Septembre

Piyɛ́ɛ zán xógbe e gbɔn vo kpɛɖé é hwenu e é ɖè xó sín nǔɖɔɖ’ayǐ Jowɛli tɔn mɛ é. (Mɛ. 2:16, 17) Xógbe “enɛ ɔ gudo ɔ” wɛ ɖò bǐbɛ̌mɛ fí e Piyɛ́ɛ ɖè xó sín é tɔn có, é ka ɖɔ: “Ðò azǎn gudogudo tɔn lɛ mɛ ɔ,” bo dó dó gesí azǎn gudogudo tɔn akɔta Jwifu lɛ tɔn tɔn; hwenɛnu wɛ Mawu kɔn gbigbɔ mímɛ́ tɔn dó “mɛ bǐ” jí. Enɛ xlɛ́ ɖɔ xwè gegě ko wá yì cobɔ nǔɖɔɖ’ayǐ Jowɛli tɔn wá jɛnu. Ðò xwè kanweko nukɔntɔn ɔ mɛ ɔ, Mawu tó kɔn gbigbɔ mímɛ́ dó ye jí cobɔ wɛnɖagbejijlazɔ́ ɔ jɛ kan vlɔ́n jí gbɔn gbɛ̀ ɔ bǐ mɛ. Hwenu e mɛsɛ́dó Pɔlu wlán wema tɔn sɛ́dó Kolosinu lɛ ɖò xwè 61 H.M. tɔn mɔ̌ é ɔ, é sixu ɖɔ ɖɔ è dó wɛnɖagbe ɔ “nǔ e Mawu bló ɖò gbɛ̀ ɔ mɛ lɛ é” bǐ. (Kolo. 1:23) Ðò Pɔlu hwenu ɔ, xógbe “nǔ e Mawu bló ɖò gbɛ̀ ɔ mɛ lɛ é” bǐ ɔ, ɖò gesí dó fí e è tuùn ɖò gbɛ̀ ɔ mɛ hwenɛnu lɛ é wɛ. Kpo alɔdó gbigbɔ mímɛ́ hlɔnhlɔnnɔ Jehovah tɔn tɔn kpo ɔ, wɛnɖagbejijlazɔ́ ɔ gbakpé hugǎn “kaka yì fí e gbɛ̀ ɔ kponu ɖó é” ɖò hwe mǐtɔn nu.—Mɛ. 13:47. w20.04 6-7 akpá. 15-16

Jehovah yí wǎn nú mǐ mɛ ɖokpo ɖokpo kaka jɛ lɛngbɔ̌ ɖebǔ e jɛ zɔ nú lɛngbɔ̌kpó tɔn lɛ é jí. (Mat. 18:12-14) Mawu d’akpá ɖɔ emi na ba lɛngbɔ̌ emitɔn e bú lɛ é, lobo na d’alɔ ye bɔ ye na lɛ́ jɛ ganji ɖò gbigbɔ lixo. É ɖɔ nǔ tawun tawun ɖěɖee é na bló lɛ é; nǔ ɖokpo ɔ wɛ lɛngbɔ̌nyitɔ́ Izlayɛli tɔn lɛ nɔ bló hwenu e lɛngbɔ̌ ɖé bú é. (Ezek. 34:12-16.) Nukɔntɔn ɔ, lɛngbɔ̌nyitɔ́ ɔ nɔ ba lɛngbɔ̌ ɔ, enɛ sixu byɔ táan kpo hlɔnhlɔn kpo tawun. Wegɔ́ ɔ, enyi lɛngbɔ̌nyitɔ́ ɔ mɔ lɛngbɔ̌ e bú é ɔ, é nɔ kplá ɛ yì lɛngbɔ̌kpó ɔ mɛ. Atɔngɔ́ ɔ, enyi lɛngbɔ̌ ɔ gblewǔ, alǒ xovɛ́ sin i ɔ, lɛngbɔ̌nyitɔ́ ɔ nɔ d’alɔ ɛ kpo wanyiyi kpo, nɔ bla akpa tɔn lɛ n’i, nɔ sɔ́ ɛ, lobo nɔ na ɛ nǔɖuɖu. Mɛxo agun tɔn e nɔ kpé nukún dó “mɛ e Mawu sɔ́ dó así nú” ye lɛ é wu lɛ é ɖó na ɖè afɔ ɖokpo ɔ lɛ dó d’alɔ mɛ ɖěɖee jɛ zɔ nú agun ɔ lɛ é. (1 Pi. 5:2, 3) Mɛxo agun tɔn lɛ nɔ ba ye, d’alɔ ye bonu ye ni lɛkɔ wá agun ɔ mɛ, bo nɔ lɛ́ ɖè wanyiyi xlɛ́ ye gbɔn alɔdidó ye ɖò gbigbɔ lixo lee é byɔ gbɔn é gblamɛ. w20.06 20-21 akpá. 10

Jezu mɔ ɖɔ jinukún lɛ ko mya gò bo sù yiya, ɖó é ɖó nukún ɖɔ mɛ gegě na xwedó emi wutu wɛ à? Ðebǔ ǎ. Mawuxówema ɔ ko ɖɔ ɖ’ayǐ ɖɔ mɛ kpɛɖé jɛn na ɖi nǔ n’i. (Jaan 12:37, 38) Jezu ɖó nǔwukpíkpé jiwǔ ɔ bo na tuùn nǔ e ɖò ayi mɛtɔn mɛ lɛ é. (Mat. 9:4) É ɖò mɔ̌ có, é sɔ́ ayi ɖó mɛ kpɛ e na ɖi nǔ n’i lɛ é jí, bo jlá wɛn ɔ mɛ lɛ bǐ kpo kanɖodónǔwu kpo. Mǐdɛɛ lɛ e ma sixu tuùn nǔ e ɖò ayi mɛ lɛ tɔn mɛ ǎ é tɔn ɖó na zun kwínkwín ma kwín; mǐ ɖó na nɔ dá hwɛ nú mɛ ɖě, alǒ ɖó linlin agɔ dó fí ɖě wu ǎ. É nyɔ́ wà ɔ, mǐ na nɔ mɔ mɛ lɛ dó mɔ ahwanvu sɔ tɔn. Flín nǔ e Jezu ɖɔ nú ahwanvu tɔn lɛ é. Jinukún lɛ ko mya gò, ye ko sù yiya ɖɔ wɛ é ɖè. Mɛ lɛ sixu ɖyɔ jijɔ bo wá huzu ahwanvu Klisu tɔn. Jehovah nɔ kpɔ́n ahwanvu sɔ tɔn enɛ lɛ dó mɔ “dɔkun.” (Ajée 2:7) Enyi mǐ nɔ kpɔ́n mɛ lɛ Jehovah kpo Jezu kpo ɖɔhun ɔ, mǐ na tɛ́n kpɔ́n bo na tuùn ninɔmɛ yetɔn kpo nǔ e nɔ dɔn ye lɛ é kpo. Mǐ na nɔ kpɔ́n ye dó mɔ jonɔ lɛ ǎ, loɔ, mǐ na nɔ kpɔ́n ye dó mɔ nɔví sunnu kpo nɔví nyɔnu kpo sɔ tɔn lɛ. w20.04 13 akpá. 18-19

Xó Mawu tɔn kplɔ́n mǐ nyi wɛn ɖɔ mǐ ɖó na yí wǎn nú Jezu hwebǐnu, bonu nǔ mǐtɔn na dó nyɔ́ Jehovah nukúnmɛ. Nǔ e mǐ sixu wà, bo na zun xɔ́ntɔn xá Jezu é ɖokpo wɛ nyí ɖɔ mǐ ni tɛ́n kpɔ́n bá tuùn i. Mǐ sixu wà mɔ̌ gbɔn wema Biblu tɔn elɔ lɛ xixa gblamɛ: Matie, Maki, Luki kpo Jaan kpo. Ee mǐ na ɖò tamɛ lin dó gbɛzán Jezu tɔn sín tan e ɖò Biblu mɛ lɛ é jí wɛ é ɔ, mǐ na yí wǎn nú Jezu, bo lɛ́ ɖó sísí n’i, ɖó lee é nɔ nyɔ́ xomɛ dó mɛ lɛ wu gbɔn é wu. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, Jezu nyí Gǎn nú ahwanvu tɔn lɛ có, é ka wà nǔ xá ye mɛsɛntɔ́ wɛ ye nyí ɖɔhun ǎ. É nyɔ́ wà ɔ, é ɖɔ linlin tɔn lɛ kpo lee nǔ cí n’i é kpo nú ye. Jezu sè wuvɛ̌ xá ye, bo lɛ́ y’avǐ xá ye. (Jaan 11:32-36) Mɛ e tlɛ nɔ klán gbè xá ɛ lɛ é tuùn ɖɔ é nyí xɔ́ntɔn mɛ e nɔ yí gbè nú wɛn tɔn lɛ é tɔn. (Mat. 11:19) Nú mǐ xwedó lee Jezu nɔ wà nǔ xá ahwanvu tɔn lɛ gbɔn é ɔ, kancica e mǐ ɖó xá mɛ ɖevo lɛ é na kpɔ́n te, mǐ na ɖó awǎjijɛ hugǎn, bɔ wǎn e mǐ yí n’i é kpo sísí e mǐ ɖó n’i é kpo na lɛ́ jɛji. w20.04 22-24 akpá. 9-10

Ðò 1870 ɔ, Grande-Bretagne kp’acɛ gbɔn fí gegě ɖò ayikúngban ɔ jí, bo lɛ́ ɖó ahwankpá hlɔnhlɔnnɔ hugǎn ɔ. Axɔ́suɖuto enɛ nɔte nú zo kpɛví e ɖu ɖò atɔn ɖevo jí é; ye wɛ nyí: France, Espagne kpo Pays-Bas kpo. (Dan. 7:7, 8) Grande-Bretagne wɛ nyí axɔ́su tofɔligbé tɔn ɔ kaka byɔ Wɛkɛ Hwan Nukɔntɔn ɔ mɛ. Ðò táan ɖokpo ɔ mɛ ɔ, États-Unis d’Amérique wá huzu tò e jɛ dɔkun hugǎn ɖò gbɛ̀ ɔ mɛ é, bo jɛ akɔ xá Grande-Bretagne. Ðò Wɛkɛ Hwan Nukɔntɔn ɔ hwenu ɔ, États-Unis kpo Grande-Bretagne kpo jɛ kpɔ́, bo ɖó hlɔnhlɔn hugǎn ɖò ahwanfunfun linu. Ye wá huzu Acɛkpikpa E Ðó Agbɔ̌n Hú Bǐ Ðò Gbɛ̀ ɔ Mɛ bɔ è nɔ ylɔ́ ɖɔ Anglo-Amérique é. Lee Daniyɛli ɖɔ ɖ’ayǐ gbɔn é ɔ, axɔ́su enɛ kplé “ahwangɔnu ɖaxó e na syɛn ɖesu é.” Ðò azǎn gudogudo tɔn lɛ mɛ ɔ, Anglo-Amérique wɛ nyí axɔ́su tofɔligbé tɔn ɔ. w20.05 4-5 akpá. 7-8

Sin ɖò planɛti mǐtɔn e nyí ayikúngban é jí, ɖó ayikúngban ɔ ɖò fí e é na nɔ dó hwesivɔ é pɛ́ɛ wutu. Nú é ko sɛkpɔ́ ɛ kpɛɖé wɛ nyí ɔ, sin e ɖò ayikúngban ɔ jí é bǐ na ko mɛ, bɔ ayikúngban ɔ na ko hunzo kaka bɔ nǔɖogbɛ ɖě na ɖ’eji ǎ. Enyi ayikúngban ɔ ko lín d’è kpɛɖé hú mɔ̌ wɛ ɔ, sin e ɖò ayikúngban ɔ jí é bǐ na ko huzu singǒ, bɔ ayikúngban ɔ bǐ na ko huzu laglasi aditi ɖé. Ðó Jehovah sɔ́ ayikúngban ɔ ɖó tɛn e jɛxa é mɛ wutu ɔ, huzuhuzu sín tuto e kúnkplá sin ɖò ayikúngban ɔ jí é sixu zɔ́n bɔ è nɔ gbɛ̀. Hwesivɔ ɔ nɔ xwí sin e ɖò xù lɛ mɛ é kpo ee ɖò ayikúngban ɔ jí é kpo, b’ɛ nɔ huzu akpɔ́kpɔ́. Ðò xwè ɖokpo ɖokpo mɛ ɔ, sin e hwesivɔ ɔ nɔ xwí é sukpɔ́ hú sin e ko ɖò tɔgwede e gbɔn gbɛ̀ ɔ mɛ lɛ é bǐ mɛ é. Sin enɛ nɔ nɔ jɔhɔn mɛ nú azǎn wǒ mɔ̌, cobo nɔ wá huzu jǐ alǒ laglasi linfín bo nɔ ja. Gudo mɛ ɔ, sin ɔ nɔ lɛkɔ yì xù lɛ mɛ alǒ fí ɖevo e sin nɔ nɔte ɖè lɛ é, bɔ huzuhuzu ɔ nɔ lɛ́ bɛ́. Jehovah sɔnǔ nú huzuhuzu enɛ, bonu sin ni ɖò ayikúngban ɔ jí hwebǐnu. Enɛ xlɛ́ ɖɔ Jehovah nyí nǔnywɛtɔ́ bo lɛ́ ɖó hlɔnhlɔn.—Jɔb. 36:27, 28; Nǔt. 1:7. w20.05 22 akpá. 6

Jezu dó wusyɛn lanmɛ nú mǐ ɖɔ mǐ ni kpò ɖò gbigbɔ mímɛ́ byɔ wɛ ɖò ɖɛ mɛ. (Luk. 11:9, 13) Jehovah nɔ na mǐ “hlɔnhlɔn aditi” gbɔn gbigbɔ mímɛ́ tɔn gblamɛ. (2 Kɔ. 4:7) Kpo alɔdó gbigbɔ Mawu tɔn tɔn kpo ɔ, mǐ sixu dɛ ɖò mɛtɛnkpɔn ɖebǔ e mɔ wɛ mǐ ɖè é nu. Gbigbɔ mímɛ́ sixu lɛ́ d’alɔ mǐ bɔ mǐ na w’azɔ̌ e è ɖè nú mǐ ɖò sinsɛnzɔ́ Mawu tɔn mɛ lɛ é bo sixu lɛ́ bló bɔ nǔwukpíkpé mǐtɔn lɛ na kpɔ́n te d’eji. Mǐ tuùn ɖɔ lè ɖagbe ɖěɖee mǐ nɔ mɔ ɖò sinsɛnzɔ́ Mawu tɔn mɛ lɛ é ɔ, gbigbɔ mímɛ́ tɔn kɛɖɛ wɛ nyí tɔn bɔ nǔ nyí mɔ̌. Nɛ̌ mǐ ka sixu xlɛ́ ɖɔ gbigbɔ mímɛ́ Mawu tɔn xɔ akwɛ nú mǐ gbɔn? Mǐ sixu xoɖɛ bo byɔ ɖɔ gbigbɔ mímɛ́ ɔ ni d’alɔ mǐ nú mǐ ni mɔ nǔ jɛ linlin, alǒ jlǒ nyanya ɖebǔ e ɖò ayi mǐtɔn mɛ é wu. (Ðɛh. 139:23, 24) Enyi mǐ byɔ nǔ mɔ̌hun ɔ, Jehovah sixu gbɔn gbigbɔ tɔn gblamɛ bo na bló bɔ mǐ na mɔ nǔ jɛ linlin alǒ jlǒ nyanya mǐtɔn lɛ wu. Enɛ gudo ɔ, mǐ ɖó na byɔ gbigbɔ Mawu tɔn nú é na na hlɔnhlɔn mǐ bonu mǐ na ɖí xwi xá. Mɔ̌ mɛ ɔ, mǐ na xlɛ́ ɖɔ mǐ kánɖeji bo na nyi alɔ nú nǔ ɖebǔ e na zɔ́n bɔ Jehovah na gɔn alɔ dó mǐ kpo gbigbɔ mímɛ́ tɔn kpo é.—Efɛ. 4:30. w20.05 28-29 akpá. 10-12

Enyi mǐ nɔ jɛhun dó nyikɔ Jehovah tɔn jí ɔ, kpɔ́ndéwú Jezu tɔn xwedó wɛ mǐ ɖè nɛ. Jezu ɖè nyikɔ Tɔ́ tɔn tɔn xlɛ́ gbɔn nyikɔ enɛ zinzan kpo hunjijɛ dó nyikɔ ɖagbe enɛ jí kpo gblamɛ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, Falizyɛn lɛ nɔ xlɛ́ ɖò ali gegě nu ɖɔ Jehovah nɔ syɛn nukún, nɔ byɔ nǔ gegě ɖò mɛ sí, kún nɔ kéya nú mɛ, bo nɔ lɛ́ kú nǔblawu nú mɛ ó, bɔ Jezu ka gbɛ́ nǔ nú ye. Jezu d’alɔ mɛ lɛ bɔ ye mɔ ɖɔ Tɔ́ emitɔn nɔ nɔ jlɛ̌ jí, nɔ ɖó suúlu, yí wǎn nú mɛ, bo nɔ lɛ́ sɔ́ hwɛ kɛ mɛ. É ɖè jijɔ Tɔ́ tɔn tɔn lɛ xlɛ́ bɔ nǔ bǐ vɔ ɖ’ewu ɖò gbɛzinzan tɔn gbè bǐ gbè tɔn mɛ, mɔ̌ mɛ ɔ, é lɛ́ d’alɔ mɛ lɛ bɔ ye tuùn Jehovah. (Jaan 14:9) Jezu ɖɔhun ɔ, mǐ sixu má nǔ e mǐ tuùn dó Jehovah wu é xá mɛ ɖevo lɛ, bo nɔ lɛ́ kplɔ́n ye ɖɔ Mawu nyí wanyiyinɔ lobo lɛ́ nyí xomɛnyɔtɔ́. Enyi mǐ bló mɔ̌ ɔ, mǐ na ɖè adingban e è ɖó dó Jehovah nu lɛ é gbà. Mǐ nɔ bló bɔ nyikɔ Jehovah tɔn nɔ nyí nǔ mímɛ́, gbɔn alɔdidó mɛ lɛ bonu ye ni kpɔ́n dó mɔ nǔ mímɛ́ gblamɛ. Ðò xóɖiɖɔ mǐtɔn lɛ kpo nǔwalɔ mǐtɔn lɛ kpo mɛ ɔ, mǐ nɔ xlɛ́ mɛ alɔkpa e é nyí tawun é mɛ lɛ. Mǐ nɔ klɔ́ cí sín nyikɔ enɛ wu gbɔn alɔdidó mɛ lɛ bonu ye na tuùn nǔgbo ɔ dó Mawu wu gblamɛ. w20.06 6-7 akpá. 17-18

È sixu zán tɛn Ɛntɛnɛti tɔn e jí è nɔ zun xɔ́ntɔn ɖè lɛ é ɖó linlin ɖagbe ɖé wu. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, è sixu zán dó ɖɔ xó xá xwédo mɛtɔn kpo xɔ́ntɔn mɛtɔn lɛ kpo. Amɔ̌, a ka ko ɖ’ayi wu ɖɔ nǔ e mɛɖé lɛ nɔ sɔ́ ɖó tɛn enɛ lɛ jí é ɖé lɛ nɔ xlɛ́ ɖɔ ye ba ɖɔ è ni xɔ susu nú emi vlafo à? Wɛn e nǔ mɔ̌hun lɛ hɛn nu é sixu nyí “Mi kpɔ́n mì!” Mɛɖé lɛ tlɛ sixu wlán mɛmasíxó lɛ alǒ xó blíblí lɛ dó fɔtóo e yeɖesunɔ alǒ mɛ ɖevo lɛ sɔ́ ɖó tɛn mɔ̌hun lɛ jí é jí. È dó wusyɛn lanmɛ nú mǐ mɛ Klisanwun lɛ ɖɔ mǐ ni nɔ sɔ́ mǐɖée hwe, bo nɔ lɛ́ yí wǎn nú mɛ ɖevo lɛ, enɛ wu ɔ, mǐ na nɔ wà nǔ gbɔn mɔ̌ ǎ. (1 Pi. 3:8) Nú a nɔ zán tɛn Ɛntɛnɛti tɔn e jí è nɔ zun xɔ́ntɔn ɖè lɛ é hǔn, kanbyɔ hwiɖée ɖɔ: ‘Nǔ e un nɔ wlán lɛ é, kpo video alǒ fɔtóo e un nɔ sɔ́ ɖó ye jí lɛ é kpo ka sixu zɔ́n bɔ mɛ lɛ lin ɖɔ un nɔ yí nu gò wɛ à?’ Klisanwun lɛ ɖó na jlá ajɔ̌ nú yeɖée ǎ. Ye nɔ xwedó wěɖexámɛ Biblu tɔn e mǐ mɔ ɖò tɛ́si égbé tɔn mɛ é. Mɛɖéesɔ́hwe na d’alɔ mǐ bɔ mǐ na nyi alɔ nú linlin mɛɖée sísɔ́ sù tɔn gbɛ̀ ɔ tɔn.—1 Jaan 2:16. w20.07 6-7 akpá. 14-15

Cobonu mɛsɛ́dó Pɔlu na huzu ahwanvu Klisu tɔn ɔ, alǎnnúwatɔ́ e nɔ dóya nú ahwanvu Jezu tɔn lɛ é wɛ n’i. (Mɛ. 7:58) Jezu ɖesunɔ wɛ gbɛ́ nǔ nú Pɔlu e nɔ nyí Solu ɖ’ayǐ é bonu é ma sɔ́ dóya nú agun Klisanwun tɔn ɔ ɖě ó. Jezu ɖɔ xó nú Pɔlu sín jixwé bo va nukún i. Cobonu é na mɔ nǔ ɔ, é ɖó na ba alɔdó ɖò mɛ e é ko dóya na ɖ’ayǐ lɛ é gɔ́n. É sɔ́ éɖée hwe bo yí gbè nú alɔdó ahwanvu e nɔ nyí Ananiyasi bo hun nukún n’i é tɔn. (Mɛ. 9:3-9, 17, 18) Nukɔnmɛ ɔ, Pɔlu huzu nɔví nukúnɖeji ɖé ɖò agun Klisanwun tɔn mɛ, amɔ̌ é wɔn nǔ e Jezu kplɔ́n ɛ ɖò Damasi li jí é gbeɖé ǎ. Pɔlu kpò ɖò éɖée sɔ́ hwe wɛ, bo nɔ sɔ́ jlǒ dó yí gbè nú alɔdó nɔví tɔn lɛ tɔn. É yí gbè ɖɔ ye “dó wusyɛn lanmɛ nú [emi] ɖesu.”—Kolo. 4:10, 11. w20.07 18-19 akpá. 16-17

Jehovah wɛ nyí Nǔbǐwukpétɔ́ ɔ có, é ka na acɛ mɛ ɖevo lɛ ɖó bǎ ɖé mɛ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, é sɔ́ Jezu Axɔ́su nú Axɔ́suɖuto ɔ, bo lɛ́ na acɛ gbɛtɔ́ 144 000 e na ɖu axɔ́su xá Jezu lɛ é ɖó bǎ ɖé mɛ. É ɖò wɛn ɖɔ Jehovah kplɔ́n azɔ̌ Jezu bɔ é na nyí Axɔ́su kpo Vɔsanúxwlémawutɔ́ Ðaxó kpo. (Ebl. 5:8, 9) É lɛ́ kplɔ́n azɔ̌ mɛ e na kp’acɛ xá Jezu lɛ é, amɔ̌, é sɔ́ azɔ̌ enɛ d’así nú ye é ɔ, é ɖò gudo yetɔn cɔcɔcɔ ɖò lee ye na wà azɔ̌ enɛ gbɔn é kɔn ǎ. É nyɔ́ wà ɔ, é ɖeji ɖɔ ye na wà jlǒ emitɔn. (Nǔɖe. 5:10) Enyi Tɔ́ mǐtɔn jixwé tɔn e ma ɖó hudo alɔdó mɛ ɖě tɔn ǎ é nɔ na acɛ mɛ ɖevo lɛ ɖó bǎ ɖé mɛ ɔ, mǐdɛɛ lɛ tɔn ɖó na zun kwínkwín ma kwín. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, tatɔ́ xwédo tɔn ɖé wɛ nú we à alǒ mɛxo agun tɔn wɛ a nyí? Nɔ xwedó kpɔ́ndéwú Jehovah tɔn bo nɔ ɖè azɔ̌ nú mɛ ɖevo lɛ, ma ka nɔ nɔ gudo yetɔn cɔcɔcɔ ɖò lee ye na wà gbɔn é kɔn ó. Enyi a nɔ xwedó kpɔ́ndéwú Jehovah tɔn ɔ, a na w’azɔ̌ ɔ, bo na lɛ́ kplɔ́n azɔ̌ mɛ ɖevo lɛ, lobo bló bɔ ye na ɖó jiɖiɖe hugǎn.—Eza. 41:10. w20.08 9-10 akpá. 5-6

Nɛ̌ Jehovah ka nɔ jló ɖɔ nǔ ni nɔ cí nú mǐ dó lɛngbɔ̌ tɔn e bú lɛ é wu? Jezu sɔ́ kpɔ́ndéwú ɔ ɖ’ayǐ nú mǐ. Jezu tuùn ɖɔ lɛngbɔ̌ Jehovah tɔn lɛ bǐ wɛ xɔ akwɛ ɖò nukún tɔn mɛ, enɛ wu ɔ, é wà nǔ e wu é kpé é bǐ bo d’alɔ “Izlayɛli-ví e cí lɛngbɔ̌ búbú ɖɔhun lɛ” é, bonu ye ni lɛkɔ wá Jehovah gɔ́n. (Mat. 15:24) Ðó Jezu wɛ nyí lɛngbɔ̌nyitɔ́ ɖagbe ɔ wutu ɔ, é lɛ́ wà nǔ e wu é kpé é bǐ bonu lɛngbɔ̌ Jehovah tɔn lɛ ɖě ni na ma bú ó. (Jaan 6:39) Mɛsɛ́dó Pɔlu dó wusyɛn lanmɛ nú mɛxo agun tɔn e ɖò agun Efɛzi tɔn mɛ lɛ é ɖɔ ye ni nɔ wà nǔ Jezu ɖɔhun. Mi “dó alɔ [mɛ e ma ɖó gǎn ǎ] lɛ, bo na dó flín xó e Aklunɔ Jezu ɖesu ɖɔ lɛ na; é ɖɔ: ‘Nǔnamɛ nɔ dó xomɛhunhun nú mɛ hú nǔyiɖomɛsí.’” (Mɛ. 20:17, 35) É ɖò wɛn ɖɔ mɛxo agun tɔn lɛ ɖó azɔ̌ bǔnɔ ɖé bo na wà ɖò ali enɛ nu ɖò égbé. Mɛxo agun tɔn e nɔ nyí Salvador bo nɔ nɔ Espagne é ɖɔ: “Enyi un lin tamɛ dó lě dò Jehovah nɔ kpé nukún dó lɛngbɔ̌ tɔn e bú lɛ é wu sɔ́ é jí ɔ, enɛ nɔ sísɛ́ mì bɔ un nɔ wà nǔ e wu un kpé é bǐ dó d’alɔ ye. Un kúdeji ɖɔ Jehovah jló ɖɔ má kpé nukún dó ye wu.” w20.06 23 akpá. 15-16

Jehovah na ɖó suúlu bo nɔte kaka jɛ vivɔnu xwè afatɔ́n ɔ tɔn cobo na ɖó nukún ɖɔ mǐ na nyí mɛ maɖóblɔ̌. Kaka jɛ hwenɛnu ɔ, Jehovah na nɔ sɔ́ jlǒ dó sɔ́ hwɛ mǐtɔn lɛ kɛ mǐ. Enɛ wu ɔ, é ɖò wɛn ɖɔ mǐ ɖó hwɛjijɔ e wu mǐ na nɔ sɔ́ ayi ɖó jijɔ ɖagbe mɛ ɖevo lɛ tɔn jí lobo na nɔ ɖó suúlu dó ye wu é. Hwenu e è dá ayikúngban ɔ é ɔ, Jezu kpo wɛnsagun lɛ kpo j’awǎ. Hwenu e ye na mɔ bɔ gbɛtɔ́ maɖóblɔ̌ e yí wǎn nú Jehovah, bo ɖò sinsɛn ɛ wɛ lɛ é na gɔ́ ayikúngban ɔ jí é ɔ, dǒ nukún lee é na víví nú ye sɔ é mɛ kpɔ́n. Dǒ nukún awǎjijɛ e mɛ e è xɔ sín ayikúngban ɔ jí bɔ ye na ɖu gǎn xá Klisu ɖò jixwé lɛ é na ɖó, hwenu e ye na mɔ bɔ gbɛtɔ́ lɛ na ɖò azɔ̌ yetɔn sín lè ɖu wɛ é mɛ kpɔ́n. (Nǔɖe. 4:4, 9-11; 5:9, 10) Dǒ nukún mɛ bo kpɔ́n, a ɖò gbɛ̀ hwenu e ɖasin wuvɛ̌ tɔn huzu ɖasin awǎjijɛ tɔn é; azɔn, aluwɛ kpo kú kpo sín kún sú dó kaka sɔyi. Kaka jɛ hwenɛnu ɔ, kánɖeji bo na wà nǔ Tɔ́ towe wanyiyinɔ, nǔnywɛtɔ́, kpo suúluɖótɔ́ ɔ kpo ɖɔhun. Enyi a wà mɔ̌ ɔ, a na kpò ɖò awǎjijɛ ɖó wɛ, mɛtɛnkpɔn ɖebǔ na bo kpannukɔn we ɔ nɛ. (Ja. 1:2-4) Akpá e Jehovah dó ɖɔ emi “na wá fɔ́n mɛ . . . sín kú” é sù nukún mǐtɔn mɛ tawun!—Mɛ. 24:15. w20.08 19 akpá. 18-19

Biblu nyí nǔ ɖagbe ɖé bɔ Mawu na mǐ. Tɔ́ mǐtɔn jixwé tɔn ɔ sɔ́ Xó tɔn dó ayi mɛ nú gbɛtɔ́ lɛ bɔ ye wlán, ɖó é yí wǎn nú mǐ tawun. Gbɔn Biblu gblamɛ ɔ, Jehovah nɔ na xósin nú nǔ taji hugǎn ɖěɖee mǐ sixu kanbyɔ lɛ é, ɖi elɔ lɛ: Fitɛ mǐ ka gosin? Etɛwu mǐ ka ɖò gbɛ̀ ɔ mɛ? Etɛ sɔgudo ka hɛn nu? Jehovah ba ɖɔ vǐ emitɔn lɛ ni mɔ xósin nú nǔkanbyɔ enɛ lɛ, enɛ wu ɔ, é d’alɔ gbɛtɔ́ lɛ bɔ ye lilɛ Biblu ɔ dó gbè gegě mɛ. Égbé ɔ, Biblu ɔ blebu, alǒ akpáxwé tɔn lɛ ko tíìn ɖò gbè 3 000 jɛji mɛ. Sín hwexónu ɔ, Biblu wɛ nyí wema e è lilɛ dó gbè ɖevo mɛ bo lɛ́ má hugǎn é. Enyi mǐ nɔ xà Biblu ɔ gbè bǐ gbè, nɔ lin tamɛ dó nǔ e é nɔ kplɔ́n mǐ lɛ é jí, lobo nɔ tɛ́n kpɔ́n bo nɔ zán nǔ e mǐ kplɔ́n lɛ é ɔ, é na xlɛ́ ɖɔ nǔnina enɛ sù nukún mǐtɔn mɛ. Gɔ́ na ɔ, mǐ nɔ ɖè nǔsumɛnukúnmɛ xlɛ́ Mawu, gbɔn nǔ e wu mǐ kpé lɛ é bǐ wiwa dó má wɛn e ɖò Biblu ɔ mɛ é xá mɛ gegě lee é nyɔ́ bló gbɔn é gblamɛ.—Ðɛh. 1:1-3; Mat. 28:19, 20. w20.05 24-25 akpá. 15-16

Fí e è sɛ́ gbeyiɖɔ Jelemíi dó b’ɛ na yì jlá wɛn ɔ ɖè é syɛn tawun. Awakanmɛ kú i kaka b’ɛ wá jɛ hweɖenu b’ɛ jló na ɖó azɔ̌ ɔ te. Amɔ̌, é wà mɔ̌ ǎ. Etɛwu? ‘Xó Jehovah tɔn’ cí myɔ ɖé ɖɔhun ɖò Jelemíi xomɛ, b’ɛ sixu hɛn bo gɔn ɖiɖe tɔ́n ǎ. (Jel. 20:9) Enyi mǐ nɔ kplɔ́n Biblu gbè bǐ gbè bo nɔ lin tamɛ dó nǔ e mǐ kplɔ́n lɛ é jí ganji ɔ, mǐ sixu cí Jelemíi ɖɔhun. Wǎgbɔ tɔn ɔ, awǎjijɛ mǐtɔn na jɛji, bɔ sinsɛnzɔ́ mǐtɔn na lɛ́ ɖè sínsɛ́n tɔ́n d’eji. (Jel. 15:16) Enɛ wu ɔ, nú awakanmɛ kú we hǔn, savo nú Jehovah ɖɔ é ni d’alɔ we. É na d’alɔ we bɔ a na ɖí xwi xá hwɛhuhu gbaza towe, gǎnmaɖó towe lɛ alǒ azɔn. É na d’alɔ we bɔ a na ɖó linlin e ɖò jlɛ̌ jí é dó wǔjɔmɛzɔ́ lɛ wu. É na d’alɔ we bɔ a na ɖó linlin ɖagbe dó sinsɛnzɔ́ towe wu. Hú bǐ ɔ, xoɖɛ sɛ́dó Jehovah bo ɖɔ lee nǔ cí nú we é pɛ́ɛ n’i. Kpo alɔdó tɔn kpo ɔ, a sixu ɖu ɖò xwi e ɖí xá awakanmɛkúmɛ wɛ a ɖè é jí. w20.12 27 akpá. 20-21

Nú nɔví nyɔnu ɖé lɛ ɔ, kplé lɛ wɛ nyí ali taji e hun nú ye bɔ ye na nɔ kpɔ́ xá nǔɖitɔ́ hatɔ́ yetɔn lɛ é. Enɛ wu ɔ, mǐ jló na zán hwenu enɛ lɛ dó yí ye, ɖɔ xó xá ye, bo lɛ́ xlɛ́ ye ɖɔ nǔ yetɔn nɔ ɖu ayi mɛ nú mǐ. Jezu ɖɔhun ɔ, mǐ sixu ba hwenu bo nɔ kpɔ́ xá nɔví nyɔnu lɛ. (Luk. 10:38-42) Vlafo mǐ sixu ylɔ́ ye wá xwé mǐtɔn gbè nú nǔɖuɖu klewun ɖé, alǒ nú ayiɖeɖayǐ ɖé. Hwenu e mǐ ka ɖò mɔ̌ wà wɛ é ɔ, mǐ ɖó na mɔ nǔ jɛ wu ɖɔ nǔ e ɖɔ wɛ mǐ ɖè é dó wusyɛn lanmɛ nú mɛ. (Hlɔ. 1:11, 12) Mɛxo lɛ ɖó na ɖó linlin ɖokpo ɔ, Jezu ɖɔhun. É tuùn ɖɔ tlɛnmɛninɔ sixu vɛwǔ nú mɛɖé lɛ, amɔ̌, é ɖexlɛ́ nyi wɛn ɖɔ é kún nyi alɔwliwli, alǒ vǐjiji wɛ na hun awǎjijɛ jɔ awǎjijɛ ɔ sín ali nú mɛ ó. (Luk. 11:27, 28) É nyɔ́ wà ɔ, sinsɛnzɔ́ Jehovah tɔn sísɔ́ ɖó tɛn nukɔntɔn ɔ mɛ wɛ nɔ hɛn awǎjijɛ tɛgbɛ tɔn wá. (Mat. 19:12) É ɖò taji ɖɔ mɛxo lɛ ni nɔ wà nǔ xá nyɔnu e ɖò agun ɔ mɛ lɛ é nɔví nyɔnu yetɔn lɛ kpo nɔ yetɔn lɛ kpo ɖɔhun. Mɛxo lɛ ɖó na ba hwenu dó ɖɔ xó xá nɔví nyɔnu lɛ jɛ nukɔn nú kplé lɛ, alǒ ɖò kplé lɛ gudo. w20.09 21-23 akpá. 7-9

Ðò Izlayɛli ɔ, enyi jǐ nukɔntɔn ɔ ja gudo ɖò nǔkúndidó hwenu ɔ wɛ glesi ɖé nɔ dó nǔ, bo nɔ wá ya ɖò hwenu e jǐ gudo tɔn ɔ ja dó ɖò nǔkún-yiya hwenu é. (Mak. 4:28) Nǔnywɛnú wɛ é na nyí ɖɔ mǐ ni xwedó kpɔ́ndéwú suúluɖiɖó tɔn glesi lɛ tɔn. Amɔ̌, é sixu nɔ ma bɔwǔ. Hwɛhwɛ ɔ, gbɛtɔ́ hwɛhutɔ́ lɛ nɔ ba na mɔ nǔ e mɛ gǎndidó yetɔn lɛ na tɔ́n kɔ dó é ɖò yiyǎ mɛ. Enyi mǐ ba ɖɔ gle mǐtɔn ni na sínsɛ́n ɔ, mǐ ɖó na nɔ kpé nukún d’ewu ganji; é wɛ nyí ɖɔ mǐ ɖó na lɛ̀, dó nǔ, nɔ jlaɖó, bo nɔ lɛ́ hú sin na. Nǔ kplɔnkplɔn mɛ lɛ bonu ye na huzu ahwanvu sín azɔ̌ ɔ lɔ nɔ byɔ ɖɔ è ni nɔ dó gǎn. É nɔ byɔ hwenu cobɔ mǐ na d’alɔ Biblu kplɔntɔ́ mǐtɔn lɛ bɔ ye na nɔ ɖè mɛɖé ɖó vo ɖò mɛ mɛ ǎ, lobo lɛ́ yí wǎn nú mɛ. Suúluɖiɖó na d’alɔ mǐ bɔ enyi tagba lɛ wá xwetɔ́n ɔ, awakanmɛ na kú mǐ ǎ. Enyi mɛɖé lɛ sɔ́ jlǒ dó ɖò tó ɖó mǐ wɛ, bo lɛ́ ɖò nǔ kplɔ́n wɛ ɔ, mǐ ɖó na lɛ́ ɖó suúlu. Mǐ sixu dó cɔcɔ nú Biblu kplɔntɔ́ ɖé bonu é na ɖi nǔ ǎ. É tlɛ vɛwǔ nú ahwanvu Jezu tɔn lɛ hweɖelɛnu bɔ ye na mɔ nǔ jɛ nǔ e kplɔ́n ye wɛ Jezu ɖè lɛ é wu. (Jaan 14:9) Mi nú mǐ ni flín ɖɔ mǐ sixu dó nǔkún, bo hú sin na, amɔ̌ Mawu wɛ nɔ bló bɔ é nɔ sù.—1 Kɔ. 3:6. w20.09 11-12 akpá. 10-11

Mǐ mɛ bǐ wɛ nɔ jló ɖɔ nǔkplɔntɔ́ mǐtɔn lɛ ni yì nukɔn bo bló baptɛm. Ali taji e nu mǐ sixu d’alɔ ye ɖè é ɖokpo wɛ nyí gbɔn wusyɛn didó lanmɛ nú ye ɖɔ ye ni nɔ wá kplé agun tɔn lɛ gblamɛ. Hwɛhwɛ ɔ, nǔkplɔntɔ́ e nɔ yawǔ jɛ kplé lɛ wá jí é nɔ yawǔ yì nukɔn. Nǔkplɔnmɛtɔ́ ɖé lɛ tinmɛ nú nǔkplɔntɔ́ yetɔn lɛ ɖɔ nǔ gegě tíìn bɔ ye na kplɔ́n ɖò kplé lɛ jí bɔ ye kún ka na kplɔ́n ɖò nǔkplɔnkplɔn yetɔn hwenu ó. Xà Eblée lɛ 10:24, 25 xá nǔkplɔntɔ́ towe, bo tinmɛ nǔ e wu é nyɔ́ ɖɔ é ni nɔ wá kplé lɛ é n’i. Mǎ nǔ e a kplɔ́n ɖò kplé agaɖanu tɔn ɖé jí é xá ɛ kpo akpakpa sɔ́ mɛ kpo. Enyi é mɔ lee nǔ cí nú we dó kplé ɔ wu é ɔ, é sixu jló na wá. Nǔ e nǔkplɔntɔ́ towe mɔ bo sè ɖò kplé nukɔntɔn e é wá é jí é na sɔ́ akpakpa ɛ tawun hugǎn nǔ ɖebǔ e é ko mɔ kpɔ́n ɖò sinsɛn sín kplé ɖevo lɛ jí é. (1 Kɔ. 14:24, 25) É na xò gò mɛ ɖevo ɖěɖee ɖó kpɔ́ndéwú ɖagbe b’ɛ sixu xwedó, b’ɛ na d’alɔ ɛ b’ɛ na yì nukɔn bo na bló baptɛm lɛ é. w20.10 10-11 akpá. 14-15

Gbigbɔ Mawu tɔn na d’alɔ we bɔ a na zán nǔ e a xà, bo kplɔ́n ɖò Xó tɔn mɛ é. Xoɖɛ ɖɛhan-wlantɔ́ elɔ ɖɔhun bo ɖɔ: ‘Jehovah, xlɛ́ ali e un na gbɔn é mì, enɛ ɔ, un na xwedó xó towe dó wà nǔ na. Sɔ́ ayixa e na ɖó sísí nú we ɔ dó xomɛ nú mì.’ (Ðɛh. 86:11) Gɔ́ na ɔ, kpò ɖò nǔ gbigbɔ tɔn e Jehovah nɔ zán Biblu kpo tutoblonunu tɔn kpo dó sɔnǔ na nú mǐ lɛ é ɖu wɛ. É ɖò wɛn ɖɔ é kún nyí nǔtuùntuùn kpowun ba wɛ a ɖè ó. A ba ɖɔ nǔgbo ɔ ni ɖu ɖò jǐ we, bonu a ni nɔ zán ɖò gbɛzán towe mɛ. Gbigbɔ Jehovah tɔn sixu d’alɔ we bɔ a na wà mɔ̌. A na lɛ́ ba na nɔ dó wusyɛn lanmɛ nú nɔví sunnu kpo nɔví nyɔnu towe lɛ kpo. (Ebl. 10:24, 25) Aniwu? Ðó xwédo gbigbɔ tɔn towe wɛ ye nyí. Nɔ xoɖɛ bo nɔ byɔ gbigbɔ Mawu tɔn ɖɔ ni d’alɔ we bonu a na nɔ na xósin ɖagbe lɛ ɖò kplé Klisanwun tɔn lɛ jí, bɔ enyi a ɖó azɔ̌ ɖò kplé lɛ jí ɔ, a na nɔ wà ye ganji lee a kpéwú gbɔn é. Enyi a nɔ wà mɔ̌ ɔ, a na xlɛ́ Jehovah kpo Vǐ tɔn kpo ɖɔ a yí wǎn nú “lɛngbɔ̌” xɔ akwɛ yetɔn lɛ. (Jaan 21:15-17) Bo nɔ ɖótó Mɛ̌si Ðaxó towe gbɔn nǔɖuɖu dó jǒ gbigbɔ tɔn e é nɔ sɔnǔ na lɛ é sín vivǐ ɖuɖu mlɛ́mlɛ́ gblamɛ. w20.10 24-25 akpá. 15-17

Etɛ Jezu ka wà hwenu e awakanmɛ kú mɛsɛ́dó tɔn lɛ é? Jezu fɔ́n sín kú b’ɛ na nɔ zaan é ɔ, é ɖɔ nú ahwanvu tɔn lɛ ɖɔ: “Mi ma ɖi xɛsi ó. Mi yì, bo ɖɔ nú nɔví ce lɛ [ɖɔ un ko fɔ́n sín kú].” (Mat. 28:10a) Jezu gbɛ́ mɛsɛ́dó tɔn lɛ ǎ. Ye hɔn jó è dó có, é ka kpò ɖò ye ylɔ́ ɖɔ “nɔví ce lɛ” wɛ. Jehovah ɖɔhun ɔ, Jezu nɔ kú nǔblawu nú mɛ, bo nɔ lɛ́ sɔ́ hwɛ kɛ mɛ. (2 Axɔ́. 13:23) Mɔ̌ ɖokpo ɔ, mɛ ɖěɖee ma sɔ́ nɔ ɖ’alɔ ɖò sinsɛnzɔ́ ɔ mɛ ǎ lɛ é sín nǔ nɔ ɖu ayi mɛ nú mǐ tawun. Nɔví sunnu kpo nɔví nyɔnu mǐtɔn lɛ kpo wɛ nú ye, bɔ mǐ yí wǎn nú ye! Mǐ kpò ɖò azɔ̌ syɛnsyɛn e nɔví enɛ lɛ wà nú Jehovah é flín wɛ. Ye mɛ ɖé lɛ e awakanmɛ ko kú dìn lɛ é ko w’azɔ̌ syɛnsyɛn nú xwè gegě. (Ebl. 6:10) Mǐ nɔ jɛ dò yetɔn tawun! (Luk. 15:4-7) Enɛ wu ɔ, dǒ wusyɛn lanmɛ nú mɛ e awakanmɛ gbɔjɔ na lɛ é ɖɔ ye ni wá kplé agun tɔn lɛ. Enyi mɛ e awakanmɛ gbɔjɔ na é ɖé wá Kpléxɔ Axɔ́suɖuto ɔ tɔn mɛ ɔ, mǐ wɛ ɖó na yì gɔ̌n tɔn jɛ nukɔn, bo dó doo n’i kpo akpakpa sɔ́ mɛ kpo. w20.11 6 akpá. 14-17

Jaki kpo Jaan kpo gɔ́ nú nɔ yetɔn sɛkpɔ́ Jezu, bo byɔ ɛ wǔjɔmɛ e é ma ɖó acɛ tɔn bo na na ye ǎ é ɖé. Jezu xò nǔ kpɔ́n ɖebǔ ǎ, é ɖɔ tlolo ɖɔ Tɔ́ emitɔn jixwé tɔn ɔ kɛɖɛ wɛ ɖó acɛ bo na ɖɔ mɛ e na nɔ ɖisíxwé kpo amyɔxwé kpo nú emi é. (Mat. 20:20-23) Jezu xlɛ́ ɖɔ emi tuùn dogbó emitɔn lɛ. É ɖò jlɛ̌ jí. É nɔ wà nǔ zɛ nǔ e Jehovah ɖegbe ɖɔ é ni wà é wu gbeɖé ǎ. (Jaan 12:49) Nɛ̌ mǐ ka sixu xwedó kpɔ́ndéwú ɖagbe Jezu tɔn gbɔn? Mǐ nɔ nɔ jlɛ̌ jí Jezu ɖɔhun gbɔn wěɖexámɛ Biblu tɔn e ɖò tɛ́si égbé tɔn mɛ é xwixwedó gblamɛ. È ɖɔ nú mǐ ɖò finɛ ɖɔ: “Mi ma wà nǔ zɛ nǔ e è wlán é wu ó.” Enɛ wu ɔ, enyi mɛɖé byɔ mǐ ɖɔ mǐ ni ɖè wě xá emi ɔ, mǐ ɖó na sɔ́ linlin mǐɖesunɔ tɔn ɖ’ajo alǒ ɖɔ nǔ nukɔntɔn e wá ayi mɛ nú mǐ lɛ é kpowun gbeɖé ǎ. É nyɔ́ wà ɔ, wěɖexámɛ e ɖò Biblu kpo wema jinjɔn Biblu jí mǐtɔn lɛ kpo mɛ lɛ é jí wɛ mǐ ɖó na dɔn ayi mɛ ɔ tɔn wá. Enɛ na xlɛ́ ɖɔ mǐ tuùn dogbó mǐtɔn lɛ. Kpo jlɛ̌jininɔ kpo ɔ, mǐ nɔ xɔ susu nú “nǔ jlɔjlɔ” e Nǔbǐwukpétɔ́ ɔ nɔ wà lɛ é.—Nǔɖe. 15:3, 4. w20.08 11-12 akpá. 14-15

Enyi a mɔ ɖɔ emi ɖó na ɖè wě xá xɔ́ntɔn ɖé ɔ, etɛ lɛ a ka ɖó na hɛn dó ayi mɛ? Cobonu a na sɛkpɔ́ xɔ́ntɔn ɖé ɔ, kanbyɔ hwiɖée ɖɔ, ‘Un ka nɔ wà “nǔ jlɔjlɔ zɛ jlɛ̌ wu” wɛ à?’ Mɛ e nɔ wà nǔ jlɔjlɔ zɛ jlɛ̌ wu é nɔ ɖó hwɛ nú mɛ ɖevo lɛ; é ka nɔ zɔ́n dó nǔgbododó Jehovah tɔn lɛ wu dó wà mɔ̌ ǎ, loɔ, éɖesunɔ tɔn lɛ jí wɛ é nɔ zɔn dó, mɔ̌ jɛn é ma ka nɔ lɛ́ kú nǔblawu nú mɛ mɔ̌ ǎ é nɛ. Enyi a ko gbéjé hwiɖée kpɔ́n bo lɛ́ mɔ ɖɔ a ɖó na ɖɔ xó nú xɔ́ntɔn towe jɛn wɛ nyí hǔn, ɖɔ nǔ e ɖò tagba ɔ nyí wɛ é n’i, bo zán nǔkanbyɔ e na sísɛ́ ɛ b’ɛ na ɖɔ linlin tɔn lɛ é. Enyi a tuùn nǔ e lin wɛ é ɖè é ɔ, é na bɔkun nú we bonu a na d’alɔ ɛ b’ɛ na mɔ nǔ jɛ nǔ e é wà nyi dò é wu. Kánɖeji ɖɔ nǔ e ɖɔ wɛ a ɖè é jinjɔn Mawuxówema ɔ jí, bo ka hɛn d’ayi mɛ ɖɔ é kún nyí hwi wɛ xɔ́ntɔn towe na ɖó gbè na ó, loɔ, Jehovah wɛ. (Hlɔ. 14:10, nwt) Zǎn nǔnywɛ e ɖò Xó Mawu tɔn mɛ é, bɔ enyi a ɖò wě ɖè xá mɛɖé wɛ hǔn, xwedó kpɔ́ndéwú wuvɛ̌sexámɛ tɔn Jezu tɔn. (Nǔx. 3:5; Mat. 12:20) Etɛwu? Ðó lee Jehovah nɔ wà nǔ gbɔn xá mǐ é ɔ, mɔ̌ wɛ mǐ lɔ ɖó na wà xá mɛ ɖevo lɛ gbɔn.—Ja. 2:13. w20.11 21-22 akpá. 13

A ka na ba ɖɔ gbɛtɔ́ lɛ ni nɔ zɔn dó sinmɛ agbaza towe tɔn, lee nukún towe mɛ cí é, alǒ lee a d’agba, abǐ gɛ́gɛ́ gbɔn é wu dó dá hwɛ nú we à? A na ba mɔ̌ ǎ. Enɛ wu ɔ, tuùn e mǐ tuùn ɖɔ Jehovah kún nɔ zɔn dó nǔ e ɖò wěxo lɛ é jí dó dá hwɛ nú mǐ ó é dó gbɔ nú mǐ tawun. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, hwenu e Samuwɛli kpɔ́n vǐ sunnu Jɛsée tɔn lɛ é ɔ, é mɔ nǔ e Jehovah mɔ é ǎ. Jehovah ko ɖɔ nú Samuwɛli ɖɔ Jɛsée sín vǐ sunnu lɛ ɖokpo na nyí axɔ́su ɖò Izlayɛli. Amɔ̌, mɛ̌ é ka na nyí? Hwenu e Samuwɛli mɔ Jɛsée sín vǐsunnuɖaxó Eliavu é ɔ, é ɖɔ: ‘Un ɖi ɖɔ mɛ e Jehovah sɔ́ é ɖíe.’ Eliavu hwɛ́n axɔ́su dó te. ‘Jehovah ka ɖɔ nú Samuwɛli ɖɔ: “Ma nú ninɔmɛ tɔn blɛ́ we ó, ma ka nú ga tɔn blɛ́ we ó, ɖó é wɛ un sɔ́ ǎ.”’ Etɛ enɛ ka kplɔ́n mǐ? Jehovah lɛ́ ɖɔ gɔ́ na ɖɔ: ‘Nǔ e ɖò wěxo ɔ wɛ gbɛtɔ́ nɔ kpɔ́n, ayixa mɛ wɛ nyɛ Jehovah ka nɔ kpɔ́n.’ (1 Sam. 16:1, 6, 7) É na nyɔ́ ɖɔ mǐ ni xwedó kpɔ́ndéwú Jehovah tɔn hwenu e mǐ ɖò nǔ wà xá nɔví mǐtɔn lɛ wɛ é é. w20.04 14 akpá. 1; 15 akpá. 3

Jezu ɖò zɔnlin ɖi gbɔn gle ɖé mɛ wɛ, é sixu ko nyí ɔ́ji e wú b’ɛ ma lín ǎ lɛ é sín gle ɖé wɛ. (Jaan 4:3-6) Sun ɛnɛ gudo mɔ̌ dìn ɔ, è na ya ɔ́ji ɔ. Jezu ɖɔ nǔ e sixu kpaca mɛ é ɖé: “Mi ni kpɔ́n gle lɛ ganji; jinukún lɛ ko mya gò, bo ko sù yiya.” (Jaan 4:35, 36) Etɛ ɖɔ gbé é ka ja? É cí ɖɔ gbɛtɔ́ lɛ xixokplé xó ɖɔ wɛ Jezu ɖè ɖɔhun, é nyí nǔkún-yiya tlɔlɔ lě ǎ. Kpɔ́n nǔ e jɛ wá yì zaan é. Jwifu lɛ nɔ kpé nǔ ɖě xá Samalíinu lɛ ǎ có, Jezu ka ɖɔ Mawuxó nú nyɔnu Samalíinu ɖé bɔ é ɖótó è! Nǔgbo ɔ, hwenu e Jezu ɖò xó ɖɔ dó jinukún e ko “mya gò, bo ko sù yiya” lɛ é wu wɛ é ɔ, Samalíinu e sè Jezu sín xó ɖò nyɔnu ɔ nu lɛ é nyi ahwan ja Jezu gɔ́n bo na kplɔ́n nǔ gegě gɔ́ na. (Jaan 4:9, 39-42) Biblu tinmɛtɔ́ ɖé ɖɔ dó tan enɛ wu ɖɔ: “Akpakpa e sɔ́ mɛ enɛ lɛ é . . . xlɛ́ ɖɔ ye cí jinukún e ko sù yiya é ɖɔhun.” w20.04 8 akpá. 1-2

Kplé mǐtɔn lɛ nɔ lɛ́ d’alɔ mǐ bɔ Mawuxóɖiɖɔzɔ́ ɔ kpo mɛkplɔnkplɔnzɔ́ ɔ kpo nɔ lɛ́ bí alɔ nú mǐ d’eji. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, mǐ nɔ kplɔ́n lee mǐ nɔ zán azɔ̌wanú e ɖò Azɔ̌wanúgbá Mɛkplɔnkplɔn tɔn mǐtɔn mɛ lɛ é ganji gbɔn é. Enɛ wu ɔ, nɔ sɔnǔ nú kplé lɛ ganji. Nɔ tɛ́tó ganji ɖò kplé lɛ hwenu. Kplé lɛ fó hǔn, nɔ zán nǔ e a kplɔ́n lɛ é. Nú a nɔ wà nǔ enɛ lɛ ɔ, a na huzu “ahwanfuntɔ́ ɖagbe Klisu Jezu tɔn.” (2 Tim. 2:3) Wɛnsagun hlɔnhlɔnnɔ wɔ̌bliwɔ̌va lɛ wɛ nɔ lɛ́ nɔ gudo nú mǐ. Dǒ nukún nǔ e wɛnsagun ɖokpo kpowun sixu wà é mɛ kpɔ́n! (Eza. 37:36) Dìn ɔ, bo wá yì dó nukún nǔ e ahwankpá hlɔnhlɔnnɔ wɛnsagun lɛ tɔn ɖé sixu wà é mɛ kpɔ́n lo! Gbɛtɔ́ ɖě, alǒ awoví lɛ ɖě sixu kpé ahwan xá ahwankpá hlɔnhlɔnnɔ Jehovah tɔn, bo ɖuɖ’eji ǎ. Enyi kɛntɔ́ mǐtɔn lɛ na bo lɛ sukpɔ́ gbɔn ɖebǔ, bonu Jehovah ɖò ahwan mǐtɔn mɛ ɔ, mǐ nɔ hugǎn ye jɛn wɛ. (Hwɛ. 6:16) Enɛ ɖò wɛn! Hɛn nǔ enɛ lɛ d’ayi mɛ hwenu e azɔ̌gbɛ́ ɖé, wemaxɔmɛvígbɛ́ ɖé, alǒ hɛ̌nnumɔ e nyí nǔmaɖitɔ́ é ɖé ɖɔ alǒ wà nǔ e na kú awakanmɛ nú we é ɖé é. Flín ɖɔ é kún nyí hwiɖokpo wɛ ɖò ahwan ɔ fun wɛ ó. Alixlɛ́mɛ Jehovah tɔn lɛ xwédo wɛ a ɖè, enɛ wu ɔ, É ɖò gudo nú we. w21.03 29-30 akpá. 13-14

Ezayíi 22:13 e ɖɔ xó dó nǔwalɔ Izlayɛli-ví lɛ tɔn wu é mɛ wɛ Mɛsɛ́dó Pɔlu sixu ko ɖè xó sín. Ye tɛ́dó Mawu wu ǎ, é nyɔ́ wà ɔ, vivomɛninɔ gbɛzinzan wɛ nɔ mya nukún nú ye. Nǔgbo ɔ, linlin e Izlayɛli-ví lɛ nɔ ɖó é wɛ nyí: “Jǎ gbɛ̀, ee a ɖu ɔ wɛ nyí towe,” bɔ linlin enɛ tlɛ lɛ́ gbakpé ɖò égbé. É ɖò wɛn ɖɔ tuùn e mǐ tuùn ɖɔ Jehovah sixu fɔ́n mɛkúkú lɛ é ɖó na zɔ́n bɔ mǐ na nɔ kpɔ́n gbɛ̌ e mǐ nɔ dó lɛ é. Nɔví e ɖò Kɔlɛnti lɛ é ɖó na cɔ́ yeɖée dó gbɛ̌didó xá mɛ ɖěɖee ma ɖi nǔ nú fínfɔ́n sín kú ǎ lɛ é wu. Enɛ kplɔ́n nǔɖe mǐ égbé: Gbɛ̌didó xá mɛ ɖěɖee ma nɔ kéya nú sɔgudo ǎ, bo nɔ ɖò gbɛ̀ kɛɖɛ ɖu wɛ lɛ é na hɛn lè ɖebǔ wá nú mǐ ǎ. Enyi Klisanwun nǔgbo ɖé nɔ zán hwenu sukpɔ́ xá mɛ mɔ̌hun lɛ ɔ, enɛ sixu hɛn linlin tɔn kpo nǔwalɔ tɔn kpo blí. Nǔ ɔ wɛ nyí ɖɔ enɛ sixu zɔ́n bɔ é wà nǔ e Mawu gbɛ́ wǎn na lɛ é. Enɛ wɛ zɔ́n bɔ Pɔlu byɔ Klisanwun lɛ syɛnsyɛn ɖɔ: ‘Ye ni byɔ yeɖée mɛ lee é jɛxa gbɔn é, bo gɔn hwɛ hu.’—1 Kɔ. 15:33, 34. w20.12 9 akpá. 3, 5-6

Wemafɔ enɛ tinmɛ lee Jehovah bló tuto nú xwédo tɔn e ɖò jixwé é kpo ee ɖò ayikúngban jí é kpo gbɔn é. Ðó é wɛ nyí ta ɔ wutu ɔ, é ɖó acɛ lɛ bǐ. Gbɔn tuto acɛkpikpa tɔn e é bló é gblamɛ ɔ, é na acɛ mɛ ɖevo lɛ ɖó bǎ ɖé mɛ, amɔ̌, ye ɖó na ɖó gbè lee ye zán acɛ yetɔn lɛ gbɔn é tɔn n’i. (Hlɔ. 14:12; Efɛ. 3:14, 15) Jehovah sɔ́ Jezu b’ɛ nyí gǎn nú agun ɔ, amɔ̌, Jezu ɖó na ɖó gbè lee é wà nǔ xá mǐ gbɔn é tɔn n’i. (1 Kɔ. 15:27) Jehovah lɛ́ na acɛ asú ɖé bɔ é na kp’acɛ dó asì tɔn kpo vǐ tɔn lɛ kpo jí. Nɛ̌ é ka sixu kplɔ́n, bo na nyí tatɔ́ xwédo tɔn ɖagbe ɖé gbɔn? É ɖó na tó mɔ nǔ jɛ nǔ e Jehovah byɔ ɖò así tɔn é wu hwɛ̌. É ɖó na lɛ́ mɔ̌ nǔ jɛ nǔ e wu Jehovah na acɛ mɛ ɖevo lɛ é kpo lee é sixu xwedó kpɔ́ndéwú Jehovah kpo Jezu kpo tɔn gbɔn é kpo wu. Etɛwu enɛ ka ɖò taji? Ðó Jehovah na acɛ ɖé tatɔ́ xwédo tɔn lɛ, bo nɔ ɖó nukún ɖɔ ye ni zán ganji.—Luk. 12:48b. w21.02 2-3 akpá. 1-3

É nyɔ́ ɖɔ mǐ ni nɔ wà nǔ Jehovah ɖɔhun bo nɔ wɔn nǔɖe lɛ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, nǔwukpíkpé e Jehovah ɖó bo nɔ flín nǔ é ɖó blɔ̌ ǎ, amɔ̌, enyi mǐ lɛkɔ sín hwɛ mǐtɔn lɛ gudo ɔ, é nɔ wá gbeta ɔ kɔn bo nɔ sɔ́ hwɛ mǐtɔn lɛ kɛ mǐ, bo nɔ wɔn nǔ e mǐ wà nyi dò lɛ é. (Ðɛh. 25:7; 130:3, 4) É ba ɖɔ mǐ ni wà nǔ ɖokpo ɔ nú mɛ ɖevo lɛ, hwenu e ye wà nǔ nyi dò nú mǐ é. (Mat. 6:14; Luk. 17:3, 4) Enyi mǐ nɔ zán tamɛfɔn e Mawu na mǐ é dó kpa susu n’i ɔ, é na xlɛ́ ɖɔ nǔnina jiwǔ enɛ sù nukún mǐtɔn mɛ. Mɛɖé lɛ nɔ zán tamɛfɔn yetɔn dó wá gbeta nǔ e nyí ɖagbe kpo nyanya kpo lɛ é tɔn kɔn nú yeɖée. Amɔ̌, ɖó Jehovah wɛ dá mǐ wutu ɔ, é nyɔ́ ɖɔ mǐ ni ɖó nukún ɖɔ nǔgbododó tɔn lɛ nyɔ́ hú nǔgbododó ɖebǔ e sín gbeta kɔn mǐ sixu wá é. (Hlɔ. 12:1, 2) Nú mǐ zán gbɛ̀ sɔgbe xá nǔgbododó tɔn lɛ ɔ, mǐ nɔ ɖó fífá ɖò gbɛ̀ mǐtɔn mɛ. (Eza. 48:18) Mǐ nɔ lɛ́ mɔ gbɛ̀ ɔ sín nu, é wɛ nyí ɖɔ mǐ nɔ kpa susu nú Gbɛɖotɔ́ mǐtɔn kpo Tɔ́ mǐtɔn kpo bo nɔ lɛ́ bló b’ɛ nɔ gó dó mǐ wu.—Nǔx. 27:11. w20.05 24 akpá. 13-14

Nɛ̌ mǐ ka sixu nɔ ɖè wanyiyi ɖaxó xlɛ́ nɔví mǐtɔn lɛ ɖò égbé gbɔn? Enyi mǐ nɔ tɛ́n kpɔ́n bo na tuùn nǔɖitɔ́ hatɔ́ mǐtɔn lɛ ganji ɔ, é sixu bɔwǔ nú mǐ hugǎn bɔ mǐ na mɔ nukúnnú jɛ ninɔmɛ yetɔn mɛ bo lɛ́ ɖè wanyiyi ɖaxó xlɛ́ ye. Xwè e ye ɖó é kpo aca yetɔn kpo ɖó na ɖó dogbó nú enɛ ǎ. Flín ɖɔ Jonatáan wà ɖaxó Davidi nú xwè 30 mɔ̌ có, é zun xɔ́ntɔn vívɛ́ xá ɛ. Mɛɖé ka ɖò agun towe mɛ, bo wà ɖaxó we, alǒ a wà ɖaxó è, bɔ a sixu dó xɔ́ntɔn ɛ à? Enyi a nɔ wà mɔ̌ ɔ, a ɖò xíxlɛ́ wɛ ɖɔ a “yí wǎn nú nɔví [towe] ɖò nǔɖiɖi mɛ lɛ” nɛ. (1 Pi. 2:17) Ðiɖɔ wɛ è ɖè ɖɔ wanyiyi ɖaxó ɖiɖexlɛ́ nǔɖitɔ́ hatɔ́ mǐtɔn lɛ byɔ ɖɔ mǐ na zun xɔ́ntɔn vívɛ́ xá mɛ e ɖò agun ɔ mɛ lɛ é bǐ à? Eǒ, è sixu kpéwú ǎ kpowun. É sɔgbe ɖɔ mǐ ni vɛ́ kpo mɛɖé lɛ kpo hugǎn mɛ ɖevo lɛ, ɖó nǔ ɖokpo ɔ lɛ wɛ nɔ dɔn mǐ wutu. Jezu nɔ ylɔ́ ahwanvu tɔn lɛ bǐ ɖɔ “xɔ́ntɔn” có, é ka ɖó wanyiyi nú Jaan tlala. (Jaan 13:23; 15:15; 20:2) É ɖò mɔ̌ có, Jezu wà nǔ xá Jaan ɖò ali bǔnɔ ɖé nu hú mɛ e kpò lɛ é ǎ.—Mak. 10:35-40. w21.01 23-24 akpá. 12-13

Mɛsɛ́dó Pɔlu xwlé wɛn ɔ mɛ e ma nyí Jwifu ǎ bo ɖò Atɛni lɛ é, lee é xwlé Jwifu e ɖò kplɔ́ngbasá ɔ lɛ é gbɔn é ǎ. Pɔlu kpɔ́n nǔ e lɛlɛ̌ dó è lɛ é kpo sɔxwixwe kpo bo ɖó ayi aca sinsɛn tɔn mɛ lɛ tɔn wu. (Mɛ. 17:23) Enɛ gudo ɔ, é ba nǔ e ɖò sinsɛn yetɔn mɛ bo sɔgbe xá nǔgbo e ɖò Mawuxówema ɔ mɛ lɛ é é. Mɔ̌ mɛ ɔ, Pɔlu sɔ́ jlǒ dó ɖyɔ alɔ. É ɖɔ nú Atɛninu lɛ ɖɔ wɛn emitɔn gosin “[Mawu] e è ma tuùn ǎ,” bɔ ye ɖò tintɛnkpɔn wɛ bo na sɛn ɛ é gɔ́n. Mɛ e ma nyí Jwifu ǎ lɛ é tuùn Mawuxówema ɔ ǎ có, Pɔlu ka jó gbè dó ye wu ǎ. É nyɔ́ wà ɔ, é lín ɖɔ ye cí nǔkún e mya gò bɔ è na ya é ɖɔhun, bo huzu alɔ dó xwlé wɛnɖagbe ɔ ye. Nɔ ɖó ayi nǔ wu Pɔlu ɖɔhun. Nɔ ba nǔ e na d’alɔ we bɔ a na tuùn nǔ ɖěɖee mɛ lɛ ɖi nǔ na ɖò fí e a nɔ ɖekúnnu ɖè é é. Nɛ̌ xwétɔ́ ɔ ka b’acɔ́ nú xwé tɔn alǒ mɔ̌to tɔn gbɔn? Nyikɔ tɔn, nǔsisɔ tɔn, acɔ́biba tɔn kaka jɛ xógbe tɔn lɛ jí ka xlɛ́ sinsɛn e mɛ é ɖè é wɛ à? w20.04 9-10 akpá. 7-8