Iai te Taamnei Iroum are Aki-mamate?

“EANGANAKI te aba te Baibara ni kabanea iroun Tamnein te Atua, ao e manena nakon te reirei, ao nakoni kaotan ana buakaka te aomata nako ina, ao nakoni manga-kaetana, ao nakoni kawanawanana n te raoiroi,” e koreia te abotoro Bauro. (2 Timoteo 3:16) Eng, te Baibara bon te boki ae kaota te koaua mairoun te Atua ni koaua, ae Iehova.​—Taian Areru 83:18.

Kioina ngkai Iehova bon te tia Kariki bwaai ni kabane n ikotaki naba ma aomata, e bon ataa raoi ae riki nakoira ngkana ti mate. (Ebera 3:4; Te Kaotioti 4:11) Ao n ana Taeka ae te Baibara ae kairaki koreana irouna, e a tia n anganira kaeka aika koaua ma ni karaunano nakon titiraki aika irekereke ma te maiu are imwin te maiu aei.

Tera te Taamnei?

N te Baibara, taeka aika a rairaki bwa “taamnei,” a nanona “te ikeike.” Ma e bati riki ae nanonaki iai nakon te mwakuri n ikeike n tii ngaia. N aron anne, e korea ae kangai Iakobo, ae te tia korea naba te Baibara temanna: “Ba aron te rabata ba e mate ngkana akea tamneina.” (Iakobo 2:26) Ngkanne, te taamnei, bon te bwai ae kamaiua te rabwata.

E aki kona n taekinaki bwa te korakora aei ae e kamaiua te rabwata bon te ikeike ke te ang, ae kakammwakuri i nanon mamaan te aomata. Bukin tera? Ibukina bwa ngkana e toki te ikeike, ao e maan teutana te maiu n tiku i nanon bwain te rabwata aika taian cells​—“n te maan ae tabeua te miniti,” e taku te World Book Encyclopedia. Ibukin anne, e kona naba ni manga maiu te aomata ngkana e a manga kaikeikeaki, ao kanoan nanon te aomata temanna a kona ni kamwaingaki nakon rabwatan te aomata temanna. Ma ngkana e a tia n toki te korakora are kamaiui bwain te rabwata, ae te maiu, mai nanon bwain te rabwata ake taian cells, ao ai akea ngkanne bonganan manga kaikeikean te aomata. E ngae ngkana e karinaki te ikeike ae rangi ni bati i nanon rabwatana, ma e a bon aki kona ni manga kamaiua teuana te cell. Ngaia are te taamnei ngkanne, bon te korakora-ae-te-maiu ae aki nonoraki​—ae te maiu, ae kateimatoa mwamwakurin taian cells, ao ai bon te aomata. Te korakora-ae-te-maiu aei e kateimatoaki n te ikeike.​—Iobi 34:14, 15.

Ma e tii mwamwakuri te taamnei aei i nanoia aomata? Te Baibara e buokira ni karekea te atatai ae eti iai. Te Uea ae Toromon ae wanawana e kakoauaa ae bon tii ‘te arona taamneia aomata ma maan,’ ao e titiraki ni kangai: “Antai ae e ataia ba e waerake tamnein te aomata nako eta ao e ruo tamnein te man nakon te tano?” (Te Minita 3:19-21, Te Baibara ni Katorika) Mangaia are a uaia n taekinaki aomata ma maan, bwa iai irouia te taamnei. E a kanga ngkanne aron anne?

Te taamnei, ke te korakora-ae-te-maiu e kona ni kabotauaki ma te iti ae e mwamwakuri i nanon te mitiin ke te bwai ni mwakuri teuana. Te iti ae aki nonoraki aei e kona ni kabonganaki ibukin karaoan mwakuri aika kakaokoro nako, ni kaineti ma aron te mitiin are e kamaiua. N aron te katoto aei, te titobu e kona ni karika te kabuebue, te kombiuta e kona n taui taian rongorongo ma ni karaoa te warebwai, ao te TV screen e kona ni kaotii banna ao bwana aika kakaokoro. Ma e ngae n anne, te iti e aki riki n ai aron te mitiin are e kamaiua. E bon tii tiku n arona ae te korakora. N aron naba anne, te korakora-ae-te-maiu e aki riki n ai aron te man ke te aomata are e kamaiua. Bon akea oin aroarona, ao akea ana konabwai n iaiango. Tii ‘te arona taamneia aomata ma maan.’ (Te Minita 3:19, BK) Mangaia are ngkana e mate te aomata, e aki maiu nako naba taamneina n te aeka ni maiu teuana, are e a riki iai bwa te aomata ae te taamnei.

Ma tera ngkanne aroia maate? Ao tera ae e riki nakon te taamnei ngkana e mate te aomata?

“Ko na Manga Okira te Tano”

Ngke e riaon ana tua te Atua te moan aomata are Atam ni bon nanona, ao E kangai nakoina: “Ko na amarake n te amarake ma maononi moam, ni karokoa okim nakon te tano; ba ko anaki mai nanona: ba bon te tano ngkoe, ao ko na manga okira te tano.” (Karikani Bwaai 3:19) E mena iia Atam imwain karikana man te tano iroun Iehova? Akea te tabo are e mena iai! Bwa bon akea ngaia. Mangaia are ngke e taku Iehova ae te Atua bwa Atam e na “manga okira te tano,” e nanonna bwa e na boni mate Atam, ao e na manga riki bwa boni bwain te tano. E na aki onikaki Atam nakon te maiu n taamnei. Ni matena, Atam e na manga riki bwa te bwai ae aki maiu, ae bon te akea. Tuaana bon te mate​—are nanona, ai akea te maiu​—ao tiaki te onikaki nakon te aeka ni maiu teuana.​—I-Rom 6:23.

Tera aroia aomata tabemwaang ake a a tia ni mate? E kateretereaki aroaroia maate n Te Minita 9:5, 10, (BK) ike ti wareka iai ae kangai: “A aki ata te bai teuana akana a . . . nakon te mate, ike akea iai te makuri ke te iango ke te wanawana ke te atatai.” Mangaia are te mate, bon te aki-maiu. Te tia areru e koreia bwa ngkana e mate te aomata, “e oti nako [taamneina], e okira tanona; a mauna nanona n te bongi naba arei.”​—Taian Areru 146:4.

E teretere bwa a bon aki maiu maate. Akea te bwai ae a ataia. A aki kona n noriko, n ongora iroum, ke n taetae ma ngkoe. A aki kona ni buokiko ke ni kaikoakiko. Akea bukina ae ko riai ni maakuia iai maate. Ma n te aro raa are e na “oti nako” iai mairoun te aomata te taamnei, n te tai are e mate iai?

E “Okira te Atua” te Taamnei

E taku te Baibara bwa ngkana e mate te aomata, ao e “okira te Atua te tamnei are E a tia n anga.” (Te Minita 12:7) E nanonaki n anne bwa iai te taamnei ae e mwananga rinanon te akea, ni kawara te Atua? Tiaki ngaia anne! Aron kabonganan te taeka ae “okira” n te Baibara, e aki nanonna n taai nako bwa iai te bwai ae e riai ni mwaing man te tabo teuana nakon te tabo teuana. N aron anne, tibun Iteraera ake a aki-kakaonimaki a tuangaki ae kangai: “Kam na oki nako Iu, ao N na oki nako imi, bon ana taeka Iehova Tabaota.” (Maraki 3:7) ‘Okiia’ tibun Iteraera nakon Iehova, e nanona rairakiia man aroaroia ae bure, ao manga kaboraoan aroaroia ma ana kaetieti te Atua aika raraoi. Ao ‘okin’ Iehova nakoia tibun Iteraera e nanona manga akoakia ana aomata irouna. N taai aika uoua aikai, te “oki” e reitaki ma waakinan te kaantaninga teuana, ao tiaki te mwaing man te tabo teuana nakon te tabo teuana.

N aron naba anne, ngkana e mate te aomata, bon akea te bwai ae e mwaing man te aonnaba nako karawa, ngkana e a “okira” te Atua te taamnei. Ngkana te korakora-ae-te-maiu e a tia ni kitana te aomata, bon tii te Atua ae e kona ni manga kaokiia nakoina. Mangaia are “e okira te Atua” te taamnei n te aro are manga maiun te aomata n te tai ae na roko e a mena i nanoni bain te Atua.

N aron anne, iangoa ana taeka te Baibara ibukin maten Iesu Kristo. Te tia korea te euangkerio ae Ruka e karakina ae kangai: “E taetae Iesu n te bwana ae korakora, ao E kangai, Tamau, I kaki tamneiu i nanoni baim: ao ngke E a tia n atonga aei, ao E mate.” (Ruka 23:46) Ngke e oti nako taamneina, e bon aki nanonaki ae e mwananga Iesu nako karawa. E aki kautaki man te mate Iesu ni karokoa ana katenibong ni mate, ao e a tibwa waerake nako karawa 40 te bong imwin anne. (Mwakuri 1:3, 9) Ma n te tai are e mate iai, e aki nanououa Iesu ngke e mwiokoa taamneina nako nanoni bain Tamana, bwa e onimakina raoi mwaakan Iehova bwa e na kona ni manga kaokia nakon te maiu.

Eng, te Atua e kona ni manga kaoka te aomata nakon te maiu. (Taian Areru 104:30) Ai raoiroi ra te kaantaninga ae boto i aon te koaua aei!

Te Kaantaninga ae Boni Koaua

E kangai te Baibara: “E na roko te aoa ae aomata ni kabane ake n ruaia ni mate ake a uringaki taekaia, a na ongo [bwanan Iesu] ma n oti nako.” (Ioane 5:28, 29, NW) Eng, Iesu Kristo e berita bwa aomata ni kabane ake a mena n ana ururing Iehova a na boni kautaki, are nanona bwa a na manga kaokaki nakon te maiu. Akea te nanououa bwa a na mena ibuakon te koraki aei aomata aika a a tia ni karaoa ae raoiroi bwa taan toro iroun Iehova ngaiia. Ma iai riki aomata aika mirion ma mirion mwaitiia ake a a mate naba i nanon ae a tuai ni kaotiia bwa a na aantaeka n ana kaetieti te Atua aika raraoi. Tao a aki ataa taekan ana kaetieti Iehova ke e aki tau aia tai ni karaoi bitaki aika riai irouia. Aeka n aomata aikai a ururingaki naba iroun te Atua ao a na manga kautaki, bwa e kangai te Baibara: “Iai . . . manga-utiia akana raoiroi ao akana aki raoiroi.”​—Mwakuri 24:15.

Ni boong aikai e a taabangaki n te aonnaba te kairiribai ao te buaka, te iowawa ao te tiritiri, te kabarekareka ao te aoraki. Ngkana a na manga maiu maate i aon te aonnaba ae aron aei, e na bae n aki teimatoa te kukurei iai. Ma te tia Karikiriki e a tia ni berita bwa n te tai ae e a kaan rokona, e na boni kamauna te botannaomata ae maiu i aon te aonnaba ngkai, ae kairaki iroun Tatan te Riaboro. (Taeka N Rabakau 2:21, 22; Taniera 2:44; 1 Ioane 5:19) E kakukurei bwa e na riki n te tai anne te botannaomata ae raoiroi ni koaua​—ae “te aonaba ae e boou.”​—2 Betero 3:13.

N te tai naba anne, are e “maeka iai e na aki kangai, I aoraki.” (Itaia 33:24) E na toki naba iai te maraki ae nako man te mate, bwa “E na kabane rannimataia te Atua ni kaoi mai mataia. Ao e na akea riki te mate, ao e na akea naba te nanokawaki, ma te tang ma te maraki: ba a mauna nako bwaai rimoa.” (Te Kaotioti 21:4) Ai raoiroi ra te kaantaninga aei ibukiia akana a mena “n ruaia ni mate ake a ururingaki taekaia”!

Ngkana e kamauna te buakaka mai aon te aonnaba Iehova, e na bon aki kamaunaia aomata aika raoiroi i buakoia ake a bubuaka. (Taian Areru 37:10, 11; 145:20) Ni koauana, “te koraki ae uanao” ae taekaia aomata “mai buakoia botanaomata ni kabaneia, ma baronga ma natanaomata ma taian taetae ni bane,” a na kamaiuaki man “te rawawata are korakora,” are e na kamauna te aonnaba ae buakaka ae ngkai. (Te Kaotioti 7:9-​14) Mangaia are n te tai arei, e na iai te koraki ae uanao i aon te aonnaba aika a na butimwaeia maate ake a na kautaki iai.

E ingainga nanom ni kani manga kaitiboo ma aomata ake a tangiraki iroum ake a a tia ni mate? Ko kani maiu n aki toki n te Baretaiti i aon te aonnaba? Ngkanne, ko riai ni karekea iroum te atatai ae eti ibukin nanon te Atua ao ana kaantaninga. (Ioane 17:3) Bon nanon Iehova bwa “aomata ni kabaneia . . . a na kamaiuaki, ma ni karekea atakin te koaua.”​—1 Timoteo 2:3, 4.

[[Taamnei n iteraniba 4]

“Bon te tano ngkoe, ao ko na manga okira te tano”

[[Taamnei n iteraniba 5]

Te taamnei e kona ni kabotauaki ma te iti

[[Taamnei n iteraniba 7]

E na karika te kimwareirei ae teimatoa te manga-uti