novembre

Ali gěgé nu wɛ a mɔ ɖɔ Jexóva ko nɔ gǔdo nú mǐ ɖe. É d’alɔ we bɔ a cí xwíi hwenu e gbeklánxámɛtɔ́ ɖé ba nǔɖɔ we é. É lɛ́ d’alɔ we bɔ a flín wěmafɔ e ba wɛ a ɖe é pɛ́ɛ bo má xá xwétɔ́ ɖé. Gɔ́ ná ɔ, fí e a nɔ ɖɔ Mawuxó ɖe é ɔ, mɛ lɛ́ nɔ ba ná ɖótó we ǎ, có Jexóva ka d’alɔ we bo ná we hlɔ̌nhlɔ́n bɔ a kpo ɖo jíjlá wɛ. (Jel. 20:7-9) Jexóva lɛ́ nyɔ́ xomɛ dó mǐ wú, gbɔn azɔ̌ kplɔ́nkplɔ́n mǐ ɖo sinsɛnzɔ́ ɔ sín ali nu gblamɛ. Ðo kplé aklúnɔzán gblamɛ tɛ́ntin tɔn lɛ́ hwenu ɔ, mǐ nɔ mɔ xóɖɔɖókpɔ́ sín kpɔ́ndéwú ɖaaɖagbe gěgé, bo sixú lɛ́ zán wlɛnwín énɛ́ lɛ́ ɖo sinsɛnzɔ́ ɔ mɛ. Xɛsi kpɛɖé sixú ɖi mǐ dó wlɛnwín yɔ̌yɔ́ ɖé zínzán wú ɖo bǐbɛ́mɛ, amɔ̌, ényí mǐ ɖo zínzán wɛ ɔ, mǐ sixú wá mɔ ɖɔ é dɔn mɛ ɖěɖěe ɖo fí e mǐ nɔ ɖɔ Mawuxó ɖe lɛ́ é tawun. Gɔ́ ná ɔ, è nɔ lɛ́ dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú mǐ ɖo kplé lɛ́ kpó kpléɖókpɔ́ lɛ́ kpó jí ɖɔ mǐ ní nɔ ɖ’alɔ ɖo sinsɛnzɔ́ ɔ sín akpáxwé e mǐ ma ko ɖ’alɔ ɖe kpɔ́n ǎ lɛ́ é mɛ. Ado sixú lɛ́ hu mǐ dó nǔ énɛ́ lɛ́ wiwa wú, amɔ̌, ényí mǐ tɛ́n yě kpɔ́n ɔ, Jexóva sixú lɛ́ kɔn nyɔ̌ná dó mǐ jí. w21.08 27 akpá. 5-6

Ðo wěma e mɛsɛ́dó Pɔ́lu sɛ́ dó Kɔlɛ́ntinu lɛ́ é mɛ ɔ, é ɖe wě syɛ́nsyɛ́n lɛ́ xá yě. Ée é wlán wěmasɛ́dómɛ énɛ́ gúdo é ɔ, é sɛ́ Titu dó yě. Xomɛ hun i tawun hwenu e é se ɖɔ yě yí gbe nú wěɖexámɛ ɔ, lobo lɛ́ zán é! (2 Kɔ. 7:6, 7) Mɛxó agun tɔn lɛ́ sixú xwedó kpɔ́ndéwú Pɔ́lu tɔn, gbɔn hwenu zínzán ɖó kpɔ́ xá nǔɖitɔ́ hǎtɔ́ yětɔn lɛ́ gblamɛ. Ali e nu è nɔ wa mɔ̌ ɖe lɛ́ é ɖokpó wɛ nyí kplé agun tɔn lɛ́ yiyi dó mɛhwenu, bó ná dó ɖɔ xó xá mɛ ɖěvo lɛ́, lobo ná dó dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú yě. Hwɛhwɛ ɔ, nukún xwixwe kléwún ɖé jɛ́n é nɔ byɔ́ bónú è ná ɖɔ xó kpó wǎnyíyí kpó dó dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú nɔví súnnu ɖé, alǒ nɔví nyɔ̌nu ɖé. (Hlɔ̌. 1:12) Mɛxó agun tɔn e nɔ xwedó kpɔ́ndéwú Pɔ́lu tɔn é ɖé ná lɛ́ zán Biblu dó ná hlɔ̌nhlɔ́n nǔɖiɖi nɔví tɔn lɛ́ tɔn, lobo lɛ́ vɔ́ gǎnjɛwú ná yě ɖɔ Mawu yí wǎn nú yě. É nɔ lɛ́ ba nǔ ɖěɖěe jí é ná zɔn dó dó kpa yě lɛ́ é. Ényí mɛxó agun tɔn ɖé jló ná ɖe wě xá mɛ ɔ, é nɔ mɔ nǔ jɛ wú ɖɔ xó e ɖɔ gbé wɛ émí ja é nɔ jínjɔ́n Xó Mawu tɔn jí. É nɔ yi nǔ tawun tawun lɛ́ jí, amɔ̌, é nɔ wa mɔ̌ kpó xomɛnyínyɔ́ kpó, ɖó é ba ɖɔ nɔví súnnu, abǐ nɔví nyɔ̌nu ɔ ní xwedó wěɖexámɛ émítɔn.—Ga. 6:1. w22.03 28-29 akpá. 11-12

Égbé ɔ, Jexóva nɔ ná “hlɔ̌nhlɔ́n aditi” ɔ mɛsɛntɔ́ tɔn lɛ́ bónú yě ná dó kpo ɖo sinsɛn ɛ wɛ kpó gbejíninɔ kpó. Ali e nu é nɔ ná hlɔ̌nhlɔ́n mǐ ɖe é ɖokpó wɛ nyí gbɔn ɖɛxixo gblamɛ. Ðo Efɛ́zinu lɛ́ 6:18 mɛ ɔ, mɛsɛ́dó Pɔ́lu dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú mǐ ɖɔ mǐ ni nɔ xo ɖɛ sɛ́dó Mawu “hwebǐnu.” Mawu ná se ɖɛ mǐtɔn bo ná ná mǐ hlɔ̌nhlɔ́n. Hweɖélɛ́nu ɔ, mǐ sixú mɔ ɖɔ wǔvɛ́ lɛ́ ɖí bú mǐ, bɔ mǐ tlɛ nɔ tuun nǔ e mǐ ná byɔ́ ɖo ɖɛ mɛ é ǎ. Amɔ̌, Jexóva byɔ́ mǐ ɖɔ mǐ ní nɔ xo ɖɛ sɛ́dó émí, ényí mǐ ná bo tlɛ́ mɔ ɖɔ linlin mǐtɔn lɛ́ kpó lěe nǔ cí nú mǐ é kpó ɖiɖɔ vɛ́ wǔ ɔ nɛ́. (Hlɔ̌. 8:26, 27) É nɔ lɛ́ ná mǐ hlɔ̌nhlɔ́n gbɔn Biblu gblamɛ. Pɔ́lu nɔ xa Mawuxówéma ɔ bo ná dó mɔ hlɔ̌nhlɔ́n kpó gbɔdónúmɛ kpó. Mǐ lɔ ɖó ná wa mɔ̌. (Hlɔ̌. 15:4) Ényí mǐ nɔ xa Xó Mawu tɔn bo nɔ lin tamɛ d’é jí ɔ, Jexóva sixú zán gbigbɔ mímɛ́ tɔn dó d’alɔ mǐ bɔ mǐ ná mɔ nǔ jɛ lěe wěmafɔ lɛ́ kan ninɔmɛ mǐtɔn gbɔn é wú ganjí.—Ebl. 4:12. w21.05 22 akpá. 8-10

Mǐ nɔ mɔ wǔvɛ́ ɖé lɛ́, b’ɛ sixú zɔ́n bɔ lěe mǐ nɔ ba ná ɖ’alɔ ɖo nǔ kplɔ́nkplɔ́n mɛ lɛ́ bónú yě ná húzú ahwanvú sín azɔ̌ ɔ mɛ gbɔn é nɔ vɛ́ wǔ nú mǐ. É ɖo mɔ̌ có, gbe e è ɖe nú mǐ ɖɔ mǐ ní kplɔ́n nǔ mɛ lɛ́ é nɔ vɛ́ adɔ̌ mǐ. Mǐ sixú mɔ ɖɔ ninɔmɛ mǐtɔn lɛ́ ɖó dogbó nú mǐ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, wɛnjlátɔ́ ɖé lɛ́ ko kpo, alǒ ɖo azɔn jɛ wɛ. Ninɔmɛ mɔ̌hun mɛ wɛ a ɖe a? Ényí mɔ̌ hǔn, flín ɖɔ mǐ mɔ ɖɔ mǐ sixú zán alǒkan, alǒ nǔ mɔ̌hun ɖěvo lɛ́ dó kpé nukún dó Biblu kplɔ́nkplɔ́n lɛ́ wú ganjí. Énɛ́ wú ɔ, a sixú vo ɖo xwé towe gbe fɛɛ bo bɛ́ Biblu kplɔ́nkplɔ́n ɖé, lobo lɛ́ kpé nukún d’é wú. É lɛ́ ɖó le ɖěvo lɛ́. Mɛɖé lɛ́ nɔ ba ná kplɔ́n Biblu, amɔ̌, yě nɔ ɖó táan hwenu e nɔví mǐtɔn lɛ́ nɔ jlá wɛn ɔ é ǎ. É ɖo mɔ̌ có, yě sixú nɔ ɖó táan zǎnzǎn tɛɛn, alǒ zǎnmɛ. A ka ná sixú ɖo gbesisɔmɛ bo sú do énɛ́ a? Jezu kplɔ́n nǔ Nikodɛ́mu ɖo zǎnmɛ, hwenu e Nikodɛ́mu ba dó é.—Jaan 3:1, 2. w21.07 5 akpá. 10-11

É kpácá ahwanvú Jaan Batɛ́mublónúmɛtɔ́ ɔ tɔn lɛ́ ɖɔ ahwanvú Jezu tɔn lɛ́ kún nɔ blá nu ó. Jezu tínmɛ ɖɔ yě kún ɖó hwɛjijɔ ɖě bo ná blá nu hwenu e émí kpo ɖo gbɛ é ó. (Mat. 9:14-17) É ɖo mɔ̌ có, Falizyɛn lɛ́ kpó gbeklánxámɛtɔ́ Jezu tɔn ɖěvo lɛ́ kpó dó hwɛ ɛ, ɖó é nɔ xwedó aca yětɔn lɛ́ ǎ wútu. Hwenu e Jezu ba ná gbɔ azɔn nú mɛɖé lɛ́ ɖo gbɔjɛzángbe é ɔ, é vɛ́ yě wú. (Mak. 3:1-6; Jaan 9:16) Ðo ali ɖé nu ɔ, yě nɔ gó dó ɖɔ ɖɔ émí nɔ nyi gbɔjɛzánsɛ́n ɔ, é ɖo mɔ̌ có, ɖo hwe ɖokpó ɔ nu ɔ, yě nɔ mɔ ɖɔ gbeyíyí nú mɛ lɛ́ bónú yě ná wa ajɔ̌ ɖo tɛ́npli ɔ mɛ kún nyí xó ɖé ó. Ée Jezu dó hwɛ yě ɖó nǔ énɛ́ wú é ɔ, é vɛ́ yě wú tawun. (Mat. 21:12, 13, 15) Gɔ́ ná ɔ, mɛ ɖěɖěe Jezu ɖekúnnu ná ɖo kplɔ́ngbasá ɖo Nazalɛ́ti lɛ́ é sin xomɛ tawun, ɖó é ɖe xó sín tan Izlayɛ́li tɔn mɛ dó ɖe cejɛ́nnábínɔ kpó nǔɖiɖi hwedónánɔ kpó e yě nyí é xlɛ́. (Luk. 4:16, 25-30) Mɛ gěgé gbɛ́ Jezu ɖó é wa nǔ e yě lin ɖɔ é ɖó ná wa é ǎ wútu.—Mat. 11:16-19. w21.05 5-6 akpá. 13-14

Ali e nu Jexóva nɔ gb’akpá nú mǐ dó goyíyí kpó nukúnkɛ́ndídó kpó wú ɖe lɛ́ é ɖokpó wɛ nyí ɖɔ, é nɔ dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú mǐ ɖɔ mǐ ní nɔ kpɔ́n nǔ dó nǔ e jɛ dó mɛsɛntɔ́ émítɔn ɖé lɛ́ wú é wú dó wa nǔ. Ényí è ɖo nukúnkɛ́ndídó xó ɖɔ wɛ ɔ, Satáan Awǒvi wɛ nɔ yá wǔ wá ayi mɛ nú mɛ. Ðó Satáan nyí wɛnsagun Jexóva tɔn ɖé wútu ɔ, é ɖó ná ko ɖó wǔjɔmɛ ɖaaɖagbe gěgé. Amɔ̌, énɛ́ lɛ́ kpé è ǎ. É nɔ ba ɖɔ è ní sɛn émí; Jexóva ɖokpó géé wɛ é ka jɛxá ɖɔ è ni sɛn. Satáan ba ɖɔ mǐ ní cí émí ɖɔhun, énɛ́ wú ɔ, é nɔ tɛ́n kpɔ́n bo ná bló bónú mǐ ná nɔ jló nǔ zɛ xwé wú. Hwenu e é ɖɔ xó nú Ɛvu é wɛ nyí azɔn nukɔntɔn e é tɛ́n kpɔ́n bo wa mɔ̌ é. Kpó wǎnyíyí kpó wɛ Jexóva sɔ́ nǔ nú nǔɖuɖu ɖaaɖagbe gěgé nú Ɛvu kpó asú tɔn kpó, bɔ yě sixú “ɖu atín e ɖo jikpá ɔ mɛ é bǐ sín sínsɛ́n,” ɖokpó jɛn ma ɖ’é mɛ ǎ. (Bǐ. 2:16) É ɖo mɔ̌ có, Satáan blɛ́ Ɛvu bɔ é mɔ ɖɔ émí ɖó ná ɖu atín sínsɛ́n e è gbɛ́ é. Nǔ e Ɛvu ɖó é jɛmɛ n’i ǎ; é lɛ́ kpo ɖo biba d’é jí wɛ. Mǐ tuun nǔ e énɛ́ ji é. Ɛvu hu hwɛ, bɔ wǎgbɔ tɔn ɔ, é kú.—Bǐ. 3:6, 19. w21.06 14 akpá. 2-3; 17 akpá. 9

Adámu kpó Ɛvu kpó ɖó ná ji vǐ lɛ́, bo kpé nukún dó ayǐkúngban ɔ, éé nyí xwé yětɔn é wú ganjí. Ényí Adámu kpó Ɛvu kpó ko se tónú bo wa nǔ sɔgbe xá linlin Jexóva tɔn wɛ ɔ, yě kpó kúnkan yětɔn kpó ná nɔ xwédo Mawu tɔn mɛ káká sɔ́yi. Yɛ̌yi sín tɛn ɖé mɛ wɛ Adámu kpó Ɛvu kpó nɔ ɖo xwédo Jexóva tɔn mɛ. Sɔgbe xá Lẹdogbedevomẹ Aihọn Yọyọ Tọn ɔ, Davídi ɖɔ xó élɔ́ e kúnkplá gbɛtɔ́ e Jexóva bló é ɖo Ðɛhan 8:5 mɛ: “A bló è bɔ kpɛɖé jɛ́n é hwe hú wɛnsagun lɛ́, bɔ a sɔ́ susu kpó yɛ̌yi kpó sín axɔ́súgbakún xwe n’i.” Nǔgbó ɔ, Jexóva ná hlɔ̌nhlɔ́n, nǔnywɛ́ kpó nǔwúkpíkpé kpó ɖokpó ɔ lɛ́ wɛnsagun lɛ́ kpó gbɛtɔ́ lɛ́ kpó ǎ. (Ðɛh. 103:20) É ɖo mɔ̌ có, wɛnsagun hlɔ̌nhlɔ́nnɔ énɛ́ lɛ́ ɔ, “kpɛɖé jɛ́n” gbɛtɔ́ lɛ́ “hwe” hú yě. É blá wǔ ɖɔ ɖó Adámu kpó Ɛvu kpó tlító nú Jexóva wútu ɔ, yě sɔ́ ɖó tɛn ɖé ɖo xwédo Jexóva tɔn mɛ ǎ. Énɛ́ dɔn wǔvɛ́ syɛ́nsyɛ́n lɛ́ nyi ayǐ nú kúnkan yětɔn lɛ́. Amɔ̌, linlin Jexóva tɔn ko ɖyɔ́ ǎ. É ba ɖɔ gbɛtɔ́ tónúsétɔ́ lɛ́ ní nyí vǐ émítɔn lɛ́ káká sɔ́yi. w21.08 2-3 akpá. 2-4

Égbé ɔ, è nɔ klán gbe xá mɛsɛntɔ́ Jexóva tɔn lɛ́ gěgé. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, mɛɖé lɛ́ nɔ nɔ fí e è ɖó dogbó nú azɔ̌ mǐtɔn ɖe é, bɔ è sixú nɔ yě, bó kplá yě yi “tokpɔngán lɛ́ kpódó axɔ́sú lɛ́ kpó nukɔn” bónú é ná nyí kúnnuɖiɖe ɖé nú yě. (Mat. 10:17, 18) Kúnnuɖetɔ́ ɖěvo lɛ́ nɔ dɛ ɖo gbeklánxámɛ alɔkpa ɖěvo lɛ́ nu. Xá e mɛ yě hɛn ɔ yě ná vo bó ná sɛn Jexóva ɖe é wɛ yě ɖe có, mɛ e ɖo xwédo yětɔn mɛ lɛ́ é nɔ lɛ́ klán gbe xá yě, bó lɛ́ kán ɖ’é jí bó ná ɖó Mawusinsɛn yětɔn te. (Mat. 10:32-36) Ðo ninɔmɛ gěgé mɛ ɔ, ényí gbeklánxámɛtɔ́ lɛ́ ɖ’ayi wú ɖɔ gǎn e dó wɛ émí ɖe bó ná kú awakanmɛ nú hɛ̌nnumɔ émítɔn Kúnnuɖetɔ́ ɔ é cifo ɔ, yě nɔ ɖó gbe e klán xá ɛ wɛ yě ɖe é te. Gɔ́ ná ɔ, ɖo ninɔmɛ ɖé lɛ́ mɛ ɔ, mɛ ɖěɖěe ko nɔ klán gbe xá mɛ syɛ́nsyɛ́n ɖ’ayǐ lɛ́ é ɖé lɛ́ ko wá húzú Kúnnuɖetɔ́ kanɖódónǔwútɔ́ lɛ́. Ényí è ɖo gbe klán xá we wɛ hǔn, ma ɖó Jexóva sinsɛn te ó! Kpan akɔ́n. Jexóva kpó gbigbɔ mímɛ́ tɔn agbɔ̌nnɔ ɔ kpó ɖo ahwan towe mɛ, énɛ́ wú ɔ, xɛsi ɖ’é mɛ ǎ! w22.03 16 akpá. 8

Biblu ɖe xlɛ́ ɖɔ Jexóva gbɛ́ wǎn nú “nyiɖokpónɔ wɛ tíin, adingban, xomɛvɔ́nɔ huhu.” (Nǔx. 6:16-19) É lɛ́ “gbɛ́ wǎn nú gbɛtɔ́ e nɔ kɔn hun kɔn nyi ayǐ é, gbɛtɔ́ e nɔ ɖó sísɛ́ nukɔn nú mɛ é.” (Ðɛh. 5:7) Jexóva gbɛ́ wǎn nú linlin kpó nǔwalɔ kpó mɔ̌hun lɛ́ tawun, énɛ́ zɔ́n bɔ é sú kún dó nú mɛ nyanya lɛ́ ɖo Nɔwée hwenu ɖó yě ɖo adǎka xo gbɔn ayǐkúngban ɔ bǐ jí wɛ wútu. (Bǐb. 6:13) Gɔ́ ná ɔ, Jexóva gbɔn gbeyíɖɔ Malacíi jí bó ɖɔ ɖɔ émí gbɛ́ wǎn nú mɛ ɖěɖěe asú, alǒ asi yětɔn lɛ́ ma nɔ wa nǔɖé nú yě ǎ bɔ yě nɔ gbɛ́ yě lɛ́ é. Mawu gbɛ́ lěe sɛn ɛ gbɔn wɛ yě ɖe é, bó ná ɖó hwɛ nú yě ɖó nǔwalɔ yětɔn wútu. (Mal. 2:13-16; Ebl. 13:4) Jexóva ba ɖɔ mǐ ní “gbɛ́ wǎn nú nǔnyanyawiwa.” (Hlɔ̌. 12:9) Xógbe “gbɛ́ wǎn nú” ɔ nɔ ɖe lě do nǔɖé nɔ vɛ́ mɔ nú mɛ sɔ é, alǒ lě do nǔɖé sín wǎn ma nɔ jɛ mɛtɔn jí ǎ sɔ é xlɛ́. Énɛ́ wú ɔ, tamɛ linlin bó ná wa nǔ e Jexóva ɖɔ é nylá é ɖé ɖó ná xyɔ́ wǔ nú mǐ. w22.03 4-5 akpá. 11-12

Tɔ́ mǐtɔn jǐxwé tɔn ɔ ná gbɔn Axɔ́súɖuto tɔn gblamɛ bo ná kɔn nyɔ̌ná dó mǐ jí ɖo malínmálín mɛ b’ɛ ná túnflá. Mɛ ɖěɖěe kpo ɖo te kpɔ́n Jexóva lɛ́ é ná mɔ nyɔ̌ná gěgé din, bo ná lɛ́ mɔ ɖo gbɛ yɔ̌yɔ́ e ja é mɛ. Ényí togun Mawu tɔn byɔ́ gbɛ yɔ̌yɔ́ ɔ mɛ ɔ, é sɔ́ ná dɛ ɖo tagba e mɔ wɛ é ɖe ɖo égbé lɛ́ é nu gbeɖé ǎ. Nǔagɔwiwa sɔ́ ná tíin ǎ; wǔvɛ́ mimɔ lɔ ka sɔ́ ná ɖe ǎ. (Nǔɖe. 21:4) É sɔ́ ná byɔ́ ɖɔ ado ní hu mǐ ɖɔ mǐ ka ná kpé wú bo mɔ nǔ e hudó mǐ lɛ́ é a jí ǎ, ɖó yě ná tíin kɔn nyi kpɔ́. (Ðɛh. 72:16; Eza. 54:13) É ná jí wǔ kpɔ́n! Din hwɛ̌ ɔ, Jexóva ɖo alɔ dó mǐ wɛ bónú mǐ ná ɖu ɖo jijɔ nyanya mǐtɔn lɛ́ jí, bo sɔ́ nǔ nú éé é yí wǎn ná lɛ́ é, bo ná dó ɖo gbesisɔmɛ bá nɔ gbɛ ɖo acɛkpikpa tɔn glɔ́. Awakanmɛ ní ma kú we ó; ma ka jó gbe ó. Ðagbe kpo! Mi nú mǐ ní hɛn sɔgúdo ɖaaɖagbe énɛ́ ayi mɛ, bo ɖó suúlu lobo nɔ te kpɔ́n Jexóva bónú é ná w’azɔ̌ tɔn yi fó! w21.08 13 akpá. 17-19

Klisánwun ɖěɖěe ɖo Judée lɛ́ é mɔ wěmasɛ́dómɛ mɛsɛ́dó Pɔ́lu tɔn, bɔ é ná nɔ zaan é ɔ, yě jó xwé yětɔn lɛ́, ajɔ̌ yětɔn lɛ́, kpó mɛ yětɔn e ma nyí nǔɖitɔ́ ǎ lɛ́ é kpó dó, bó “hɔn yi sókan mɛ.” (Mat. 24:16) Hwenɛ́nu ɔ, é ɖo tají tawun ɖɔ yě ní d’alɔ yěɖée. Jɛ nukɔn nú énɛ́ ɔ, nú yě ko nɔ xwedó wěɖexámɛ Pɔ́lu tɔn e ɖɔ ɖɔ yě ní nɔ má nǔ e yě ɖó lɛ́ é xá yěɖée lɛ́ é ɔ, é ná bɔwǔ nú yě hú gǎn bɔ yě ná húzú sɔgbe xá gbɛzínzán yětɔn yɔ̌yɔ́ ɔ. Hwe lɛ́ bǐ nu wɛ nɔví súnnu kpó nɔví nyɔ̌nu kpó mǐtɔn lɛ́ ná sixú nɔ ɖɔ nǔ e nɔ hudó yě lɛ́ é nú mǐ ǎ. Énɛ́ wú ɔ, nyɔ̌ lyá. É ɖo wɛn ɖɔ a tuun nɔví súnnu kpó nɔví nyɔ̌nu kpó ɖěɖěe ɖo agun towe mɛ, bó nɔ ɖo gbesisɔmɛ hwebǐnu bó ná d’alɔ mɛ ɖěvo lɛ́ é. Yě nɔ wa nǔɖé gbeɖé b’ɛ nɔ xlɛ́ ɖɔ agban wɛ mǐ nyí bó ɖo kɔ jí nú yě ǎ. Mǐ tuun ɖɔ yě ná ɖo gbesisɔmɛ hwebǐnu bó ná d’alɔ mǐ, bɔ mǐ ba ná cí yě ɖɔhun! w22.02 23-24 akpá. 13-15

Agaɖanu din ɔ, è vɔ́ tuto bló nú agun kpó lɛ̌dó kpó gěgé. Ényí è byɔ́ mǐ ɖɔ mǐ ní xo kpóɖó nú agun yɔ̌yɔ́ ɖé ɔ, xɔ́ntɔn mǐtɔn lɛ́ kpó xwédo mǐtɔn jíjódó kpó sixú vɛ́ wǔ nú mǐ. Jexóva ka nɔ xlɛ́ ali mɛxó agun tɔn lɛ́ bónú yě ná ɖɔ fí e wɛnjlátɔ́ ɖokpó ɖokpó ná yi é wɛ a? Éǒ. Gɔ́ ná ɔ, énɛ́ tuuntuun sixú zɔ́n bɔ alixlɛ́mɛ e è ná mǐ é xwixwedó sixú vɛ́ wǔ nú mǐ. Amɔ̌, Jexóva ka nɔ ɖeji dó mɛxó agun tɔn lɛ́ wú ɖɔ yě sixú wá gbeta mɔ̌hun kɔn, bɔ mǐ lɔmɔ̌ ɖó ná ɖeji dó yě wǔ. Ényí gbeta e kɔn mɛxó agun tɔn lɛ́ wá lɛ́ é ma tlɛ nyí nǔ e ɖó nukún wɛ mǐ ɖe é ǎ ɔ, étɛ́wú mǐ ka ɖó ná wa nǔ alɔ ɖo alɔ mɛ xá yě, lobo nɔ gǔdo nú gbeta e kɔn yě wá lɛ́ é? Mɔ̌ wiwa nɔ zɔ́n bɔ mǐ nɔ d’alɔ bɔ è nɔ jɛ hun dó bǔténinɔ e ɖo togun Mawu tɔn mɛ é jí. Ényí mɛ lɛ́ bǐ nɔ yí gbe nú gbeta e kɔn kplékplé mɛxó lɛ́ tɔn wá lɛ́ é kpó mɛɖéesɔ́hwe kpó ɔ, agun ɔ nɔ yi nukɔn. (Ebl. 13:17) Tají hú gǎn ɔ, nǔ wa ɖó kpɔ́ xá mɛ ɖěɖěe wú Jexóva ɖeji dó ɖɔ yě ná kpé nukún dó mǐ wú lɛ́ é nɔ xlɛ́ ɖɔ mǐ ɖeji dó Jexóva lɔmɔ̌ wú.—Mɛ. 20:28. w22.02 4-5 akpá. 9-10

Ényí nɔví súnnu e ko bló batɛ́mu é ɖé wɛ nú we ɔ, a sixú bló bɔ nǔwúkpíkpé xóɖiɖɔ kpó mɛkplɔ́nkplɔ́n kpó tɔn towe ná kpɔ́n te d’é jí. Étɛ́wú? Ðó nú a dó gǎn bo húzú nǔxatɔ́ ɖagbe, xóɖɔtɔ́ ɖagbe, kpó nǔkplɔ́nmɛtɔ́ ɖagbe ɖé kpó ɔ, a ná kpé wú hú gǎn bo d’alɔ mɛ ɖěɖěe ɖo tó ɖó we wɛ lɛ́ é. (1 Tim. 4:15) Tɛ́n kpɔ́n bo bló tuto bo gbéjé nǔwúkpíkpé xóɖiɖɔ tɔn ɖěɖěe xó è ɖɔ ɖo nǔkplɔ́nkplɔ́n alɔnuwéma Ðǒkan dó nǔxixa kpó mɛkplɔ́nkplɔ́n kpó wú ɔ tɔn mɛ lɛ́ é ɖokpó ɖokpó kpɔ́n, bo lɛ́ zán yě. Sín hweɖénu jɛ hweɖénu hǔn, nɔ sɔ́ nǔwúkpíkpé énɛ́ lɛ́ ɖokpó ɖokpó, bo ba do nú nǔ d’é wú, nɔ w’azɔ̌ d’é jí ɖo xwégbe ganjí, lobo nɔ tɛ́n kpɔ́n bo nɔ ɖe xlɛ́ ɖo xóɖiɖɔ towe lɛ́ mɛ. Nɔ ba wěɖexámɛ ɖo wěɖexámɛtɔ́ alɔgɔ́tɔ́ ɔ, alǒ, mɛxó agun tɔn ɖěvo e “nɔ ɖókan dó mawuxóɖiɖɔ kpódó Mawuxó kplɔ́n mɛ kpó wú lɛ́” é gɔ́n. (1 Tim. 5:17) Ma zé ayi ɖó nukúnnú mimɔ jɛ nǔ e a mɔ ɖo alɔnuwéma ɔ mɛ lɛ́ é zínzán kɛ́ɖɛ́ jí ó. É nyɔ́ wa hǔn, d’alɔ tóɖówetɔ́ lɛ́ bónú yě ní ná hlɔ̌nhlɔ́n nǔɖiɖi yětɔn, alǒ, blǒ bónú akpakpa ní sɔ́ yě bónú yě ní zán nǔ e yě kplɔ́n lɛ́ é. Ényí a nɔ wa mɔ̌ ɔ, awǎjijɛ hwi kpó yě kpó tɔn ná lɛ́ jɛjí. w21.08 24 akpá. 17

Ényí mǐ nɔ mɔ ɖɔ mɛ ɖěvo lɛ́ hú gǎn mǐ ɔ, mǐ ná hwlɛ́n agba xá mɛ ɖěɖěe ɖó nǔwúkpíkpé hú gǎn mǐ lɛ́ é ǎ. É nyɔ́ wa ɔ, mǐ ná nɔ hun xomɛ dó yě wú. Énɛ́ lɛ́ ɖo tají tawun, ényí sinsɛnzɔ́ Jexóva tɔn takúnmɛ zán nǔwúkpíkpé yětɔn lɛ́ dó wɛ yě ɖe, nú susu Jexóva tɔn ɔ ńɛ. Wǎgbɔ tɔn ɔ, mǐ bǐ ná jɛhun dó fífá kpó bǔnínɔ kpó jí ɖo agun ɔ mɛ. Mǐ sixú ɖu ɖo linlin mɛnújlójló tɔn e mǐ ɖó é jí gbɔn nǔsísɔ́ nú jlɛ̌jíninɔ gblamɛ, énɛ́ wɛ nyí ɖɔ gbɔn dogbó mǐɖésúnɔ tɔn lɛ́ tuuntuun gblamɛ. Ényí mǐ nɔ nɔ jlɛ̌ jí ɔ, mǐ ná nɔ ba ná xlɛ́ ɖɔ mǐ wɛ kpé nǔ wú hú mɛ ɖěvo lɛ́ ǎ. É nyɔ́ wa ɔ, mǐ ná nɔ ba ná nɔ kplɔ́n nǔ ɖo mɛ ɖěɖěe ɖó nǔwúkpíkpé hú gǎn mǐ lɛ́ é gɔ́n. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, mǐ ní ɖɔ ɖɔ nɔví súnnu ɖé ɖo agun ɔ mɛ, bo nɔ xwlé xóɖiɖɔ ɖaaɖagbe lɛ́ mɛ. Mǐ sixú kan lěe é nɔ sɔ́ nǔ nú xóɖiɖɔ tɔn lɛ́ gbɔn é byɔ́ ɛ. Ényí nɔví nyɔ̌nu ɖé nɔ ɖa nǔ ganjí ɔ, mǐ sixú kan wlɛnwín e mǐ ná zán dó húzú nǔɖatɔ́ ɖagbe ɖé é byɔ́ ɛ. w21.07 16 akpá. 8-9

Ðo wěma Kɛ́nsísɔ́ tɔn mɛ ɔ, mǐ xa ɖɔ Jexóva ɖó kúhwɛ nú Izlayɛ́li ví e ɖo nakí cyán wɛ ɖo gbɔjɛzángbe é ɖé. Ðo xwe kanweko mɔ̌kpán gúdo, ɖo wěma Samuwɛ́li wegɔ́ ɔ tɔn mɛ ɔ, mǐ xa ɖɔ Jexóva sɔ́ hwɛ kɛ Axɔ́sú Davídi e ba mɛsi bó lɛ́ hu mɛ é. (Kɛ́n. 15:32, 35; 2 Sam. 12:9, 13) Mǐ sixú nɔ kanbyɔ́ mǐɖée ɖɔ: ‘Aniwú Jexóva ka sɔ́ hwɛ kɛ Davídi e ba mɛsi, bó lɛ́ hu mɛ é, lobo ka ɖó kúhwɛ nú nya ɖě ɔ e é cí ɖɔ hwɛ tɔn kún syɛ́n sɔmɔ̌ ó é?’ Hwe lɛ́ bǐ nu wɛ Biblu nɔ ɖɔ gǒflɛ́mɛ e kúnkplá tan ɖé é bǐ mlɛ́mlɛ́ ǎ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, mǐ tuun ɖɔ nǔ e Davídi wa nyi do lɛ́ é vɛ́ n’i nǔgbó nǔgbó. (Ðɛh. 51:4-6) Amɔ̌, mɛ alɔkpa tɛ́ nya e gba gbɔjɛzánsɛ́n ɔ é ka nyí? Nǔ e é wa é ka vɛ́ n’i a? É nɔ ko t’afɔ sɛ́n Jexóva tɔn lɛ́ jí ɖ’ayǐ wɛ a? Akpá e è gba n’i wá yi lɛ́ é ɔ, é wɔn ya ná, alǒ tlɛ gbɛ́ wɛ a? Biblu ɖɔ ǎ. Amɔ̌, mǐ ka tuun nǔ gěgé dó Mawu mǐtɔn wú, bɔ énɛ́ ko kpé bɔ mǐ ná ɖeji ɖɔ ‘é ɖo gbejí ɖo nǔ e é nɔ wa lɛ́ é bǐ mɛ.’—Ðɛh. 145:17. w22.02 2-3 akpá. 3-4

Mɛ e nɔ nɔ jlɛ̌ jí é ɖé ná wa nǔ zɛ nǔwúkpíkpé tɔn lɛ́ wú ǎ. Wǎgbɔ tɔn ɔ, awǎjijɛ tɔn ná so do ǎ, bɔ é ná lɛ́ kpo ɖo azɔ̌ syɛ́nsyɛ́n wa wɛ. È sixú jlɛ́ jlɛ̌jínɔtɔ́ ɖé dó mɛ e ɖo mɔ̌to kun wɛ bo ɖo kpó fán wɛ é ɖé wú. Mɔ̌tokuntɔ́ ɔ ɖó ná ɖ€ wezun kpo nú mɔ̌to ɔ, bo ná dó kpo ɖo kpó ɔ fán wɛ. Nǔgbó wɛ ɖɔ é ná ɖibla yi dɛ̌dɛ̌ dɛ̌dɛ̌, amɔ̌, é ná kpo ɖo nukɔn yi wɛ. Mɔ̌ ɖokpó ɔ, mɛ e ɖo jlɛ̌ jí é ɖé tuun ɖɔ ényí é byɔ́ ɖɔ émí ní “ɖe wezun kpo” ɔ, émí ɖó ná bló mɔ̌ bo ná dó sixú kpo ɖo Jexóva sɛn wɛ, bo ɖo alɔ dó mɛ ɖěvo lɛ́ wɛ. (Filí. 4:5, nwt) Kpɔ́n kpɔ́ndéwú Baaziláyi e ɖó xwe 80 bɔ Axɔ́sú Davídi byɔ́ ɛ ɖɔ é ní wá nyí wěɖexámɛtɔ́ ɖé nú émí é tɔn. Baaziláyi nɔ jlɛ̌ jí bo gbɛ́ ylɔ̌ axɔ́sú ɔ tɔn. Baaziláyi tuun ɖɔ émí kún sɔ́ sixú wa nǔ gěgé ó. Énɛ́ wú ɔ, é byɔ́ ɖɔ Kimuxámu e nyí dɔ̌nkpɛvú ɖé é ní nɔ tɛn émítɔn mɛ. (2 Sam. 19:36-38) Baaziláyi ɖɔhun ɔ, kpó xomɛhunhun kpó wɛ mɛxómɔ lɛ́ nɔ yí gbe bɔ dɔ̌nkpɛvú lɛ́ nɔ dó kɔ azɔ̌ lɛ́ mɛ. w21.09 10 akpá. 6-7

Jexóva mimɔ ɖi Tɔ́ wǎnyíyínɔ ɖé nɔ vɛ́ wǔ nú we wɛ a? É nɔ cí mɔ̌ nú mɛɖé lɛ́ ɖo mǐ mɛ. Ényí tɔ́ e ji mǐ é ma nɔ wa nǔ xá mǐ kpó wǎnyíyí kpó ǎ, bónú è ɖo tɔ́ wǎnyíyínɔ ɖé xó ɖɔ wɛ ɔ, é sixú vɛ́ wǔ bɔ mǐ ná mɔ nukúnnú jɛ mɛ. Tuun e mǐ tuun ɖɔ Jexóva nɔ mɔ nukúnnú jɛ lěe nǔ nɔ cí nú mǐ é mɛ bǐ mlɛ́mlɛ́ é nɔ dó gbɔ nú mǐ tawun! É ba ɖɔ mǐ kpó émí kpó ní vɛ́. Xó tɔn dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú mǐ ɖɔ: “Mi sɛkpɔ́ Mawu; énɛ́ ɔ é ná sɛkpɔ́ mi.” (Ja. 4:8) Jexóva yí wǎn nú mǐ, bo lɛ́ ɖɔ ɖɔ émí ná nyí Tɔ́ ɖagbe hú gǎn e mǐ sixú ɖó é nú mǐ. Jezu sixú d’alɔ mǐ bɔ mǐ kpó Jexóva kpó ná vɛ́. Jezu tuun Jexóva sɔmɔ̌, bo nɔ ɖe jijɔ Tɔn lɛ́ xlɛ́ bɔ nǔ bǐ nɔ vɔ ɖ’é wú. Énɛ́ wú wɛ é ɖɔ: “Mɛ e mɔ mì ɔ ko mɔ Tɔ́ ɔ.” (Jaan 14:9) Fofó mɛtɔn ɖé ɖɔhun ɔ, Jezu kplɔ́n mǐ lěe mǐ ná sí Tɔ́ mǐtɔn, bo lɛ́ se tónú n’i gbɔn é, lěe mǐ ná tɛ́n kpɔ́n bo ma ná gblé ɖo así Tɔn ǎ gbɔn é. Kpó lěe mǐ ná bló gbɔn bɔ nǔ mǐtɔn ná nyɔ́ nukún Tɔn mɛ é kpó. Amɔ̌, ɖo tají ɔ, gbɛzán Jezu tɔn ayǐkúngban jí tɔn ɖe lě do Jexóva nɔ nyɔ́ xomɛ, bo lɛ́ yí wǎn nú mɛ sɔ é xlɛ́. w21.09 21 akpá. 4-5

Togun Jexóva tɔn ka ɖo bǔ, bó ɖo Mawu nǔgbó ɖokpó ɔ sɛn wɛ. Jexóva ɖeji dó mɛxó agun tɔn lɛ́ wú, bó sɔ́ azɔ̌ kpinkpɛn ɖé d’así nú yě, énɛ́ wɛ nyí yě ná kpé nukún dó mǐmɛ́jíninɔ agun ɔ tɔn wú. Ényí klisánwun ɖé hu hwɛ syɛ́nsyɛ́n ɖé ɔ, Jexóva nɔ ɖó nukún ɖɔ mɛxó agun tɔn lɛ́ ní kpɔ́n ɖɔ é sixú lɛ́ kpo ɖo agun ɔ mɛ alǒ gbɔ a jí. Nǔ e yě nɔ kpɔ́n lɛ́ é ɖokpó wɛ nyí ɖɔ nǔ e mɛ ɔ wa nyi do é ka vɛ́ n’i nǔgbó nǔgbó a jí. É sixú cí ɖɔ é lɛ́ kɔ sín hwɛ tɔn lɛ́ gúdo ɖɔhun, amɔ̌, nǔ e é wa nyi do é ka vɛ́ n’i nǔgbó nǔgbó a? É ka kán ɖ’é jí bó ná gɔn hwɛ énɛ́ hu hweɖévonu a? Ényí gbɛ̌ nyanya lɛ́ dídó wɛ zɔ́n bɔ é hu hwɛ mɔ̌hun ɔ, é ka ɖo gbesisɔmɛ bó ná ɖó nǔ kancícá e é ɖó xá yě lɛ́ é nu a? Mɛxó agun tɔn lɛ́ nɔ xo ɖɛ, gbéjé kúnnuɖenú lɛ́ kpó nǔ e Biblu ɖɔ é kpó kpɔ́n, lobo nɔ wá gbéjé lěe nǔ cí nú nǔwanyidotɔ́ ɔ dó nǔ e é wa nyi do é wú é kpɔ́n. Énɛ́ gúdo ɔ, yě nɔ wá wá gbeta ɔ kɔn ɖɔ nǔwanyidotɔ́ ɔ sixú kpo ɖo agun ɔ mɛ alǒ gbɔ. Ðo ninɔmɛ ɖé lɛ́ mɛ ɔ, è ɖó ná ɖe mɛ ɔ sín agun mɛ.—1 Kɔ. 5:11-13. w22.02 5 akpá. 11-12

Ényí agaɖanu din wɛ mǐ bló batɛ́mu, alǒ mǐ bló din é ɔ xwe ko jɛ dó wɛ nyí ɔ, mǐ bǐ wɛ nɔ ba ná ɖó jijɔ ɖěɖěe Jexóva yí wǎn ná lɛ́ é. Bó ná dó kpé énɛ́ wú ɔ, mǐ ɖó ná nɔ cɔ́ linlin mǐtɔn lɛ́. Étɛ́wú? Ðó nǔ tají e nɔ wa nǔ dó mɛ alɔkpa e mǐ nyí é wú é wɛ nyí linlin mǐtɔn lɛ́. Ényí mǐ nɔ ɖo tamɛ lin wɛ hwebǐnu dó nǔ e mǐ ná wa dó nyɔ́ ɖo mǐɖée sí é jí ɔ, mǐ ná ɖɔ nǔ masɔgbe lɛ́, bó lɛ́ wa yě. (Efɛ́. 4:17-19) Ðo alɔ ɖěvo mɛ ɔ, ényí mǐ nɔ bɛ́ linlin ɖagbe lɛ́ gɔ́ ayi mǐtɔn ɔ, mǐ ná ɖibla ɖɔ xó, bó lɛ́ wa nǔ hú gǎn ɖo ali ɖé nu b’ɛ ná nyɔ́ Tɔ́ mǐtɔn Jexóva nukúnmɛ. (Ga. 5:16) É ɖo mɔ̌ có, mǐ sixú sú ali dó linlin nyanya lɛ́ bǐ mlɛ́mlɛ́ bɔ yě ná gɔn ayi mǐtɔn mɛ byɔ́ ǎ. Amɔ̌, mǐ sixú wá gbeta ɔ kɔn bó ná gɔn nǔ wa sɔgbe xá linlin mɔ̌hun lɛ́. Cóbónú mǐ ná bló batɛ́mu ɔ, é byɔ́ ɖɔ mǐ ní ma sɔ́ nɔ ɖɔ xó, bó lɛ́ wa nǔ ɖěɖěe Jexóva gbɛ́ wǎn ná lɛ́ é ó. Afɔ nukɔntɔn, éé lɛ́ ɖo tají hú gǎn bɔ è sixú ɖe dó ɖe gbɛtɔ́ xóxó ɔ nyi ayǐ é nɛ́. Amɔ̌, bó ná dó nyɔ́ Jexóva nukúnmɛ bǐ mlɛ́mlɛ́ ɔ, mǐ ɖó ná sɔ́ gbɛtɔ́ yɔ̌yɔ́ ɔ dó. w22.03 8 akpá. 1-2

Cóbónú mɛxó agun tɔn lɛ́ ná tuun ɖɔ mɛ e hu hwɛ syɛ́nsyɛ́n ɖé é lɛ́ kɔ sín hwɛ tɔn lɛ́ gúdo nǔgbó nǔgbó ɔ, é nɔ bɔwǔ ǎ. Étɛ́wú? Mɛxó agun tɔn lɛ́ sixú mɔ nǔ jɛ ayi mɛ ǎ, énɛ́ wú ɔ, kúnnuɖénú e ɖo wěxo bo xlɛ́ ɖɔ nɔví yetɔn ko lɛ́ kɔ sín hwɛ tɔn lɛ́ gúdo bǐ mlɛ́mlɛ́ é jí wɛ yě ná zɔ́n dó. Yě ɖó ná ba kúnnuɖénú e xlɛ́ ɖɔ hwɛhutɔ́ ɔ sín linlin, lěe nǔ nɔ cí n’i é kpó nǔwalɔ tɔn lɛ́ kpó ɖyɔ́ lɛ́ é. É sixú byɔ́ hwenu gěgé ɖo nya ɔ sí cóbɔ é ná bló hǔzúhúzú e ɖo dandan lɛ́ é. Bónú mɛ e è ɖe sín agun mɛ é ɖé ná ɖe xlɛ́ ɖɔ émí lɛ́ kɔ sín hwɛ émítɔn lɛ́ gúdo nǔgbó nǔgbó ɔ, é ɖó ná nɔ yi kplé lɛ́ ɖo gbesisɔmɛ, bo ná nɔ xwedó wě e mɛxó agun tɔn lɛ́ ɖe xá ɛ ɖɔ é ní ɖó aca ɔ bo nɔ xo ɖɛ, lobo nɔ lɛ́ kplɔ́n Biblu ɖo gbesisɔmɛ é. É ɖó ná lɛ́ dó gǎn bo ná nyi alɔ nú ninɔmɛ ɖěɖěe ná dɔn ɛ dó hwɛ mɛ lɛ́ é. Ényí é tɛ́n kpɔ́n bo vɔ́ kancícá e ɖo é kpó Jexóva kpó tɛ́ntin é blóɖó ɔ, é sixú kúdéjí ɖɔ Jexóva ná sɔ́ hwɛ kɛ ɛ bǐ mlɛ́mlɛ́, bɔ mɛxó agun tɔn lɛ́ ná lɛ́ yí i dó agun ɔ mɛ. w21.10 6 akpá. 16-18

Wǎnyíyí e gɔ́ngɔ́n e Jezu ɖó nú Jexóva é zɔ́n bɔ é sɛn Jexóva ɖokpónɔ hwenu e é ɖo jǐxwé é kpó hwenu e é wá ayǐkúngban jí é kpó. (Luk. 4:8) É kplɔ́n ahwanvú tɔn lɛ́ ɖɔ Jexóva ɖokpónɔ wɛ è ɖó ná sɛn. Jezu kpó ahwanvú tɔn gbejinɔtɔ́ lɛ́ kpó ɖě zán ɖiɖe lɛ́ gbeɖé dó sɛn Mawu ǎ. È nɔ mɔ Mawu ǎ, énɛ́ wú ɔ, mɛɖé sixú bló nǔɖé b’ɛ ná cí éɖɔhun ǎ. (Eza. 46:5) Bɔ ɖiɖe mɛ mímɛ́ enyíì lɛ́ tɔn e mɛ lɛ́ ka nɔ bló, bo nɔ sɔ́ dó nukɔn dó xo ɖɛ é ka lo? Ðo sɛ́n wegɔ́ e ɖo Sɛ́n Wǒ lɛ́ mɛ é mɛ ɔ, Jexóva ɖɔ xó e ɖo tɛ́si égbé tɔn mɛ lɛ́ é. Xó énɛ́ lɛ́ ɖo wɛn nú mɛ ɖěɖěe ba ná nyɔ́ Mawu nukúnmɛ lɛ́ é. Hwenuxó-wlántɔ́ lɛ́ yí gbe ɖɔ klisánwun bǐbɛ́mɛ tɔn lɛ́ sɛn Mawu kpó ayi bǐ kpó. Égbé ɔ, Kúnnuɖetɔ́ Jexóva tɔn lɛ́ nɔ xwedó kpɔ́ndéwú e klisánwun xwe kanweko nukɔntɔn ɔ tɔn lɛ́ sɔ́ ɖ’ayǐ é. w21.10 19-20 akpá. 5-6

Jezu ko gb’akpá nú klisánwun xwe kanweko nukɔntɔn ɔ tɔn e nɔ gbɛ ɖo Judée lɛ́ é ɖɔ hwe ɔ nu ná wá su bɔ ‘kɛntɔ́ lɛ́ ná nyi ahwan, bo wá ján’ Jeluzalɛ́mu toxo ɔ. (Luk. 21:20-24) Nú nǔ mɔ̌hun jɛ ɔ, yě ɖó ná “hɔn yi só lɛ́ jí.” Nú yě hɔn ɔ, yě ná gán, amɔ̌, é ná byɔ́ ɖɔ yě ná sɔ́ nǔ gěgé dó sá vɔ̌. É ko bló xwe nabí ɖé din bɔ Atɔxwɛ ɖɔ xó élɔ́: “Yě jó gle yětɔn lɛ́ kpó xwé yětɔn lɛ́ kpó dó; yě tlɛ fɔ nǔɖókan e ɖo xwé yětɔn lɛ́ gbe lɛ́ é ǎ. Ðó yě ɖeji ɖɔ Jexóva ná nya xɛ ɖo émí jí, bo lɛ́ d’alɔ émí wútu ɔ, sinsɛnzɔ́ wiwa n’i myá nukún nú yě hú nǔ ɖěvo ɖěbǔ e sixú cí nǔ e ɖo tají é ɖɔhun é.” É ɖɔ gɔ́ ná ɖɔ: “Ðo sɔgúdo ɔ, mɛtɛ́nkpɔ́n ɖé lɛ́ sixú wá kpannukɔn mǐ bo ná ɖe lě do nǔɖókan lɛ́ ɖo tají nú mǐ sɔ é xlɛ́; mǐ ná ɖe xlɛ́ ɖɔ yě ɖo tají tawun nú mǐ wɛ a, alǒ hwlɛngán e ɖo te kpɔ́n Mawusɛntɔ́ lɛ́ bǐ é wɛ nyí nǔ tají hú gǎn ɔ nú mǐ? Ɛɛn, hinhɔn mǐtɔn sixú byɔ́ ɖɔ mǐ ní dɛ ɖo wǔvɛ́ ɖé lɛ́ nu, lobo sɔ́ nǔɖé lɛ́ dó sá vɔ̌. É ná byɔ́ ɖɔ mǐ ní wa nǔ e wú mǐ kpé é bǐ.” w22.01 4 akpá. 7-8

Ée Izlayɛ́li-ví lɛ́ lɛ́ kɔ sín kannumɔgbénu ɖo Ejípu gúdo é ɔ, é lín ǎ bɔ Jexóva ɖɔ nyǐkɔ tɔn kpó jijɔ tɔn ɖé lɛ́ kpó nú Mɔyízi dó ɖe mɛ alɔkpa e é nyí é xlɛ́ ɛ. É ɖɔ: ‘Un nyí Jexóva, un nyí Mawu nǔbláwǔkúnúmɛtɔ́, Mawu xomɛfátɔ́, un nɔ yá wǔ sin xomɛ ǎ, un nyí Mawu xomɛnyɔ́tɔ́, un nyí Mawu gbejínɔtɔ́. Un nɔ nyɔ́ xomɛ dó gbɛtɔ́ lɛ́ wú káká yi jijimɛ afatɔ́n (1000) jí, un nɔ sɔ́ nǔ nyanya e è wa lɛ́, tónú e è ma se ǎ lɛ́, kpódó hwɛ e è hu lɛ́ kpó kɛ mɛ.’ (Tín. 34:6, 7) Jexóva gbɔn xógbe ɖaaɖagbe énɛ́ lɛ́ sín yɛkan mɛ dó ɖe nǔ tají ɖé xlɛ́ Mɔyízi dó xomɛnyínyɔ́ Tɔn wú. Étɛ́ ka nyí nǔ ɔ? Azɔn gěgé wɛ Jexóva ɖɔ dó éɖée wú ɖɔ émí nyí “xomɛnyɔ́tɔ́.” É tlɛ lɛ́ ɖɔ ɖɔ émí “nɔ nyɔ́ xomɛ ɖésú.” (Kɛ́n. 14:18; Nɛɛ. 9:17; Ðɛh. 86:15; 103:8; Jowɛ. 2:13; Jona. 4:2) Xomɛnyínyɔ́xó e è ɖɔ ɖo ninɔmɛ énɛ́ lɛ́ bǐ mɛ é ɔ, Jexóva kɛ́ɖɛ́ wú wɛ è ɖɔ dó, è ɖɔ ɖě dó gbɛtɔ́ wú ǎ. Ðɛ̌ e Jexóva ɖésú tɛ jijɔ tɔn e nɔ nyí xomɛnyínyɔ́ é jí sɔmɔ̌ é sɔ́ akpakpa mɛ a cé? É ɖo wɛn ɖɔ, xomɛnyínyɔ́ ɖo tají tawun n’i. w21.11 2-3 akpá. 3-4

Kpɔ́ndéwú mɛsɛ́dó Piyɛ́ɛ kpó asi tɔn kpó tɔn sixú kplɔ́n nǔ gěgé mɛ e wlí alɔ lɛ́ é. Ée Jezu xo go mɛsɛ́dó Piyɛ́ɛ azɔn nukɔntɔn ɔ, b’ɛ ná bló sun ayizɛ́n yi xwe ɖokpó mɔ̌ gúdo é ɔ, Piyɛ́ɛ ɖó ná wá gbeta tají ɖé kɔn. Hwehuhu sín ajɔ̌ wɛ Piyɛ́ɛ nɔ wa. Énɛ́ wú ɔ, hwenu e Jezu byɔ́ Piyɛ́ɛ ɖɔ é ní jó nǔ bǐ dó bo xwedó émí é ɔ, Piyɛ́ɛ ɖó ná lin tamɛ dó ninɔmɛ xwédo tɔn tɔn jí. (Luk. 5:1-11) Piyɛ́ɛ wá gbeta ɔ kɔn bo ná xwedó Jezu, lobo jlá Mawuxó xá ɛ. Bɔ é ɖo wɛn ɖɔ asi tɔn nɔ gǔdo nú gbeta énɛ́. Biblu ɖe xlɛ́ ɖɔ hwenu e Jezu fɔ́n sín kú gúdo é ɔ, Piyɛ́ɛ sín asi xwedó Piyɛ́ɛ azɔn nabí ɖé. (1 Kɔ. 9:5) É ɖo wɛn ɖɔ, ɖó é nyí nyɔ̌nu jijɔ ɖagbenɔ ɖé wútu ɔ, Piyɛ́ɛ sixú nɔ vo fɛɛ, bo nɔ ɖe wě xá asú klisánwun lɛ́ kpó asi yětɔn lɛ́ kpó. (1 Pi. 3:1-7) È ná ɖɔ nǔgbó ɔ, Piyɛ́ɛ kpó asi tɔn kpó bǐ ɖeji dó akpá Jexóva tɔn e ɖɔ ɖɔ, ényí è zé nǔ Axɔ́súɖuto ɔ tɔn lɛ́ ɖó tɛn nukɔntɔn ɔ mɛ ɔ, É ná sú nǔ e sín hudó è ɖó é bǐ sín do nú mɛ é wú.—Mat. 6:31-34. w21.11 18 akpá. 14

Mɛsɛ́dó Pɔ́lu yí wǎn nú nɔví tɔn lɛ́. É nɔ wa azɔ̌ syɛ́nsyɛ́n dó kpé nukún dó yě wú. (Mɛ. 20:31) Énɛ́ wú wɛ nɔví súnnu kpó nɔví nyɔ̌nu kpó tɔn lɛ́ yí wǎn n’i tawun. Ðo ninɔmɛ ɖé mɛ ɔ, hwenu e mɛxó e ɖo Efɛ́zi lɛ́ é se ɖɔ émí kún sɔ́ ná mɔ ɛ gbeɖé ó é ɔ, “yě bǐ bɛ́ avǐ.” (Mɛ. 20:37) Mɛxó agun tɔn azɔ̌syɛ́nsyɛ́nwatɔ́ mǐtɔn lɛ́ lɔmɔ̌ nɔ yí wǎn nú nɔví yětɔn lɛ́ tawun, bó nɔ dó gǎn e wú yě kpé lɛ́ é bǐ, bó ná dó sixú d’alɔ yě. (Filí. 2:16, 17) Amɔ̌, hweɖélɛ́nu ɔ, mɛxó lɛ́ nɔ mɔ wǔvɛ́ ɖé lɛ́. Étɛ́ ka sixú d’alɔ yě, bɔ yě ná ɖí xwi xá wǔvɛ́ énɛ́ lɛ́? Mɛxó agun tɔn azɔ̌syɛ́nsyɛ́nwatɔ́ mǐtɔn lɛ́ sixú lin tamɛ dó kpɔ́ndéwú Pɔ́lu tɔn jí. (1 Kɔ. 11:1) Pɔ́lu ɖó nǔwúkpíkpé e wɛnsagun lɛ́ ɖó é ɖɔhun ǎ. Hwɛhutɔ́ wɛ n’i, bɔ hweɖélɛ́nu ɔ, gǎn wɛ é nɔ dó tawun cóbó nɔ wa nǔ e sɔgbe é. (Hlɔ̌. 7:18-20) Gɔ́ ná ɔ, é ɖó ná lɛ́ dɛ ɖo tagba gěgé nu. Amɔ̌, Pɔ́lu jó gbe, alǒ ba awǎjijɛ kpo ǎ. Ényí mɛxó agun tɔn lɛ́ xwedó kpɔ́ndéwú Pɔ́lu tɔn ɔ, yě sixú kpo ɖo Jexóva sɛn wɛ kpó awǎjijɛ kpó, ényí yě ná bó tlɛ ɖo xwi ɖí xá tagba lɛ́ wɛ ɔ nɛ́. w22.03 26 akpá. 1-2

Levíi ví lɛ́ wěmata 19gɔ́ ɔ kɛ nu dó gbɔjɛzán ɔ nyinyi wú. Klisánwun lɛ́ sɔ́ ɖo Sɛ́n ɔ glɔ́ ǎ, énɛ́ wú ɔ, gbɔjɛzán e è nɔ nyi ɖo aklúnɔzángbla ɖokpó ɖokpó mɛ é ɔ, é sɔ́ byɔ́ ɖɔ mǐ ní nyi ǎ. É ɖo mɔ̌ có, lěe Izlayɛ́li-ví lɛ́ nɔ nyi gbɔjɛzán ɔ gbɔn é kpó lěe énɛ́ nɔ hɛn le wá nú yě gbɔn é kpó sixú kplɔ́n nǔ gěgé mǐ. Gbɔjɛzángbe ɔ, azǎn ɖé wɛ bɔ è sɔ́ nɔ wa azɔ̌ e è nɔ wa ɖo ayǐvɔ̌gbe lɛ́ é ǎ, é nyɔ́ wa ɔ, è nɔ sɔ́ ayi ɖó nǔ gbigbɔ tɔn lɛ́ jí. Nǔ e wú gbɔjɛzángbe lɛ́ ɔ Jezu nɔ yi kplɔ́ngbasá ɖo to tɔn mɛ bo nɔ yi xa Mawusɛ́n ɔ é nɛ́. (Tín. 31:12-15; Luk. 4:16-18) Gbeɖiɖe Mawu tɔn e ɖo Levíi-ví lɛ́ 19:3 mɛ, bo ɖɔ è ní “nyi gbɔjɛzán ɔ” é ɖó ná sísɛ́ mǐ bɔ gbe bǐ gbe ɔ, mǐ ná nɔ ba hwenu bo ná dó nɔ sɔ́ ayi ɖó nǔ gbigbɔ tɔn lɛ́ jí hu gǎn. A mɔ ɖɔ émí ɖó ná bló hǔzúhúzú ɖé lɛ́ ɖo ali énɛ́ nu wɛ a? Ényí a nɔ ɖe hwenu ɖó vo ɖo gbesisɔmɛ bo nɔ sɔ́ ayi ɖó nǔ gbigbɔ tɔn lɛ́ jí ɔ, kancícá e ɖo hwi kpó Jexóva kpó tɛ́ntin é ná syɛ́n d’é jí, énɛ́ wɛ ka ɖo tají hu gǎn cóbɔ è ná húzú mɛ mímɛ́. w21.12 5 akpá. 13

Hwenu e Jezu ɖoɖo ayǐkúngban jí é ɔ, é nɔ zán hwenu ɖó kpɔ́ xá gbɛtɔ́ alɔkpa lɛ́ bǐ. É ɖu nǔ xá dɔkunnɔ kpó mɛ nukúnɖéjí lɛ́ kpó, amɔ̌, é lɛ́ zán hwenu ɖó kpɔ́ xá wamamɔnɔ kpó mɛ e ma ɖó mɛɖé ǎ lɛ́ é kpó. Gɔ́ ná ɔ, é nɔ se wǔvɛ́ xá mɛ ɖěɖěe è nɔ kpɔ́n dó mɔ “hwɛhutɔ́ lɛ́” é. Goyítɔ́ ɖé lɛ́ gbɛ́ ɛ, ɖó nǔ e é wa lɛ́ é wú. Yě kanbyɔ́ ahwanvú tɔn lɛ́ ɖɔ: “Aniwú mi nɔ ɖu nǔ, bo nɔ nu ahan xá tokwɛ́yítɔ́ lɛ́ kpódó gbɛnyanyazántɔ́ lɛ́ kpán?” Jezu ka ɖɔ xó e ɖo tɛ́si égbé tɔn mɛ é dó yí gbe nú yě. (Luk. 5:29-31) Táan gěgé jɛ nukɔn nú wiwá Mɛsíya ɔ tɔn ɔ, gbeyíɖɔ Ezayíi ko ɖɔ ɖ’ayǐ ɖɔ gbɛ ɔ ná gbɛ́ ɛ. Nǔɖɔɖ’ayǐ ɔ ɖɔ: “Mɛ bǐ nɔ hu tɛ́ n’i bo jó è dó . . . É cí mɛ e sín jɛ jí mɛɖé ma nɔ ba ná kpɔ́n ǎ é ɖɔhun. Mǐ nɔ hu tɛ́ n’i, mǐ sɔ́ ɛ dó mɔ nǔɖé ǎ.” (Eza. 53:3) ‘Mɛ lɛ́’ ɖó ná gbɛ́ Mɛsíya ɔ, énɛ́ wú ɔ, Jwifu xwe kanweko nukɔntɔn ɔ tɔn énɛ́ lɛ́ ɖó ná ɖó nukún ɖɔ è ná gbɛ́ Jezu. w21.05 8-9 akpá. 3-4

Ẽ́ nɔ vɛ́ wǔ nú klisánwun nukɔntɔn ɔ ɖé lɛ́ bɔ yě ná xwedó wě e è ɖe xá yě é. (Ja. 1:22) Klisánwun ɖěvo lɛ́ nɔ wa nǔ xá dɔkunnɔ lɛ́ ɖo ali bǔnɔ ɖé nu. (Ja. 2:1-3) Mɔ̌ jɛ́n mɛ ɖěvo lɛ́ ɖó ná dó gǎn syɛ́nsyɛ́n bo hɛn nu yětɔn gbɔn é nɛ́. (Ja. 3:8-10) Tagba syɛ́nsyɛ́n mɛ wɛ klisánwun énɛ́ lɛ́ ɖe, amɔ̌, Jaki jó gbe dó yě wú ǎ. Ðo wěɖexámɛ tɔn mɛ ɔ, é ɖe xomɛnyínyɔ́ xlɛ́, amɔ̌, é gbá nǔ nú nǔ ǎ, bo lɛ́ dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú klisánwun e ɖo xwi ɖí xá nǔɖé lɛ́ wɛ ɖo gbigbɔ lixo é ɖɔ yě ní ba wěɖexámɛ ɖo mɛxó agun tɔn lɛ́ gɔ́n. (Jaki 5:13, 14) Nǔkplɔ́nmɛ ɔ: Nɔ nɔ jlɛ̌ jí, bo ka nɔ lɛ́ ɖó linlin e sɔgbe é dó mɛ ɖěvo lɛ́ wú. É sixú nɔ vɛ́ wǔ nú mɛ e kplɔ́n nǔ xá wɛ mǐ ɖe lɛ́ é gěgé bɔ yě ná zán nǔ e kplɔ́n wɛ yě ɖe ɖo Biblu mɛ lɛ́ é. (Ja. 4:1-4) É sixú byɔ́ hwenu kpɛɖé ɖo yě sí cóbɔ yě ná jó nǔwalɔ nyanya e ɖo fɛn yětɔn nu lɛ́ é dó, lobo sɔ́ nǔ nú jijɔ klisánwun tɔn lɛ́. Mǐ ɖó ná kpankɔ́n, bo ɖɔ ali e nu Biblu kplɔ́ntɔ́ mǐtɔn lɛ́ ɖó ná bló hǔzúhúzú lɛ́ ɖe lɛ́ é nú yě. Mǐ ɖó ná lɛ́ kpo ɖo linlin e sɔgbe é ɖó wɛ, bo ná ɖeji ɖɔ Jexóva ná dɔn mɛɖéesɔ́hwetɔ́ lɛ́, lobo ná yě hlɔ̌nhlɔ́n bɔ yě ná bló hǔzúhúzú lɛ́ ɖo gbɛzán yětɔn mɛ.—Ja. 4:10. w22.01 11 akpá. 11-12

Klisánwun lɛ́ bǐ wɛ nɔ ba ná kú nǔbláwǔ nú mɛ Jexóva ɖɔhun. Étɛ́wú? Hwɛjijɔ e wú wɛ é ɖokpó wɛ nyí ɖɔ, ényí mɛɖé ma nɔ kú nǔbláwǔ nú mɛ ɖěvo lɛ́ ǎ ɔ, Jexóva ná ɖótó è ǎ. Mǐ mɛ ɖěbǔ ba ɖɔ Jexóva ní gɔn tó ɖó ɖɛ mǐtɔn lɛ́ ǎ, énɛ́ wɛ zɔ́n bɔ mǐ nɔ ba ná nɔ kú nǔbláwǔ nú mɛ. Ényí klisánwun hǎtɔ́ ɖé ɖo wǔvɛ́ mɛ, bo ɖo xó sú wɛ ɔ, mǐ nɔ dó tókúse mɛ ǎ. É nyɔ́ wa ɔ, mǐ nɔ ɖo gbesisɔmɛ hwebǐnu bo nɔ ɖótó ‘xó e sú wɛ lelenɔ ɖe é.’ Ðo ali ɖokpó ɔ nu ɔ, mǐ nɔ wa nǔ e wú mǐ kpé é bǐ bo nɔ zán nǔkplɔ́nmɛ e ɖo wěmafɔ élɔ́ mɛ é: “Mɛ e ma kú nǔbláwǔ nú mɛ ɖě lɛ́ ǎ ɔ, Mawu ná kú nǔbláwǔ n’i hwenu e è ná ɖɔ hwɛ xá ɛ ɔ ǎ.” (Ja. 2:13) Ényí mǐ nɔ sɔ́ mǐɖée hwe, bo nɔ flín lě do mǐ ɖó hudó nǔbláwǔkúnúmɛ tɔn sɔ é ɔ, mǐ ná ɖibla ɖe xlɛ́ ɖɔ mǐ nɔ kú nǔbláwǔ nú mɛ hugǎn. Tají ɔ, ényí nǔnyanyawatɔ́ e lɛ́kɔ sín hwɛ tɔn lɛ́ gúdo é lɛ́ kɔ wá agun ɔ mɛ ɔ, mǐ nɔ ba ná kú nǔbláwǔ n’i. Kpɔ́ndéwú e ɖo Biblu mɛ lɛ́ é sixú d’alɔ mǐ bɔ mǐ ná nɔ kú nǔbláwǔ nú mɛ, bo ná nɔ gɔn nukún syɛ́n. w21.10 12 akpá. 16-17

Hwenu e sinsɛnzɔ́ Jezu tɔn xwe vivɔnu, ɖo zǎn e jɛ nukɔn nú kú tɔn é mɛ é ɔ, é ba fí e ɖo tóó é ɖé, bo ná dó sixú lin tamɛ, bo lɛ́ xo ɖɛ. É mɔ fí mɔ̌hun ɖé ɖo jikpá Jɛtisemaníi tɔn mɛ. Ðo ninɔmɛ énɛ́ mɛ ɔ, Jezu ɖe wě e jɛ gan é ɖé xá ahwanvú tɔn lɛ́ dó ɖɛxixo wú. Hwenu e yě wá jikpá Jɛtisemaníi tɔn mɛ é ɔ, ganmɛ ko yi tawun, bɔ́yá gan wěwe zǎnmɛ tɔn ko xo dín. Jezu ɖɔ nú mɛsɛ́dó lɛ́ ɖɔ yě ní “nɔ wunzɛn,” bɔ éyɛ ɖidó ɖɛ xo gbé. (Mat. 26:37-39) Hwenu e é ɖo ɖɛ xo wɛ é ɔ, yědɛɛ lɛ́ ɖo amlɔ dɔ́ wɛ. Ée é mɔ yě bɔ yě ɖo amlɔ dɔ́ wɛ é ɔ, é byɔ́ yě ɖɔ yě ní “nɔ wunzɛn bo xo ɖɛ.” (Mat. 26:40, 41) É ɖ’ayi wú ɖɔ yě ɖo aluwɛ ɖaxó ɖé mɛ, bɔ nǔ lɛ́ cikɔ nú yě. Wǔvɛ́sexámɛ zɔ́n bɔ Jezu mɔ nǔ jɛ wú ɖɔ ‘agbaza kún ɖó gǎn ɖé ó.’ Azɔn we jɛjí wɛ Jezu yi xo ɖɛ, amɔ̌, nú é lɛ́ kɔ wá ahwanvú tɔn lɛ́ gɔ́n ɔ, é nɔ mɔ bónú yě nɔ ɖo ɖɛ xo wɛ ǎ, loɔ, amlɔ dɔ́ wɛ yě nɔ ɖe.—Mat. 26:42-45. w22.01 28-29 akpá. 10-11