Κεφάλαιο 4
Οι Βέδες—Η Αναζήτηση της Αλήθειας
Οι Βέδες είναι οι αρχαιότερες και οι σημαντικότερες γραφές του Ινδουισμού. Μέχρι σήμερα, αποτελούν τη βασική πηγή των Ινδουιστικών τελετουργιών που γίνονται κατά τη γέννηση, το γάμο και το θάνατο. Οι ύμνοι τους αποκαλύπτουν πώς επιζητούν οι λάτρεις να έχουν την ευλογία του Θεού και να ευημερούν στην καθημερινή τους ζωή.
2 Οι ορθόδοξοι Ινδουιστές πιστεύουν ότι οι Βέδες είναι Σρούτι, δηλαδή έργα θεϊκής αποκάλυψης, και επομένως δεν υπάρχουν σε αυτές λάθη και ατέλειες. Από την άλλη μεριά, ο Βούδας, τον οποίο πολλοί τιμούν ως την ένατη μετενσάρκωση του Βισνού, απέρριψε το κύρος τους, περιγράφοντάς τες ως “ζούγκλα χωρίς μονοπάτι”. Ανάμεσα σε αυτές τις εκ διαμέτρου αντίθετες απόψεις υπάρχουν ποικίλες άλλες αντιλήψεις.
3 Οι ρισί (οι «βλέποντες») είπαν ότι συνέθεσαν τους Βεδικούς ύμνους με τη δική τους “ικανότητα και γνώση”.1 Σε έναν ύμνο προς τον Άγκνι, κάποιος ρισί προσεύχεται: «Με ποιητική έμπνευση έχω δημιουργήσει αυτή την ωδή αίνου για εσένα . . . , όπως ο επιδέξιος καλλιτέχνης δημιουργεί ένα άρμα».2 Όπως οι ποιητές και οι καλλιτέχνες, έτσι και οι ρισί υποκινήθηκαν από προσωπική τους έμπνευση να συνθέσουν τους χίλιους και πλέον Βεδικούς ύμνους. Πόσο σημαντικοί είναι αυτοί οι ύμνοι;
Ο Βεδικός Κώδικας Περί Ηθικής
4 Καθοδηγούμενοι από τη συνείδησή τους, οι ρισί τονίζουν πόσο κακό πράγμα είναι η ανηθικότητα. Δίνουν σε αυτόν που παίζει τυχερά παιχνίδια την εξής συμβουλή: «Σταμάτα να παίζεις ζάρια και καλλιέργησε το χωράφι σου».3 Όταν ενοχλούνται από κακή συνείδηση, προσεύχονται: «Αν εμείς οι άνθρωποι έχουμε διαπράξει κάποιο αδίκημα εναντίον του γένους των θεών, ω! Βαρούνα, ή εξαιτίας απροσεξίας έχουμε παραβιάσει τους νόμους σου, μη μας βλάψεις, ω! θεέ, για αυτή την αμαρτία».4
5 Ορισμένοι από τους ύμνους των ρισί εμπνέονται από τις ανθρώπινες ιδιότητες της αγάπης και της καλοσύνης. Για παράδειγμα, τα μέλη των οικογενειών προτρέπονται να είναι «προσκολλημένα το ένα στο άλλο όπως προσκολλάται το νεογέννητο μοσχαράκι στην αγελάδα. . . . Ας μιλάει η γυναίκα στον άντρα με μελιστάλακτα λόγια, πάντοτε ευμενή. Ας μη μισεί ο αδελφός τον αδελφό, ούτε η αδελφή την αδελφή».5
Η Αναζήτηση της Αλήθειας από τους Ρισί
6 Οι Βέδες αποκαλύπτουν την αξιοθαύμαστη δίψα που είχαν οι ρισί για την αλήθεια. Επίσης αποκαλύπτουν ότι η κατανόησή τους ήταν περιορισμένη. Προκειμένου να ανακαλύψουν το νόημα της ζωής, αναρωτιούνται για την προέλευση του σύμπαντος: «Ποιο ήταν το ξύλο και ποιο το δέντρο που σκάλισαν [οι θεοί] για να φτιάξουν τον ουρανό και τη γη;» ρωτάει ένας ρισί.6 Ορισμένοι ύμνοι δείχνουν ότι η ύλη προϋπήρχε του Θεού, ενώ άλλοι δηλώνουν ότι ο Θεός ήταν εκείνος που παρήγαγε την ύλη από την οποία σχηματίστηκε το σύμπαν.
7 Σύμφωνα με έναν ακόμη ύμνο, οι θεοί έφτιαξαν το σύμπαν από τη θυσία ενός κοσμικού ανθρώπου. «Το φεγγάρι προήλθε από το νου του (μάνας), ο ήλιος (σούργια) από το μάτι του, . . . ο ουρανός από το κεφάλι του, η γη από τα πόδια του».7 Από τον άνθρωπο αυτόν προήλθαν επίσης οι διαφορετικές κάστες και τα ζώα.
8 Ωστόσο, οι εξηγήσεις αυτού του είδους δεν ικανοποίησαν πλήρως εκείνους τους ρισί οι οποίοι επιθυμούσαν να μάθουν την αλήθεια. Γι’ αυτό, ενώ ολοκληρώνουν τις Βέδες, συνεχίζουν να αναρωτιούνται: «Ποιος γνωρίζει την αλήθεια; Ποιος μπορεί να πει από πού και πώς προέκυψε αυτό το σύμπαν; Οι [Βεδικοί] θεοί είναι μεταγενέστεροι από την αρχή του: ποιος ξέρει, λοιπόν, από πού προέρχεται αυτή η δημιουργία; Μόνο εκείνος ο θεός ο οποίος βλέπει από το ψηλότερο σημείο του ουρανού: μόνο εκείνος γνωρίζει από πού προήλθε αυτό το σύμπαν και αν κατασκευάστηκε ή όχι. Μόνο εκείνος ξέρει ή ίσως και να μην ξέρει».8
9 Οι ρισί απηύθυναν τους ύμνους τους σε θεοποιημένα στοιχεία της φύσης, παραδείγματος χάρη στον ήλιο, στον ουρανό, στον άνεμο και στη φωτιά. Αλλά δεν θεωρούσαν κανένα από αυτά ως την υπέρτατη θεότητα. Κατά συνέπεια, στο τελευταίο βιβλίο της Ριγκ-Βέδα, θέτουν το εξής ερώτημα: «Ποιον Θεό πρέπει να λατρεύουμε με τις προσφορές μας;»9 Με άλλα λόγια, ποιος από τους 33 θεούς των Βεδών είναι ο Δημιουργός τον οποίο πρέπει να λατρεύουμε με αγάπη και αλήθεια;
10 Ολοκληρώνοντας τις Βέδες, οι ρισί δεν είχαν βρει ποιος είναι ο αληθινός Θεός που θα έπρεπε να λατρεύουν. Τον αναζητούσαν ακόμη. Επομένως, οι Βέδες δεν αποτελούν αποκάλυψη της αλήθειας του Θεού, απλώς μαρτυρούν ότι οι ρισί αναζήτησαν αυτή την αλήθεια ένθερμα. Η έρευνά μας στρέφεται τώρα στις Ουπανισάδες, την επόμενη συλλογή σημαντικών γραφών της Ινδίας.
[Πλαίσιο στη σελίδα 10]
Οι Βέδες—Το Γνωρίζατε;
«Η Αθάρβα Βέδα . . . δεν αναγνωρίστηκε από την αρχή ως κανονική Βέδα όπως οι άλλες τρεις. Προέκυψε όταν ο ιερέας αδβάργιου άρχισε να εξυπηρετεί τις λαϊκές μάζες και να φτιάχνει μαγικές ρήσεις και ξόρκια για τις αρρώστιες, τους εχθρούς και τα δαιμόνια».—Νέα Ιστορία της Σανσκριτικής Γραμματείας (A New History of Sanskrit Literature), Κρίσνα Τσαϊτάνυα, 1962, σελίδα 33.
[Πλαίσιο στη σελίδα 11]
Πώς ανταποκρίνονται οι Βέδες σε αυτά τα κριτήρια;
Πρέπει:
1. Να μεγαλύνουν τον Θεό και να απαντούν στα ερωτήματά μας σχετικά με αυτόν
2. Να μην έχουν καμία σχέση με μύθους
3. Να μην έχουν καμία σχέση με δαιμονικές συνήθειες
[Εικόνα στη σελίδα 10]
Οι Ινδουιστικές τελετουργίες, όπως αυτές που γίνονται κατά τη γέννηση, το γάμο και το θάνατο (βλέπε διπλανή σελίδα), βασίζονται στις Βέδες