Antai Ae E Na Kamaiuaki N Ana Bong Iehova?
“E a kan roko te bong arei, e ura n ai aron te nenikanaiai.”—MARAKI 4:1.
1. E kanga Maraki ni kabwarabwaraa kamaunakin te waaki ae buakaka ae ngkai?
E KAIRAKI te burabeti ae Maraki iroun te Atua bwa e na korei taetae ni burabeti aika taekan waaki aika kakamaaku, ake a na kakoroaki bukia nakon taai aika a na roko. A na rotaki maiuia aomata ni kabane ni waaki aikai. E a kaman taekina aei Maraki 4:1: “Noria, e a kan roko te bong arei, e ura n ai aron te nenikanaiai; ao a na riki ba kaanga maange akana kainikatonga ni kabaneia, ma akana kakaraoi buakaka ni kabaneia: ao e na kabuokiia te bong are a kan roko, bon ana taeka Iehova Tabaota; ao mwina e na aki katukaki te waka ke te mwanga i rouia.” E na bane ni mauna iai te waaki ae buakaka ae ngkai? E na titeboo arona ma te kai ae koutaki mai wakaana bwa e aonga n aki manga kona ni bwebwerake riki.
2. A kanga kiibu tabeua ni kabwarabwaraa taekan ana bong Iehova?
2 Tao ko kona n titiraki ni kangai, ‘Te “bong” raa are e taetae ni burabetina taekana Maraki?’ Bon titeboo ma te bong are e taekinaki n Itaia 13:9, ae kangai: “Noria, e a kan roko ana bong Iehova, ae kakamaku, ma te tiritiri, ma te un ae korakora; ba e na urua aon te aba, ma ni kamateia taani bure mai nanona.” E taekina naba aei Tebania 1:15: “Te bong n un te bong arei, ae te bong ae e kai te nano iai ma n rawawata, ae te bong n uru-bwai ma ni kamaroaea te aba, ae te bong ae ro ma ni kananokawaki, ae te bong ae nanginang ae ro tongitong.”
‘Te Rawawata ae Korakora’
3. Tera “ana bong Iehova”?
3 Ni kakoroan bukin ana taetae ni burabeti Maraki n te tai ae e na roko, ao “ana bong Iehova” bon te tai ae maan teutana are e na irianaki n te ‘te rawawata ae korakora.’ E a kaman taekina ae kangai Iesu: “E na bati te rawawata iai, ae akea arona ma ngke a moa ni karikaki aonaba, ao bon akea arona naba rimwi.” (Mataio 24:21) Iangoa te rawawata are e a tia n taona te aonnaba, ao e a moamoa riki man 1914. (Mataio 24:7-12) E raka i aon 50 te mirion, mwaitiia aomata ake a mate n te Kauoua ni Buaka are Kabuta te Aonnaba! Ma e taraa n uarereke te kangaanga anne, ngkana e kabotauaki ma kabuanibwai aika a na riki n ‘te rawawata ae korakora.’ A na uaia n toki ana bong Iehova ao te rawawata ae korakora n Aremaketon, ike a nang bane naba n toki iai kaitira ni bongin te waaki ae buakaka ae ngkai.—2 Timoteo 3:1-5, 13; Te Kaotioti 7:14; 16:14, 16.
4. Tera ae e na riki ngkana e a roko n tokina ana bong Iehova?
4 N tokin ana bong Iehova, e na tia ni bane ni kamaunaki ana aonnaba Tatan ma ana aomata. A na kamaunaki moa Aaro aika kewe. Imwina Iehova e na motikaki taekan waaki ni bitineti ao tautaeka nako ake a mena i aan ana kairiri Tatan. (Te Kaotioti 17:12-14; 19:17, 18) E taetae ni burabetina ae kangai Etekiera: “A na tetewe nako aia tirewa i nanoni kawai, ao a na riki aia koora ba kaanga bwaai aika kamwara; a aki kona aia tirewa ma aia koora ni kamaiuia ni bongin unin Iehova.” (Etekiera 7:19) E taekina naba ae kangai Tebania 1:14 ni kaineti ma te bong anne: “E a kaan ana bong Iehova ae kakanato, e a kaan ao e bati ni waetata.” Ngkai ti a ota ni baike e taekin te Baibara ibukin ana bong Iehova, ao ti riai ngkanne ni kaboraoa maiura ma ana tua nako te Atua aika raraoi.
5. Tera ae namakinaki irouia aomata aika mamaaka te ara ae Iehova?
5 Imwin tian Maraki n taetae ni burabetina te bwai are e na riki nakon ana aonnaba Tatan n ana bong Iehova, ao e a manga korea ana taeka Iehova aei ni Maraki 4:2: “E na oti taain te raoiroi ma te kamaiu ni baina ni kiba nako imi aika kam maka arau; ao ane kam na oti nako, ma n ewewe n takakaro n ai aroia kao ataei aika manin te ne n amarake.” “Taain te raoiroi” bon Iesu Kristo, ao ngaia naba “Ootan te aba,” ni kaineti ma bwaai n taamnei. (Ioane 8:12) E kamaiuia moa aomata Iesu n te aro n taamnei n aron ae ti namakinna n taai aikai, ao e nang manga kakamaiu ngkanne n te itera n rabwata, n te aonnaba ae boou. N aron ae taku Iehova, aomata aika kamaiuaki a na “ewewe n takakaro n ai aroia kao ataei aika manin te ne n amarake” ake a ingainga ao a kukurei ni kainaaomataki man te tautoronaki.
6. Te aeka ni bukamaru raa are a na buokanibwai iai ana toro Iehova?
6 Tera ae e na riki nakoia te koraki ake a aki ira nanon ana tua Iehova? E taekina aei Maraki 4:3: “[Ana toro te Atua] ane kam na toutouia akana buakaka; ba a na riki ba kaanga mannang i aan nanoni waemi n te bong ae N na karaoia, bon ana taeka Iehova Tabaota.” A na aki buokanibwai taan taromauria te Atua ni kamaunaa ana aonnaba Tatan, ma kaanga a “toutouia akana buakaka,” ngkana a bukamarua te tokanikai are karaoaki imwin ana bong Iehova. Iai te bukamaru ae abwabwaki ngkoa ae teweaki ngke e kamaunaki ana taanga ni buaka Barao n te Nama are Uraura. (Te Otinako 15:1-21) E na karaoaki naba te bukamaru imwin katokan ana waaki Tatan ma ana aonnaba n te rawawata ae korakora. A na takaakaa ni kangai aomata aika kakaonimaki ake a na rawei maiuia n ana bong Iehova: “Ti na kukurei ma ni kimareirei n te maiu mai Rouna.” (Itaia 25:9) Ai kakimwareirei ra te tai are e nang kakoauaki iai riain Iehova n tautaeka i aon bwaai ni kabane, ao n ikotaki naba ma kaitiakan te aonnaba aei bwa e aonga ni maekanaki ma te rau!
A Katotongia Iteraera Aaro Ake Aongkoa Kristian
7, 8. Kabwarabwaraa aroaroia n taamnei, I-Iteraera ake n ana tai Maraki.
7 E reke te akoaki mairoun Iehova irouia te koraki ake a beku irouna, ma e aki reke irouia ake a aki. Bon tii te arona naba ma te tai are e korea iai ana boki Maraki. N te ririki 537 B.C.E., a a manga kaokaki nikiraia I-Iteraera nako abaia, imwin tautoronakiia i Baburon i nanon 70 te ririki. Ma n tienture ake imwina, ao te nikira aei, e a moanna ni kabwaoua te koaua ao ni karaoa ae buakaka. Angiina i buakoia a kamatauningaa Iehova, a katinanikui ana tua aika raraoi, a kabarekaa ana tembora ngke a karean maan aika mataki, a mwauku, a aoraki, ao a buu-raure ma buuia.
8 Mangaia are e tuangia Iehova ni kangai: “N na kaaningkami ni kaeti raoi taeka; ao N na riki ba te tia kakoauai buure ae waetata n ekiia nako taan tabunea, ma taani kimoa bun te aomata, ma tan taetae n tuea ni kewe, ma akana karawawata te aomata ae e kabooaki ana makuri n aki anganganna boona, ma te aine ae e mate buna, ma te tei ae e mate tamana, ma akana raira nako te iruwa man oin ana bwai, ma n aki makai, . . . ba I aki bibitaki Ngai ae Iehova.” (Maraki 3:5, 6) Ma e ngae n anne, e kaananaua riki ana kakao Iehova nakoia ake a kan kitan aroia aika bubuaka: “Kam na oki nako Iu, ao N na oki nako imi.”—Maraki 3:7.
9. A a kanga ni moan kakoroaki bukin ana taetae ni burabeti Maraki?
9 A kakoroaki naba bukin taeka akanne n te moan tienture C.E. Iai nikiraia I-Iutaia ake a beku iroun Iehova aika a a riki bwa kaain te ‘natannaomata’ ae boou, ae kaainaki irouia Kristian aika kabiraki, ao rimwi riki e a kaainaki naba irouia Tientaire. Ma angiia I-Iteraera ni koaua, a kakeaa Iesu. Mangaia are e tuangia I-Iteraera Iesu ni kangai: “Noria, e nang tiku maneabami i roumi ni maroaa.” (Mataio 23:38; 1 I-Korinto 16:22) N 70 C.E., n aron are e a kaman taekinna Maraki 4:1, ao I-Iteraera ni koaua a rinanon “te bong [ae] . . . e ura n ai aron te nenikanaiai,” ike e a kamaunaki iai Ierutarem ma ana tembora, ao e ribootinaki bwa e raka i aon teuana te mirion, mwaitiia aomata ake a mate man te baki, te itabarara i aon te kan tautaeka, ao man buakanakia irouia tautian Rom. Ma a kamaiuaki man te rawawata anne, te koraki ake a beku iroun Iehova.—Mareko 13:14-20.
10. Tera aroaroia angiia aomata ao mataniwin Aaro, are a katotonga iai aroaroia I-Iteraera n te moan tienture?
10 Aomata nako ao ai moarara riki Aaro aika aongkoa Kristian, a katotongia raoi I-Iteraera ake n te moan tienture. Taani kairiri ao angiia kaain Aaro aikai, a kan karietataa aia koaua i aon ana koaua te Atua are e reireinia iai aomata Iesu. A bukintaeka riki iai mataniwi n Aaro aikai, bwa a rawa ni kabongana te ara ae Iehova, ao a aki naba karinna n aia rairai n te Baibara. A kamatauningaa Iehova n aia reirei aika aki-boraoi ma te Baibara, n aron te reirei ni beekan ae te kammarakaki n aki toki i moone, te Temanna-n-teniman, aki-mamaten te taamnei, ao kakoauan are a bon riki bwaai i bon irouia. A aki neboa Iehova n aroia anne, n aroia naba ibonga ake n ana bong Maraki.
11. A kanga ni kaotia bwa antai ae a beku irouna, Aaro ni boong aikai?
11 E oti raoi bwa antai ae a beku irouna Aaro n te aonnaba aei ao Aaro aika aongkoa Kristian, ngke e a moanaki boong aika kaitira n 1914. N tain te moan ao te kauoua ni buaka ake a kabuta te aonnaba, ao Aaro aikai a kaungai nanoia kaaina bwa a na nako ni buaka ibukin aia botannaomata, e ngae ngke a na manga bon tiringia iai kaain aia Aaro. Ana Taeka te Atua e katereterea bwa antai aika a aantaeka iroun Iehova ao antai aika a aki, ngke e kangai: “A kaotaki natin nako te Atua ma natin nako te riaboro n aei: ane aki karaoa ae raoiroi ao tiaki mairoun te Atua, ao ai uana naba ane aki tangira tarina. Ba aio te taeka are kam ongo ma ngke kam moa n reireiaki, ba ti na i tangitangiri: tiaki aroni Kain are mairoun teuare buakaka, are kamatea tarina.”—1 Ioane 3:10-12.
E a Kakoroaki Bukin te Taetae ni Burabeti
12, 13. Baikara taetae ni burabeti aika a a tia ni kakoroi bukiia ana toro te Atua n taai aikai?
12 N tokin te Moan Buaka are Kabuta te Aonnaba n 1918, ana toro Iehova a a noria bwa te Atua e a tia ni kabuakakaia Aaro ake aongkoa Kristian, ao ai Aaro ni kabane aika kewe. Man te tai anne ni karokoa ngkai, ao e roko te wewete nakoia aomata ake a raraoi nanoia ae kangai: “Au aomata, kam na oti nako mai nanona, ba kam na aki buokanibwai ma ngaia n ana bure, ao a na aki reke i roumi bwaai ni kamamate ake kaina: ba a rota karawa ana bure, ao te Atua E uring ana buakaka.” (Te Kaotioti 18:4, 5) A moanna ni kaitiakaki man betin nako Aaro aika kewe te koraki ake a kani beku iroun Iehova. Imwin anne, a moana tataekinan te rongorongo ni katobibia te aonnaba, are e a kaotaki iai bwa e a tia n tei te Tautaeka n Uea. E na katiaaki te mwakuri aei imwain tokin te waaki ae buakaka ae ngkai.—Mataio 24:14.
13 E karaoaki te mwakuri aei ibukin kakoroan bukin te taetae ni burabeti are ni Maraki 4:5, are e kangai ana taeka Iehova iai: “Noria, N na kanakoa Eria are te burabeti nako imi i mwain rokon ana bong Iehova are kakanato ma ni kakamaku.” E moani koro bukin anne n ana mwakuri Ioane te tia Babetito, are e kaikonakaki iroun Eria. E a manga karaoa aekan ana mwakuri Eria Ioane, ngke e babetitoia I-Iutaia ake a raraoma man aia bure ni kaitaraa te Tua. Ma ae kakawaki riki, bwa Ioane bon te tia kaotiota rokon te Mesia. Ma iai riki kakoroan bukin ana taetae ni burabeti Maraki teuana, imwin ana mwakuri Ioane. Ngke Iesu e taekina Ioane bwa kaanga Eria te kauoman, e kaotia iai bwa e na karaoaki te mwakuri ae ai aron ana mwakuri “Eria” imwina riki.—Mataio 17:11, 12.
14. Tera te mwakuri ae moan te kakawaki are e riai n tia imwain tokin te waaki ae buakaka ae ngkai?
14 E taetae ni burabetinna Maraki bwa e na tia te mwakuri ae kakannato ae ai aron ana mwakuri Eria, imwain rokon “ana bong Iehova are kakanato ma ni kakamaku.” E na karokoaki n tokina te bong anne, n ana bong te Atua are Moan te Mwaaka are Aremaketon. E nanonaki n aei bwa e na waaki moa te mwakuri aei imwain tokin te waaki ae buakaka ni kabane ao imwain moanakin ana Tautaeka n Uea te Atua are e na Uea iai Iesu Kristo i nanon tenga te ririki. N aron are kaotaki n te taetae ni burabeti anne, imwain te tai are e na kamaunaa iai te waaki ae buakaka aei Iehova, ao te koraki aika ai aron Eria ni boong aikai ao raoia ni Kristian aika mirion ma mirion mwaitiia aika kaantaningaa te maiu n aki toki i aon te aba, a na kukurei ni mwamwakuri ni kaoka te taromauri ae itiaki, ni kamoamoaa te ara ae Iehova, ao n reireinia aomata aika raoiroi, te koaua man te Baibara.
E Kakabwaiaia Ana Toro Iehova
15. E kanga Iehova n uringia ana toro?
15 Iehova e kakabwaiaia te koraki ake a beku irouna. E taku Maraki 3:16: “N te tai arei ao akana maka Iehova a i taetae, temanna ma raona, ao temanna ma raona: ao E ongora Iehova, ao E kan ongo, ao e koreaki te boki ni kauring i matana, i bukiia akana maka Iehova, ma akana iangoa arana.” Ni moa mairoun Abera, ao ai aron ae te Atua e korea n ana boki, araia aomata aika a na uringaki n anganaki te maiu are aki toki. E taku Iehova nakoia te koraki aei: “Kam na kabane kabwiani bwaai n urakin nakon te auti ni kaiko bwaai, ba e aonga ni mena te amarake ni maneabau, ao kam na kataai ngkai n aei . . . ba tao N na kauki mataroan nako karawa nako imi, ma n nurakina kakabaiami, ni karokoa aki-rekeni nena.”—Maraki 3:10.
16, 17. E a kanga Iehova n tia ni kakabwaiaia ana aomata ma aia mwakuri?
16 E a tia Iehova ni kakabwaiaia te koraki ake a beku irouna. Ni kanga? Te anga teuana, boni man karikirakean aia atatai i aon ana kaantaninga. (Taeka N Rabakau 4:18; Taniera 12:10) Te anga riki teuana, bon man kabatiaan uaan aia mwakuri n tataekina te rongorongo. A mwaiti aomata aika raraoi nanoia, aika a buokanibwai ma te koraki aei n te taromauri ae itiaki, ao ni kaaina “te koraki ae uanao . . . mai buakoia botanaomata ni kabaneia, ma baronga ma natanaomata ma taian taetae ni bane, . . . ao a taetae n te bwana ae korakora, ao a kangai, Ana bwai Atuara ae tekateka i aon te kaintokanuea te kamaiu, ao ana bwai naba te Tiibutetei.” (Te Kaotioti 7:9, 10) E a rikirake te koraki aei n te aro ae kamimi, ao e a raka riki ngkai mwaitiia taani bebeku iroun Iehova nakon onoua te mirion, ao a mena n ekaretia aika 93,000 tabun mwaitiia ni katobibia te aonnaba!
17 E a tia naba n noraki ana kakabwaia Iehova ngkai Ana Tia Kakoaua Iehova, a boretii booki aika kabwarabwaraa te Baibara aika a raka riki tibwakiia nakon bokin Aaro ake tabeua. N taai aikai, 90 te mirion mwaitin katoton ara maekatin aika Te Taua-n-Tantani ao te Awake! ake a karaoaki ni katoa namwakaina. E boretiaki Te Taua-n-Tantani n taetae aika 144 mwaitiia, ao 87 mwaitin taetae ake e boretiaki iai te Awake! Te boki ae e karaoaki iai te reirei n te Baibara ae atuna The Truth That Leads to Eternal Life are e boretiaki n 1968, e a raka ngkai mwaitina n tibwaaki nako i aon 107 te mirion, n taetae aika 117 mwaitiia. Te boki ae Ko Kona Ni Maiu n Aki Toki n Te Baretaiti i aon Te Aonnaba, are e boretiaki n 1982, e a roko ngkai n te mwaiti ae raka i aon 81 te mirion, n taetae aika 131 mwaitiia. Te boki ae te Knowledge That Leads to Everlasting Life are e boretiaki n 1995, e a tia ngkai ni boretiaki n te mwaiti ae raka i aon 85 te mirion, n taetae aika 154 mwaitiia. Te boroutia ae Tera Ae E Tangiria Mairoura te Atua? are e boretiaki n 1996, e a tia n roko ngkai mwaitin katotona i aon 150 te mirion, n taetae aika 244.
18. Bukin tera bwa ti mweeraoi n te aro n taamnei e ngae ngke ti riribaaki?
18 Ti mweeraoi n te aro n taamnei ngkai n aki ongea karuanikain ma teimatoan te kairiribai man ana aonnaba Tatan. E oti raoi iai koauan are taku Itaia 54:17 ae kangai: “Bon akea te kai-ni-buaka teuana ae karaoaki n ekiko nako ae na tokanikai; ao ane ko na kabuakakai neewe ni kabane aika tei rake n ekiko nako ngkana e kaetaki taekam. Ai ngaia anne tibangaia ana toro Iehova, ao aia raoiroi ae reke mai Rou, bon ana taeka Iehova.” Ai rau ra nanoia ana toro Iehova n ataakin ae e nang kakoroaki bukin Maraki 3:17 nakoia, ae kangai: “A na riki ba au aomata, bon ana taeka Iehova Tabaota, n te bong ae N na karaoia, aika bon au aomata.”
Kimwareirei n Toro Iroun Iehova
19. A kanga ni kaokoro te koraki ake a toro iroun Iehova ma te koraki ake a aki?
19 E a rikirake n otara riki te kaokoro i marenaia ana toro Iehova aika kakaonimaki, ma te koraki ake a mena n ana aonnaba Tatan. E a kaman taetae ni burabetina aei Maraki 3:18: “Ao ane kam na oki iai ma n ata ae raoiroi ma ae buakaka, ma n ata ae toro iroun te Atua ma ae aki toro i Rouna.” Teuana te bwai ae a okoro iai bwa te koraki ake a beku iroun Iehova, a beku ma te kimwareirei ae bati. Teuana bukina, bwa iai irouia te kaantaninga ae moan te raoiroi. A onimakina raoi Iehova ngke e taku: “Noria, I karika karawa nabangkai ma aonaba nabangkai: ao a na aki uringaki baike rimoa, ao a na aki manga rin n te nano. Ma kam na aki toki ni kakatonga ma ni kimareirei n ae I karikia.”—Itaia 65:17, 18; Taian Areru 37:10, 11, 29; Te Kaotioti 21:4, 5.
20. Bukin tera bwa ti kimwareirei?
20 Ti kakoauaa ana berita Iehova, ae ana aomata aika kakaonimaki a na kamaiuaki ngkana e roko ana bong, ao a na karokoaki n te aonnaba ae boou. (Tebania 2:3; Te Kaotioti 7:13, 14) Ngkana tao iai aika a mate ibukin te kara, te aoraki, ke te kabuanibwai imwain te tai anne, ao e anga ana taeka Iehova bwa e na boni kautiia nakon te maiu are akea tokina. (Ioane 5:28, 29; Tito 1:2) Bon iai ara kangaanga tabeua aika ti kaaitara ma ngaai ngkai ti tataningaa rokon ana bong Iehova, ma e ngae n anne, bon iai bukina ae ti na kukurei riki nakoia aomata ni kabane aika maiu n te aonnaba ngkai.
Tera Am Kaekaa?
• Tera “ana bong Iehova”?
• A kanga Aaro n te aonnaba ni katotonga aroaroia I-Iteraera ake rimoa?
• Baikara taetae ni burabeti ake a kakoroi bukiia ana toro Iehova?
• E a kanga Iehova n tia ni kakabwaiaia ana aomata?
[Taamnei n iteraniba 19]
E ‘bue n te ai ae aron te nnenikanaiai’ Ierutarem, n te moan tienture
[Taamnei n iteraniba 21]
Iehova e tabeakin kainnanoia te koraki ake a toro irouna
[Taamnei n iteraniba 22]
A kimwareirei ana toro Iehova ibukina bwa iai irouia te kaantaninga ae moan te raoiroi