Το Κοραλλιογενές Φράγμα της Μπελίζ—Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς

Το Κοραλλιογενές Φράγμα της Μπελίζ—Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς

ΑΠΟ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΟ ΜΕΞΙΚΟ

«Η φθορά ή η εξαφάνιση οποιουδήποτε μνημείου πολιτιστικής ή φυσικής κληρονομιάς συνιστά επιβλαβή πτώχευση της κληρονομιάς όλων των εθνών του κόσμου. . . . Η διεθνής κοινότητα ως σύνολο είναι επιβεβλημένο να συμμετέχει στην προστασία της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς που έχει εξαιρετική παγκόσμια αξία».—Από τη Σύμβαση της ΟΥΝΕΣΚΟ για την Παγκόσμια Κληρονομιά (UNESCO’s World Heritage Convention).

ΣΕ ΑΡΜΟΝΙΑ με τα παραπάνω λόγια, το Σύστημα Βιότοπων του Κοραλλιογενούς Φράγματος της Μπελίζ καταχωρίστηκε ως μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς το 1996. Έτσι λοιπόν, υπάχθηκε στην ίδια κατηγορία με το Μάτσου Πίτσου στο Περού, το Γκραντ Κάνιον στις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλα παρόμοια θαυμαστά μέρη σε όλο τον κόσμο. Τι κάνει αυτό το μέρος να έχει «εξαιρετική παγκόσμια αξία»;

Κληρονομιά που Αξίζει να Διατηρηθεί

Το Κοραλλιογενές Φράγμα της Μπελίζ είναι ο δεύτερος σε μέγεθος όγκος ζωντανών κοραλλιών στον κόσμο, μετά το Μεγάλο Κοραλλιογενές Φράγμα της Αυστραλίας, καθώς και ο μακρύτερος στο Δυτικό Ημισφαίριο. Εκτείνεται 300 χιλιόμετρα κατά μήκος της χερσονήσου Γιουκατάν, και περιλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της ακτής της Μπελίζ, μιας χώρας στην Κεντρική Αμερική. Εκτός από τον ίδιο τον ύφαλο—στην ουσία μια σειρά από υφάλους—ο βιότοπος περιλαμβάνει 450 περίπου νησίδες και τρεις κοραλλιογενείς ατόλλες, δακτυλιοειδείς υφάλους που περικλείουν γραφικές λιμνοθάλασσες. Εφτά θαλάσσιες περιοχές αυτού του βιότοπου, με συνολική έκταση 960 τετραγωνικά χιλιόμετρα, προστατεύονται συγκεκριμένα από τη Σύμβαση για την Παγκόσμια Κληρονομιά.

Η σπουδαιότητα της διατήρησης των κοραλλιογενών υφάλων γίνεται φανερή από το γεγονός ότι εκεί κατοικεί το ένα τέταρτο των θαλάσσιων φυτών και ζώων της γης. Πράγματι, τα οικοσυστήματα των κοραλλιογενών υφάλων έρχονται δεύτερα σε βιοποικιλότητα, αμέσως μετά τα τροπικά βροχερά δάση. Ωστόσο, οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι το 70 τοις εκατό όλων των κοραλλιών του πλανήτη θα έχουν καταστραφεί μέσα στα επόμενα 20 με 40 χρόνια αν οι άνθρωποι δεν σταματήσουν τα πολλά είδη ρύπανσης των θαλασσών, τον ανεξέλεγκτο τουρισμό και τις καταστροφικές συνήθειες όπως είναι η αλιεία με κυανίδιο.

Εβδομήντα είδη λιθοκοραλλιών, 36 είδη μαλακών κοραλλιών και 500 είδη ψαριών έχουν αναγνωριστεί στο Σύστημα Βιότοπων του Κοραλλιογενούς Φράγματος της Μπελίζ. Η περιοχή αυτή αποτελεί το φυσικό περιβάλλον θαλάσσιων ζώων που βρίσκονται σε κίνδυνο ή απειλούνται με εξαφάνιση, όπως η χελώνα καρέτα-καρέτα, η πράσινη και η κεραμιδοειδής θαλάσσια χελώνα, καθώς και ο μανάτος και ο αμερικανικός κροκόδειλος. Σχολιάζοντας την εκπληκτική ποικιλία της θαλάσσιας ζωής σε αυτό το μέρος, η ερευνήτρια κοραλλιογενών υφάλων Τζουλιάν Ρόμπινσον λέει: «Το Σύστημα του Κοραλλιογενούς Φράγματος της Μπελίζ προσφέρει πολλές μοναδικές ευκαιρίες τόσο στους ερευνητές όσο και στους επισκέπτες. . . . Είναι ένα από τα λίγα μέρη που έχουν απομείνει στα οποία μπορείς να παρατηρήσεις τη φύση στην καλύτερή της κατάσταση, αλλά αναμφισβήτητα απειλείται».

Ίσως η μεγαλύτερη απειλή για το σύστημα υφάλων της Μπελίζ είναι ο αποχρωματισμός των κοραλλιών, κατά τον οποίο τα πολύχρωμα κοράλλια παίρνουν ημιδιαφανές λευκό χρώμα. (Βλέπε πλαίσιο στη σελίδα 26.) Η ιστοσελίδα του National Geographic αναφέρει ότι παράλληλα με την εμφάνιση του τυφώνα Μιτς, έλαβε χώρα ένα φαινόμενο μαζικού αποχρωματισμού το 1997 και το 1998 με αποτέλεσμα να μειωθεί η έκταση των ζωντανών κοραλλιών κατά 48 τοις εκατό. Τι προκάλεσε αυτή την καταστροφή; Αν και η έρευνα βρίσκεται σε εξέλιξη, η Μέλανι Μακ Φιλντ, επιστήμονας η οποία ειδικεύεται στους υφάλους, λέει: «Αυτός ο αποχρωματισμός των κοραλλιών πιθανότατα συνδέεται άμεσα με την αυξανόμενη θερμοκρασία των ωκεανών. . . . Το υπεριώδες φως προκαλεί επίσης αποχρωματισμό ενώ ο συνδυασμός των δύο επιφέρει τη χειρότερη αντίδραση αποχρωματισμού». Ευτυχώς, όμως, οι ύφαλοι της Μπελίζ φαίνεται ότι ανακάμπτουν σιγά σιγά.a

Υποθαλάσσιος Παράδεισος

Τα παρθένα νερά του συστήματος υφάλων της Μπελίζ, με μέση θερμοκρασία 26 βαθμούς Κελσίου, είναι παράδεισος για όσους ασχολούνται με τις καταδύσεις, είτε με φιάλη οξυγόνου είτε με αναπνευστήρα. Το 90 τοις εκατό του υφάλου δεν έχει εξερευνηθεί ακόμη. Ο ύφαλος βρίσκεται μόλις μερικές εκατοντάδες μέτρα μακριά από το Σαν Πέντρο, στο Άμπεργκρις Κι, και είναι εύκολα προσβάσιμος. Έξι χιλιόμετρα νοτιοανατολικά του Σαν Πέντρο είναι ο Θαλάσσιος Βιότοπος Χολ Τσαν, οχτώ τετραγωνικά χιλιόμετρα ρηχού υποθαλάσσιου πάρκου που τέμνει τον ύφαλο σχηματίζοντας πέρασμα, ή αλλιώς κανάλι.

Ένα από τα πιο εκπληκτικά μέρη στη γη για καταδύσεις είναι η Γαλάζια Τρύπα, μια προστατευόμενη περιοχή Παγκόσμιας Κληρονομιάς στο σύστημα βιότοπων, η οποία βρίσκεται περίπου 100 χιλιόμετρα μακριά από την ηπειρωτική Μπελίζ, στον Ύφαλο του Φάρου. Έγινε ξακουστή από τον Γάλλο ωκεανογράφο Ζακ Ιβ Κουστό κατά την αποστολή του με το εξερευνητικό πλοίο Καλυψώ, το 1970. Η Γαλάζια Τρύπα, η οποία βρίσκεται σε γαλαζοπράσινα νερά, είναι ένα βαθυγάλανο ασβεστολιθικό σενότε, δηλαδή φρέαρ, στα τοιχώματα του οποίου υπάρχουν ζωντανά κοράλλια. Η διάμετρός του φτάνει περίπου τα 300 μέτρα και το βάθος του ξεπερνάει τα 120 μέτρα. Προτού ανέβει το επίπεδο της θάλασσας, αυτό το γεωλογικό φαινόμενο ήταν μια στεγνή υπόγεια σπηλιά, το πάνω μέρος της οποίας κατέρρευσε αργότερα. Τα τοιχώματα είναι απόκρημνα φτάνοντας σε βάθος τα 35 περίπου μέτρα, σημείο στο οποίο τεράστιοι σχηματισμοί σταλακτιτών αρχίζουν να εξέχουν προς τα κάτω από τις υφαλοράχες. Το υποθαλάσσιο πανόραμα κόβει την ανάσα, καθώς η ορατότητα φτάνει τα 60 μέτρα. Μέσα στην τρύπα δεν υπάρχουν πολλά θαλάσσια ζώα εκτός από καρχαρίες. Οι αυτοδύτες πρέπει να ξέρουν ότι πρόκειται για κατάδυση που απαιτεί αποσυμπίεση και η οποία δεν πρέπει να επιχειρείται από άπειρα άτομα. Ωστόσο, το μέρος είναι εξαιρετικό για καταδύσεις με αναπνευστήρα στην κοραλλιογενή περίμετρο με τα πεντακάθαρα νερά.

Εκεί κοντά βρίσκεται άλλη μία από τις εφτά περιοχές Παγκόσμιας Κληρονομιάς, η Νησίδα της Ημισελήνου, ένα ειδυλλιακό νησιωτικό καταφύγιο για τη σπάνια ερυθρόποδη σούλα. Περίπου 98 άλλα είδη πουλιών έχουν καταγραφεί επίσης εδώ. Η κατάδυση κοντά στο Τοίχωμα της Νησίδας της Ημισελήνου, το οποίο καλύπτεται με πανέμορφα μαλακά κοράλλια και έχει βάθος 1.000 μέτρα, προσφέρει εκπληκτικό θέαμα.

Όπως φαίνεται από αυτή τη σύντομη επίσκεψη στο Κοραλλιογενές Φράγμα της Μπελίζ, υπάρχει σοβαρός λόγος για να διατηρηθεί αυτός ο θησαυρός ώστε να μπορούν να τον θαυμάζουν οι μελλοντικές γενιές. Η απώλειά του θα αποτελούσε αναμφίβολα «επιβλαβή πτώχευση της κληρονομιάς όλων των εθνών».

[Υποσημείωση]

a Πιθανόν λίγα πράγματα μπορούν να γίνουν τοπικά για την παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας η οποία ανεβάζει τη θερμοκρασία του θαλασσινού νερού, αλλά το γεγονός ότι το σύστημα υφάλων έχει γίνει μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς έχει κινητοποιήσει περισσότερο τους κατοίκους της Μπελίζ για την προστασία αυτής της τοποθεσίας.

[Πλαίσιο/Εικόνες στη σελίδα 26]

Αποχρωματισμός των Κοραλλιών

Κοραλλιογενής ύφαλος είναι ένα ζωντανό τείχος που σχηματίζεται από αποικίες σαρκοφάγων ζώων τα οποία ονομάζονται πολύποδες των κοραλλιών και διαθέτουν σκληρό εξωτερικό στρώμα ανθρακικού ασβεστίου, δηλαδή ασβεστόλιθου. Τα ζωντανά κοράλλια συσσωρεύονται πάνω σε νεκρούς σκελετούς παλαιότερων γενεών. Μικροσκοπικά άλγη (ζωοξανθέλλες) ζουν στους ιστούς των κοραλλιών των υφάλων σε συμβιωτική σχέση, απελευθερώνοντας οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά, τα οποία χρησιμοποιούν οι πολύποδες, και απορροφώντας το διοξείδιο του άνθρακα που απελευθερώνουν εκείνοι. Οι πολύποδες, οι οποίοι είναι ευαίσθητοι στις αλλαγές της θερμοκρασίας του νερού, αρχίζουν να αποβάλλουν τα άλγη όταν ανεβαίνει η θερμοκρασία, προκαλώντας απώλεια της χρωστικής ουσίας χλωροφύλλη με αποτέλεσμα να δημιουργείται η εικόνα αποχρωματισμού. Σε αυτή την εξασθενημένη κατάσταση, τα κοράλλια μπορούν να προσβληθούν από ασθένειες και να πεθάνουν. Ωστόσο, οι κοραλλιογενείς ύφαλοι είναι ευπροσάρμοστοι και μπορούν να ανακάμψουν όταν προστατεύονται.

[Ευχαριστίες]

[Χάρτης στη σελίδα 23]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

Μεξικό

ΜΠΕΛΙΖ

Καραϊβική Θάλασσα

Ειρηνικός Ωκεανός

[Εικόνα στη σελίδα 23]

Δορυφορική εικόνα της Μπελίζ που δείχνει τον ύφαλο μήκους 300 χιλιομέτρων

[Εικόνα στη σελίδα 24]

Νησίδα Ραντεβού

[Ευχαριστίες]

[Εικόνα στη σελίδα 24]

Κεραμιδοειδής θαλάσσια χελώνα

[Εικόνα στη σελίδα 24, 25]

Η Γαλάζια Τρύπα στον Ύφαλο του Φάρου, η οποία δημιουργήθηκε από την κατάρρευση μιας ασβεστολιθικής σπηλιάς

[Ευχαριστίες]

[Εικόνα στη σελίδα 25]

Στο Κοραλλιογενές Φράγμα της Μπελίζ κατοικούν 500 είδη ψαριών

[Ευχαριστίες]

[Ευχαριστίες για την προσφορά των εικόνων στη σελίδα 23]

[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 24]