Η Άποψη της Αγίας Γραφής

Ισορροπημένη Άποψη για τα Δημοφιλή Έθιμα

«ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΜΙΑ ΣΥΝΗΘΕΙΑ ΠΟΥ ΝΑ ΜΗΝ ΚΑΤΑΔΙΚΑΣΤΗΚΕ ΣΕ ΚΑΠΟΙΟ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ ΧΡΟΝΟ ΚΑΙ ΤΟΠΟ, ΚΑΙ Η ΟΠΟΙΑ ΣΕ ΚΑΠΟΙΟΝ ΑΛΛΟ ΧΡΟΝΟ ΚΑΙ ΤΟΠΟ ΝΑ ΜΗΝ ΕΠΙΒΛΗΘΗΚΕ ΩΣ ΚΑΘΗΚΟΝ».

ΜΕ ΑΥΤΗ την παρατήρηση, ο Ιρλανδός ιστορικός Γουίλιαμ Λέκι περιγράφει την ασταθή φύση των ανθρώπων. Τα σχόλιά του θα μπορούσαν, επίσης, να εφαρμοστούν στα έθιμα και στις παραδόσεις που αναπτύχθηκαν ανά τους αιώνες. Πράγματι, πολλές συνήθειες οι οποίες θεωρήθηκαν κάποτε αναπόσπαστο μέρος της καθημερινής ζωής καταδικάστηκαν σε μεταγενέστερες εποχές. Αυτό δεν είναι παράξενο, εφόσον, όπως σχολίασε ο Χριστιανός απόστολος Παύλος, «το σκηνικό αυτού του κόσμου αλλάζει».​—1 Κορινθίους 7:31.

Ναι, η ανθρώπινη κοινωνία μεταβάλλεται διαρκώς. Αυτό φαίνεται συχνά από τις μεγάλες αλλαγές που λαβαίνουν χώρα στη νοοτροπία και στα κοινωνικά έθιμα. Οι Χριστιανοί “δεν πρέπει να είναι μέρος του κόσμου”​—δηλαδή παραμένουν χωρισμένοι από την ανθρώπινη κοινωνία που είναι αποξενωμένη από τον Θεό. Ωστόσο, η Αγία Γραφή αναγνωρίζει ότι οι Χριστιανοί βρίσκονται μέσα «στον κόσμο», και δεν τους προστάζει να γίνουν ερημίτες. Άρα είναι ζωτικό να έχουμε ισορροπημένη άποψη για τα έθιμα.​—Ιωάννης 17:11, 14-16· 2 Κορινθίους 6:14-17· Εφεσίους 4:17-19· 2 Πέτρου 2:20.

Τι Είναι τα Έθιμα;

Έθιμα είναι ορισμένες συνήθειες που αφορούν την κοινωνική ζωή και είναι διαδεδομένες σε ένα συγκεκριμένο τόπο ή σε μια συγκεκριμένη τάξη ανθρώπων. Μερικά έθιμα, όπως οι καλοί τρόποι στο φαγητό ή γενικότερα οι κανόνες καλής συμπεριφοράς, ίσως προέκυψαν από την ανάγκη καθορισμού της συμπεριφοράς των ανθρώπων στη διάρκεια ομαδικών δραστηριοτήτων, πράγμα που τους δίνει τη δυνατότητα να συνυπάρχουν διατηρώντας μια ατμόσφαιρα λεπτότητας και αμοιβαίου σεβασμού. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι κανόνες ευγένειας μπορεί να παρομοιαστούν με λάδι, εφόσον «λιπαίνουν τους τροχούς» των ανθρώπινων σχέσεων.

Τα έθιμα έχουν δεχτεί ισχυρές επιρροές από τη θρησκεία. Πολλά, μάλιστα, ξεπήδησαν από παλιές δεισιδαιμονίες και αντιγραφικές θρησκευτικές ιδέες. Λόγου χάρη, η προσφορά λουλουδιών στους πενθούντες ίσως έχει τις ρίζες της σε κάποια θρησκευτική δεισιδαιμονία.a Επίσης, το γαλάζιο χρώμα​—που συνδέεται συχνά με τα αγοράκια όταν είναι μωρά—​πιστευόταν ότι φόβιζε και έδιωχνε τους δαίμονες. Η μάσκαρα πιστευόταν ότι προστάτευε από το κακό μάτι, ενώ το κραγιόν χρησιμοποιούνταν για να εμποδίζει τους δαίμονες να μπουν στο στόμα της γυναίκας και να την κυριέψουν. Ακόμη και μια συνήθεια τόσο αθώα όσο το να καλύπτουμε το στόμα μας όταν χασμουριόμαστε ίσως ξεπήδησε από την ιδέα ότι η ψυχή κάποιου θα μπορούσε να βγει από το ορθάνοιχτο στόμα του. Με το πέρασμα των ετών, όμως, οι θρησκευτικές προεκτάσεις έσβησαν, και σήμερα αυτά τα ήθη και τα έθιμα δεν έχουν καμιά θρησκευτική σημασία.

Τι Πρέπει να Ενδιαφέρει τους Χριστιανούς

Όταν ένας Χριστιανός χρειάζεται να αποφασίσει αν θα τηρήσει κάποιο έθιμο ή όχι, το κύριο μέλημά του πρέπει να είναι το εξής: «Ποια είναι η άποψη του Θεού, όπως την εκφράζει η Αγία Γραφή;» Στο παρελθόν, ο Θεός καταδίκαζε ορισμένες συνήθειες που ίσως να ήταν ανεκτές σε μερικές κοινωνίες. Σε αυτές περιλαμβάνονταν οι θυσίες παιδιών, η κακή χρήση του αίματος και διάφορες σεξουαλικές συνήθειες. (Λευιτικό 17:13, 14· 18:1-30· Δευτερονόμιο 18:10) Παρόμοια, ορισμένα έθιμα που είναι διαδεδομένα σήμερα σαφώς δεν εναρμονίζονται με τις Γραφικές αρχές. Σε αυτά συγκαταλέγονται οι αντιγραφικές παραδόσεις που σχετίζονται με θρησκευτικές γιορτές όπως είναι τα Χριστούγεννα και το Πάσχα ή με δεισιδαιμονικές συνήθειες πνευματιστικού περιεχομένου.

Αλλά τι θα πούμε για έθιμα που μπορεί να συνδέονταν στο παρελθόν με αμφισβητήσιμες συνήθειες, αλλά σήμερα συγκαταλέγονται βασικά στην κοινωνική εθιμοτυπία; Λόγου χάρη, πολλά δημοφιλή γαμήλια έθιμα​—όπως αυτά που αφορούν τις βέρες και την τούρτα—​ίσως έχουν ειδωλολατρικές ρίζες. Μήπως αυτό σημαίνει ότι οι Χριστιανοί απαγορεύεται να τηρούν τέτοια έθιμα; Απαιτείται άραγε από τους Χριστιανούς να εξετάζουν εξονυχιστικά κάθε έθιμο της κοινωνίας τους για να διαπιστώσουν αν κάπου ή κάποτε αυτό είχε αρνητικές προεκτάσεις;

Ο Παύλος τονίζει ότι «όπου υπάρχει το πνεύμα του Ιεχωβά, υπάρχει ελευθερία». (2 Κορινθίους 3:17· Ιακώβου 1:25) Ο Θεός θέλει να χρησιμοποιούμε αυτή την ελευθερία, όχι ως αφορμή για την ικανοποίηση ιδιοτελών επιθυμιών, αλλά για να γυμνάζουμε τις δυνάμεις της αντίληψής μας προκειμένου να διακρίνουμε το ορθό από το εσφαλμένο. (Γαλάτες 5:13· Εβραίους 5:14· 1 Πέτρου 2:16) Συνεπώς, όταν πρόκειται για ζήτημα που δεν περιλαμβάνει σαφή παραβίαση των Γραφικών αρχών, οι Μάρτυρες του Ιεχωβά δεν δημιουργούν έναν άκαμπτο κανόνα. Απεναντίας, ο κάθε Χριστιανός πρέπει να σταθμίζει τις εκάστοτε περιστάσεις και να παίρνει μια προσωπική απόφαση.

Να Επιζητούμε το Συμφέρον των Άλλων

Μήπως αυτό σημαίνει ότι είναι πάντοτε κατάλληλο να συμμετέχουμε σε κάποιο συγκεκριμένο έθιμο εφόσον αυτό δεν παραβιάζει άμεσα τις Γραφικές διδασκαλίες; Όχι. (Γαλάτες 5:13) Ο Παύλος έδειξε ότι ο Χριστιανός πρέπει να επιζητεί, όχι μόνο το δικό του συμφέρον, «αλλά των πολλών». Πρέπει να “κάνει τα πάντα για τη δόξα του Θεού” και να μη γίνεται αιτία για πρόσκομμα. (1 Κορινθίους 10:31-33) Άρα, το άτομο που επιζητεί την επιδοκιμασία του Θεού πρέπει να ρωτήσει τον εαυτό του: “Πώς θεωρούν οι άλλοι αυτό το έθιμο; Μήπως η τοπική κοινωνία τού προσδίδει αρνητική σημασία; Μήπως η συμμετοχή μου σε αυτό θα υπονοούσε ότι συμφωνώ με συνήθειες ή ιδέες που δυσαρεστούν τον Θεό;”​—1 Κορινθίους 9:19, 23· 10:23, 24.

Μερικά έθιμα, μολονότι είναι γενικά αβλαβή, μπορεί να τηρούνται τοπικά με τρόπους που συγκρούονται με τις Γραφικές αρχές. Παραδείγματος χάρη, σε συγκεκριμένες περιπτώσεις η προσφορά λουλουδιών μπορεί να προσλαμβάνει κάποια ειδική σημασία που αντίκειται στις Γραφικές διδασκαλίες. Τι πρέπει, λοιπόν, να ενδιαφέρει πρωταρχικά ένα Χριστιανό; Μολονότι ίσως υπάρχουν λόγοι για τους οποίους πρέπει να ερευνήσει τις ρίζες κάποιου εθίμου, σε μερικές περιπτώσεις είναι σημαντικότερο να εξετάσει τι σημαίνει αυτό το έθιμο για τους ανθρώπους στο χρόνο και στον τόπο όπου ζει τώρα. Αν κάποιο έθιμο έχει αντιγραφικές ή κατά κάποιον άλλον τρόπο αρνητικές προεκτάσεις σε μια συγκεκριμένη περίοδο του έτους ή υπό ορισμένες περιστάσεις, οι Χριστιανοί μπορεί να αποφασίσουν σοφά να το αποφύγουν εκείνη την περίοδο.

Ο Παύλος προσευχήθηκε ζητώντας να συνεχίσουν οι Χριστιανοί να αφθονούν σε αγάπη μαζί με ακριβή γνώση και πλήρη διάκριση. Διατηρώντας ισορροπημένη άποψη για τα δημοφιλή έθιμα, οι Χριστιανοί “βεβαιώνονται για τα πιο σπουδαία πράγματα, ώστε να είναι αψεγάδιαστοι και να μην κάνουν άλλους να προσκόπτουν”. (Φιλιππησίους 1:9, 10) Ταυτόχρονα, θα κάνουν “τη λογικότητά τους γνωστή σε όλους τους ανθρώπους”.​—Φιλιππησίους 4:5.

[Υποσημείωση]

[Εικόνες στη σελίδα 26]

Μερικά αρχαία έθιμα, όπως το να καλύπτουμε το στόμα μας όταν χασμουριόμαστε ή το να προσφέρουμε λουλούδια στους πενθούντες, έχουν χάσει την αρχική τους σημασία