Η Καταστρεπτική Δύναμις της Ζηλοτυπίας
ΖΗΛΟΤΥΠΙΑ μπορεί να σημαίνει έναν κατάλληλο ζήλο για ό,τι είναι ορθό. Ο Ιεχωβά Θεός, παραδείγματος χάριν, είναι ζηλότυπος για το καλό του όνομα. Το ίδιο είναι και οι αφοσιωμένοι δούλοι του. (Έξοδ. 34:14· 1 Βασ. 19:10, 14· Ιεζ. 39:25) Εν τούτοις, πολύ συχνά ζηλοτυπία υποκινείται από ακατάλληλα ελατήρια ή κατευθύνεται σε εσφαλμένη κατεύθυνσι. Ο ζηλότυπος μπορεί να υποπτεύεται τους άλλους χωρίς λόγο, ή να δυσανασχετή για την προσοχή που δίδεται στους άλλους, νομίζοντας ότι αυτός μόνο δικαιούται προσοχής.
Η ακατάλληλη ζηλοτυπία έχει καταστρεπτική δύναμι. Μπορεί ν’ αφαιρέση από ένα άτομο τη χαρά και να προκαλέση την οργή και το μίσος. Οι γιατροί διεπίστωσαν ότι η ζηλοτυπία μπορεί να είναι ένα πολύ βλαβερό συναίσθημα. Ο ζηλότυπος μπορεί να φθάση και στο σημείο να υποφέρη από νυχτερινές αϋπνίες, εμετούς, στομαχικές διαταραχές ή μια από τις πολλές άλλες παθήσεις. Είναι ακριβώς όπως λέγει η Βιβλική παροιμία: «Ο δε φθόνος είναι σαπρία των οστέων.»—Παροιμ. 14:30.
Αυτή η ζηλοτυπία μπορεί επίσης να φθείρη και τις καλύτερες σχέσεις. Αυτό το δείχνει καλά το παράδειγμα του Βασιλέως Σαούλ και του πιστού του υπηκόου, του Δαβίδ.
Το θάρρος του Δαβίδ που αντιμετώπισε τον Φιλισταίο γίγαντα Γολιάθ και τον κατενίκησε με μια ποιμενική σφενδόνη έκαμε εντύπωσι στον Σαούλ. Γι’ αυτό, έθεσε τον Δαβίδ επικεφαλής των πολεμιστών του. Μ’ αυτή την ιδιότητα ο Δαβίδ υπεστήριξε πιστά τη βασιλεία του Σαούλ και επέτυχε πολυάριθμες νίκες κατά των Φιλισταίων. Τελικά ο Δαβίδ έφθασε να επαινήται με άσματα περισσότερο και από τον βασιλέα Σαούλ ακόμη. Καθώς χαιρετούσαν τους επιστρέφοντας νικηφόρους πολεμιστάς, οι Ισραηλίτιδες εχόρευαν κι έψαλλαν: «Ο Σαούλ επάταξε τας χιλιάδας αυτού και ο Δαβίδ τας μυριάδας αυτού.» Αυτό πολύ δυσαρέστησε τον Σαούλ που επίστευε ότι η τιμή που έπρεπε να δοθή σ’ αυτόν ως βασιλέα εδίδετο στον Δαβίδ. Αυτό έκαμε τον Σαούλ να βλέπη τον Δαβίδ με καχυποψία—σαν σφετεριστή του θρόνου.—1 Σαμ. 17:57, 58· 18:5-9.
Η καλή σχέσις που υπήρχε άλλοτε μεταξύ του Σαούλ και του Δαβίδ τελείωσε. Μολονότι δεν υπήρχε λόγος για υποψίες, ο Σαούλ δεν εμπιστευόταν πια τον Δαβίδ. Κατελήφθη από την έμμονη ιδέα ότι ο Δαβίδ αποτελούσε απειλή για τον θρόνο του. Έτσι, ο Σαούλ απεφάσισε να τον φονεύση. Γι’ αυτό ο Δαβίδ αναγκάσθηκε να ζη σαν φυγάς, αποφεύγοντας τον Σαούλ χάριν της ζωής του.—1 Σαμ. 18:10-25· 19:9-12.
Το είδος της ζηλοτυπίας που επέδειξε ο Βασιλεύς Σαούλ για τον Δαβίδ μπορεί ν’ αποφευχθή. Πώς; Ένα άτομο πρέπει να προσέχη να μην είναι υπερευαίσθητο για τη θέσι του, για τις ικανότητες ή για τη φήμη του. Όταν οι άνθρωποι επαινούν τους άλλους παρουσία ενός άλλου ατόμου, αυτό το άτομο δεν πρέπει να βγάλη το συμπέρασμα ότι γίνεται εσκεμμένη προσπάθεια να μειωθούν τα δικά του επιτεύγματα. Ακόμη κι όταν τα σχόλια φαίνωνται ν’ αποδίδουν στους άλλους μεγαλύτερα επιτεύγματα, όπως έγινε με αυτά που οι γυναίκες είπαν για τον Δαβίδ, ένα άτομο δεν πρέπει να παραβλέπη το γεγονός ότι πολλά πράγματα λέγονται με αθωότητα χωρίς καμμιά πρόθεσι για συγκρίσεις. Ιδιαίτερα οι εκφράσεις εκείνες που υποκινούνται από τη συναισθηματική επίδρασι της στιγμής πρέπει να κατανοούνται υπό το φως των περιστάσεων και να μην θεωρούνται σαν κριτική αξιολόγησις των ατόμων. Είναι πράγματι λυπηρό, επομένως, ν’ αποτελούν αυτές οι δηλώσεις τη βάσι για ν’ αποστρέφεται κανείς κάποιον άλλο.
Η Αγία Γραφή τονίζει ότι η αγάπη είναι ουσιώδης για την υπερνίκησι της ζηλοτυπίας. Στις Γραφές διαβάζομε: «Η αγάπη δεν φθονεί.» (1 Κορ. 13:4) Αν ένας έχη την τάσι να υποπτεύεται τους άλλους ή να τους αποστρέφεται λόγω της αναγνωρίσεως που απολαμβάνουν, καλά θα κάμη να γνωρισθή μ’ αυτούς που ζηλεύει. Πρέπει να προσπαθήση να διακρίνη τις καλές των ιδιότητες και ν’ αγωνισθή να εκτιμήση αυτά που κάνουν. Αντί να λάβη την άποψι ότι οι άλλοι επισκιάζουν τα δικά του κατορθώματα, πρέπει να είναι πρόθυμος ν’ αποδίδη τον έπαινο σ’ αυτόν που τον αξίζει. Προφανώς κανείς δεν μπορεί να κάμη τα πάντα. Τόσο η μετριοπάθεια όσο και η λογική μάς βοηθούν να κατανοήσωμε ότι αποτελεί ευλογία να υπάρχουν πολλά ικανά άτομα για να επωμισθούν ευθύνες.
Ο Μωυσής ασφαλώς είχε την ορθή στάσι ως προς αυτό. Όταν ο Ελδάδ και ο Μηδάδ έλαβαν το πνεύμα του Θεού χωριστά από την παρουσία του Μωυσέως και άρχισαν να προφητεύουν στο στρατόπεδο του Ισραήλ, ο Ιησούς του Ναυή, βοηθός του Μωυσέως, έδειξε ζηλοτυπία υπέρ του ‘κυρίου’ του. Ο Ιησούς του Ναυή ενόμισε ότι η προφήτευσίς των ξέφευγε από την εξουσία του Μωυσέως και ότι έπρεπε γι’ αυτό το λόγο να περιορισθούν. Αλλά ο Μωυσής δεν αισθάνθηκε ζηλοτυπία επειδή δεν ήταν πια ο μόνος στον οποίο λειτουργούσε το πνεύμα του Θεού κατά ένα ιδιαίτερο τρόπο. Διώρθωσε τον Ιησού του Ναυή με τα εξής λόγια: «Είθε πας ο λαός του Ιεχωβά να ήσαν προφήται, και ο Ιεχωβά να επέθετεν επ’ αυτούς το πνεύμα αυτού!»—Αριθ. 11:10-29, ΜΝΚ.
Αλλά τι μπορεί να γίνη αν το άτομο που εγκωμιάζεται δεν είναι πραγματικά άξιο αυτού του εγκωμίου; Τι γίνεται αν η αξία αυτού του ατόμου υπερτιμηθή; Αυτό μπορεί βέβαια να συμβή. Ο διορατικός συγγραφεύς του βιβλίου του Εκκλησιαστού παρατηρεί τα εξής: «Είναι κακόν το οποίον είδον υπό τον ήλιον, λάθος, λέγω, προερχόμενον από του εξουσιαστού· ότι ο άφρων βάλλεται εις μεγάλας αξίας, οι δε πλούσιοι κάθηνται εν ταπεινώ τόπω. Είδον δούλους εφ’ ίππων και άρχοντας περιπατούντας ως δούλους επί της γης.»—Εκκλησ. 10:5-7.
Λόγω της ανθρωπίνης ατέλειας, κρατικοί λειτουργοί, εργοδόται και άλλοι που έχουν εξουσία μπορεί να κάνουν σοβαρά σφάλματα στην κρίσι τους. Μπορεί να μην αποδίδουν σχεδόν κανένα σεβασμό σ’ εκείνους που εργάζονται σκληρά και είναι διακριτικοί ή ευγενείς στη στάσι των και στους τρόπους των και να τους μεταχειρίζωνται ως απλούς δούλους. Ταυτόχρονα μπορεί να ευνοούν ανθρώπους που έχουν λιγώτερα προτερήματα. Αυτό μπορεί να είναι πολύ ενοχλητικό.
Εν τούτοις, δεν θα κερδίζαμε τίποτε αν εξαπτόμεθα χωρίς λόγο για τέτοια ζητήματα. Αυτό θα μπορούσε να μας αφαιρέση απλώς την ειρήνη διανοίας και καρδιάς. Θα είχε, επίσης, κακή επίδρασι και στη σωματική μας υγεία. Πολύ καλύτερο είναι να περιμένομε υπομονετικά. Ο θεόπνευστος ψαλμωδός συμβούλευσε τα εξής: «Πρόσμενε αυτόν [τον Ιεχωβά]· μη αγανάκτει δια τον κατευοδούμενον εν τη οδώ αυτού.» (Ψαλμ. 37:7) Στον ωρισμένο καιρό ακόμη κι εκείνοι που κάνουν αυτό το σφάλμα μπορεί να υποχρεωθούν ν’ αναγνωρίσουν το λάθος τους.
Πρέπει επίσης να εργαζώμεθα σκληρά για ν’ αποφεύγωμε να διεγείρωμε τη ζηλοτυπία των άλλων. Οι Ισραηλίτιδες που εγκωμίασαν τα κατορθώματα του Δαβίδ με άσματα, προφανώς δεν είχαν ιδέα ότι αυτό θα ήγειρε αισθήματα έντονης ζηλοτυπίας στον Βασιλέα Σαούλ. Αλλ’ αν εσκέπτοντο το ζήτημα, μπορεί να πρόσεχαν περισσότερο, ώστε να μην κάμουν να φανή ότι αποδίδουν μεγαλύτερη τιμή σ’ έναν υπήκοο του βασιλέως και όχι στον ίδιο τον βασιλέα. Αναγνωρίζοντας το γεγονός ότι οι άνθρωποι είναι ατελείς, καλά θα κάνωμε να προσέχωμε όταν επαινούμε ένα άτομο ή τις επιτυχίες του ενώπιον κάποιου άλλου ατόμου. Πρέπει να βεβαιωνώμεθα ότι αυτό που θα πούμε δεν είναι πιθανόν να το εκλάβη ο ακροατής μας ως δυσμενή σύγκρισι του εαυτού του με το άτομο που εγκωμιάζεται.
Έχοντας υπ’ όψιν μας πόσο επιβλαβής μπορεί να είναι η ακατάλληλη ζηλοτυπία, πρέπει να προσπαθούμε να μην υποκύπτωμε σ’ αυτήν κι επίσης ν’ αποφεύγωμε να διεγείρωμε συναισθήματα ζηλοτυπίας στους άλλους. Γι’ αυτό, πρέπει να προσπαθήσωμε να καλλιεργήσωμε μεγαλύτερη αγάπη για κάθε είδους ανθρώπους, εκτιμώντας τις καλές των ιδιότητες και τις επιτυχίες των. Πρέπει επίσης να λαμβάνωμε υπ’ όψιν την επίδρασι που μπορεί να έχουν τα λόγια και οι πράξεις μας στους άλλους. Αυτό θα συμβάλη πολύ στο να μας κάμη ευτυχείς και θα συντελέση στη διατήρησι καλών σχέσεων με τους συνανθρώπους μας.