή που κολυμπάνε; Ναι, οι τίγρεις λατρεύουν το νερό! Μάλιστα, τις έχουν δει να κολυμπάνε πάνω από πέντε χιλιόμετρα χωρίς διακοπή.

Οι ηλιαχτίδες που περνάνε μέσα από τα δέντρα πέφτουν στο στιλπνό πορτοκαλί τρίχωμα των τίγρεων, κάνοντάς το να λάμπει. Οι μαύρες ραβδώσεις γυαλίζουν, και τα λευκά μπαλώματα πάνω από τα κεχριμπαρένια μάτια τους αστράφτουν εκθαμβωτικά. Παρακολουθώντας για λίγο τα τρία τιγράκια, μαθαίνουμε να ξεχωρίζουμε εύκολα το ένα από το άλλο με βάση τις διαφορές στις ραβδώσεις και στα σημάδια του προσώπου.

Μια Τίγρη Μεγαλώνει

Όταν η μαμά τίγρη περίμενε να γεννήσει τα μικρά της, βρήκε μια κατάλληλη φωλιά, κρυμμένη καλά μέσα στην πυκνή βλάστηση. Από εκεί, η οικογένεια τώρα απολαμβάνει αφ’ υψηλού τη θέα σε μια πεδιάδα με ένα νερόλακκο που προσελκύει άλλα ζώα. Η τίγρη διάλεξε αυτό το σημείο ώστε να μπορεί να κυνηγάει χωρίς να είναι μακριά από τα μικρά της.

Από τη στιγμή που γεννιούνται, τα τιγράκια απολαμβάνουν πολλή φροντίδα. Σε όλη τη βρεφική τους ηλικία η μητέρα τους τα παίζει ανάμεσα στα πόδια της, τα τρίβει με τη μύτη της και τα γλείφει, «μουρμουρίζοντας» απαλά. Μεγαλώνοντας, τα τιγράκια αρχίζουν να παίζουν κρυφτό και να παλεύουν. Μολονότι τα τιγράκια δεν γουργουρίζουν, από το πρώτο έτος της ζωής τους και έπειτα αρχίζουν να ξεφυσάνε βαθιά και δυνατά κάθε φορά που επιστρέφει η μητέρα τους.

Τα τιγράκια τρελαίνονται να κολυμπάνε και να παίζουν στο νερό, μαζί με τη μητέρα τους. Δείτε την τίγρη να κάθεται στην άκρη της λίμνης με την ουρά της μέσα στο νερό. Πότε πότε, τινάζει την ουρά της για να δροσίσει το ζεστό σώμα της με ένα ντους. Και μια που μιλάμε για ουρές, τα μικρά δεν κουράζονται ποτέ να προσπαθούν να πιάσουν την ουρά της μαμάς τους καθώς την πηγαίνει πέρα δώθε. Με αυτό, η τίγρη δεν παίζει απλώς με τα μικρά της· τους διδάσκει παράλληλα την τέχνη της εφόρμησης, την οποία θα χρησιμοποιήσουν αργότερα, όταν θα αρχίσουν να κυνηγάνε. Στα μικρά αρέσει επίσης να σκαρφαλώνουν στα δέντρα. Αλλά όταν γίνονται περίπου 15 μηνών, έχουν γίνει τόσο ογκώδη και βαριά ώστε δεν μπορούν να σκαρφαλώσουν εύκολα.

Ο Ρόλος του Πατέρα

Μέχρι πρόσφατα, πολλοί πίστευαν ότι η μητέρα ανέτρεφε μόνη τα τιγράκια της και ότι η αρσενική τίγρη θα σκότωνε τα μικρά αν είχε την ευκαιρία. Ωστόσο, για τις περισσότερες τίγρεις δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Ο πατέρας όντως χάνεται στη ζούγκλα για μεγάλες περιόδους, κυκλοφορώντας στην επικράτειά του που περιλαμβάνει πάνω από 50 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Αλλά συγχρόνως επισκέπτεται την οικογένειά του. Τότε, μπορεί να κυνηγήσει με τη θηλυκιά και τα μικρά, και μάλιστα να μοιραστεί τη λεία μαζί τους. Το πιο επιθετικό αρσενικό τιγράκι μπορεί να φάει πρώτο. Αν, όμως, περνάει η ώρα και εκείνο με απληστία δεν αφήνει τις αδελφές του να πλησιάσουν, η μητέρα του το σπρώχνει ή και το χτυπάει με το πόδι της για να αφήσει τα θηλυκά τιγράκια να συμμετάσχουν εξίσου στο φαγοπότι.

Τα τιγράκια τρελαίνονται να παίζουν με τον τεράστιο πατέρα τους. Ιδιαίτερα τους αρέσει να παίζουν στον κοντινό νερόλακκο. Ο πατέρας πέφτει με την «όπισθεν» στο νερό μέχρι να βυθιστεί ως το κεφάλι. (Οι τίγρεις δεν θέλουν να πέφτει νερό στα μάτια τους!) Κατόπιν αφήνει τα μικρά του να τον τρίβουν με τη μύτη τους καθώς γλείφει το πρόσωπό τους. Είναι φανερό ότι υπάρχει ισχυρός οικογενειακός δεσμός.

Ανθρωποφάγες;

Τα βιβλία και οι ταινίες συχνά παρουσιάζουν τις τίγρεις ως άγρια, απειλητικά πλάσματα, που παρακολουθούν αθέατα τους ανθρώπους και τους επιτίθενται, κατόπιν τους τραυματίζουν και τους καταβροχθίζουν. Αυτό απέχει πολύ από την αλήθεια. Δεν είναι όλες οι τίγρεις ανθρωποφάγες. Συνήθως, αν μια τίγρη δει κάποιον άνθρωπο στο δάσος, προτιμάει απλώς να αποσυρθεί ήσυχα. Είναι ενδιαφέρον ότι η μυρωδιά του ανθρώπου δεν φαίνεται να επηρεάζει την τίγρη.

Ωστόσο, υπό ορισμένες συνθήκες, μια πεινασμένη τίγρη μπορεί να γίνει πολύ επικίνδυνη. Αν χάνει δόντια λόγω γηρατειών ή αν την τραυματίσει κάποιος άνθρωπος, ίσως να μην μπορεί να κυνηγήσει κανονικά. Παρόμοια, αν οι ανθρώπινες κατοικίες καταπατούν το περιβάλλον της τίγρης, τότε ίσως σπανίζουν τα φυσικά θηράματα της τίγρης. Για τέτοιους λόγους, περίπου 50 άτομα το χρόνο χάνουν τη ζωή τους από τίγρεις στην Ινδία, μολονότι αυτοί είναι εκατό φορές λιγότεροι από εκείνους που πεθαίνουν από φίδια. Επιθέσεις από τίγρεις λαβαίνουν χώρα κυρίως στους βάλτους στο δέλτα του Γάγγη.

Σύμφωνα με τον Δρ Μακ Ντούγκαλ, οι τίγρεις δεν είναι τόσο επικίνδυνες όσο νομίζουν οι περισσότεροι. Μολονότι μπορεί να σας επιτεθεί αν βρεθείτε ξαφνικά κοντά της, «η τίγρη είναι πολύ ήρεμο, ψύχραιμο και συγκρατημένο ζώο», λέει. «Φυσιολογικά, αν συναντήσετε μια τίγρη—ακόμη και σε αρκετά κοντινή απόσταση—δεν θα επιτεθεί».

Μεταξύ τους, οι τίγρεις σπάνια είναι επιθετικές. Για παράδειγμα, μια νεαρή τίγρη μπορεί να περιπλανιέται στην περιοχή μιας άλλης αρσενικής τίγρης και να τη συναντήσει ξαφνικά. Το αποτέλεσμα είναι υπόκωφα μουγκρητά, βρυχηθμοί που παγώνουν το αίμα και άγρια επίδειξη των δοντιών πρόσωπο με πρόσωπο. Αλλά όταν το μεγαλύτερο αρσενικό δείξει την ανωτερότητά του, το νεότερο συνήθως κυλιέται με την πλάτη σηκώνοντας τα πόδια στον αέρα σε ένδειξη υποταγής, και η σύγκρουση τελειώνει.

Το Μέλλον του Μεγάλου Αιλουροειδούς

Αντί να κινδυνεύει ο άνθρωπος από την τίγρη, αποδεικνύεται ότι αυτός είναι ο μόνος πραγματικός κίνδυνος για την τίγρη. Τώρα, γίνονται προσπάθειες για να σωθεί η τίγρη από την εξαφάνιση. Αρκετές ασιατικές χώρες έχουν ιδρύσει καταφύγια τίγρεων. Το 1973 ξεκίνησε μια ειδική προσπάθεια με την ονομασία Πρόγραμμα Τίγρη στο Εθνικό Πάρκο Κόρμπετ στη βόρεια Ινδία. Πόροι και εξοπλισμός για το Πρόγραμμα Τίγρη κατέφθασαν από όλο τον κόσμο. Τελικά, δημιουργήθηκαν 18 καταφύγια τίγρεων στην Ινδία, με συνολική έκταση μεγαλύτερη από 28.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Το 1978 οι τίγρεις μπήκαν και στον κατάλογο των ειδών υπό εξαφάνιση. Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά! Προτού απαγορευτεί το κυνήγι της τίγρης, οι τίγρεις είχαν γίνει αθέατες και κατά κύριο λόγο νυχτόβιες επειδή φοβούνταν τον άνθρωπο. Αλλά έπειτα από μερικά χρόνια προστασίας, οι τίγρεις άρχισαν να κυκλοφορούν στα καταφύγια και να κυνηγούν μέρα μεσημέρι!

Εντούτοις, υπάρχει μια συνεχιζόμενη απειλή για την τίγρη: η διεθνής ζήτηση για τα παραδοσιακά ασιατικά φάρμακα που φτιάχνονται από μέλη του σώματος της τίγρης. Ένας σάκος με κόκαλα τίγρης, για παράδειγμα, μπορεί να αποφέρει πάνω από 500 δολάρια (περ. 115.000 δρχ.) στην Ινδία, και όταν τα κόκαλα υποστούν επεξεργασία και φτάσουν στις αγορές της Άπω Ανατολής, η αξία έχει ξεπεράσει τα 25.000 δολάρια (περ. 5,8 εκατ. δρχ.). Επειδή πρόκειται για τέτοια ποσά, οι φτωχοί χωρικοί μπαίνουν στον πειρασμό να συνεργαστούν με τους λαθροθήρες τίγρεων ξεγελώντας τους δασοφύλακες. Στην αρχή, οι προσπάθειες για τη διάσωση της τίγρης θεωρήθηκαν επιτυχημένες. Αλλά, από το 1988, η κατάσταση έχει πάρει άσχημη τροπή. Σήμερα, μόνο 27 τίγρεις ζουν στο Ράνταμπορ, σε σύγκριση με τις 40 που υπήρχαν εκεί πριν από 20 χρόνια. Μάλιστα ο παγκόσμιος αριθμός των τίγρεων ίσως έχει πέσει στις 5.000!

Ως το τέλος του περασμένου αιώνα, τίγρεις και άνθρωποι συνυπήρχαν στην Ινδία σχετικά αρμονικά. Θα τα καταφέρουν ξανά; Προς το παρόν, μια κραυγή γεμάτη έξαψη, «Τίγρη! Τίγρη!», ακούγεται ακόμη όταν κάποιος δει το μεγαλύτερο αιλουροειδές του κόσμου. Απομένει να δούμε αν τα προγράμματα διατήρησης του περιβάλλοντος θα κατοχυρώσουν την ασφάλεια της τίγρης στο μέλλον. Αλλά η Αγία Γραφή μάς διαβεβαιώνει ότι κάποια μέρα ολόκληρη η γη θα είναι παράδεισος όπως ο Κήπος της Εδέμ. Τότε ο άνθρωπος και τα άγρια πλάσματα όπως η τίγρη θα μοιράζονται τη γη ειρηνικά.—Ησαΐας 11:6-9.

[Υποσημείωση]

[Πλαίσιο/Εικόνα στη σελίδα 17]

Η Λευκή Τίγρη

Η σπάνια λευκή τίγρη, εθνικός θησαυρός στην Ινδία, είναι αποτέλεσμα ενός υποτελούς μεταλλαγμένου γονιδίου. Το 1951 έπιασαν ένα λευκό τιγράκι στο δάσος Ρέουα της Ινδίας. Όταν ζευγάρωσε με μια τίγρη κανονικού χρώματος, έκαναν φυσιολογικά τιγράκια. Ωστόσο, όταν ένα θηλυκό από αυτά τα τιγράκια ζευγάρωσε με το λευκό πατέρα, γέννησε τέσσερα λευκά τιγράκια. Η προσεκτική αναπαραγωγή δίνει τη δυνατότητα σε ανθρώπους από πολλά μέρη να βλέπουν αυτή τη σπάνια ομορφιά στους ζωολογικούς κήπους.

[Εικόνα στη σελίδα 16]

Αιλουροειδή που κολυμπάνε; Ναι!

[Εικόνα στη σελίδα 17]

Οι τίγρεις δεν είναι τόσο επικίνδυνες όσο νομίζουν οι περισσότεροι