Ena Sega ni Berabera o Jiova

“Kevaka ena berabera [na raivotu], mo waraka ga; ena yaco vakaidina ga, ena sega ni berabera sara.”​—APAKUKI 2:3.

1. Ena nodra yalogu, na cava era nakita na tamata i Jiova, era lai rogoca kina na kaci raraba cava?

“E NA noqui tutu i vakatawa [se, “vakayadra,” NW] ka’u na tu ga.” E sa loma i Apakuki na parofita ni Kalou me vakayacora oqori. (Apakuki 2:1) E vaka tale ga oqori nodra yalogu na iVakadinadina i Jiova ena ika20 ni senitiuri. E laurai oqo ena nodra rogoca na kaci raraba ena dua na soqo vakairogorogo a vakayacori ena Sepiteba 1922: “Oqo na siga ni veisiga. Raica sa veiliutaki na Tui! O kemuni na nona mata. Ni kacivaka, kacivaka, kacivaka, na Tui kei na nona Matanitu.”

2. Nira vakabulabulataki oti na lotu Vakarisito lumuti mera ogaoga tale ena cakacaka ni mai cava na iMatai ni iValu Levu, na cava era qai kacivaka?

² Ni oti na iMatai ni iValu Levu, e vakabulabulataki ira na vo ni lumuti o Jiova me rawa nira ogaoga tale ena cakacaka. Me vakataki Apakuki, sa rawa vei ira yadua mera kacivaka: “Ia ka’u na tiko ga e na dela ni bai kaukauwa, ia ka’u na vakatawa tiko me’u raica na ka ena kaya mai vei au ko koya.” Na vosa vakaiperiu ni “yadra” kei na “vakatawa” e dau taurivaki vakalevu ena levu na parofisai.

“Ena Sega ni Berabera”

3. Na cava meda vakatawa tiko ga kina?

³ Nira tukuna yani na iVakadinadina i Jiova na ivakaro ni Kalou edaidai, e dodonu mera kua ni weletaka na iotioti ni vosa e tauca o Jisu ena nona parofisai vakairogorogo: “O koya mo dou qai vakatawa: ni dou sa sega ni kila na tiki-ni-siga ena lako mai kina nai taukei ni vale; se ni sa yakavi, se ni sa lomaloma-ni-bogi, se ni sa tagi na toa, se ni mataka; de lako vakasauri mai, ka kunei kemudou ni dou sa moce ga: ia na ka ka’u sa kaya vei kemudou, ka’u sa kaya vei ira kecega, Dou vakatawa.” (Marika 13:​35-37) Me vakataki Apakuki, me salavata tale ga kei na vosa i Jisu, e bibi meda vakatawa tiko ga!

4. E tautauvata vakacava na keda ituvaki kei na kena a donuya o Apakuki ena rauta na 628 B.S.K.?

⁴ E rairai vola oti nona ivola o Apakuki ena 628 B.S.K. ni se bera sara ni lewai vuravura na matanitu o Papiloni. Sa vuqa mai na yabaki na kena vakarogoi voli na lewa ena tauca o Jiova vei Jerusalemi vukitani. Ia a sega ni macala na gauna ena vakatauca kina nona lewa. O cei mada me bau vakasamataka ni sa vo wale ga e 21 na yabaki mai na gauna oya, me vakayagataki Papiloni kina o Jiova me vakatauca nona lewa? E vaka tale ga kina edaidai, eda sega ni kila ‘na tikinisiga kei na aua’ ena cava kina na ivakarau ni veika ni gauna oqo. Ia a vakaroti keda o Jisu: “O koya mo dou qai vakarau tu, koi kemudou talega: ni sa lako mai na Luve ni tamata e na tiki-ni-siga dou sa sega ni nanuma kina.”​—Maciu 24:​36, 44.

5. Na cava e rui veivakayaloqaqataki kina na nona vosa na Kalou ena Apakuki 2:​2, 3?

⁵ E veiganiti vinaka na ilesilesi veivakayavalati e tauca o Jiova vei Apakuki: “Mo vola na raivotu, me macala e na papa ni volavola, me wili drodro sara ko koya sa wilika. Ni na dede mada na raivotu me qai yaco na gauna sa loku, ia ni sa yaco nai otioti ni gauna, ena qai vosa, ena sega ni lasu: kevaka ena berabera, mo waraka ga; ena yaco vakaidina ga, ena sega ni berabera.” (Apakuki 2:​2, 3) Edaidai sa qai torosobu ga na ca kei na ivalavala kaukaua ena vuravura raraba, e dusia tiko nida sa vovoleka sara ni vavaca yani na “siga i Jiova, e levu ka rerevaki.” (Joeli 2:31) E vakayaloqaqataki keda dina na vosa ni vakadre i Jiova ni kaya: “Ena sega ni berabera”!

6. Eda na bula rawa vakacava ena siga ni veilewai sa roro tiko mai oqo?

⁶ Eda na bula rawa vakacava ena siga ni veilewai sa roro tiko mai oqo? E sauma o Jiova ena nona tukuna na duidui e tiko me baleta na tamata e yalododonu kei na tamata e tawayalododonu: “Raica, o koya sa viavialevu sa sega ni dodonu na yalona e lomana: ia ko koya sa yalododonu ena bula e na nona vakabauta.” (Apakuki 2:4) O ira na iliuliu kei ira tale ga na tamata dokadoka yalokocokoco era sa vakarogorogocataka na noda itabagauna oqo ena nodra vakadavea na kedra dra e vica vata na milioni na tamata tawacala, vakabibi ena ivalu lelevu e rua kei vuravura, vaka kina ena veivakamatematei vakayavusa. Ia ena yasana kadua, era vosota voli ga ena yalodina na dauveiqaravi lumuti ni Kalou, era vinakata na bula veisaututaki. Oqo o ira na “matanitu yalododonu sa taura tiko na dina.” O ira na lewe ni matanitu oqo kei ira na nodra itokani, o ira ‘na so tani tale na sipi,’ era muria na ivakasala: “Dou vakararavi vei Jiova ka sega ni mudu, ni sa uluvatu e sega ni oti rawa na turaga ko Jiova.”​—Aisea 26:​2-4; Joni 10:16.

7. Me salavata kei na nona cavuta o Paula na Apakuki 2:​4, na cava e dodonu meda cakava?

⁷ Ni volavola tiko na yapositolo o Paula vei ira na Iperiu lotu Vakarisito, e cavuta lesu tiko na Apakuki 2:4 ena nona tukuna vei ira na tamata i Jiova: “Sa yaga vei kemudou na vosota, mo dou cakava na ka sa lewa na Kalou, ka me nomudou kina na ka ka yalataki. Ni na dede vakalailai, ena qai lako mai ko Koya e lako mai, ka na sega ni dede sara. Ia ena bula na tamata yalododonu e na vakabauta: Ia, kevaka sa suka tani tale, ena sega ni vinakati koya na yaloqu.” (Iperiu 10:​36-38) E sega ni gauna ni vakasavuliga na noda gauna oqo, se meda lai tacori ena ivakarau ni vuravura i Setani e vakaliuci kina na qara iyau se na marau. Na cava gona meda cakava ni bera ni cava na gauna e “dede vakalailai” oqo? O keda na lewe ni matanitu tabu i Jiova, me vakataki Paula, e dodonu meda ‘kakavaka tiko ga meda tadolova na ka sa tu mai liu,’ oya na bula tawamudu. (Filipai 3:​13, 14) Me vakataki Jisu ga, e dodonu ‘meda vosota ena vuku ni marau sa tu e matada.’​—Iperiu 12:2.

8. O cei na “tamata” e tukuni ena Apakuki 2:​5, ia na cava na vuna ena guce ga kina?

⁸ Me veibasai kei ira na dauveiqaravi i Jiova, na Apakuki 2:5 e tukuna e dua na “tamata viavialevu,” e guce ena ka e saga e dina ni “vakalevutaka ga na nona domonikoco me vaka nai bulubulu.” O cei mada na tamata “sa sega ni mamau rawa” oqo? Me vakataki Papiloni ena gauna i Apakuki e sega ni cegu nona ravuravu na “tamata” oqo, e dusi ira na matanitu vakapolitiki​—se ra matanitu nei Mussolini mai Itali, se matanitu nei Itala, se matanitu vakominisi, se ra mani matanitu sara vakademokarasi​—e vakacibivalu me vakalevutaka na iyalayala ni nona vanua. Na tamata oqo e vakasinaita tale ga na ibulubulu ena yagodra na tawacala. Ia na “tamata” lawaki ca oqo ni vuravura i Setani, e mateni tu ena levu ni nona vakalevulevui koya, e guce ena nona via ‘vakasoqoni ira na veimatanitu kece mera nona.’ Na Kalou duadua ga o Jiova ena rawa ni vakaduavatataka na kawatamata, ena qai vakayacora oqo ena nona taurivaka na nona Matanitu Vakamesaia.​—Maciu 6:​9, 10.

iMatai ni Lima na Ca Lelevu

9, 10. (a) Na cava e vakaraitaka o Jiova ena gusu i Apakuki? (b) Me baleta na iyau e rawati vakatawadodonu, na cava e laurai e vuravura edaidai?

⁹ E vakaraitaka o Jiova ena gusu i Apakuki na nona parofita ni na yaco e lima na ca, oqo na veivakarusai me vakarautaki kina na vuravura mera tawana na dauveiqaravi yalodina ni Kalou. O ira na tamata yalododonu oqo era na ‘taurivaka e dua na vosa vakaibalebale’ e tukuna o Jiova. Eda wilika ena Apakuki 2:6: “Ena ca ko koya sa vakalevutaka na ka sa sega ni nona! a cava na kena dede? ka bitaki koya e nai vakadinadina!”

¹⁰ E tukuni tiko e ke na rawa iyau vakatawadodonu. Ena vuravura oqo, e laurai nira sa qai vutuniyau ga na vutuniyau ra qai dravudravua ga na dravudravua. O ira na dau volitaka na wainimate gaga kei ira na dau veidabui era sa qai vutuniyau ga, ia era kolaiciba ena viakana na tamata wale. E tukuni ni dua na ikava ni lewe i vuravura era bula dravudravua tu. E vakaloloma sara na ivakarau ni bula ena levu na vanua. Era kaya o ira na tagica me yaco e vuravura na ivalavala dodonu: “A cava na kena dede” me yaco tiko ga na veika tawadodonu oqo? Ia sa voleka sara ga ni mudu! Ena “sega ni berabera” na raivotu.

11. Na cava e tukuna o Apakuki me baleta na vakadavei ni kedra dra na tamata, na cava eda kaya kina ni levu dina na vakadavedra e vuravura edaidai?

¹¹ E tukuna na parofita vei ira na tamata ca: “Ni ko sa vakacacana na veimatanitu e vuqa, ena vakacacani iko kina ko ira kece na vo ni veimataqali; e na vuku ni kedra dra na tamata, kei nai valavala vakasausa e caka e na vanua, kei na koro, kivei ira kece talega era tiko kina.” (Apakuki 2:8) Sa dua na ka na vakadavedra eda raica ena vuravura edaidai! Ia e tukuna vakadodonu o Jisu: “[E]ra na mate e nai seleiwau ko ira kece era taura nai seleiwau.” (Maciu 26:52) Ena ika20 mada ga ni senitiuri, era beitaki na veivanua kei ira na matatamata dau vakadavedra ena nodra vakamatei e sivia e duanadrau na milioni na tamata. Ena ca dina vei ira na vakaitavi ena vakadavedra oqo!

iKarua ni Ca

12. Na cava na ikarua ni ca a vola o Apakuki, eda kila vakacava ni sega ni dua na yaga ni rawa iyau vakailawaki?

¹² Na ikarua ni ca e volai ena Apakuki 2:​9-11, ena yaco vei “koya sa rawata vakaca nai yau me nodra na nona mataqali, me tauyavutaka kicake na nona sova, me maroroi kina ko koya mai na kaukauwa ni ca!” E sega ni dua na kena yaga na rawa iyau vakailawaki, me vaka e vakaraitaka vakadodonu na daunisame: “Kakua ni ko rere ni sa vutuniyau mai e dua, ni sa levu mai nai ukuuku ni nona vale; ni na sega ni kauta yani e dua na ka ni sa mate ko koya: ena sega ni muri koya sobu na nona totoka.” (Same 49:​16, 17) E bibi kina na ivakasala vakayalomatua i Paula: “Vakarota vei ira era sa vutuniyau e na gauna oqo, me ra kakua ni dokadokai ira se vakararavi e nai yau sa sega ni tu dei, vua ga na Kalou bula, o koya sa solia vakalevu vei keda na ka kecega eda marau kina.”​—1 Timoci 6:17.

13. Na cava meda kacivaka tiko ga kina na itukutuku ni veilewai ni Kalou?

¹³ E rui bibi me kacivaki edaidai na itukutuku ni veilewai ni Kalou! Nira kudruvaka na Farisi na nodra vaqoroqoroi Jisu na lewe vuqa me “Tui sa lako mai e na yaca [“i Jiova,” NW],” e qai sauma lesu o Jisu: “Kevaka era sa tiko lo ko ira oqo, ena qai qoqolou mai na veivatu.” (Luke 19:​38-​40) Ena vaka tale ga kina edaidai, kevaka era sega ni vakavotuya na ivalavala ca ni vuravura na tamata ni Kalou, “[e]na kaci na vatu mai na lalaga ni vale.” (Apakuki 2:11) Sa dodonu kina meda doudou ena noda kacivaka tiko ga na veivakaroti ni Kalou!

iKatolu ni Ca Kei na Vakadavedra

14. Na vakadavedra cava era vakavuna na lotu ni vuravura?

¹⁴ Na ikatolu ni ca e kacivaka o Apakuki e baleta na vakadavedra. E kaya na Apakuki 2:12: “Ena ca ko koya sa vakatauyavutaka na koro e na dra, ka vakataudeitaka na koro e na caka cala!” Ena ivakarau ni veika oqo, erau dau veimuri ga na cakacala se na ivalavala e sega ni dodonu kei na vakadavedra. Era beitaki na lotu ni vuravura ena vakadavedra levu duadua ena itukutuku ni veigauna. Na kena ivakadinadina na Crusades, na nodra vala o ira era tukuna nira lotu Vakarisito kei ira na Musulimi; na Veivaqaqai ni lotu Katolika (Catholic Inquisition) mai Sipeni kei Amerika vakalatina; na 30 na yabaki ni nodrau veivaluvaluti mai Urope na lotu Tawase kei na lotu Katolika; kei na vakadavedra levu duadua e yaco ena noda senitiuri ena rua na ivalu lelevu kei vuravura, erau tekivu ruarua ena veivanua era kaya voli nira lotu Vakarisito.

15. (a) Ena nodra veitokoni kei na veivakadonui na lotu, na cava era se cakava tiko ga na veimatanitu? (b) Ena rawa ni muduka beka na Matabose Kei Vuravura na kena vakaiyaragitaki na vuravura?

¹⁵ E dua na ka e kilai tani kina na iKarua ni iValu Levu na veivakararawataki (holocaust) e vakavurea na matanitu nei Itala vei ira na Jiu kei na so tale na matatamata mai Urope, e sega ni dua nodra cala. Wale tiko ga oqo, sa ra qai vakatutusa na iliuliu ni lotu Katolika mai Varanise ni a sega ni saqata na lotu na nodra vakau mera lai vakamatei e vica vata na drau na udolu ena keba ni veivakamatei nei Itala. Ia me yacova mai oqo era se vakadavedra tiko ga na veimatanitu ena veitokoni kei na veivakadonui ni lotu. E se qai tukuna wale ga na ivola na Time (international edition) me baleta na lotu Orthodox mai Rusia: “Sa qai lasika tale oqo na lotu, qai vakacolasau vakalevu ena tikina e sega ni tadrai ni na rawa ni vakacolasau kina: ena mataivalu ni matanitu o Rusia. . . . Sa vaka me mai kena ivakarau mera masulaki na waqavuka ni vala kei na nodra bareki na sotia. Ena vula o Noveba, ena nona itikotiko na iliuliu ni lotu Orthodox e Rusia, na Danilovsky Monastery mai Moscow, a yaco kina na lotu ni kena vakatatabutaki na iyaragi vakaniukilia ni matanitu o Rusia.” Ena rawa beka ina Matabose Kei Vuravura me muduka na kena baci vakaiyaragitaki tale na vuravura ena iyaragi ni ivalu vakatimoni? Dravusakulukulu! E dua a rawata na Nobel Peace Prize, e kaya ena niusiveva na Guardian mai Lodoni, Igiladi: “E rui votivoti dina nida raica ni lima na matanitu eratou lewe tudei ni Matabose Veitaqomaki ni Matabose Kei Vuravura, eratou daunivolitaki iyaragi ni ivalu levu duadua.”

16. Na cava ena cakava o Jiova vei ira na veivanua era dau bukana na veivaluvaluti?

¹⁶ Ena tauca beka o Jiova na nona lewa ina veivanua era dau bukana na veivaluvaluti? E kaya na Apakuki 2:13: “Raica, sa sega li ni vu vei Jiova ni lewe vuqa ni ra sa oca na veimataqali me kena na bukawaqa, ka ni ra na veivakaocataki vakataki ira na veimatanitu e na vuku ni ka wale sara?” “[O] Jiova ni lewe vuqa”! Io, era lewe vuqa na agilosi vakalomalagi i Jiova ena vakayagataka o koya me vakarusai ira na tamata kei na veivanua era dau bukana na ivalu!

17. Ena vakacava na levu ni kena roboti vuravura na veikilai kei Jiova ni sa tau oti na kedra lewa na veimatanitu voravora?

¹⁷ Na cava ena tarava mai ni sa tauca oti o Jiova nona lewa ina veimatanitu voravora oqori? E sauma na Apakuki 2:14: “[E]na roboti vuravura na kena kilai na lagilagi i Jiova, me vaka sa ubia na wasa titobu na wai.” E dua na gauna totoka sa tu oqo i liu! Ena vakadinadinataki me tawamudu ena Amaketoni ni dodonu tu ga na veiliutaki uasivi i Jiova. (Vakatakila 16:16) E vakadeitaka vei keda o koya ni na ‘vakalagilagitaka na itutu ni yavana,’ oqo na vuravura eda bula tiko kina. (Aisea 60:13) Ena vakavulici na kawatamata kece ena sala vakalou, me yacova ni sa vaka na wai e ubia na wasa titobu na levu ni nodra kila na inaki lagilagi i Jiova.

iKava Kei na iKalima ni Ca

18. Na cava na ikava ni ca e kacivaki ena gusu i Apakuki, e laurai vakacava oqo ena itovo ni bula ena vuravura edaidai?

¹⁸ Na ikava ni ca e vakamacalataki vaka oqo ena Apakuki 2:15: “Ena ca ko koya sa vagunuva na kai nona, io, ko iko ka sovaraka na nomu cudru, ka sa vakamatenitaki ira talega, mo raica kina na nodra luvawale!” Oqo e vaka me tukuna tiko na ituvaki vakasisila kei na ivakarau ni bula vakaveitalia sa tu kina na vuravura edaidai. Sa qai torosobu ga na itovo tawakilikili ni vuravura, vakabibi nira bau veitokoni tale tu ga kina na lotu. Sa ravuravu sara tiko e veiyasa i vuravura kece na AIDS kei na so tale na mate ca vaka oqo. Era sega ni vakavotuya “na lagilagi i Jiova” na itabatamata nikua, baleta nira vakaliuci ira ga, e sa qai vakasisila ga na nodra ivalavala, ia era na sotakaya na tau ni lewa ni Kalou. Ni ‘vakamamautaki ena madua, sega ena lagilagi’ na vuravura lakosese oqo, sa na vakarau oqo me gunuva kina na bilo ni cudru i Jiova, ni sa loma i Jiova sara ga oya. ‘Na veivakamaduataki velavela ena tabonaka na nona lagilagi.’​—Apakuki 2:16.

19. O cei era vakaroti taumada ena ikalima ni ca e vakaraitaka o Apakuki, na cava e bibi kina na ivakaro oqo ena vuravura edaidai?

¹⁹ Na ikalima ni ca era vakaroti taumada kina na dauqarava na ivakatakarakara ceuti. E vakarota o Jiova me kacivaka na parofita na itukutuku warumisa oqo: “Ena ca ko koya ka kaya ki na kau, Mo yadra mai! Ka kaya talega ki na vatu galu, Mo tu cake! Mei vakavuvuli li na ka ko ya? Raica, sa botani e na koula kei na siliva, ia sa sega sara ga e lomana nai cegu.” (Apakuki 2:19) Me yacova sara mai na noda gauna, era se cuva ga na lotu ni Veivanua Vakarisito kei na veivanua lotu butobuto ina nodra kauveilatai, ina ivakatakarakara kei Maria, ina ivakatakarakara tale e so, wili kina na ivakatakarakara ni tamata kei na manumanu. Ena sega ni rawa vei ira na matakau oqo mera yadra mai mera vakabulai ira na tamata era sokaloutaki ira ni sa lako mai o Jiova me tauca nona lewa. E sega na betena na koula kei na siliva era botani kina, ni vakatauvatani kei na iukuuku ni Kalou tawamudu o Jiova kei na lagilagi ni veika bula e bulia. Meda vakacerecerea mada ga na yacana e sega ni dua e tautauvata kaya me tawamudu!

20. Na ituvatuva ni valenisoro cava eda kalougata nida mai veiqaravi kina ena marau?

²⁰ Io, na noda Kalou duadua ga, o Jiova, e ganiti koya na noda veivakacaucautaki. Ni levu sara na noda dokai koya, meda rogoca mada ga na ivakaro tau vakadodonu oqo me baleta na qaravi matakau. Ia vakarorogo mada! Se vosa tiko ga o Jiova: “Ko Jiova sa tiko e na nona vale tabu: me vakadirorogo e matana ko vuravura kecega.” (Apakuki 2:20) E sega ni vakatitiqataki ni vakasamataka tiko na parofita na valenisoro mai Jerusalemi. Ia, o keda edaidai eda kalougata vakalevu nida mai sokalou tu ena ituvatuva ni valenisoro vakayalo e lagilagi cake sara, sa vakatikori tu kina na noda Turaga o Jisu Karisito me Bete Levu. E vuravura oqo ena lomanibai ni valenisoro oya, eda soqoni tiko kina, da veiqaravi, da masu vata tale ga kina, eda vakarokorokotaki Jiova tiko kina ena vuku ni lagilagi ni yacana. E ka marautaki dina na noda mai qarava mai na vu ni lomada taucoko na Tamada dau loloma vakalomalagi!

O se Nanuma Tiko?

• Na cava na nomu rai ena vosa i Jiova: “Ena sega ni berabera”?

• E ganiti keda vakacava ena noda gauna oqo na ca kece a kacivaki ena gusu i Apakuki?

• Na cava meda kacivaka tiko ga kina na veivakaroti i Jiova?

• Ena rara ni valenisoro cava eda kalougata nida mai veiqaravi voli kina?

[iYaloyalo ena tabana e 15]

Me vakataki Apakuki, era kila na dauveiqaravi ni Kalou ni gauna oqo ni na sega ni berabera o Jiova

[iYaloyalo ena tabana e 18]

O kila ni o kalougata ena nomu sokaloutaki Jiova ena rara ni nona valenisoro vakayalo?

[iTaba ni Credit Line ena tabana e 16]

U.S. Army photo