Yitso Nyɔŋma Kɛ Kpawo
Tsu Nyɔŋmɔ Jamɔ Hetuu-Kɛhamɔ He Nii yɛ Shia
1. Gbɛtsɔɔmɔ ni jɛ Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ mli ni akɛtsuɔ nii lɛ ená gbalashihilɛi anɔ hewalɛ yɛ mɛɛ gbɛ nɔ?
YEHOWA ji gbalashihilɛ Shishijelɔ, ni e-Wiemɔ lɛ kɛ gbɛtsɔɔmɔ ni hi fe fɛɛ haa wekui. Yɛ nakai gbɛtsɔɔmɔ lɛ kɛ nitsumɔ hewɔ lɛ, gbɔmɛi pii agbalashihilɛ eye omanye. Nɔ ni sa yijiemɔ lɛ, enɛ ekanya mɛi ní amɛkɛ yei ehi shi shi amɛfeko amɛhe nii lɛ ni amɛkɛ amɛ gbalashihilɛ lɛ ewo mla shishi. Mɛi krokomɛi hu ekpa bɔlɛ ni amɛkɛ mɛi krokomɛi náa yɛ gbalashihilɛ lɛ sɛɛ lɛ. Hii ni feɔ yiwalɛ nii ní feɔ amɛŋamɛi kɛ amɛbii niseniianii lɛ ekase bɔ ni ajieɔ mlihilɛ kɛ mlijɔlɛ kpo.
2. Mɛni kɔɔ Kristofoi aweku shihilɛ he?
2 Kristofoi aweku shihilɛ kɔɔ nibii pii ahe, tamɔ bɔ ni wɔbuɔ gbalashihilɛ akɛ nɔ ni hiɔ shi daa, nɔ ni wɔfeɔ koni wɔkɛtsu wɔ weku mli gbɛnaa nii ahe nii, kɛ bɔ ni wɔkɛ weku lɛ mli bii yeɔ haa lɛ nɛkɛ. (Efesobii 5:33–6:4) Yɛ be mli ni ekolɛ wɔle nɔ ni Biblia lɛ kɛɔ yɛ weku shihilɛ he lɛ, eji nɔ kroko kwraa akɛ wɔkɛ Biblia lɛ mli ŋaawoo lɛ aaatsu nii. Wɔteŋ mɔ ko mɔ ko sumɔŋ ni etamɔ mɛi ni Yesu bu amɛ fɔ akɛni amɛku amɛhiɛ amɛshwie Nyɔŋmɔ kitai lɛ anɔ hewɔ lɛ. Amɛsusu yɛ gbɛ ni ejaaa nɔ akɛ jamɔ mli hetuu-kɛhamɔ ko kɛkɛ ni amɛkɛaaha lɛ fa. (Mateo 15:4-9) Wɔsumɔɔɔ ni wɔná Nyɔŋmɔ jamɔ hetuu-kɛhamɔ su ko kɛkɛ, ni wɔkɛtsuuu nii yɛ wɔ diɛŋtsɛ wɔwe. Shi moŋ, wɔmiisumɔ ni wɔjie anɔkwa Nyɔŋmɔ jamɔ hetuu-kɛhamɔ, ni ji “ninamɔ kpeteŋkpele” lɛ kpo.—1 Timoteo 5:4; 6:6; 2 Timoteo 3:5.
Gbalashihilɛ Sɛɛ Baatsɛ Kɛyashi Mɛɛ Be?
3. (a) Mɛni baa gbalashihilɛi pii anɔ, shi mɛni esa akɛ efee wɔfaishitswaa? (b) Okɛ o-Biblia lɛ atsu nii ni okɛha sanebimɔi ni ato naa yɛ kuku nɛɛ shishi lɛ ahetoo.
3 Gbalashihilɛ tsakpaai miifee nɔ ni miitse be fɛɛ be. Gbalashihilɛ mli hefatalɔi komɛi ni amɛhi shi afii babaoo lɛ kpɛɔ mli akɛ amɛbaatse gbala mli ní amɛkɛ mɔ kroko abote gbalashihilɛ mli. Agbɛnɛ hu, efɔɔ kaa akɛ aaanu akɛ oblahii kɛ oblayei ni amɛji gbalashihilɛ mli hefatalɔi etse gbala mli yɛ be mli ni amɛhi shi yɛ be fioo ko pɛ mli. Yɛ nɔ fɛɛ nɔ ni mɛi krokomɛi feɔ lɛ fɛɛ sɛɛ lɛ, esa akɛ wɔsumɔ akɛ wɔɔsa Yehowa hiɛ. No hewɔ lɛ, nyɛhaa wɔsusua sanebimɔi kɛ ŋmalɛi ni nyiɛ sɛɛ nɛɛ ahe, ni wɔkwɛ nɔ ni Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ kɛɔ yɛ gbala mli ni abaahi daa lɛ he?
Kɛ́ nuu kɛ yoo bote gbalashihilɛ mli lɛ, be sɛɛkɛlɛ enyiɛ esa akɛ amɛkpa gbɛ akɛ amɛaahi shi yɛ he kome? (Marko 10:6-9; Romabii 7:2, 3)
Mɛni ji nɔ kome pɛ ni adamɔɔ nɔ atseɔ gbala mli ní baaha anyɛ abote gbalashihilɛ mli ekoŋŋ bɔ ni sa Nyɔŋmɔ hiɛ? (Mateo 5:31, 32; 19:3-9)
Te Yehowa nuɔ gbalamlitsemɔi ni e-Wiemɔ lɛ eŋmɛɛɛ gbɛ lɛ ahe ehaa tɛŋŋ? (Maleaki 2:13-16)
Ani Biblia lɛ woɔ mligbalamɔ he hewalɛ akɛ nɔ ni abaatsɔ nɔ aná tsabaa aha gbalashihilɛ mli naagbai? (1 Korintobii 7:10-13)
Mɛɛ shihilɛi ashishi abaanyɛ aŋmɛ mligbalamɔ gbɛ? (Lala 11:5; Luka 4:8; 1 Timoteo 5:8)
4. Mɛni hewɔ gbalashihilɛi komɛi asɛɛ tsɛɔ lɛ?
4 Gbalashihilɛi komɛi yeɔ omanye, amɛsɛɛ tsɛɔ. Mɛni hewɔ? Mɛ ni mɛi enyɔ lɛ fɛɛ aaamɛ ni amɛdara dani amɛbote gbalashihilɛ mli lɛ ji sane titri ni he hiaa, shi ni aaaná gbalashihilɛ mli hefatalɔ ni yɔɔ mɔ lɛ nibii krokomɛi ahe miishɛɛ ni amɛbaanyɛ amɛgba sane yɛ faŋŋ mli lɛ hu he hiaa. Shi nɔ ni he hiaa fe fɛɛ ji ni mɔ aaaná hefatalɔ ni sumɔɔ Yehowa ni ebuɔ e-Wiemɔ lɛ akɛ nɔ ni edamɔɔ nɔ etsuɔ naagbai ahe nii. (Lala 119:97, 104; 2 Timoteo 3:16, 17) Gbɔmɔ ni tamɔ nɛkɛ lɛ naŋ su ni ji akɛ, kɛji akɛ nibii eyaaa nɔ jogbaŋŋ lɛ, ebaanyɛ egbala mli loo etse gbala mli. Ekɛ ehefatalɔ lɛ fatɔɔi tsuŋ nii ni ekɛjie enaa akɛ no nɔ ebaadamɔ ni eku ehiɛ eshwie lɛ diɛŋtsɛ egbɛnaa nii anɔ. Yɛ no najiaŋ lɛ, ebaadamɔ naagbai lɛ anaa ni ebaatao amɛnaa tsabaa ni hi.
5. (a) Mɛni anɔkwayeli kɛha Yehowa tsuɔ yɛ gbalashihilɛ mli? (b) Kɛji akɛ, akɛ shitee-kɛ-woo po kpe lɛ, mɛɛ sɛɛnamɔi baanyɛ ajɛ tɛi ni Yehowa efolɔ eshwie shi lɛ ni ahiɔ shi yɛ naa lɛ mli aba?
5 Satan kɛɔ akɛ, kɛ́ wɔkɛ piŋmɔ shihilɛ kpe lɛ, wɔbaakpoo Yehowa gbɛ̀i lɛ. (Hiob 2:4, 5; Abɛi 27:11) Shi Yehowa Odasefoi lɛ ateŋ mɛi ni fa babaoo ni amɛ́na amanehulu yɛ amɛ hefatalɔi ni teɔ shi woɔ amɛ hewɔ lɛ hiɛ kpako amɛgbalashihilɛ mli shiwoi lɛ nɔ. Amɛyeɔ Yehowa kɛ ekitai lɛ anɔkwa daa. (Mateo 5:37) Mɛi ni ŋmɛ amɛtsui shi lɛ ateŋ mɛi komɛi kɛ miishɛɛ ena bɔ ni amɛhefatalɔi lɛ ebafata amɛhe kɛmiisɔmɔ Yehowa—yɛ shitee-kɛ-woo afii babaoo po sɛɛ! (1 Petro 3:1, 2) Yɛ Kristofoi ni amɛhefatalɔi lɛ ejieee okadi ko kpo akɛ amɛmiisumɔ ni amɛtsake, aloo ni amɛhefatalɔi lɛ eshi amɛ akɛni amɛmiisɔmɔ Yehowa lɛ agbɛfaŋ lɛ—mɛnɛɛmɛi hu le akɛ abaajɔɔ amɛ babaoo yɛ Nyɔŋmɔ jamɔ hetuu-kɛhamɔ he odaseyeli ni amɛjie lɛ kpo yɛ shia lɛ hewɔ.—Lala 55:23; 145:16.
Mɔ Fɛɛ Mɔ Atsu Egbɛfaŋnɔ
6. Kɛji akɛ aaaye omanye yɛ gbalashihilɛ mli lɛ, mɛɛ gbɛjianɔtoo esa ákɛ akɛ bulɛ aha?
6 Shi gbalashihilɛ ni yeɔ omanye ni anáa lɛ biɔ babaoo fe he kome kɛkɛ ni aaahi. Shishitoo hiamɔ nii yɛ hefatalɔ fɛɛ hefatalɔ gbɛfaŋ ji bulɛ kɛha Yehowa gbɛjianɔtoo ni ji yitsoyeli lɛ. Enɛ kɛ gbɛjianɔtoo kpakpa kɛ shweshweeshwe shihilɛ ni anuɔ he yɛ shia lɛ mli baa. Wɔkaneɔ yɛ 1 Korintobii 11:3 akɛ: “Nuu fɛɛ nuu yitso ji Kristo, ni yoo fɛɛ yoo hu yitso ji nuu, ni Kristo yitso ji Nyɔŋmɔ.”
7. Te esa akɛ atsu yitsoyeli ni yɔɔ weku lɛ mli lɛ he nii aha tɛŋŋ?
7 Ani okadi nɔ ni nakai kuku lɛ tsĩ tã klɛŋklɛŋ lɛ? Hɛɛ, nuu fɛɛ nuu yɛ e-Yitso, Kristo, ni esa akɛ eba ehe shi eha lɛ. Enɛ tsɔɔ akɛ esa akɛ wu lɛ kɛ yitsoyeli lɛ atsu nii yɛ gbɛ ni jieɔ Yesu sui lɛ akpo lɛ nɔ. Kristo baa ehe shi ehaa Yehowa, ni esumɔɔ asafo lɛ waa, ni ekwɛɔ nɔ. (1 Timoteo 3:15) “Eŋɔ . . . ehe eha yɛ ehewɔ.” Yesu jeee henɔwolɔ kɛ mɔ ni susuuu mɔ he, shi moŋ ‘ehe jɔ ni ebaa ehe shi kɛjɛɔ etsui mli.’ Mɛi ni baa eyitsoyeli lɛ shishi lɛ ‘náa hejɔɔmɔ amɛhaa amɛsusumai.’ Kɛji akɛ wu lɛ kɛ eweku lɛ ye yɛ nɛkɛ gbɛ nɔ lɛ, etsɔɔ akɛ eeba ehe shi eeha Kristo. No hewɔ lɛ, esa akɛ ŋa Kristofonyo lɛ ana akɛ, kɛ́ eba ehe shi eha ewu lɛ yitsoyeli lɛ, sɛɛnamɔ baa he, ni ehe jɔɔ lɛ.—Efesobii 5:25-33; Mateo 11:28, 29; Abɛi 31:10, 28.
8. (a) Mɛni hewɔ ekolɛ etamɔ nɔ ni Kristofoi anifeemɔ gbɛ̀i yeee omanye yɛ shiai komɛi amli lɛ? (b) Mɛni esa akɛ wɔfee kɛ́ wɔkɛ shihilɛ ni tamɔ nɛkɛ kpe?
8 Shi, naagbai baate shi. Ekolɛ bɔ ni asumɔɔɔ gbɛtsɔɔmɔ ni jɛɔ mɛi krokomɛi aŋɔɔ lɛ efee nɔ ni eka mɛi komɛi ahe waa momo po dani weku lɛ mli mɔ ko je Biblia mli shishitoo mlai kɛ nitsumɔ shishi. Ekolɛ nɔ ko jɛŋ nibimɔ yɛ mlihilɛ kɛ suɔmɔ mli lɛ mli kɛbaŋ. Wɔle akɛ Biblia lɛ kɛɔ akɛ wɔjie “mlila kɛ mlifu kɛ bolɔmɔ kɛ musubɔɔ” wɔshwie. (Efesobii 4:31) Shi kɛji akɛ etamɔ nɔ ni mɛi komɛi nuuu nɔ ko kwraa shishi lɛ, mɛni esa akɛ afee? Ojogbaŋŋ, Yesu ekaseee mɛi ni jɛ́ɔ lɛ ni amɛbɔɔ lɛ ahora lɛ, shi moŋ, ekɛ ehe fɔ̃ e-Tsɛ lɛ nɔ. (1 Petro 2:22, 23) No hewɔ lɛ, kɛ shihilɛi ni kaa mɔ te shi yɛ shia lɛ, tsɔɔmɔ akɛ oyɛ Nyɔŋmɔ jamɔ hetuu-kɛhamɔ kɛtsɔ sɔlemɔ ni ooosɔle oha Yehowa kɛha eyelikɛbuamɔ lɛ nɔ, fe nɔ ni ooodi je lɛ gbɛ̀i lɛ asɛɛ.—Abɛi 3:5-7.
9. Yɛ nɔ najiaŋ ni wumɛi Kristofoi aaatao tɔmɔ lɛ, mɛni amɛteŋ mɛi babaoo ekase no feemɔ?
9 Jeee be fɛɛ be tsakemɔi baaa oyayaayai, shi Biblia mli ŋaawoo tsuɔ nii diɛŋtsɛ, kɛ akɛtsu nii yɛ tsuishitoo kɛ hiɛmiamɔ mli. Wumɛi pii ena akɛ nɔyaa bɔi baa beni amɛhiɛ basɔ bɔ ni Kristo kɛ asafo lɛ yeɔ haa lɛ. Jeee adesai ni yeɔ emuu yɔɔ nakai asafo lɛ mli. Ni kɛlɛ, Yesu sumɔɔ asafo lɛ, eto okadi kpakpa efɔ̃ shi kɛha asafo lɛ, ni ekɛ Ŋmalɛi lɛ tsuɔ nii koni ekɛye ebua asafo lɛ ni ená hiɛyaa. Ekɛ ewala ha yɛ asafo lɛ hewɔ. (1 Petro 2:21) Enɔkwɛmɔnɔ lɛ ewo wumɛi ni amɛji Kristofoi lɛ babaoo hewalɛ koni amɛtsu amɛyitsoyeli lɛ he nii yɛ gbɛ kpakpa nɔ, ni amɛjɛ amɛsuɔmɔ mli amɛye amɛbua koni nɔyaa aba. Enɛ yeɔ omanye waa fe tɔmɔ taomɔ aloo naahilɛ.
10. (a) Mɛɛ gbɛ̀i anɔ wu loo ŋa—mɔ ni kɛɔ akɛ eji Kristofonyo po—baanyɛ aha shihilɛ awa kɛha mɛi krokomɛi ni yɔɔ shia lɛ mli lɛ? (b) Mɛni abaanyɛ afee koni aha shihilɛ lɛ ahi?
10 Shi kɛji akɛ wu lɛ nuuu eweku lɛ henumɔŋ hiamɔ nii ahe, aloo etsɔɔɔ hiɛ etooo gbɛjianɔ kɛhaaa weku sanegbaa yɛ Biblia lɛ kɛ nitsumɔi krokomɛi amli hu? Aloo kɛji akɛ yoo ko yeee ebuaaa ni ejieee heshibaa ni Nyɔŋmɔ gbeyeishemɔ yɔɔ mli kpo hu? Mɛi komɛi yeɔ omanye kɛtsɔɔ naagbai ni weku lɛ gbaa he sane yɛ bulɛ mli lɛ nɔ. (1 Mose 21:10-12; Abɛi 15:22) Shi kɛji akɛ nɔ ni jɛ mli ba lɛ jeee nɔ ni akpa gbɛ lɛ fɛɛ po lɛ, wɔteŋ mɔ fɛɛ mɔ baanyɛ aye abua koni shia lɛ mli hilɛ aya hiɛ, kɛtsɔ Nyɔŋmɔ mumɔ lɛ yibii ni mɔ fɛɛ mɔ baawo yɛ eshihilɛ mli, ni wɔjɛ suɔmɔ mli wɔsusu weku lɛ mli bii krokomɛi ahe lɛ nɔ. (Galatabii 5:22, 23) Nɔyaa baaba, jeee ni aamɛ ni mɔ kroko lɛ afee he nɔ ko dã, shi moŋ, ni wɔfee wɔgbɛfaŋnɔ, ni wɔkɛtsɔɔ akɛ wɔ diɛŋtsɛ lɛ wɔtsuɔ Nyɔŋmɔ jamɔ hetuu-kɛhamɔ he nii.—Kolosebii 3:18-21.
He ni Abaaná Hetooi lɛ Kɛjɛ
11, 12. Mɛni Yehowa kɛha koni eye ebua wɔ ni wɔye omanye yɛ weku shihilɛ mli?
11 Gbɔmɛi kɛ amɛhiɛ fɔ̃ɔ nibii pii anɔ koni amɛkɛtao ŋaawoo kɛha amɛweku mli saji. Shi wɔle akɛ ŋaawoo ni hi fe fɛɛ lɛ yɛ Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ mli, ni wɔdaa shi akɛ Nyɔŋmɔ tsɔɔ egbɛjianɔtoo ni anaa lɛ nɔ eyeɔ ebuaa wɔ koni wɔkɛtsu nii. Ani ooná nakai yelikɛbuamɔ lɛ he sɛɛ kɛmiimɔ shi?—Lala 119:129, 130; Mika 4:2.
12 Kɛfata asafoŋ kpeei ni oooya lɛ ahe lɛ, ani oto bei he gbɛjianɔ kɛha weku Biblia mli nikasemɔ ni afeɔ lɛ daa? Wekui ni feɔ nakai lɛ baanyɛ atsu nii ni amɛfee ekome yɛ amɛjamɔ mli. Amɛweku shihilɛ lɛ hiɔ yɛ be mli ni amɛkɛ Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ tsuɔ amɛ diɛŋtsɛ amɛshihilɛi ahe nii lɛ.—5 Mose 11:18-21.
13. (a) Kɛji akɛ wɔyɛ sanebimɔi ni kɔɔ weku mli saji ahe lɛ, bei pii lɛ nɛgbɛ wɔbaanyɛ wɔná yelikɛbuamɔ ni he hiaa lɛ kɛjɛ? (b) Mɛni esa akɛ eje kpo yɛ yiŋkpɛi fɛɛ ni wɔfeɔ lɛ mli?
13 Ekolɛ oyɛ sanebimɔi ni kɔɔ weku mli saji ahe. Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, fɔmɔ naatsii lɛ hu? Ani musujiemɔ yɛ gbɛ fɛɛ gbɛ nɔ lɛ ja? Kɛji akɛ gbekɛ ko ejieee miishɛɛ kpo tsɔ yɛ mumɔŋ saji ahe lɛ, nɛgbɛ esa akɛ aha ená weku jamɔ lɛ mli gbɛfaŋnɔ kɛyashɛ? Áwie nɛkɛ sanebimɔi nɛɛ babaoo he yɛ woji ni Yehowa Odasefoi efee lɛ amli. Kasemɔ bɔ ni ooofee ni okɛ Biblia kasemɔ he woji, ni index srɔtoi (woji ni tsɔɔ woji amli he ni abaaná saji yɛ) lɛ fata he lɛ atsu nii ni okɛtao hetooi. Kɛji akɛ obɛ woji ni awie he yɛ index lɛ mli lɛ eko lɛ, taomɔ yɛ wojiatoohe ni yɔɔ Maŋtsɛyeli Asa lɛ nɔ lɛ. Aloo ekolɛ obaanyɛ ona woji nɛɛ yɛ okɔmpiuta nɔ. Obaanyɛ ni okɛ Kristofoi hii kɛ yei ni amɛdara yɛ mumɔŋ lɛ hu agba osanebimɔi lɛ ahe sane. Shi kaakpa hetoo ni ji hɛɛ loo dabi gbɛ kɛmiiha sanebimɔ fɛɛ sanebimɔ. Bei pii lɛ, ebaabi ni bo okpɛ oyiŋ, ákɛ mɔ aŋkro loo akɛ gbalashihilɛ mli hefatalɔi. No sɛɛ lɛ, nyɛkpɛa yiŋ ni tsɔɔ akɛ nyɛkɛ Nyɔŋmɔ jamɔ hetuu-kɛhamɔ tsuɔ nii, jeee yɛ maŋ pɛ kɛkɛ, shi yɛ shia hu.—Romabii 14:19; Efesobii 5:10.
Sanegbaa ni Akɛtiɔ Mli
• Anɔkwa ni aaaye Yehowa lɛ kɔɔ anɔkwa ni aaaye gbalashihilɛ mli hefatalɔ lɛ he yɛ mɛɛ gbɛ nɔ?
• Kɛji akɛ wɔyɛ nɔnyɛɛ shishi yɛ weku mli naagbai ahewɔ lɛ, mɛni baaye abua wɔ ni wɔfee nɔ ni sa Nyɔŋmɔ hiɛ?
• Kɛji akɛ weku lɛ mli bii krokomɛi tɔɔ fa po lɛ, mɛni wɔbaanyɛ wɔfee ni wɔha shihilɛ lɛ aya hiɛ?
[Mfoniri ni yɔɔ baafa 155]
Esa akɛ wu lɛ yitsoyeli ajie Yesu sui lɛ akpo
[Mfoniri ni yɔɔ baafa 157]
Biblia mli nikasemɔ ni akɛ weku lɛ feɔ daa lɛ yeɔ ebuaa ni efeɔ amɛ ekome