“Na iVakatawa Era Donu e Lomaqu”

1, 2. (a) Na cava ena yaco ke ra sega ni taqomaki na sipi? (b) Na cava na nona itavi na ivakatawa ena gauna vakaivolatabu?

NI SE gonetagane lailai o Hiroyasu mai Japani, a volia o tinana e dua na nona sipi tagane kei na dua na sipi yalewa. E qaravi rau vinaka nona sipi o Hiroyasu, qai sucu e veiyabaki e rua na luvenisipi. Gauna e yabaki 12 kina o Hiroyasu, sa 12 se 13 sara na sipi. E nanuma lesu: “Au rogoca nodra tagi niu se moce tu ena dua na mataka. Au sega ni lako sara meu lai raica se cava e leqa. Gauna au lai rai kina, era sa dro na koli ni veikau era basuraka na noqu sipi. Au sa qai vaqara na tinanisipi, sa dra wale ga na vanua e davo toka kina, ia e se cegu tiko. A bula ga na tamanisipi. Dua na ka noqu rarawa. Keu se lai raici ira ga niu se qai rogoca nodra tagi. Era sega ni taqomaki ira rawa na sipi vei ira na koli.”

² E kilai levu na nona cakacaka na ivakatawa ena gauna vakaivolatabu. E dau kauti ira na nona sipi ina vanua veico, qai raica mera vakani vinaka na manumanu. E taqomaki ira mai na manumanu kila, e vaqarai ira na sipi era lakosese. (1 Sam. 17:34-36) E raica na ivakatawa mera vakacegu vinaka na sipi ra qai kua ni vakasosani. E veivuke tale ga ena nodra vakasucumi na luvenisipi kei na nodra qaravi. E levu na dauvola iVolatabu, wili kina o Jeremaia, era vakayagataka na ivakaraitaki ni ivakatawa me vakamacalataki kina nona itavi e dua na iliuliu se ivakatawa vakayalo ena nodra qaravi na lewenivanua.

3. Na cava e vakaibalebaletaka o Jeremaia ena nona cavuta na “ivakatawa” kei na “vakatawa tiko”?

³ Era nanuma eso ena ivavakoso nira ivakatawa ga na qase ke ra lai sikovi ira na tacidra mera vukei se vakayaloqaqataki. Ia na matavosa “ivakatawa” kei na “vakatawa tiko” e cavuta o Jeremaia, e vakaibalebaletaki ina gauna kece ni nodra veimaliwai na ivakatawa e Juta kei ira na lewenivanua. E cudruvi ira na turaga, parofita, kei na bete e Juta na Kalou, e kaya nira ivakatawa ca nira sega ni qaravi ira vinaka na lewenivanua. (Jere. 2:8) Era qara ga na ka e yaga vei ira, ia era vakalolomataka qai vakawalena na nodra “sipi,” era vakacalai ira tale ga. E torosobu qai vakaloloma na kedra ituvaki vakayalo na tamata ni Kalou. E tukuna o Jiova nira na “rarawa” na ivakatawa lasu qori, qai yalataka ni na lesia na ivakatawa era na kauaitaka, karona, qai taqomaka dina na qelenisipi.—Wilika Jeremaia 3:15; 23:1-4.

4. O cei e qarava tiko na qelenisipi ni Kalou nikua? Na ivakarau ni yalo cava e laurai ena nodra veiqaravi?

⁴ Na yalayala ni Kalou e vakaibalebaletaki vakalevu vei Jisu na nodra iVakatawa Levu na sipi i Jiova, e Ulu tale ga ni ivavakoso vaKarisito. E vakatokai koya o Jisu me “ivakatawa vinaka,” qai lomani ira dina na sipi. (Joni 10:11-15) E vakayagataka tiko nikua o Jiova eso tale na ivakatawa mera qarava na nona qelenisipi e vuravura. Eso na ivakatawa qori era lotu vaKarisito lumuti, eso tale era lewe ni “isoqosoqo levu.” (Vkta. 7:9) Era saga na ivakatawa mera vakatotomuria na nona dau vakuai koya o Jisu, na nona vakania kei na nona karona na ivavakoso. Ena rarawa na ivakatawa e vakawalena se vakacolasau vei ira na tacina, e dau veivakalolomataki qai dokadoka! (Maciu 20:25-27; 1 Pita 5:2, 3) Na cava e vinakata o Jiova mera cakava na ivakatawa nikua? Na cava eda vulica ena ivola i Jeremaia ena rai me tiko vei ira na qase me baleta na nodra itavi, kei na inaki ni nodra veiqaravi? Meda raica mada na ka e okati ena nodra itavi mera dau veivuke, veitaqomaki, mera qasenivuli ena ivavakoso kei na saula ni ivavakoso, mera turaganilewa tale ga.

VEITAQOMAKI

5-7. (a) Na sala cava e vinakata o Jiova mera qaravi kina na nona sipi? Na vuna? (b) Era na vakaraitaka vakacava na qase nira lomani ira dina na tacidra, wili kina o ira era lakosese?

⁵ E vakatokai Jiova na yapositolo o Pita me “ivakatawa ni [noda] bula.” (1 Pita 2:25) Na cava na rai ni Kalou me baleti ira na nona “sipi”? Meda raica mada na kena isau nida railesuva na ka e yaco ena gauna i Jeremaia. A vakalewai ira na ivakatawa ca o Jiova nira vakawalena na qelenisipi, era talabusese kina na sipi. Ia e kaya tale o Jiova ni na “kumuni” ira na nona sipi, ena kauti ira lesu ina nodra vanua veico. E yalataka ni na lesi ira na ivakatawa vinaka “era na vakatawani ira sara ga,” era na taqomaki ira na tamata ni Kalou vei ira na meca. (Jere. 23:3, 4) Io, era talei vei Jiova na nona sipi, wili kina na nona sipi nikua, ni a solia e dua na ka vakamareqeti me yaga tawamudu vei ira.—1 Pita 1:18, 19.

⁶ Me vakataki ira ga na ivakatawanisipi, e dodonu mera qarava vinaka na ivavakoso na ivakatawa vakayalo. Ke o qase ni ivavakoso, vakacava o kila na gauna era vinakata kina na tacimu na veivuke o qai tu vakarau mo vukei ira vakatotolo? A vola na tui vuku o Solomoni: “Mo kila vinaka na irairai ni nomu qelenisipi. Mo qarava vinaka na nomu sipi.” (Vkai. 27:23) E vakabibitaki e keri na nodra gugumatua na ivakatawanisipi, ia e rawa ni yaga na kena ivakavuvuli ena nodra veiqaravi na ivakatawa vakayalo. Ke o qase ni ivavakoso, vakacava o saga tiko vagumatua mo kua ni lewai ira eso tale? Na nona cavuta o Pita “vakacolasau vei ira e taukeni ira na Kalou,” e vakaraitaka ni rawa ni cakava qori e dua na qase. O rawa ni veivuke vakacava ena nodra ‘vakadavori na qelenisipi’ me vaka e tukuni ena Jeremaia 33:12? (Wilika.) Era vinakata tu mera kauaitaki qai vukei na itubutubu ledua, yada, vuvale vakacabecabe, itabaqase, kei na itabagone.

⁷ Ena so na gauna, na ivakatawa vakayalo ena vakatotomuria na ivakatawanisipi. Qori ena nona vaqarai ira qai vukei ira na sipi se lewe ni ivavakoso era lakosese. Ena vinakati vua ena gauna va qori me vakuai koya, me yalomalumalumu tale ga. Ena vosovoso qai veikauaitaki ni qarava na qelenisipi. E vinaka mera taroga na qase: ‘Au saga tiko vagumatua meu dau veiuqeti qai veivakayaloqaqataki, meu kua ni dau veivakalewai? Au via vakavinakataka dina noqu veiqaravi?’ Ena rairai gadrevi ena so na gauna me vukei wasoma e dua me vakatotomuria na rai ni Kalou. Ke sega ni ciqoma totolo e dua na tacida na ivakasala vakaivolatabu (sega ni nona rai na qase), nanuma na ivakaraitaki i Jiova na iVakatawa Cecere Duadua. E dau vosovoso qai “vosa tiko ga vakawasoma” vei ira na nona tamata talaidredre ni via vukei ira. (Jere. 25:3-6) Era sega ni cakava na ka ca e levu na tamata ni Kalou nikua. Ia ke gadrevi me veivakasalataki e dua na qase, e bibi me vakatotomuria na ivakaraitaki i Jiova.

8. Era na vakatotomuri Jeremaia vakacava na ivakatawa vakayalo?

⁸ A masulaki ira na kainona o Jeremaia ni kila e se soli tu na gauna mera lesu vei Jiova. E kaya vua na Kalou: “Moni nanuma niu tu e matamuni meu tukuna na ka vinaka me baleti ira, moni vagolea tani vei ira na nomuni cudru.” (Jere. 18:20) E laurai ena masu qori ni kauaitaka ga o Jeremaia na veika era vinaka kina na tacina, qai donu tu ga nona rai me baleti ira. Era vakatotomuri Jeremaia tale ga na ivakatawa vakayalo nikua. Nira vakadeitaka ni sa sega dina ni veivutuni e dua qai via cakava tiko ga na ka ca, era sa na qai vakatulewa ena vukuna. Ena yaga dina ke ra dau veivakacaucautaki na qase, era masulaki ira na tacidra se ra masu vata kei ira.—Maciu 25:21.

“ERA NA VAKANI KEMUNI”

9, 10. Na cava e vakatokai tale ga kina me qasenivuli na ivakatawa vinaka (qase ni ivavakoso)?

⁹ E laurai ena ka e tukuni ena Jeremaia 3:15 nira na qasenivuli tale ga na ivakatawa vakayalo, era na ‘veivakani ena kilaka kei na yalomatua.’ (1 Tim. 3:2; 5:17) E yalataka o Jiova vei ira na nona tamata nira na cakava qori na ivakatawa vinaka. E uqeti ira tale ga na Jiu mera ciqoma na nona veivakadodonutaki kei na nona veivakavulici o Jeremaia. (Wilika Jeremaia 6:8.) E vinakati mera vakani na sipi mera bulabula kina. E bibi tale ga meda vakani qai dusimaki vakayalo na tamata ni Kalou meda bulabula tiko ga kina vakayalo.

¹⁰ E basogairua na nodra itavi ni veivakavulici na qase. Kena imatai, na nodra vukei o ira na sa tiko rawa ena ivavakoso. Kena ikarua, na nodra vukei o ira na se bera ni qaravi Jiova. Nira vukei o ira na se bera ni qaravi Jiova, me nanumi tiko ni a tauyavu na ivavakoso vaKarisito me vunautaka na itukutuku vinaka ni Matanitu ni Kalou. E bibi kina mera italatala gugumatua na qase. (Jere. 1:7-10) Nira cakava qori, era na vakayacora nodra itavi vakalou ra qai ivakaraitaki vinaka vei ira na tacidra. Ke o dua na qase, vakacava o dau okata na nomu vunau wasoma kei ira na tacimu me gauna vinaka moni veivukei kina, me vakavinakataki na iwalewale ni nomuni veivakavulici? Ke o liu sara tiko ga mo gugumatua ena cakacaka vakaitalatala, ena veiuqeti na nomu ivakaraitaki mera toso vakayalo na lewe ni ivavakoso.

11, 12. Na cava me kauaitaka na qase e vinakata me ivakatawa vinaka?

¹¹ Ena taleitaki na kakana vakayalo era wasea ena ivavakoso na qase ke yavutaki ena iVolatabu. Kena ibalebale e bibi mera vulica vagumatua na Vosa ni Kalou na ivakatawa vakayalo me laulau kina nodra veivakavulici. Ni vakamacalataka o Jeremaia na vuna e sega ni laulau kina nodra veivakavulici na iliuliu ena nona gauna, e kaya: “[E] sesewa na nodra ivakarau na ivakatawa, era sega ni tarogi Jiova. Oya na vuna era sega ni yalomatua kina, e veiseyaki kece nodra qelenisipi.” (Jere. 10:21) O ira na lesi mera veivakavulici ena gauna ya e sega vei ira na vuku dina, nira sega ni muria na ivakavuvuli vakaivolatabu ra qai sega ni nuitaka na Kalou. E kaya o Jeremaia ni na bibi cake na kedra itotogi o ira na kaya tiko qori nira parofita.—Wilika Jeremaia 14:14, 15.

¹² Era duidui vei ira na parofita lasu ena gauna i Jeremaia na ivakatawa nikua, nira vulica qai vakatotomuria na ivakaraitaki i Jisu. Era ivakatawa vuku kina vei ira na qelenisipi. E ka ni sasaga mera tuvanaka e veisiga na gauna mera vuli kina ni levu na nodra itavi. Ke o dua na qase, vakacava o vakabauta ni na yaga na ka o vakavulica? O vakabauta tale ga ni na rawati na kilaka kei na yalomatua ke o yavutaka ena Vosa ni Kalou kei na veidusimaki ni dauveiqaravi yalodina e vuku? Ke o vakila ni sa sega ni vinaka me vaka e liu na nomu vuli vakataki iko, na cava mo cakava mo kua ni vakataki ira kina na ivakatawa lasu ena gauna i Jeremaia?

13. Na cava e laulau kina na veivakavulici i Jeremaia? Na cava era vulica e keri na ivakatawa vakayalo nikua?

¹³ E laulau vakalevu na veivakavulici i Jeremaia ni dau vakayagataka na vosa vakatautauvata. Ia qori e vakavulici koya kina o Jiova. Sa na guiguilecavi dredre mada ga meda raica na nona vorolaka e dua na saqa qai kaya ni na vorolaki tale ga va qori o Jerusalemi kei ira na lewenikoro! (Jere. 19:1, 10, 11) Dua tale na ivakaraitaki na nona cakava qai daramaka o Jeremaia e dua na ivua, me vakatayaloyalotaka na rarawa era na vakila na lewe i Juta nira kau vakavesu i Papiloni. (Jere. wase 27-28) Sa sega ni tukuna vei ira na qase nikua na Kalou mera cakava eso na ka va qori mera vakabibitaka kina na ka era vakavulica. Ia e dau marautaki na nodra vakayagataka na vosa vakatautauvata veiganiti kei na irogo nira veivakavulici. Io, ena yaga qai veiuqeti na vosa vakatautauvata kei na ivakaraitaki e vakasamataki vinaka qai veiganiti.

14. (a) Na cava e cavuta kina o Jeremaia na “waiwai boivinaka mai Kiliati”? (b) Era na veivuke vakacava na qase ena nodra bulabula vakayalo na tacidra?

¹⁴ Dua na ka noda marautaka na nodra veivakavulici na ivakatawa vakayalo! Ni raica o Jeremaia ni gadrevi mera vakabulai vakayalo na kainona, a taroga: “E sega na waiwai boivinaka mai Kiliati? Se sega kina na dauveivakabulai?” (Jere. 8:22) A dau tiko na waiwai boivinaka mai Kiliati, dua na yasayasa e Isireli ena tokalau ni Joritani. Na waiwai boivinaka qori e vakayagataki tale ga me wainimate, me ivakamalumu ni mosi qai mavo kina na mavoa. Ia e sega na veivakabulai vakayalo baleta e kaya o Jeremaia: “O ira na parofita era parofisaitaka na ka lasu, kei ira na bete, era lewa ena nodra kaukaua ga. O ira na noqu tamata era taleitaka qori.” (Jere. 5:31) Nikua, na veivakabulai vakayalo ena nomu ivavakoso e vaka sara ga na “waiwai boivinaka mai Kiliati.” Na nodra veidusimaki vakayalololoma ena iVolatabu na ivakatawa vakayalo, e veivakacegui me vaka ga na waiwai boivinaka. Era dau veivakayaloqaqataki, era masulaki ira na tacidra se ra masu vata kei ira.—Jeme. 5:14, 15.

“QO NA KA E KAYA O JIOVA”

15, 16. Na cava e vinakati kina me rau kauaitaka ruarua na ivakatawanisipi kei na ivakatawa vakayalo na qelenisipi?

¹⁵ Ni sucu e dua na luvenisipi qai bulabula vinaka, ena marau na ivakatawanisipi ni kila sa yaga na nona cakacaka vakaukaua! Ia e kila ni bibi me kauaitaki tiko ga na luvenisipi ni se malumalumu. Ena raica gona na ivakatawa me vakani vinaka na luvenisipi. Eso na mataqali sipi e bui balavu na luvedra, e rawa kina nira yarataka mai na maniwa se so tale na ka duka. De dua ena vakalekalekataka na buidra na ivakatawa, ni vinakata mera savasava qai bulabula tu ga na manumanu. Ena cakava vakamaqosa qori me kua ni mosimosi sara vei ira na sipi. O ira tale ga na ivakatawa vakayalo era na kauaitaki ira vakayalololoma na sipi se na lewe ni ivavakoso. (Joni 21:16, 17) Era marautaka na qase na nodra sasaga na tataleitaki mera dua na lotu vaKarisito dina. Era vinakata na ivakatawa vakayalo mera bulabula qai vakani vinaka kece na sipi se o ira kece na lewe ni ivavakoso, gone kei na qase. Era na kauaitaki ira e veigauna ra qai veivuke ke gadrevi. E okati ena nodra itavi mera dusimaki ira tiko ga na tacidra ena “ka e kaya o Jiova,” se na ka e kaya na iVolatabu.—Jere. 2:2, 5; 7:5-7; 10:2; Taito 1:9.

¹⁶ A vinakati me yaloqaqa o Jeremaia ni vunautaka na itukutuku ni Kalou. Qori na ka mera cakava tale ga na ivakatawa vakayalo nikua, vakabibi ena so na ituvaki ena vinakati kina mera taqomaki ira na tacidra. Kena ivakaraitaki, era na rairai raica na ivakatawa vakayalo ni veiganiti me vukei e dua se qai vou ena dina se dua sa qaravi Jiova voli mai vakadede me kua ni vakadukadukalitaki ena vuravura i Setani. De dua e sega ni lai kere ivakasala na tacida qori. Ia ni raica na ivakatawa gugumatua ni sa tu ena ituvaki leqataki e dua na sipi, ena yavala totolo me veivuke. Ena sega ni raica vakamamada na ituvaki qori, ni kila e rawa ni tagutuvi kina na nona veiyaloni kei Jiova na tacina sa muri cala tiko.—Jere. 8:11.

17. Gauna cava ena rairai gadrevi kina vakalevu nona veikauaitaki vakayalololoma na ivakatawa? Ena cakava vakacava qori?

¹⁷ Ke wele e dua na sipi qai gole tani mai na qelenisipi, ena yavala totolo na ivakatawa me kauti koya lesu ina vanua ena taqomaki kina. (Wilika Jeremaia 50:6, 7.) Ena rairai gadrevi tale ga nikua me vosa vakadodonu na ivakatawa vakayalo ke raica ni leqataki na ituvaki era tu kina eso. Kena ivakaraitaki, de dua e raica ni rau dau toka taurua ga e rua erau sa veimusumusuki tiko, ena vanua ena dredre kina me rau lewai rau vinaka. Na qase e yalovinaka qai veinanumi ena vukei rau me kua ni yaco na leqa. Ena sega ni veibeitaki na qase, ia ena rairai vakamacalataka eso na ka me rau qarauna ni rawa ni tini ena ivalavala e cata o Jiova. Era vakataki Jeremaia na qase yalodina nira cata na ka e cata na Kalou. Qori era vakatotomuri Jiova kina, e sega ni dau voravora qai dau vakamasuti ira na nona tamata: “Yalovinaka, moni kua ni cakava na itovo vakasevaki qo au cata.” (Jere. 5:7; 25:4, 5; 35:15; 44:4) Vakacava o marautaka nodra kauaitaka na qelenisipi na ivakatawa dauloloma?

18. E yaga vakacava na nodra sasaga na ivakatawa vakayalo?

¹⁸ Eso ga era rogoca na ivakasala i Jeremaia. Dua vei ira qori o Peruki, na itokani kei na vunivola i Jeremaia. A veiganiti me vakasalataki o Peruki, qai sega ni tu suka o Jeremaia me veivakasalataki. (Jere. 45:5) A yaga na ivakasala ni vakadonui Peruki kina na Kalou qai bula ni vakarusai o Jerusalemi. Era raica tale ga na qase nikua ni dau yaga na nodra vukei ira na tacidra. Qori e uqeti ira mera “gumatua tiko ga” ni ‘veivakadreti qai veivakavulici’ ni na rawati kina na bula.—1 Tim. 4:13, 16.

“VAKARAUTA GA” NA VEIVAKADODONUTAKI

19, 20. Na cava era na cakava na qase ni valavala ca e dua?

¹⁹ Dua tale nodra itavi na ivakatawa nikua, mera raica me muri tiko ga na ivakatagedegede i Jiova ena ivavakoso. Ena so na gauna o ira na qase, era na rairai vukei ira era nakita nodra valavala ca mera veivutuni. Ena yalololoma i Jiova, e dau vosa kina vakadodonu vei ira na cakava tiko na ka ca mera veisautaka nodra ivalavala. (Jere. 4:14) Ia e rawa ni veivakaleqai ena ivavakoso na nona sega ni muduka e dua na nona ivakarau ca, era na yavala kina na ivakatawa mera taqomaka na qelenisipi. Sa na rairai muri kina na ivakaro vakaivolatabu me vakasivoi o koya e cala. E vinakata o Jiova mera vakatotomuria ena gauna va qori na qase na nona lewadodonu. E ivakaraitaki vinaka e keri o Tui Josaia ni “lewa o koya ena vukudrau na vakaloloma kei na dravudravua.” Ni vakatotomuria na nona taleitaka na ka dodonu na Kalou, e kaya kina o Jiova me baleti Josaia: “E va qori na kilai au, se sega?” E dau cakava na ka dodonu o Josaia, “e mani vinaka kina.” Vakacava e vakanuideitaki iko tale ga nodra vakatotomuria na qase ena nomu ivavakoso na ivakaraitaki i Josaia?—Jere. 22:11, 15, 16.

²⁰ E “vakarauta ga” na nona vunauci ira na valavala ca o Jiova. (Jere. 46:28) Na nodra veivakasalataki, veivakadreti, se veivunauci na qase ena vakatau gona ena ituvaki kei na nona rai o koya e cala. Eso na gauna e sa na veiganiti ga me vakasivoi e dua e sega ni veivutunitaka na nona cala. Ena ituvaki va qori, e sega ni muduka nona ivakarau ca o koya e vakasivoi. Ena tawayaga kina mera masulaki koya e matanalevu na qase.a (Jere. 7:9, 16) Ia era na vakatotomuria na Kalou nira dusimaki koya e vakasivoi ena ka me cakava me vakadonui koya tale kina o Jiova. (Wilika Jeremaia 33:6-8.) E dau mosimosi na veivakasivoi, ia eda kila ni dodonu tu ga na ivakatagedegede ni Kalou qai noda ga kina na vinaka.—Lele 1:18.

21. Na cava e dodonu mera vakila na qelenisipi ni Kalou? O rawa ni veitokoni vakacava ena tikina qori?

²¹ Era na vakani, taqomaki vinaka qai bulabula na qelenisipi, ke ra kila qai muria na qase na ivakatagedegede vakalou. (Same 23:1-6) Dua na itavi bibi era qarava na ivakatawa vakayalo ena nodra karoni na qelenisipi ni Kalou. Ena yaga sara ena nodra veiqaravi na ka e kaya o Jeremaia me baleta na rai me tiko vua na ivakatawa kei na inaki ni nona veiqaravi, se mani vinaka se ca. E vinaka kina meda dui taroga, ‘Au na vakavinavinakataka tiko ga vei Jiova na nona veivakavulici, veidusimaki, kei na nona veitaqomaki? Au na cakava qori niu tokoni ira na ivakatawa era ‘vakatawana sara ga’ na qelenisipi “ena kilaka kei na yalomatua”?’—Jere. 3:15; 23:4.