octobre

Xó Mawu tɔn mɛ wɛ nǔ e mǐ nɔ kplɔ́n mɛ lɛ́ é kpó nǔ e mǐ ɖi nǔ ná lɛ́ é kpó gosín. É ɖo mɔ̌ có, mɛ gěgé nɔ gbɛ́ wɛn mǐtɔn ɖo égbé ɖó yě nɔ lin ɖɔ lěe mǐ nɔ sɛn Mawu gbɔn é kún dɔn mɛ dín ó, bɔ nǔ e mǐ nɔ kplɔ́n mɛ lɛ́ é kún ka nɔ lɛ́ sɔgbe xá nǔ e ba ná se wɛ yě ɖe lɛ́ é ó. Nɛ̌ mǐ ka sixú nyi alɔ nú nǔ e ná zɔ́n bɔ mǐ ná klɛ́n afɔ lɛ́ é gbɔn? Mɛsɛ́dó Pɔ́lu ɖɔ nú klisánwun e nɔ nɔ Hlɔ̌ma lɛ́ é ɖɔ: “Nǔ e se wɛ è ɖe ɔ mɛ wɛ nǔɖiɖi nɔ tɔ́n sín, bɔ nǔ e se wɛ è ɖe ɔ ka nyí Klísu sín xó e jlá wɛ è ɖe é.” (Hlɔ̌. 10:17) Énɛ́ wú ɔ, mǐ nɔ ná hlɔ̌nhlɔ́n nǔɖiɖi mǐtɔn gbɔn Mawuxówéma ɔ kpínkplɔ́n gblamɛ, ényí gbɔn alɔɖíɖó ɖo aca sinsɛn tɔn ɖěɖěe ma sɔgbe xá Biblu ǎ lɛ́ é mɛ gblamɛ ǎ, yě ná bo dɔn mɛ gbɔn ɖěbǔ ɔ nɛ́. Mǐ ɖó ná ɖó nǔɖiɖi adǒdwé e jínjɔ́n nukúnnúmɔjɛnǔmɛ e sɔgbe é jí é, ɖó “nú mɛɖé ma ɖó nǔɖiɖi ǎ ɔ, nǔ tɔn sixú nyɔ́ Mawu nukúnmɛ ǎ.” (Ebl. 11:1, 6) Énɛ́ wú ɔ, é byɔ́ ɖɔ è ní bló nǔjíwǔ bǔnɔ ɖé, bónú mǐ ní mɔ hwɛ̌ cóbó kú d’é jí ɖɔ mǐ ko mɔ nǔgbó ɔ ǎ. Nǔkplɔ́nmɛ Biblu tɔn e nɔ hɛn nǔɖiɖi mɛtɔn lí dǒ lɛ́ é gbígbéjé kpɔ́n kpó sɔxwixwe kpó ko kpé, bo ná bló bɔ mǐ ná kú d’é jí ɖɔ mǐ ko mɔ nǔgbó ɔ, bɔ nǔxokpɔ́n mǐtɔn lɛ́ bǐ ná blí bú. w21.05 4-5 akpá. 11-12

Mɛsɛ́dó Pɔ́lu mɔ wǔvɛ́ gěgé. Hwenu e è xo è, nyi awǐnnyáglo dó è, bo sɔ́ ɛ dó ganmɛ é ɔ, é ɖó hudó hlɔ̌nhlɔ́n tɔn tawun. (2 Kɔ. 11:23-25) É ɖɔ nyi wɛn ɖɔ hweɖélɛ́nu ɔ, émí nɔ ɖí xwi xá linlin masɔgbe lɛ́. (Hlɔ̌. 7:18, 19, 24) É lɛ́ dɛ ɖo ‘wun e è sɔ́ dó lanmɛ n’i,’ bɔ é ɖo biba wɛ nukún myámyá ɖɔ Mawu ní ɖe síin nú émí é nu. (2 Kɔ. 12:7, 8, nwt) Jexóva ná hlɔ̌nhlɔ́n Pɔ́lu, bɔ wǔvɛ́ tɔn lɛ́ ɖo fínɛ́ có, é wa sinsɛnzɔ́ tɔn. Mǐ ní gbéjé nǔ e é wa é ɖé lɛ́ kpɔ́n. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, hwenu e è wlí i dó xwé ɖé gbe ɖo Hlɔ̌ma é ɔ, kpó akpakpa sɔ́ mɛ kpó wɛ é jɛ hun dó wɛn ɖagbe ɔ jí ɖo gǎn Jwifu lɛ́ tɔn lɛ́ nukɔn, bo sixú ko lɛ́ wa mɔ̌ ɖo axɔ́súzɔ́watɔ́ lɛ́ nukɔn. (Mɛ. 28:17; Filí. 4:21,22) É lɛ́ jlá wɛn ɖagbe ɔ Sɔ́ja Hɔnmɛcɔ́tɔ́ lɛ́ gěgé, bo lɛ́ ɖekúnnu nú mɛ e nɔ wa ba ɛ kpɔ́n lɛ́ é bǐ. (Mɛ. 28:30, 31; Filí. 1:13) Ðo hwe ɖokpó ɔ nu ɔ, Pɔ́lu wlán wěmasɛ́dómɛ lɛ́, bɔ énɛ́ wa ɖagbe nú klisánwun nǔgbó lɛ́ tawun hwe ɔ nu. w21.05 21 akpá. 4-5

Goyíyí sísɛ́ Judáa xɔ́sú Oziyási bɔ é gbɛ́ wěɖexámɛ mɛ ɖěvo lɛ́ tɔn, bo wa nǔ e é ma ɖó acɛ tɔn ǎ é. Oziyási wa nǔ ɖagbe gěgé. Ahwankpá tɔn ɖó ɖuɖejí gěgé, é gbá toxo gěgé, bo lɛ́ ɖó gle lɛ́ kɔn nyi kpɔ́. “Mawu nɔ bló bɔ é wa nǔɖe ɔ, é nɔ mɔ nu tɔn.” (2 Tan 26:3-7, 10) Biblu ɖɔ: “Loɔ, ée acɛkpikpa tɔn jínjɔ́n ayǐ mɔ̌ ɔ, é jɛ go yí jí, bo sɔ́ éɖée nyi gbě.” Jexóva ka ko dó sɛ́n wá yi ɖɔ vɔ̌sánúxwlémawutɔ́ lɛ́ kɛ́ɖɛ́ wɛ è ná gbe bɔ yě ná nɔ dó zǎlínkpɔ́n zo ɖo tɛ́npli ɔ mɛ. É ɖo mɔ̌ có, axɔ́sú Oziyási syɛ́n ta, bo byɔ́ tɛ́npli ɔ mɛ bo ná dó xwlé zǎlínkpɔ́n Jexóva. É nyɔ́ Jexóva nukúnmɛ ǎ bɔ é dó guduzɔn nya goyítɔ́ énɛ́. (2 Tan 26:16-21) Goyíyí ka sixú zɔ́n bɔ mǐ zɔn mɔ e mɛ Oziyási zɔn é ɖɔhun mɛ a? Ganjí, nú sixú nyí mɔ̌ ényí mǐ nɔ lin tamɛ dó mǐɖésúnɔ jí zɛ xwé wú ɔ nɛ́. Mi nú mǐ ní nɔ hɛn d’ayi mɛ ɖɔ Jexóva wɛ ná nǔwúkpíkpé e mǐ ɖó lɛ́ é kpó wǔjɔmɛ e mǐ ɖó ɖo agun ɔ mɛ lɛ́ é kpó bǐ mǐ. (1 Kɔ. 4: 7) Ényí mǐ nyí goyítɔ́ ɔ, Jexóva ná zán mǐ ǎ. w21.06 16 akpá. 7-8

Jezu tuun ɖɔ é kún nyí hwe lɛ́ bǐ nu wɛ sinsɛnzɔ́ ahwanvú émítɔn lɛ́ tɔn ná kpa yě ó. Nǔgbó ɔ, mǐ tuun mɛ nabí e wá húzú nǔɖitɔ́ ɖo mɛ e ahwanvú Jezu tɔn lɛ́ ɖɔ xó ná ɖo bǐbɛ́mɛ é mɛ lɛ́ é ǎ. Ényí nǔ e wú ahwanvú lɛ́ kpé bo wa é kɛ́ɖɛ́ wú wɛ yě ɖó awǎjijɛ ǎ, loɔ, nǔ e zɔ́n bɔ yě ɖó awǎjijɛ hú gǎn é wɛ nyí tuun e yě tuun ɖɔ gǎn e dó wɛ émí ɖe lɛ́ é su Jexóva nukúnmɛ é. Ényí awakanmɛ ma kú mǐ dó sinsɛnzɔ́ mǐtɔn wú ǎ ɔ, mǐ ná mɔ gbɛ mavɔmavɔ. Ényí mǐ wa nǔ e wú mǐ kpé é bǐ bo dó kwín nǔgbó Axɔ́súɖuto ɔ tɔn tɔn ɔ, “jlǒ [gbigbɔ] tɔn” wa wɛ mǐ lɔ ɖe nɛ́; énɛ́ ná hun ali nú gbigbɔ mímɛ́ Mawu tɔn, b’ɛ ná w’azɔ̌ ɖo gbɛzán mǐtɔn mɛ. Ényí “awakanmɛ ma kú mǐ ǎ” ɔ, Jexóva d’akpá ɖɔ émí ná ná mǐ gbɛ mavɔmavɔ, ényí mǐ ná bo ma tlɛ kplɔ́n nǔ mɛɖé bónú é zé éɖée jó nú Mawu ǎ ɔ nɛ́.—Ga. 6:7-9. w21.10 26 akpá. 8-9

Ðo ninɔmɛ ɖé mɛ ɔ, Jezu kpó ahwanvú tɔn lɛ́ kpó ko ɖɔ Mawuxó káká bɔ nǔ ko cikɔ nú yě bǐ. Yě ɖó hudó fí e yě ná gbɔjɛ ɖe é ɖé tɔn, amɔ̌ mɛ wɔ̌búwɔ́bú ɖé mɔ yě. Nǔ yětɔn blá wǔ nú Jezu b’ɛ jɛ “nǔ gěgé” kplɔ́n yě jí. Jezu sɔ́ éɖée ɖó ahwan ɔ tɛnmɛ. É mɔ lě do yě ɖo wǔvɛ́ se wɛ, bo lɛ́ ɖó hudó nukúnɖíɖó tɔn sɔ é, lobo ba ná d’alɔ yě. Ninɔmɛ mɔ̌hun pɛ́ɛ mɛ wɛ mɛ lɛ́ ɖe ɖo égbé. Ma nú lěe yě ɖe ɖo wěxo é ní blɛ́ we ó. Lɛ̌ngbɔ́ e ɖo bǔbú wɛ bo ma ɖó nyinyitɔ́ ǎ lɛ́ é ɖɔhun wɛ yě cí. Mɛsɛ́dó Pɔ́lu ɖɔ ɖɔ mɛ énɛ́ lɛ́ jɛ zɔ nú Mawu, bo kún ɖó nukúnɖíɖó ó. (Efɛ́. 2:12) Ényí mǐ lin tamɛ dó lě do é byɔ́ ɖɔ mɛ e ɖo fí e mǐ nɔ ɖɔ Mawuxó ɖe lɛ́ é ní tuun Mawu sɔ é jí ɔ, wǎnyíyí kpó wǔvɛ́sexámɛ kpó ná sísɛ́ mǐ bɔ mǐ ná d’alɔ yě. Bɔ ali tají hú gǎn e nu mǐ sixú d’alɔ yě ɖe é wɛ nyí Biblu kplɔ́nkplɔ́n ɖé xwíxwlé yě. w21.07 5 akpá. 8

Goyítɔ́ ɖé nɔ ba ɖɔ émítɔn kɛ́ɖɛ́ jɛ́n ná nyɔ́. Mɛ e nɔ jló mɛ nú é ɔ, mɛ ɖěvo gban mɛ kɛ́ɖɛ́ wɛ nukún tɔn nɔ ɖe ǎ, loɔ, é nɔ lɛ́ ba na xo nǔ e mɛ ɔ ɖó é yí sín así tɔn. Énɛ́ wú ɔ, é ɖo wɛn ɖɔ mɛnújlójló ɔ, wǎngbɛ́númɛ alɔkpa ɖé wɛ. È sixú sɔ́ goyíyí kpó mɛnújlójló kpó éé nyí jijɔ nyanya lɛ́ é jlɛ́ dó kɔ́súkɔ́sú ɖěɖěe ɖo dotín xɔ ɖé tɔn ɖu wɛ lɛ́ é wú. Ényí xɔ ɔ ná bo tlɛ nyɔ́ ɖɛkpɛ gbɔn ɖěbǔ ɔ, é ná wá mu. Mɔ̌ ɖokpó ɔ, mɛɖé sixú ko sɛn Jexóva nú hwenu ɖé. Amɔ̌, ényí goyíyí kpó mɛnújlójló kpó wɛ nɔ sísɛ́ ɛ bɔ é nɔ wà nǔ ɔ, é ná sɔ́ éɖée nyi gbě. (Nǔx. 16:18) É ná ɖó Jexóva sinsɛn te, bo ná wa nǔ dó éɖésúnɔ kpó mɛ ɖěvo lɛ́ kpó wú. Wě élɔ́ e mɛsɛ́dó Pɔ́lu ɖe xá mɛ é sixú d’alɔ mǐ bɔ mǐ na ɖí xwi xá goyíyí: “Mi ma sɔ́ ce jɛ́n ná nyɔ́ sín ayixa, abǐ mɛɖée sɔ́ su dó wǔvɔ́ sín ayixa dó wa nǔ ɖěbǔ ná ó; loɔ, mi nɔ sɔ́ miɖée hwe ɖo mɛ ɖě lɛ́ nukɔn, bónú mɛ ɖokpó ɖokpó ní nɔ mɔ ɖɔ mɛ ɖě lɛ́ hú gǎn émí.”—Filí. 2:3. w21.07 15-16 akpá. 6-8

Mɛɖé lɛ́ nɔ ɖó nukún ɖɔ sinsɛn nǔgbó ɔ ɖó ná kpé wú, bo ná xósin nú nǔkanbyɔ́ lɛ́ bǐ, é ná bo tlɛ nyí nǔkanbyɔ́ ɖěɖěe Biblu ma ná xósin ná ǎ lɛ́ é ɔ nɛ́. Nǔ énɛ́ e yě nɔ ɖó nukún é ka ɖo jlɛ̌ jí a? Mǐ ní ɖɔ xó dó kpɔ́ndéwú mɛsɛ́dó Pɔ́lu tɔn jí. É dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú nǔɖitɔ́ hǎtɔ́ tɔn lɛ́ ɖɔ yě ní “ba do nú nǔ bǐ céɖécéɖé,” amɔ̌, éɖésúnɔ yí gbe ɖɔ nǔ gěgé gěgé tíìn bɔ émí kún mɔ nǔ jɛ mɛ ó. (1 Tɛ. 5:21) É wlán ɖɔ, “mǐ tuun nǔ yi kpé ǎ,” bo lɛ́ ɖɔ gɔ́ ná ɖɔ, “nǔ e mɔ wɛ mǐ ɖe ɔ cí è ɖo nǔ mɔ wɛ vlivli ɖo nǔkpɛ́n e kú ɔ mɛ ɖɔhun.” (1 Kɔ. 13:9, 12) Pɔ́lu mɔ nǔ jɛ nǔ lɛ́ bǐ mɛ ǎ; nǔ ɖokpó ɔ wɛ é nyí nú mǐɖésú. Amɔ̌, Pɔ́lu mɔ nǔ jɛ nǔ tají tají gěgégěgé wú, b’ɛ kúnkplá linlin Jexóva tɔn. É tuun nǔ gěgé, énɛ́ wɛ zɔ́n bɔ é gán jɛ wú ɖɔ émí mɔ nǔgbó ɔ. Ali e nu a sixú ná hlɔ̌nhlɔ́n kán e a kánɖéjí ɖɔ émí mɔ nǔgbó ɔ ɖe é ɖokpó ɖíe: nɔ jlɛ́ lěe Jezu sɛn Jexóva gbɔn, lěe Jexóva ɖésúnɔ ba gbɔn é dó lěe Kúnnuɖetɔ́ Jexóva tɔn lɛ́ ɖ’é wú gbɔn égbé é wú. w21.10 18-19 akpá. 2-4

Mɛxómɔ lɛ́ mi, ényí mi ɖo sinsɛnzɔ́ hwebǐnu tɔn mɛ kpó mi gbɔ kpó ɔ, mi sixú wa nǔ gěgé dó d’alɔ mɛ ɖěvo lɛ́. Gbɔn nɛ̌ é? Hǔzú sɔgbe xá ninɔmɛ towe yɔ̌yɔ́ lɛ́, nya nǔ yɔ̌yɔ́ lɛ́ gbé, ma sɔ́ ayi ɖó nǔ e a ma sixú wa ǎ lɛ́ é jí ó, loɔ, sɔ́ ɖó nǔ e a sixú wa lɛ́ é jí. Axɔ́sú Davídi ɖo biba wɛ vɛ́návɛ́ná bo ná gbá xwé ɖé nú Jexóva. Amɔ̌, ée Jexóva ɖɔ nú Davídi ɖɔ Salomɔ́ɔ éé nyí dɔ̌nkpɛvú ɖé é wɛ ná wa azɔ̌ énɛ́ é ɔ, é yí gbe nú gbeta e kɔn Jexóva wá é, bo nɔ gǔdo nú azɔ̌ ɔ kpó ayi bǐ kpó. (1 Tan 17:4; 22:5) Ðó Salomɔ́ɔ ‘kpo ɖo vǔ, bo ma ɖó nǔnywɛ́ ɖé ǎ’ wútu ɔ, Davídi mɔ ɖɔ émí wɛ kpɔ́n te hú gǎn bo ná w’azɔ̌ ɔ ǎ. (1 Tan 29:1) Davídi tuun ɖɔ é kún nyí xwe e mɛ e ɖo nukɔn nú xɔgbigbázɔ́ é ɖó é, alǒ nǔ e é ko mɔ kpɔ́n lɛ́ é wɛ ná zɔ́n bɔ azɔ̌ ɔ ná yi ta ó, loɔ nyɔ̌ná Jexóva tɔn wɛ ná zɔ́n bɔ é ná yi ta. Ðo égbé ɔ, ényí sinsɛnzɔ́ e wa wɛ mɛxómɔ lɛ́ ɖe é ná bo ɖyɔ́ ɔ, yě nɔ kpo ɖo kanɖódónǔwú wɛ Davídi ɖɔhun. Gɔ́ ná ɔ, yě tuun ɖɔ Jexóva ná kɔn nyɔ̌ná dó mɛ wínnyáwínnyá e ɖo azɔ̌ e émí ko wa ɖ’ayǐ lɛ́ é wa wɛ lɛ́ é jí. w21.09 9 akpá. 4; 10 akpá. 5, 8

Nǔ gbigbɔ tɔn lɛ́ gbé nyinya nɔ zɔ́n bɔ gbɛ mǐtɔn nɔ ɖó nu. Amɔ̌, nǔ tají ɔ wɛ nyí ɖɔ, nǔ e gbé mǐ ɖó ná nya lɛ́ é ɖó ná sɔgbe xá nǔwúkpíkpé mǐtɔn lɛ́ kpó ninɔmɛ e mɛ mǐ ɖe é kpó; mǐ ɖó ná nɔ kpɔ́n dó mɛ ɖěvo lɛ́ wú ǎ. Ényí mǐ wa mɔ̌ ɔ, mǐ sixú flú, bɔ awakanmɛ ná lɛ́ kú mǐ. (Luk. 14:28) Ðó a nyí mɛsɛntɔ́ Jexóva tɔn ɖé wútu ɔ, a xɔ akwɛ́ tawun ɖo xwédo tɔn e mɛ gbɛtɔ́ vovo lɛ́ ɖe é mɛ, bɔ hwi ɖɔhun ɖě sɔ́ ɖe ǎ. A kpɔ́n te hú nɔzo towe lɛ́ wɛ zɔ́n bɔ Jexóva dɔn we ǎ. Amɔ̌, é kpɔ́n ayi towe mɛ, bo mɔ ɖɔ a nɔ sɔ́ hwiɖée hwe, bo ɖo gbesisɔmɛ bo ná kplɔ́n nǔ dó wǔ tɔn, lobo bló hǔzúhúzú lɛ́. Ényí a nɔ wa nǔ e wú a kpé é bǐ dó sɛn ɛ ɔ, kán ɖ’é jí ɖɔ é nɔ su nukún tɔn mɛ. Dɛ e dɛ wɛ a ɖe é kpó gbejí e a ɖe é kpó nyí kúnnuɖenú e xlɛ́ ɖɔ a ɖó “ayi ɖagbe” é ɖé. (Luk. 8:15) Énɛ́ wú ɔ, kpo ɖo nǔ ɖagbe hú gǎn e wu a kpé é ná Jexóva wɛ. Énɛ́ ɔ, a ná ɖó hwɛjijɔ ɖagbe e wú a ná “hun xomɛ ɖo [hwiɖée] mɛ” é.—Ga. 6:4. w21.07 24 akpá. 15; 25 akpá. 20

É nɔ byɔ́ ɖɔ mǐ ɖó ná ɖó suúlu bo dɛ ɖo nǔagɔwaxámɛ nu. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, ényí mɛxó agun tɔn lɛ́ mɔ nǔ jɛ wú ɖɔ mɛɖé hu hwɛ syɛ́nsyɛ́n ɖé ɖo agun ɔ mɛ ɔ, yě nɔ xo ɖɛ bo nɔ byɔ́ “nǔnywɛ́ e gosín Mawu gɔ́n” é bo ná dó tuun linlin e Jexóva ɖó dó ninɔmɛ ɔ wú é. (Ja. 3:17) Nǔ e gbé nya wɛ yě ɖe é wɛ nyí ɖɔ yě ná d’alɔ mɛ e hu hwɛ é bɔ ényí é nyɔ́ bló ɔ, é ná ‘gosín ali nyanya e jí é ɖe é jí.’ (Ja. 5:19, 20) Yě nɔ lɛ́ ba ná wa nǔ e wú yě kpé lɛ́ é bǐ dó cyɔ́n alɔ agun ɔ jí, bo lɛ́ dó gbɔ nú mɛ ɖěɖěe wú è wa nǔ dó lɛ́ é. (2 Kɔ. 1:3, 4) Gɔ́ ná ɔ, ényí mɛxó agun tɔn lɛ́ ɖo nukún kpé dó ninɔmɛ e mɛ mɛɖé hu hwɛ syɛ́nsyɛ́n ɖe é ɖé wú wɛ ɔ, yě ɖó ná tó ba do nú nǔ e lɛ́ lɛ̌ dó xó ɔ lɛ́ é bǐ hwɛ̌; énɛ́ ka sixú ɖu hwenu kpɛɖé. Énɛ́ gúdo ɔ, yě nɔ xo ɖɛ, bo nɔ zán Mawuxówéma ɔ dó ɖe wě xá mɛ ɔ ganjí, lobo nɔ gbɛ́ nǔ n’i ‘lěe é jɛxá gbɔn é.’ (Jel. 30:11) Mɛxó agun tɔn lɛ́ nɔ lɛ́ zɔn kplakpla jí dó wá gbeta ɖé kɔn ǎ. Ényí mɛxó agun tɔn lɛ́ kpé nukún dó ninɔmɛ ɔ wú ganjí ɔ, agun ɔ ná mɔ ɖɔ énɛ́ wa ɖagbe nú mɛ lɛ́ bǐ titewungbe. w21.08 11 akpá. 12-13

Adɔ ɖé tɔ́n ɖo Izlayɛ́li, bo zɔ́n bɔ Nɔemíi, asú tɔn kpó vǐ yětɔn súnnu we lɛ́ kpó sɛ tɛn yi Mɔwábu. Fínɛ́ wɛ yě ɖe bɔ Nɔemíi sín asú kú. Vǐ tɔn súnnu we lɛ́ da asi, amɔ̌, é blá wǔ ɖɔ yě lɔ kú. (Hwl. 1:3-5) Awě énɛ́ lɛ́ e xo Nɔemíi é zɔ́n bɔ awakanmɛ kú i bǐ. Awakanmɛ kú i káká bɔ é wá gbeta ɔ kɔn ɖɔ Jexóva húzú kpannukɔn émí. Ð’ayi lěe é ɖɔ lěe nǔ cí n’i dó Mawu wú é gbɔn é wú: ‘Nyɛ wɛ Jexóva húzú kpannukɔn.’ “Nǔbǐwúkpétɔ́ ɔ sɔ́ mì dó aluwɛ ɖaxó ɖé mɛ.” É lɛ́ ɖɔ gɔ́ ná ɖɔ: “Nǔbǐwúkpétɔ́ ɔ húzú kpannukɔn mì, é dó ya mì.” (Hwl. 1:13, 20, 21) Jexóva mɔ nǔ jɛ wú ɖɔ, “kɔgbídínúmɛ sixú dó taɖu nǔnywɛ́tɔ́ ɖé.” (Nǔx. 7:7, nwt) É sísɛ́ Hwliti, bɔ é zé éɖée jó bá nyɔ́ xomɛ dó Nɔemíi wú. Hwliti ɖo gbesisɔmɛ, bo ɖe xlɛ́ asú tɔn nɔ ɖɔ émí yí wǎn n’i, lobo lɛ́ d’alɔ ɛ kpó xomɛnyínyɔ́ kpó, bɔ awakanmɛ sɔ́ kú i dín ǎ, b’ɛ lɛ́ tuun ɖɔ Jexóva kpo ɖo wǎn yí nú émí wɛ. w21.11 9 akpá. 9; 10 akpá. 10, 13

Ayi sísɔ́ ɖó azɔ̌ ɖěɖěe è sɔ́ d’así nú mǐ din lɛ́ é jí sín tínmɛ wɛ nyí ɖɔ, mǐ kún sɔ́ ná tɛ́n kpɔ́n bo wa nǔ gěgé d’é ji nú Jexóva ó a? Nǔ e ɖɔ wɛ xó ɔ ɖe é nɛ́ ǎ. Mǐ ɖó ná nya nǔ e ná d’alɔ mǐ bɔ wɛn ɖagbe jíjlá kpó nǔkplɔ́nkplɔ́n mɛ lɛ́ kpó sín azɔ̌ ɔ ná bí alɔ nú mǐ d’é jí, bɔ mǐ ná lɛ́ d’alɔ nɔví mǐtɔn lɛ́ hú gǎn é gbé. Ényí mǐ nɔ wa nǔ kpó nǔnywɛ́ kpó, bo nɔ lɛ́ nɔ jlɛ̌ jí, lobo ma nɔ sɔ́ ayi ɖó mǐɖée jí ǎ, bɔ alɔ dídó mɛ ɖěvo lɛ́ jí wɛ mǐ nɔ sɔ́ ayi ɖó ɔ, mǐ ná kpé nǔ e gbé nya wɛ mǐ ɖe lɛ́ é wú. (Nǔx. 11:2; Mɛ. 20:35) Étɛ́ lɛ́ gbé a ka sixú nya? Byɔ̌ Jexóva ɖɔ é ní d’alɔ we bónú a ná tuun nǔ ɖěɖěe gbé a sixú nya, bo ná kpé wú lɛ́ é. (Nǔx. 16:3) A ka sixú nya nǔ élɔ́ lɛ́ gbé a?: gběxosín-alijítɔ́ alɔgɔ́tɔ́, alǒ gběxosín-alijítɔ́ hwebǐnu tɔn nyínyí, sinsɛnzɔ́ wiwa ɖo Betɛ́li, kabǐ alɔɖíɖóɖo xɔ yɛhwexɔ́súɖuto ɔ tɔn lɛ́ gbígbá mɛ, alǒ bɔ́yá a sixú kplɔ́n gbe yɔ̌yɔ́ ɖěvo, abǐ tlɛ yi jlá wɛn ɖagbe ɔ ɖo ayǐ ɖěvo jí. w21.08 23 akpá. 14-15

Xomɛnyínyɔ́ dó mɛ wú nɔ víví nú Jexóva. (Oz. 6:6) Mawu mǐtɔn gbɔn gbeyíɖɔ Micée jí, bo byɔ́ mǐ ɖɔ mǐ ní nɔ wa nǔ “kpó xomɛnyínyɔ́ kpó.” (Micée 6:8) É ɖo wɛn ɖɔ cóbónú mǐ ná wa mɔ̌ ɔ, mǐ ɖó ná tuun nǔ e xomɛnyínyɔ́ nyí é hwɛ̌. Étɛ́ ka nyí xomɛnyínyɔ́? Azɔn 230 mɔ̌ wɛ xókwín “xomɛnyínyɔ́” ɔ tɔ́n ɖo Lẹdogbedevomẹ Aihọn Yọyọ Tọn mɛ. Étɛ́ ka nyí tínmɛ tɔn? Mɛ e nɔ nyɔ́ xomɛ dó mɛ wú é nɔ yí wǎn nú mɛ tawun, bɔ wǎnyíyí énɛ́ nɔ syɛ́n káká bɔ nǔ ɖěbǔ sixú bló b’ɛ vɔ ǎ. Mɛ mɔ̌hun nɔ lɛ́ nɔ gǔdo nú mɛ kpó gbejíninɔ kpó. Ðo xomɛnyínyɔ́ sín ali nu ɔ, Jexóva wɛ nyí kpɔ́ndéwú ɖaxó hú gǎn ɔ. É kpácá mɛ ǎ ɖɔ axɔ́sú Davídi ɖɔ xó élɔ́: ‘Jexóva, xomɛnyínyɔ́ towe d’agba káká yi jǐxwé. Mawu ce, xomɛnyínyɔ́ towe xɔ akwɛ́ lóóo!’ (Ðɛh. 36:6, 8) Davídi ɖɔhun ɔ, xomɛnyínyɔ́ Mawu tɔn ka nɔ su nukún mǐ lɔ tɔn mɛ ganjí a? w21.11 2 akpá. 1-2; 3 akpá. 4

Jezu e nyí “nukɔngbeví,” bo hú gǎn “nǔ e Mawu bló lɛ́ bǐ é,” kpó wɛnsagun wɔ̌búwɔ́bú lɛ́ kpó ɖo xwédo Jexóva tɔn e mɛ mɛsɛntɔ́ tɔn lɛ́ ɖe é mɛ. (Koló. 1:15; Ðɛh. 103:20) Hwenu e Jezu ɖo ayǐkúngban jí é ɔ, é ɖe xlɛ́ ɖɔ gbejínɔtɔ́ lɛ́ sixú ylɔ́ Jexóva ɖɔ Tɔ́. Jezu ɖo xó ɖɔ nú ahwanvú tɔn lɛ́ wɛ, bo ylɔ́ Jexóva ɖɔ, “Tɔ́ ce e nyí Tɔ́ mi lɔ tɔn é.” (Jaan 20:17) Gɔ́ ná ɔ, ényí mǐ sɔ́ mǐɖée jó nú Jexóva bo bló batɛ́mu ɔ, mǐ nɔ byɔ́ xwédo wǎnyíyínɔ e mɛ nɔví súnnu lɛ́ kpó nɔví nyɔ̌nu lɛ́ kpó ɖe é ɖé mɛ. (Mak. 10:29, 30) Jexóva nyí Tɔ́ wǎnyíyínɔ ɖé. Nú Jezu ɔ, mɛjitɔ́ e nɔ nyɔ́ xomɛ, bo nɔ yí wǎn nú mɛ, bɔ è sixú sɛkpɔ́ ɛ é ɖé ɖɔhun wɛ Jexóva cí. É nyí mɛ e ma nɔ nyɔ́ xomɛ ǎ, bo nɔ ɖegbe kɛ́ɖɛ́ nú mɛ é ɖé ǎ. Lěe Jezu ba ɖɔ nǔ ní nɔ cí nú mǐ dó Jexóva wú é nɛ́. Xógbe élɔ́ wɛ é bɛ́ ɖɛ kpɔ́ndéwú tɔn ɔ ná: “Tɔ́ mǐtɔn.” Jezu hɛn ɔ é ná ko byɔ́ mǐ ɖɔ mǐ ní ylɔ́ Jexóva ɖɔ “Nǔbǐwúkpétɔ́” “Gbɛɖótɔ́” alǒ “Axɔ́sú Mavɔmavɔ,” ɖó tɛnmɛ-nyǐkɔ énɛ́ lɛ́ bǐ wɛ sɔgbe bo lɛ́ ɖo Mawuxówéma ɔ mɛ. (Bǐb. 49:25; Mat. 19:4; 1 Tim. 1:17) É ɖo mɔ̌ có, Jezu ɖɔ nú mǐ ɖɔ mǐ ní ylɔ́ Jexóva ɖɔ “Tɔ́.” w21.09 20 akpá. 1, 3

Axɔ́sú Manasée dó tókúse akpá e gba n’i wɛ Jexóva ɖe gbɔn gbeyíɖɔ Tɔn lɛ́ jí é mɛ. Wǎgbɔ tɔn ɔ, ‘Jexóva sɛ́ ahwangán Asilíi xɔ́su ɔ tɔn lɛ́ dó Manasée kpó togun tɔn kpó, bɔ yě wlí Manasée bo dó klɔcée aglan n’i. Yě zé ganvɔ wlɔ dó dó gɛdɛ ɛ, bo sɔ́ ɛ yi Babilɔ́nu.’ Hwenu e è sɔ́ Manasée dó ganmɛ ɖo fínɛ́ é ɔ, é cí ɖɔ é lin tamɛ dó nǔ e é wa lɛ́ é jí dó nǔjɔnǔ mɛ. É “sɔ́ éɖée hwe bǐ, ɖo Mawu e tɔ́gbó tɔn lɛ́ nɔ sɛn ɔ nukɔn.” É tlɛ wa nǔ hú mɔ̌. ‘É sú xó ylɔ́ Jexóva, Mawu tɔn.’ Nǔgbó ɔ, Manasée nɔ “sa vo nú Mawu” tɔn. (2 Tan 33:10-13) Hwenu ɖo yiyi wɛ é ɔ, Jexóva ná sinkɔn nú ɖɛ Manasée tɔn lɛ́. Nǔ e takúnmɛ Manasée nɔ xoɖɛ dó lɛ́ é zɔ́n bɔ Mawu mɔ ɖɔ Manasée ɖyɔ́ jijɔ nǔgbó nǔgbó. Vo e sa wɛ Manasée ɖe lɛ́ é zɔ́n bɔ Jexóva lɛ́ wá sɔ́ ɛ ɖó axɔ́súzinkpo jí. Manasée wa nǔ e wu é kpé é bǐ dó xlɛ́ ɖɔ émí lɛ́ kɔ sín hwɛ emitɔn lɛ́ gúdo nǔgbó nǔgbó. w21.10 4 akpá. 10-11

Akilási kpó Plisílu kpó ɖó ná gosín xá e mɛ yě ko nɔ káká é, bo yi jɛ xwé yɔ̌yɔ́ ɖěvo gbe, lobo lɛ́ bɛ́ goxɔgbigbázɔ́ yětɔn. Ée Akilási kpó Plisílu kpó jɛ xwé yětɔn yɔ̌yɔ́ ɔ gbe ɖo Kɔlɛ́nti é ɔ, yě jɛ alɔ dó agun e ɖo fínɛ́ é jí, bo nɔ w’azɔ̌ ɖó kpɔ́ xá mɛsɛ́dó Pɔ́lu, bo ná dó ná hlɔ̌nhlɔ́n nɔví e ɖo fínɛ́ lɛ́ é. Nukɔnmɛ ɔ, yě sɛ tɛn yi to ɖěvo mɛ, fínɛ́ ɔ, è ɖó hudó wɛnjlátɔ́ lɛ́ tɔn tawun. (Mɛ. 18:18-21; Hlɔ̌. 16:3-5) Alɔnu yětɔn nɔ ján tawun, bɔ gbɛzán yětɔn lɛ́ ɖó awǎjijɛ! Égbé ɔ, asú kpó asi kpó lɛ́ sixú xwedó kpɔ́ndéwú Plisílu kpó Akilási kpó tɔn, bo nɔ sɔ́ nǔ Axɔ́súɖuto ɔ tɔn lɛ́ ɖó tɛn nukɔntɔn ɔ mɛ. Hwenu ɖagbe hú gǎn e asú kpó asi kpó ɖé sixú zán, bo ná ɖɔ xó dó nǔ e gbé yě sixú nya ɖo gbɛzán yětɔn mɛ é jí é, wɛ nyí hwenu e yě ɖo xɔ́ntɔn mɛ é. Ényí asú kpó asì kpó lɛ́ wá gbeta lɛ́ kɔn ɖó kpɔ́, lobo tɛ́n kpɔ́n bo kpé nǔ e gbé nya wɛ yě ɖe ɖo gbigbɔ lixo lɛ́ é wú ɔ, ali gěgé nɔ hun nú yě, bɔ yě nɔ mɔ lěe gbigbɔ Jexóva tɔn ɖo azɔ̌ wa wɛ ɖo gbɛzán yětɔn mɛ gbɔn é.—Nǔt. 4:12. w21.11 17-18 akpá. 11-12

É ɖo wɛn ɖɔ, é ɖo tají ɖɔ mǐ ɖó ná xwedó alixlɛ́mɛ Mawu tɔn e ɖɔ ɖɔ è ní nɔ sí mɛjitɔ́ mɛtɔn lɛ́ é. Hɛn dó ayi mɛ ɖɔ ée è wlán xó e Jexóva ɖɔ bo ɖɔ, ‘mi ɖó ná nyí mɛ mímɛ́, ɖó nyɛ Jexóva Mawu mitɔn ɔ, mɛ mímɛ́ wɛ un nyí’ é gúdo tlóló é ɔ, è ná alixlɛ́mɛ e ɖo Levíi-ví lɛ́ 19:3 mɛ, bo kúnkplá mɛjitɔ́ mɛtɔn lɛ́ sísí é. (Lev. 19:2) Ényí mǐ lin tamɛ dó wě e Jexóva ɖe xá mǐ ɖɔ mǐ ní nɔ sí mɛjitɔ́ mǐtɔn lɛ́ é jí ɔ, mǐ sixú nɔ kanbyɔ́ mǐɖée ɖɔ: ‘Nɛ̌ un ka ɖo mɔ̌ wa wɛ gbɔn?’ Ényí a nɔ mɔ ɖɔ émí ɖó ná ko wa nǔ gěgé wá yi ɔ, a sixú wá gbeta ɔ kɔn din, bo ná bló nǔ gěgé ɖěvo lɛ́ gɔ́ ná. A sɔ́ sixú húzú nǔ e ko jɛ wá yi lɛ́ é ǎ, amɔ̌, a sixú wa nǔ e wú a kpé é bǐ din, bo zán hwenu gěgé ɖó kpɔ́ xá mɛjitɔ́ towe lɛ́, lobo lɛ́ d’alɔ yě hu gǎn. Alǒ, a sixú lɛ́ d’alɔ yě hu gǎn ɖo akwɛ́zínzán linu, ɖo gbigbɔ lixo, abǐ ɖo lěe nǔ nɔ cí nú mɛ é sín ali nu. Mɔ̌ wiwa sɔgbe xá nǔ e Levíi-ví lɛ́ 19:3 ɖɔ é. w21.12 4-5 akpá. 10-12

Axɔ́sú Davídi hu hwɛ syɛ́nsyɛ́n lɛ́. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, é ɖóxó xá Bɛtisábe, bo tlɛ lɛ́ zɔ́n bɔ è hu asú tɔn. (2 Sam. 11:2-4, 14, 15, 24) Wǎgbɔ tɔn ɔ, Davídi se nǔ énɛ́ lɛ́ e é wa lɛ́ é sín wǔvɛ́, é ka nyí éɖokpó ǎ; xwédo tɔn, káká jɛ asi tɔn ɖěvo lɛ́ jí se wǔvɛ́. (2 Sam. 12:10, 11) Ðo ninɔmɛ ɖěvo mɛ ɔ, Davídi ɖeji dó Jexóva wú bǐ mlɛ́mlɛ́ ǎ, bo ɖe gbe ɖɔ è ní sɔ́ súnnu e sixú yi ahwan ɖo Izlayɛ́li lɛ́ é bǐ sín kɛ́n, Jexóva ka byɔ́ mɔ̌ ǎ. Étɛ́ mɛ énɛ́ ka tɔ́n kɔ dó? Jɛmɛjí ɖé hu Izlayɛ́li-ví 70000 mɔ̌! (2 Sam. 24:1-4, 10-15) A ná dó hwɛ Davídi ɖɔ é kún jɛxá nǔbláwǔkúnúmɛ Jexóva tɔn ó wɛ a? Jexóva dó hwɛ ɛ ǎ. É nyɔ́ wa ɔ, é sɔ́ ayi ɖó lěe é nɔ gbejí gbɔn ɖo xwe lɛ́ vlamɛ é kpó kɔ e é lɛ́ sín hwɛ tɔn lɛ́ gúdo nǔgbó nǔgbó é kpó jí. Énɛ́ wɛ zɔ́n bɔ é sɔ́ hwɛ kɛ Davídi ɖó hwɛ syɛ́nsyɛ́n e é hu lɛ́ é wú. Jexóva tuun ɖɔ Davídi yí wǎn nú émí tawun, bo ba ná wa nǔ e sɔgbe é. É su nukún towe mɛ tawun ɖɔ Mawu mǐtɔn nɔ sɔ́ ayi ɖó jijɔ ɖagbe e mǐ ɖó lɛ́ é jí a cé?—1 Axɔ́. 9:4; 1 Tan 29:10, 17. w21.12 19 akpá. 11-13

Jezu se wǔvɛ́ xá mɛ ɖěɖěe ɖó wɔ̌n ɖo wǔ lɛ́ é. Flín wɛn élɔ́ e Jezu dó sɛ́dó Jaan Batɛ́mublónúmɛtɔ́ ɔ é: “Nukúntíntɔ́nnɔ lɛ́ ɖo nukúnnú mɔ wɛ, sékúnɔ lɛ́ ɖo zɔnlin ɖi wɛ, gudunɔ lɛ́ sín wǔtu ɖo te jɛ wɛ, tókúnɔ lɛ́ ɖo nǔ se wɛ, è ɖo mɛkúkú lɛ́ fɔ́n wá gbɛ wɛ.” Ée mɛ lɛ́ mɔ nǔjíwǔ e bló wɛ Jezu ɖe lɛ́ é ɔ, “yě bǐ jɛ Mawu mlá jí.” (Luk. 7:20-22) Klisánwun lɛ́ nɔ ba ná xwedó kpɔ́ndéwú Jezu tɔn, lobo nɔ se wǔvɛ́ xá wɔ̌nɖowǔnánɔ lɛ́. Énɛ́ wú wɛ mǐ nɔ nyɔ́ xomɛ dó mɛ mɔ̌hun lɛ́ wú, kéya nú yě, bo nɔ lɛ́ ɖó suúlu dó yě wú. É ɖo wɛn ɖɔ Jexóva kún ná mǐ nǔwúkpíkpé ɔ, bónú mǐ ná bló nǔjíwǔ lɛ́ ó. Amɔ̌, mǐ ɖó wǔjɔmɛ ɔ, bo ná ɖɔ xó nú mɛ ɖěɖěe tɔ́n nukún tawun lě, alǒ tɔ́n nukún ɖo gbigbɔ lixo lɛ́ é dó wɛn ɖagbe e ɖɔ ɖɔ gbɛtɔ́ lɛ́ ná ɖó lanmɛ syɛ́n hunsin ɖagbe, lobo lɛ́ ɖo ganjí ɖo gbigbɔ lixo ɖo palaɖísi mɛ é wú. (Luk. 4:18) Wɛn ɖagbe énɛ́ ko zɔ́n bɔ mɛ gěgé nɔ mlá Mawu. w21.12 9 akpá. 5

Jaki sɔ́ nǔ e kplɔ́n nɔví tɔn lɛ́ wɛ é ɖe é jínjɔ́n Mawuxówéma ɔ jí. É zán Xó Mawu tɔn dó d’alɔ mɛ ɖěɖěe ɖo tó ɖó è wɛ lɛ́ é, bɔ yě mɔ nǔ jɛ wú ɖɔ Jexóva nɔ d’ajɔ mɛ ɖěɖěe ɖo gbejí n’i lɛ́ é hwebǐnu Jɔbu ɖɔhun. Xógbe e Jaki zán dó kplɔ́n nǔ énɛ́ mɛ é bɔkun bo ka lɛ́ xwe ali. Mɔ̌ e é wa é zɔ́n bɔ é dɔn ayi mɛ lɛ́ tɔn wá éɖée jí ǎ, loɔ, Jexóva jí wɛ é dɔn yi. Nǔ e kplɔ́n mɛ wɛ a ɖe é ni bɔkun, bo ka jínjɔ́n Xó Mawu tɔn jí. Nǔ e gbé nya wɛ mǐ ɖe é wɛ nyí mǐ ná xlɛ́ lě do mǐ tuun nǔ sɔ é mɛ ɖěvo lɛ́ ǎ, loɔ, lě do Jexóva tuun nǔ sɔ é kpo lě do nǔ mɛ ɖěvo lɛ́ tɔn nɔ ɖu ayi mɛ n’i sɔ é kpó xíxlɛ́ yě gbé nya wɛ mǐ ɖe. (Hlɔ̌. 11:33) bo ná dó kpé énɛ́ wú ɔ, é byɔ́ ɖɔ mǐ ní nɔ zé nǔ e kplɔ́n mɛ wɛ mǐ ɖe é jínjɔ́n Mawuxówéma ɔ jí hwebǐnu. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, mǐ ná ɖɔ nú Biblu kplɔ́ntɔ́ mǐtɔn lɛ́ ɖɔ mǐ ɖo tɛn yětɔn mɛ ɔ, nǔ lě wɛ mǐ ná wa ǎ, é nyɔ́ wa ɔ, mǐ ná zán kpɔ́ndéwú e ɖo Biblu mɛ lɛ́ é dó jlɛ́ xó dó xó wú xá yě bɔ yě ná mɔ nǔ jɛ linlin Jexóva tɔn kpó lěe nǔ nɔ cí n’i é kpó mɛ. Mɔ̌ mɛ ɔ, akpakpa ná sɔ́ yě bɔ yě ná ba ná wa jlǒ Jexóva tɔn, b’ɛ ná nyí jlǒ mǐdɛɛ lɛ́ tɔn ǎ. w22.01 10-11 akpá. 9-10

Mawu nɔ ɖó nukún ɖɔ mǐ ní nɔ wa nǔ ɖagbe nú mɛ ɖěvo lɛ́ hú alɔ nyinyi kpowun nú nǔ wa dó yě wú. Ényí klisánwun ɖé ba ɖɔ nǔ émítɔn ní nyɔ́ Mawu nukúnmɛ ɔ, é ɖó ná nɔ yí wǎn nú nɔzo tɔn. Kpɔ́n lěe Jezu tɛɖɛ̌ lě do gbeɖiɖe e ɖo Levíi-ví lɛ́ 19:18 mɛ é ɖo tají sɔ é jí gbɔn é. Falizyɛn ɖé kanbyɔ́ Jezu gbe ɖokpó ɖɔ: “Sɛ́n tɛ́ wɛ ka ɖo tají ɖo sɛ́n lɛ́ bǐ mɛ?” Jezu yí gbe n’i ɖɔ “sɛ́n ɖaxó e jɛ nukɔn nú sɛ́n lɛ́ bǐ” é wɛ nyí ɖɔ è ní yí wǎn nú Jexóva kpó ayi mɛtɔn bǐ, lindɔ̌n mɛtɔn bǐ gɔ́ nú linlin mɛtɔn bǐ kpó. Énɛ́ gúdo ɔ, Jezu ɖe xó sín Levíi-ví lɛ́ 19:18 mɛ, bo ɖɔ: “Sɛ́n wegɔ́ e bɔ d’é wú, bo ɖi nukɔntɔn ɔ ɖíe: ‘A ná yí wǎn nú nɔzo towe hwiɖésú ɖɔhun.’” (Mat. 22:35-40) Ali gěgé nu wɛ mǐ sixú yí wǎn nú mɛ ɖěvo lɛ́ ɖe. Ali ɖokpó wɛ nyí ɖɔ, mǐ ní zán wěɖexámɛ e ɖo Levíi-ví lɛ́ 19:18 mɛ é. Fínɛ́ ɖɔ: “Mi ma ba hlɔn ó; mi ma ka hɛn to mitɔn mɛ nu lɛ́ dó xomɛ ó.” w21.12 10-11 akpá. 11-13

Jezu dlɛ́n alɔ tɔn bo hwlɛ́n mɛsɛ́dó Piyɛ́ɛ. É ɖo tají ɖɔ mǐ ní hɛn d’ayi mɛ ɖɔ ée Piyɛ́ɛ kpo ɖo ayi sɔ́ ɖó Jezu jí wɛ é ɔ, é kpé wú bo ɖi zɔnlin gbɔn tɔ e ɖo adǎn jí é jí. Amɔ̌, ée Piyɛ́ɛ sɔ́ ayi ɖó jɔhɔn e ɖo nyinyi wɛ é jí é ɔ, xɛsi kpó nǔxokpɔ́n kpó ɖí bú i, bɔ é jɛ syɔ́syɔ́ jí. (Mat. 14:24-31) Kpɔ́ndéwú Piyɛ́ɛ tɔn sixú kplɔ́n nǔ mǐ. Ée Piyɛ́ɛ tɔ́n sín tɔjíhún ɔ mɛ bo jɛ zɔnlin ɖi gbɔn tɔ ɔ nukúnmɛ jí é ɔ, é lin ɖɔ nǔɖé ná fɛ́ ayi émítɔn bɔ émí ná jɛ syɔ́syɔ́ jí ǎ. É ba ná ɖi zɔnlin gbɔn tɔ ɔ nukúnmɛ káká bo yi kpé Gǎn tɔn. Amɔ̌, é sɔ́ kpé wú bo sɔ́ ayi ɖó nǔ énɛ́ e gbé nya wɛ é ɖe é jí ǎ. Nǔgbó ɔ, mǐdɛɛ lɛ́ sixú ɖi zɔnlin gbɔn tɔ jí ǎ, amɔ̌, nǔɖé lɛ́ nɔ tɛ́n nǔɖiɖi mǐtɔn kpɔ́n. Ényí mǐ ma sɔ́ ayi ɖó Jexóva kpó akpá tɔn lɛ́ kpó jí ǎ ɔ, mǐ ná jɛ syɔ́syɔ́ jí ɖo gbigbɔ lixo. Mǐ ná bo ɖo wǔvɛ́ syɛ́nsyɛ́n e cí jɔhɔn ɖaxó ɖɔhun é ɖěbǔ mɛ ɔ, mǐ ɖó ná kpo ɖo ayi sɔ́ ɖó Jexóva kpó nǔwúkpíkpé e é ɖó bo ná d’alɔ mǐ é kpó jí wɛ. w21.12 17-18 akpá. 6-7

Ðɛxixo, nǔ kplɔ́nkplɔ́n kpó tamɛ linlin kpó ɖo Mawu sinsɛn mǐtɔn mɛ. Ényí mǐ nɔ xo ɖɛ hǔn, xó ɖɔ ɖó kpɔ́ xá Tɔ́ mǐtɔn jǐxwé tɔn e yí wǎn nú mǐ tawun é wɛ mǐ ɖe nɛ́. Ényí mǐ ɖo Biblu kplɔ́n wɛ ɔ, mǐ nɔ “mɔ nǔ jɛ lěe è nɔ tuun Mawu” éé nyí Jɔtɛn nǔnywɛ́ lɛ́ bǐ tɔn é gbɔn é wú. (Nǔx. 2:1-5) Nú mǐ ɖo tamɛ lin wɛ ɔ, mǐ nɔ gbéjé jijɔ ɖaaɖagbe Jexóva tɔn lɛ́ kpɔ́n, gɔ́ nú linlin e é nɔ ɖó dó nǔɖíɖó tɔn lɛ́ bǐ wú káká jɛ mǐ lɔ jí é. A ka sixú lin tamɛ dó ali ɖagbe hú gǎn e nu a sixú zán hwenu towe ɖe é jí à? Amɔ̌, étɛ́ ka sixú d’alɔ mǐ bɔ mǐ ná wa mɔ̌? Ényí é nyɔ́ bló hǔn, ba fí e ɖo tóó é ɖé. Ð’ayi kpɔ́ndéwú Jezu tɔn wú. Cóbónú é ná bɛ́ sinsɛnzɔ́ tɔn ayǐkúngban jí tɔn ɔ, é tó nɔ gbětótló mɛ nú azǎn 40 hwɛ̌. (Luk. 4:1, 2) Ðo fí énɛ́ e ɖo tóó é ɔ, Jezu sixú ko xo ɖɛ sɛ́dó Jexóva, lobo lɛ́ lin tamɛ dó linlin e Tɔ́ tɔn nɔ ɖó dó wǔ tɔn é jí. Énɛ́ d’alɔ Jezu, bɔ é kúdéjí ɖɔ émí ɖo gbesisɔmɛ nú mɛtɛ́nkpɔ́n e ná wá kpan nukɔn émí ɖo malínmálín mɛ lɛ́ é. w22.01 27-28 akpá. 7-8

Mɛxó agun tɔn ɖé, alǒ nɔví e zin ɖo gbigbɔ lixo é ɖé sixú ɖɔ xó nú mǐ dó nǔ e jí mǐ ɖó ná w’azɔ̌ dó é ɖé wú. Ényí mɛɖé yí wǎn nú mǐ káká bó ɖe wě e jínjɔ́n Biblu jí é ɖé xá mǐ ɔ, mǐ ɖó ná zán. É ɖo wɛn ɖɔ mǐ sixú mɔ ɖɔ é vɛ́ wǔ tawun ɖɔ mǐ ní xwedó wě e è ɖe xá mǐ tlɔlɔ é ɖé, lobo lɛ́ zán. Akpɔ tlɛ sixú ɖó mǐ lɔ. Aniwú? Mǐ tuun ɖɔ hwɛhutɔ́ wɛ nú mǐ có, ényí mɛɖé dɔn ayi mǐtɔn wá nǔ e mǐ wa nyi do é ɖé jí ɔ, é sixú vɛ́ wǔ bɔ mǐ ná yí gbe nú wěɖexámɛ tɔn. (Nǔx. 7:9) Mǐ sixú jɛ hwɛjijɔ ba jí. Mǐ sixú jɛ nǔ kanbyɔ́ mǐɖée dó nǔ e sísɛ́ wěɖexámɛtɔ́ ɔ b’ɛ ɖe wě xá mǐ é wú jí, alǒ akpɔ ná ɖó mǐ dó lěe é ɖe wě ɔ xá mǐ gbɔn é wú. Mǐ tlɛ sixú jɛ xó mɔ ɖɔ dó wěɖexámɛtɔ́ ɔ wú jí, lobo lin nǔ gbɔn lě: ‘Acɛ tɛ́ é ka ɖó bó ná ɖe wě xá mì? É ma ka kpɔ́n te hú mì nɛ́!’ Gɔ́ ná ɔ, ényí mǐ ma yí wǎn nú wěɖexámɛ ɔ ǎ ɔ, mǐ sixú wɔn ya ná, alǒ byɔ́ mɛ ɖěvo ɖɔ é ní ɖe wě xá mǐ, ɖó mǐ tuun ɖɔ é ná ɖɔ nǔ e ba ná se wɛ mǐ ɖe é nú mǐ. w22.02 8-9 akpá. 2-4

Gbɛ yɔ̌yɔ́ Mawu tɔn mɛ ninɔ ka sixú zɔ́n bɔ mǐ ná mɔ tagba e ná tɛ́n jiɖe e mǐ ɖó dó lěe Jexóva nɔ wa nǔ lɛ́ gbɔn é wú é kpɔ́n wɛ a? Ði kpɔ́ndéwú ɔ, ɖ’ayǐ nǔ e jɛ hwenu e Izlayɛ́li ví lɛ́ tɔ́n sín kannumɔgbénu ɖo Ejípu bɔ é ná nɔ zaan é wú. Mɛɖé lɛ́ jɛ nǔ húnhún ɖɔ jí ɖó yě sɔ́ nɔ mɔ nǔɖuɖu e sín vǐví yě nɔ ɖu ɖo dɔ̌n é ǎ, bó tlɛ nɔ ylɔ́ mǎna e sín nǔ Jexóva sɔ́ nú yě é ɖɔ wamamɔnɔ núɖuɖu. (Kɛ́n. 11:4-6; 21:5) Mǐ lɔ ka sixú lin nǔ gbɔn mɔ̌ ɖo ya ɖaxó ɔ gúdo a? Mǐ tuun bǎ e mɛ mǐ ná w’azɔ̌ yi ɖó cóbó ná vɔ́ nǔ lɛ́ jlá ɖó, bɔ kpɛɖé kpɛɖé ɔ ayǐkúngban ɔ ná húzú palaɖísi é ǎ. Bóyá, é sixú byɔ́ azɔ̌ gěgé ɖo mǐ sí, bɔ gbɛ sixú lɛ́ vɛ́ wǔ kpɛɖé ɖo bǐbɛ́mɛ. Mǐ ka ná húnhún nǔ ɖɔ dó nǔ e Jexóva ná ná mǐ hwenɛ́nu lɛ́ é wú wɛ a? Nǔ ɖokpó za wě: Lě do nǔ e Jexóva nɔ sɔ́ nǔ tɔn nú mǐ lɛ́ é nɔ su nukún mǐtɔn mɛ sɔ din é ɔ, mɔ̌ do wɛ yě ná lɛ́ ɖibla su nukún mǐtɔn mɛ sɔ ɖo sɔgúdo. w22.02 7 akpá. 18-19

Ðo nǔɖɔɖayǐ e ɖo Zakalíi 8:23 mɛ é mɛ ɔ, mɛ ɖokpó ɔ lɛ́ dó gesí wɛ xógbe “Jwifu ɖokpó” kpó xókwín “mi” ɔ kpó ɖe, énɛ́ wɛ nyí mɛ yí ami dó ɖe e kpo ɖo ayǐkúngban jí lɛ́ é. (Hlɔ̌. 2:28, 29) ‘Jǒnɔ wǒ e yě mɛ ɖokpó ɖokpó nɔ dó gbe vovo lɛ́ é’ nɔ te nú lɛ̌ngbɔ́ ɖěvo lɛ́. Yě “hɛn . . . majómájó,” énɛ́ wɛ nyí yě tɛ́ dó mɛ yí ami dó ɖe lɛ́ wú kpó gbejíninɔ kpó, bo gɔ́ nú yě bónú yě ná nɔ kpɔ́, bo sɛn Mawu lěe é ba gbɔn é. Mɔ̌ ɖokpó ɔ, nǔɖɔɖayǐ e ɖo Ezekiyɛ́li 37:15-19, 24, 25 mɛ é sín jijɛnu zɔ́n bɔ Jexóva dɔn mɛ yí ami dó ɖe lɛ́ kpó lɛ̌ngbɔ́ ɖěvo lɛ́ kpó ɖó kpɔ́ bɔ yě ɖo bǔ bo lí dǒ ganjí. Nǔɖɔɖayǐ ɔ ɖɔ xó dó kpo we wú. Kpo “Judáa tɔn” (énɛ́ wɛ nyí akɔta e mɛ è nɔ sɔ́ axɔ́sú Izlayɛ́li tɔn lɛ́ ɖe é) nɔ te nú mɛ ɖěɖěe ɖó nukúnɖíɖó jǐxwé tɔn lɛ́ é, bɔ kpo “Eflayímu tɔn” ɔ nɔ te nú mɛ ɖěɖěe ɖó nukúnɖíɖó ayǐkúngban jí tɔn lɛ́ é. Jexóva ná dɔn mɛ ɖěɖěe ɖó nukúnɖíɖó ayǐkúngban jí tɔn lɛ́ é kpó mɛ ɖěɖěe ɖó nukúnɖíɖó jǐxwé tɔn lɛ́ é kpó ɖó bǔ bónú yě ná húzú “kpo ɖokpó.” Énɛ́ byɔ́ ɖɔ yě ná nɔ bǔ bo sɛn Mawu ɖo Klísu Jezu éé nyí Axɔ́sú ɖokpó e yě ɖó é sín acɛkpikpa glɔ́.—Jaan 10:16. w22.01 22 akpá. 9-10

Jezu ɖɔ xó dó mɛ ɖěɖěe ná nǔ wamamɔnɔ lɛ́, bó ka bló ɖo ali ɖé nu bɔ mɛ ɖěvo lɛ́ mɔ nǔ jɛ nǔ e yě wa é wú lɛ́ é wú. Nǔ ɖagbe wɛ nyí énɛ́ bɔ yě wa có, xomɛ hun Jexóva dó yě wú ǎ. (Mat. 6:1-4) Ényí cejɛ́nnábí ma nɔ sísɛ́ mǐ bónú mǐ nɔ wa nǔ e nyɔ́ é ǎ hǔn, nǔ ɖagbe wa wɛ mǐ ɖe kpó ayi bǐ kpó nɛ́. Énɛ́ wú ɔ, mǐ sixú nɔ kanbyɔ́ mǐɖée ɖɔ: ‘Un ka tuun nǔ e nyɔ́ bɔ è ná wa é kpowun wɛ a, alǒ un nɔ lɛ́ bló nǔgbó nǔgbó? Étɛ́ ka nɔ sísɛ́ mì bɔ un nɔ wa nǔ ɖagbe?’ Jexóva ɔ, Mawu e yí wǎn nú azɔ̌ é wɛ n’i, bɔ gbigbɔ tɔn nyí hlɔ̌nhlɔ́n e é nɔ dó wa azɔ̌ ná é. (Bǐb. 1:2) Énɛ́ wú ɔ, jijɔ e gbigbɔ mímɛ́ nɔ ná mɛ lɛ́ é bǐ sixú sísɛ́ mǐ bɔ mǐ ná wa nǔ; mɔ̌ wɛ é ka ɖó ná nyí. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, ahwanvú Jaki wlán ɖɔ: “Nǔɖiɖi e ma nɔ ɖe éɖée xlɛ́ gbɔn nǔwiwa lɛ́ mɛ ǎ ɔ nyí nǔ kúkú.” (Ja. 2:26) È sixú ɖɔ nǔ ɖokpó ɔ nú jijɔ ɖěvo e gbigbɔ mímɛ́ Mawu tɔn nɔ ná mɛ lɛ́ é bǐ. Ényí mǐ ɖe jijɔ énɛ́ lɛ́ xlɛ́ hweɖébǔnu hǔn, xlɛ́xlɛ́ wɛ mǐ ɖe ɖɔ gbigbɔ mímɛ́ Mawu tɔn ɖo alɔ dó mǐ wɛ nɛ́. w22.03 11-12 akpá. 14-16

Mǐ sixú nɔ sɛn Jexóva hwɛhwɛ, lobo nɔ lɛ́ wa nǔ ɖagbe gěgé nú togun tɔn. Amɔ̌ ɖo tají ɔ, mɛsɛ́dó Piyɛ́ɛ dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú klisánwun lɛ́ ɖɔ yě ní nɔ wa nǔ bǔnɔ ɖé. Cóbónú Piyɛ́ɛ ná dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú mǐ ɖɔ mǐ ní nyí mɛ mímɛ́ ɖo nǔwiwa mǐtɔn lɛ́ bǐ mɛ ɔ, é ɖɔ: “Ayi mitɔn ní nɔ gbesisɔmɛ, bo ná wa nǔ.” (1 Pi. 1:13) Nǔ tɛ́ wiwa xó ɖɔ wɛ é ka ɖe? Piyɛ́ɛ ɖɔ ɖɔ nɔví yí ami dó ɖe Klísu tɔn lɛ́ ná “‘jlá azɔ̌ ɖagbe ɖagbe’ Mawu e ylɔ́” yě é tɔn lɛ́. (1 Pi. 2:9) Nǔgbó ɔ, ɖo égbé ɔ, klisánwun lɛ́ bǐ ɖó wǔjɔmɛ ɔ, bo nɔ w’azɔ̌ tají énɛ́. Azɔ̌ ɖé wɛ bo nɔ d’alɔ mɛ gěgé. Ðó mǐ nyí togun mímɛ́ ɖé wú ɔ, wǔjɔmɛ bǔnɔ ɖé wɛ é nyí ɖɔ mǐ ní ɖ’alɔ ɖo azɔ̌ wɛn ɖagbe ɔ jíjlá kpó nǔ kplɔ́nkplɔ́n mɛ lɛ́ kpó tɔn mɛ ɖo gbesisɔmɛ, kpó kanɖódónǔwú kpó. (Mak. 13:10) Nú mǐ wa nǔ e wú mǐ kpé é bǐ bo wa mɔ̌ hǔn, xlɛ́xlɛ́ wɛ mǐ ɖe ɖɔ mǐ yí wǎn nú Mawu kpó nɔzo mǐtɔn lɛ́ kpó, gɔ́ ná ɔ, mǐ lɛ́ ɖo xlɛ́xlɛ́ wɛ ɖɔ mǐ ba ná “nyí mɛ mímɛ́” ɖo nǔwiwa mǐtɔn lɛ́ bǐ mɛ. w21.12 13 akpá. 18

Hwebǐnu wɛ mɛsɛ́dó Pɔ́lu nɔ ɖó linlin e sɔgbe é dó nɔví tɔn lɛ́ wú. É tuun ɖɔ é kún nyí ɖɔ mɛɖé wa nǔɖé nyi do kpowun ɔ wɛ zɔ́n bɔ è ná ɖɔ ɖɔ mɛ ɔ nyí mɛ nyanya ó. É yí wǎn nú nɔví tɔn lɛ́, bó nɔ sɔ́ ayi ɖó jijɔ ɖagbe yětɔn lɛ́ jí. Ényí yě ɖo gǎn dó wɛ bá wa nǔ ɖagbe ɔ, é nɔ tuun ɖɔ linlin ɖagbe wú wɛ yě ɖo mɔ̌ wa wɛ, bɔ alɔdó kpowun sín hudó wɛ yě ɖó, bá yi nukɔn. Ð’ayi lěe Pɔ́lu d’alɔ nɔví nyɔ̌nu e ɖo agun Filípu tɔn mɛ é we gbɔn é wú. (Filí. 4:1-3) É cí ɖɔ gbemanɔkpɔ́ ɖé ɖo Evodíi kpó Sɛntíci kpó tɛ́ntin, b’ɛ zɔ́n bɔ yě sɔ́ nyí xɔ́ntɔn ǎ. Pɔ́lu syɛ́n nukún dó yě, alǒ ɖó hwɛ nú yě ǎ; é nyɔ́ wa ɔ, é sɔ́ ayi ɖó jijɔ ɖagbe yětɔn lɛ́ jí. Nɔví nyɔ̌nu énɛ́ lɛ́ ko sɛn Jexóva nú hwenu línlín. Pɔ́lu tuun ɖɔ Jexóva yí wǎn nú yě. Linlin ɖagbe e Pɔ́lu ɖó dó nɔví nyɔ̌nu énɛ́ lɛ́ wú é sísɛ́ ɛ, bɔ é dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú yě bónú yě ná dó hwɛ gbɔ. Ðó Pɔ́lu kpé wú, bó sɔ́ ayi ɖó jijɔ ɖagbe mɛ ɖěvo lɛ́ tɔn jí wútu ɔ, é kpo ɖo awǎjijɛ ɖó wɛ, lobo lɛ́ kpo ɖo kancícá syɛ́nsyɛ́n ɖé ɖó xá mɛ ɖěɖěe ɖo agun énɛ́ mɛ lɛ́ é wɛ. w22.03 30 akpá. 16-18

Fífá e Jexóva nɔ ná mǐ é nɔ bló ayixa mǐtɔn kpó linlin mǐtɔn lɛ́ kpó ɖó. Kpɔ́n lěe énɛ́ jɛ wě ɖo nɔví nyɔ̌nu e nɔ nyí Luz é sín ninɔmɛ mɛ gbɔn é. É ɖɔ: “Hwɛhwɛ wɛ un nɔ mɔ ɖɔ un ɖo nyiɖokpó. Hweɖélɛ́nu ɔ, un nɔ mɔ ɖɔ Jexóva kún yí wǎn nú mì ó. Ényí nǔ cí mɔ̌ nú mì ɔ, tɛn tɔn mɛ jɛ́n un nɔ ɖɔ nú Jexóva ɖe. Ðɛxixo nɔ zɔ́n bɔ un nɔ mɔ nyiɖée mɛ hú gǎn.” Lěe xó e nɔví nyɔ̌nu ɔ ɖɔ é xlɛ́ gbɔn é ɔ, ɖɛxixo sixú d’alɔ mǐ, bɔ mǐ ná ɖó fífá. (Filí. 4:6, 7) Mǐ tuun ɖɔ Jexóva kpó Jezu kpó ná nɔ gǔdo nú mǐ hwenu e mɛvívɛ́ mǐtɔn lɛ́ kú é. È lɛ́ dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú mǐ ɖɔ mǐ ní nɔ ɖɔ Mawuxó, bo lɛ́ kplɔ́n nǔ mɛ kpó wǔvɛ́sexámɛ kpó ɖó Jexóva Mawu kpó Jezu Klísu kpó nɔ ɖe jijɔ ɖaaɖagbe énɛ́ xlɛ́. Gɔ́ ná ɔ, tuun e mǐ tuun ɖɔ Jexóva kpó Vǐ tɔn vívɛ́ná ɔ kpó nɔ se wǔvɛ́ xá mǐ ɖo gǎnmaɖó mǐtɔn lɛ́ mɛ, bo lɛ́ ba ná d’alɔ mǐ bɔ mǐ ná dɛ é nɔ dó gbɔ nú mǐ. Mǐ ɖo nukún ɖó hwenu e Jexóva ná “súnsún ɖasin bǐ sín nukún [mǐtɔn] mɛ” é wɛ!—Nǔɖe. 21:4. w22.01 15-16 akpá. 7; 19 akpá. 19-20

Hɔn vovo we xó wɛ Jezu ɖɔ, bɔ yě nɔ kplá mɛ jɛ ali vovo we jí; ɖě tíin bo “d’agba” bɔ ɖěvo “sóbwé.” (Mat. 7:14) Ali atɔngɔ́ ɖě ɖe ǎ. Mǐɖésú wɛ ná sɔ́ ali e jí mǐ ná gbɔn é. Gbeta tají hú gǎn ɖé wɛ gbeta énɛ́ nyí, ɖó ali lɛ́ ɖokpó géé jɛ́n nɔ kplá mɛ, bɔ è nɔ mɔ gbɛ mavɔmavɔ. Mɛ gěgé wɛ nɔ gbɔn ali e “gbló” é jí ɖó é vɛ́ gbɔn ǎ. É blá wǔ ɖɔ mɛ gěgé wá gbeta ɔ kɔn bo ná nɔ gbɔn ali énɛ́ jí, lobo ná nɔ wa nǔ lěe mɛ e ɖo ali énɛ́ gbɔn wɛ lɛ́ é bǐ nɔ wa gbɔn é. Yě tuun ɖɔ Satáan Awoví wɛ ɖo tíntɛ́nkpɔ́n wɛ, bo ná dɔn mɛ lɛ́ dó ali énɛ́ e nɔ kplá mɛ yi kú é jí ǎ. (1 Kɔ. 6:9, 10; 1 Jaan 5:19) Ali e gbló é gbɔn vo nú ali e sóbwé, bɔ Jezu ɖɔ ɖɔ mɛ kpɛɖé wɛ nɔ ba mɔ é. Aniwú? Ð’ayi wú ɖɔ ɖo wěmafɔ e bɔ d’é wú é mɛ ɔ, Jezu gb’akpá nú mɛ dó gbeyíɖɔ adingbannɔ lɛ́ wú.—Mat. 7:15. w21.12 22-23 akpá. 3-5