Tarataraiko Man Rikiraken Te Kainikatonga Iroum
“E rawa te Atua nakoia akana kainikatonga.”—IAKOBO 4:6.
1. Anga te katoto teuana ni kaineti ma namakinan te kamoamoa ae riai.
E A TIA n riki iroum te bwai teuana ae kairiko bwa ko na namakina te kamoamoa ae korakora? E a bae n tia n riki aei nakoia angiina mai buakora. E aki buakaka namakinan te kamoamoa ae riai n taai n tabetai. Nora te katoto, ngke a wareka ana ribooti natiia man te reirei taanga aika Kristian, ibukin aroarona aika raraoi ao botumwaakana, a na bon rangi ni kimwareirei ibukin ana kekeiaki natiia. E namakina naba te kamoamoa te abotoro Bauro ma raona, ngke a teimatoa ni kakaonimaki i aan bwainikirinaia, kaain te ekaretia ae boou are a buoka kateana.—1 I-Tetaronike 1:1, 6; 2:19, 20; 2 I-Tetaronike 1:1, 4.
2. Bukin tera bwa e ribaaki te kamoamoa n angiin te tai?
2 Ti kona n noria man rongorongo aikai bwa te kamoamoa e kona ni kaota namakinan te kakatonga ae riki man te mwakuri ke reken te bwai teuana. Ma n angiin te tai, te aomata ae kamoamoa e kaota iangoana i bon irouna bwa e kakannato riki nakoia aomata tabeman ibukin konabwaina, tamaroana, kaubwaina ke nakoana. N taai aika mwaiti, e oti ana iango aei n aroarona ni kakaomataa ke ni kainikatonga. Aio te aeka ni kamoamoa ae ti riai ni kawakinira mai iai, ngaira aika Kristian. Bukin tera? Ibukin rikiara are tangiran te bangaaomata are ti karekea mairoun ara moani karo are Atam. (Karikani Bwaai 8:21) Ao ibukin anne, a kai mwamwanaira nanora nakon te kamoamoa n aaro aika a aki riai. N te katoto, a aki riai ni kamoamoaa aia reeti Kristian, kaubwaia, aia reirei, konabwaiia ke tikiraoin aia mwakuri ni kabotauia ma tabeman. Akea riain te kamoamoa ae reke man aaro aikai ao e aki kukurei naba iai Iehova.—Ieremia 9:23; Mwakuri 10:34, 35; 1 I-Korinto 4:7; I-Karatia 5:26; 6:3, 4.
3. Tera te kainikatonga, ao tera are e taekinna Iesu iai?
3 Iai riki bukina teuana ae ti riai n rawa nakon te kamoamoa ae aki riai. Ngkana ti kariaia rikirakena i nanora, e kona ngkanne ni manga riki bwa te aeka ni kamoamoa ae rangi ni buakaka, ae te kainikatonga. Tera te kainikatonga? Irarikin namakinan ae e rietata riki nakoia raona, te aomata ae kainikatonga, e kona n ribaia aomata ake e iangoia bwa akea maneia. (Ruka 18:9; Ioane 7:47-49) Ngke e karinani aroaro aika bubuaka ake a “otinako man te nano” Iesu, ao e karina “te kainikatonga” i buakoni bwaai aika ‘kabareka’ te aomata. (Mareko 7:20-23, BK) A ataia Kristian bwa e kakawaki totokoan reken te nano ni kainikatonga.
4. Ti na kanga ni buokaki man iaiangoan katoto man te Baibara ni kaineti ma te kainikatonga?
4 Ko kona ni buokaki ni kararoaa te kainikatonga man iaiangoan rongorongoia aomata ake a kainikatonga n te Baibara. Ko na rabakau riki iai n ataia bwa tao iai iroum te kamoamoa ae aki riai ke tao e a tabe n ririkirake. Ko na buokaki naba iai n rarawa nakon iango ke mwakuri aika kona ni karikirakea te kainikatonga i nanom. Ibukin anne, ko na bon aki rotakibuaka ngkana e a kakoroa bukin ana kauring te Atua ae kangai: “N na uotiia nako mai buakom n te tai arei aomatam aika kakatonga ni kainikatonga, ao ane ko na aki manga oki ni kainikatonga n au maunga ae tabu.”—Tebania 3:11.
Aron te Atua Nakoia Aika Kainikatonga
5, 6. Tera aron Barao ni kaota kainikatongana, ao tera mwina?
5 Ko kona naba n nora ana iango Iehova ibukin te kainikatonga, n aroarona nakoia taan tautaeka aika mwaaka, n aron Barao. Akea te nanououa bwa e kainikatonga Barao. Kioina ngkai e iangoia i bon irouna Barao bwa te atua ngaia ae riai n taromauriaki, e a riribaia ngkanne ana kaaunga aika tibun Iteraera. Iangoa ana kaeka ngke e butiaki bwa a na nakon te rereua I-Iteraera ike a na karaoa iai te ‘toa n taromauri’ nakon Iehova. Aio ana kaeka Barao are e kainikatonga iai: “Antai Iehova, ae N na ongo bwanana ni kanakoia Iteraera iai?”—Te Otinako 5:1, 2.
6 Imwin noran rekenikai ake onoua iroun Barao, e tuangaki Mote iroun Iehova bwa e na titirakina te tia tautaeka i Aikubita ni kangai: “Ko boni karietatako nako naba n ekiia nako au aomata, ngkai ko rawa ni kanakoia?” (Te Otinako 9:17) Ngkanne, e a manga taekina te kaitua n rekenikai Mote are te karau ae te aiti ae urubwai n te aba anne. Ni bon te tai naba are a a kariaiakaki iai tibun Iteraera ni kitana Aikubita imwin te katebwina n rekenikai, e a manga bita nanona Barao ao e rimwia. N tokina, ao a a mwane Barao ma ana taanga ni buaka i nanon Taari are Uraura. Iangoia bwa tao tera aia iango ngke a a moanna n iinako i taari! Tera uaan ana kainikatonga Barao? A taku ana tautia aika mwaatai: “Ti na biri nako mai mataia Iteraera; ba E buakania I-Aikubita Iehova i bukiia.”—Te Otinako 14:25.
7. A kanga ni kaotiota te kainikatonga taan tautaeka i Baburon?
7 A boni kamaamaeaki naba iroun Iehova, taan tautaeka tabeman ake a kainikatonga. Temanna mai buakoia, bon Tennakeriba are uean Aturia. (Itaia 36:1-4, 20; 37:36-38) Rimwi riki, a a tokanikai kaain Baburon i aon Aturia, ma a boni kamaamaeaki naba uean Baburon ake uoman ake a kainikatonga. Uringa ngkoa te baka n amwarake are e karaoia te Uea are Beretiata, are e a moi iai ma ana iruwa aika kakannato n te wain ma ni mwangko ake a anaaki man ana tembora Iehova, ao a kamoamoaia atuaia kaain Baburon. E karina ni kaoti bain te mwaane ao e korea te rongorongo i aon te oo. Ngke e tuangaki bwa e na kabwarabwaraa te koroboki arei te burabeti are Taniera, e a kauringa Beretiata ni kangai: “E angan Nebukaneta are tamam te Atua are Moan te Rietata ueam . . . Ma ngke e karietataki nanona . . . , e kabwakaki man ana kaintokanuea, ao a anaa neboakina mai rouna. . . . Ao ngkoe ae natina, ae Beretiata, ko tuai ni kananorinanoa nanom, ao ko bon atai naba baikai ni kabane.” (Taniera 5:3, 18, 20, 22) Ni bon te tairiki naba anne, e a taenikai Baburon irouia ana taanga Miria ma Botia ike e a mate iai Beretiata.—Taniera 5:30, 31.
8. Tera ana moti Iehova nakoia akana kainikatonga?
8 Iangoia mwaane tabeman ake a kainikatonga ake a ribaiia ana aomata Iehova: te aintoa mai Biritia are Koria, te tia Kairiri i Botia ae Aman, ao te Uea ae Akeriba, are e tautaekana aban Iuta. A kamaamaeaki n te mate mairoun te Atua, mwaane aika teniman akanne ibukin kainikatongaia. (1 Tamuera 17:42-51; Etita 3:5, 6; 7:10; Mwakuri 12:1-3, 21-23) Ana moti Iehova nakoia mwaane aika kainikatonga aikai, e katuruturua te koaua aei: “E ri moan te kamateaki te kainikatonga, ao e ri moan te bwaka te nanorieta.” (Taekan N Rabakau 16:18) Bon akea te nanououa bwa “E rawa te Atua nakoia akana kainikatonga.”—Iakobo 4:6.
9. Tera ae a karaoia uean Turo are e oti iai bwa bon taani karitei ngaiia?
9 E kaokoro aron uean Turo ma taan tautaeka ake a kainikatonga i Aikubita, Aturia ao Baburon, bwa n te taina e ibuobuoki teuaei ma ana aomata te Atua. N aia tai n Uea Tawita ao Toromon, uean Turo e karekeia taani mwakuri aika wanawana ao bwaai aika kainnanoaki ibukin katean ana auti te uea ao ana tembora te Atua. (2 Tamuera 5:11; 2 Rongorongo 2:11-16) Ma imwina riki, ao e kananokawaki bwa a a manga ekaki nako ana aomata Iehova irouia I-Turo. Bukin tera bwa a karaoa anne?—Taian Areru 83:3-7; Ioera 3:4-6; Amota 1:9, 10.
“E Karietataki Nanom”
10, 11. (a) Antai ae kona ni kabotauaki ma uean Turo? (b) Tera are e bita aroia kaain Turo nakoia kaain Iteraera?
10 E kaira ana burabeti Iehova are Etekiera bwa e na kaotaraeia ao ni kabuakakaia utu n uea mai Turo. Te rongorongo are e taekinaki nakon “uean Turo,” e boni kaineti raoi nakon te utu n uea mai Turo n ikotaki naba ma te moan tia Kamwamwane, ae Tatan, are e “aki tei n te koaua.” (Etekiera 28:12; Ioane 8:44) N te moantai, Tatan bon te anera ae kakaonimaki n ana botaki Iehova i karawa. Rinanon Etekiera ao Iehova ae te Atua e a kaota iai bukin aia karitei te utu n uea i Turo ao Tatan:
11 “Ko mena kaanga i Eten are nen arokan te Atua; bon rabunam atibu ni kabane aika kakawaki . . . I a kakiko i rarikia kerubim . . . Te moaniba ngkoe n aroarom man te bong are ko karikaki iai, ni karokoa noran te buakaka i nanom. Ngke e bati am ioki ao a kaona nukam n te tiritiri, ao ko bure: ma ngaia ae I teweko nako . . E karietataki nanom ngke ko tamaroa, ko kabuakaka rabakaum ngke ko raneanea.” (Etekiera 28:13-17) Eng, e kairia uean Turo te kainikatonga bwa a na tiringia ana aomata Iehova. E a rangi n rikirake kaubwain Turo ao e a riki bwa te kaawa ni bitineti ae tanoata taekana ibukin ana kaako aika raraoi. (Itaia 23:8, 9) A a tia uean Turo ni kabatiaa iangoaia i bon irouia ao a a karawawataia ana aomata te Atua.
12. Tera are e kaira Tatan bwa e na karitei, ao tera ae e a tia n teimatoa ni kaakaraoia?
12 N aron anne te anera are e a riki bwa Tatan, e a tia n anganaki wanawanana ibukin kakororaoan mwiokoana mairoun te Atua. N onean mwin are e na kakaitau iai, e karikirakea te “kainikatonga” n te aro are e a kakanikoa iai aron te Atua n tautaeka. (1 Timoteo 3:6) E kabatiaa iaiangoana i bon irouna n te aro are e a moanna n ukoukora taromauriana mairoun Atam ao Ewa. E a bikoukou te kaibwabwaru aei ao e a bungia te bure. (Iakobo 1:14, 15) E anaa nanon Nei Ewa Tatan bwa e na kana uaan te kai are tii tekaina are e tabuia te Atua. Imwina, e a manga kabongana neiei bwa e na kaira Atam bwa e na kanna naba. (Karikani Bwaai 3:1-6) Mangaia are a karitei te moan taanga aei nakon riain te Atua n tautaekania ao n tokina a a riki bwa taan taromauriia Tatan. Bon akea tian ana kainikatonga. E a tia ni kataia n anai nanoia aomata ao anera ni kabane i aon te aba ao i karawa, n ikotaki naba ma Iesu Kristo, bwa a na taromauriia, ao a na karitei nakon riain Iehova n tautaeka.—Mataio 4:8-10; Te Kaotioti 12:3, 4, 9.
13. Baikara uaan te kainikatonga aika a a tia n noraki?
13 Ko kona n noria bwa e moan riki te kainikatonga mairoun Tatan; boni ngaia boton te bure, te rawawata, ao te babakanikawai n te aonnaba ni boong aikai. E teimatoa Tatan ni karikirakea te kamoamoa ae aki riai ao te kainikatonga irouia aomata, kioina ngkai “atuan aon te aba” ngaia. (2 I-Korinto 4:4) E ataia bwa e a kimototo ana tai, mangaia are e a buakania Kristian ni koaua. Tiana, bon te katannakoia te koraki aikai mairoun te Atua, bwa a na tangiriia i bon irouia, a na kamoamoaia ao a na kainikatonga. E taetae ni burabetinaki n te Baibara bwa a na taabangaki aroaro ni bangaaomata aikai ni “boong aika kaitira.”—2 Timoteo 3:1, 2, Te Kaotioti 12:12, 17.
14. Tera ana tua Iehova are e baireia iai aomata ao anera?
14 E ninikoria Iesu Kristo ni kaotaraei uaan ana kainikatonga Tatan aika bubuaka. N taai aika tenua i mataia ana kairiribai ake a kamoamoaia, Iesu e kaota ana tua Iehova are e baireia iai aomata, ni kangai: “Ane karietata ao e na karinanoaki; ao ane karinanoa ao e na karietataki.”—Ruka 14:11; 18:14; Mataio 23:12.
Kawakina Nanom Man te Kainikatonga
15, 16. Tera ae e kaira Nei Aka bwa e na kainikatonga?
15 Tao ko noria bwa katoto ibukin te kainikatonga ake a a tia n taekinaki, bon taekaia mwaane aika kakannato. E nanonaki n aei, bwa e aki kona n reke te kainikatonga irouia aomata aika mangori? Tiaki ngaia anne. Iangoa te bwai are e riki n ana utu Aberaam. Akea natin te baatua aei are e na kona ni bwaibwai imwina, ao e a mwakoro naba buuna are Nei Tara. N aron te katei ngkekei, e kona te aomata ae aron Aberaam ni karekea buuna temanna riki ao ni karekeia natina iai. E kariaia te Atua aaro n taanga aikai, ibukina bwa e tuai ni boo ana tai ni manga kaoka ana moan tua ni kaineti ma te mare ibukia taan taromauriia ni koaua.—Mataio 19:3-9.
16 Ibukin kaumakana iroun buuna, e kariaia Aberaam bwa e na karekea te tia bwaibwai imwina iroun ana toro Tara ae te I-Aikubita are Nei Aka. E a kauomaniaki Nei Aka iroun Aberaam, ao e a bikoukou. E bon riai n rangi ni kakaitau neiei ibukin reken arona ae karineaki aei. Ma e aki, bwa e kariaia rikiraken te kainikatonga i nanona. E taekinaki ae kangai n te Baibara: “Ngke e noria ba e kariki, ao e ribaki neiere ana toka i matana.” E a riki te itabarara ni mwengan Aberaam man te aro aei, ao e a kakionakoaki iai Nei Aka iroun Nei Tara. Ma bon iai naba te anga are e na kona ni katokaki iai te kangaanga aei. E boaaki Nei Aka iroun Ana anera te Atua ni kangai: “Ko na okira am toka te aine, ao kariaia menam i aani baina.” (Karikani Bwaai 16:4, 9) N taraana, ao e toua mwin te reirei aei Nei Aka, ike e a bita iai aroarona nakon Nei Tara, ao e a riki Nei Aka bwa tinaia aomata aika mwaiti kurikuri.
17, 18. Bukin tera bwa ti riai ni bane ni kawakinira man te kainikatonga?
17 E kaotaki n rongorongon Nei Aka bwa ngkana e reke kabwaian ke kakannaton te aomata, e a kona n reke irouna te kainikatonga. Te reirei man aei bwa, e ngae ngkana e a tia te Kristian ni kaotiota te nano ae itiaki n ana tai n toro iroun te Atua, ma e boni kona naba ni manga karikirakea te kainikatonga ngkana e a reke kaubwaina ke mwaakana. E kona naba n reke irouna te kainikatonga ngkana a kamoamoaa aomata ibukin raoiroin ana mwakuri, rabakauna ke konabwaina. Eng, e riai n tarataraia raoi te Kristian man te kainikatonga. E kaineti riki aei, ngkana e a reke nakoana ae raoiroi ke mwiokoana aika bati.
18 Te anga n ibuobuoki ae moan te oomwaaka ibukin kararoaan te kainikatonga, bon ataakin ana iango te Atua ni kaineti ma te aroaro aei. E taku Ana Taeka: “Te mata ae rietata, ao te nano ae kainikatonga, ao aia bwae naba akana buakaka, bon te buakaka.” (Taeka N Rabakau 21:4) E anga ana kauring te Baibara nakoia Kristian ‘aika a kaubwai i aon te aba,’ bwa a na aki “kainikatonga,” ke ni “karietata nanoia.” (1 Timoteo 6:17, Te Tua-Kaua 8:11-17) A riai naba Kristian ake a aki kaubwai ni kararoaia man “te bakantang,” ao a riai n uringnga bwa e kona n rikirake te kainikatonga irouia aomata ni kabane aika kaubwai, ke aika maiu ni kainnano.—Mareko 7:21-23, BK; Iakobo 4:5, NW.
19. N te aro raa, are e a urua raoiroina iai Utia?
19 E kona n urua te iraorao ae tamaroa ma Iehova te kainikatonga ao aroaro aika bubuaka riki tabeua. N te katoto, Iangoa moan iteran ana tai n tautaeka te Uea are Utia: “Ao e kakaraoa ae riai i matan Iehova . . . Ao e karekea nanona ba e na ukoukora te Atua . . . ; ao ni boong ake e ukoukora Iehova iai, ao e teteke raoi mairoun te Atua.” (2 Rongorongo 26:4, 5) Ma e ngae n anne, ao e kananokawaki, bwa e a uruana raoiroina te Uea are Utia, kioina ngke e “a reke irouna te kamoamoa are e a kabuanibwai iai.” E rikirake ni kabatiaa iaiangoana i bon irouna n te aro are e a rin n te tembora bwa e na kabuoka te karea. Ngke a kauringnga ibonga bwa e na aki karaoa te mwakuri ni kainikatonga aei, ao “e un” iai. Ao n tokina, e oroia Iehova n te rebera, ao e mate n akea akoana mairoun te Atua.—2 Rongorongo 26:16-21, BK.
20. (a) E kanga ni kuri n uruanaki raoiroin te Uea are Etekia? (b) Tera ae e na rinanoaki n te kaongora are imwina?
20 Kabotaua anne ma ana katoto te Uea are Etekia. N te taina, ao e a kuri n urua raoiroina te uea aei ngke e a “reke irouna te kamoamoa.” Moan te kakukurei bwa e “kananorinanoa Etekia i bukini kainikatongan nanona” ao e a manga reke akoana mairoun te Atua. (2 Rongorongo 32:25, 26) Noria bwa e toki kamoamoan Etekia ni bwainan te nanorinano. Eng, te nanorinano boni kaitaraan te kainikatonga. Mangaia are n te kaongora are imwin aei, ti na reiakina iai arora ni karikirakea ao ni kateimatoaa te nanorinano ni Kristian
21. Tera ae a kona ni kaantaningaia Kristian aika nanorinano?
21 Ti bia aki mwaninga baika a bubuaka ni kabane ake a riki imwin te kainikatonga. Kioina ngkai “e rawa te Atua nakoia akana kainikatonga,” ti bia kananomatoaira n rarawa nakon naano ni kamoamoa aika a aki riai. Ngkana ti kakorakoraira n riki bwa Kristian aika nanorinano, ti kona ni kaantaningaia bwa ti na kamaiuaki n ana bong Iehova ae kakannato, ike a nang kamaunaki iai ake a kainikatonga ma aia mwakuri aika bubuaka mai aon te aba. Imwina “e na bobaraki nanorietatan te aomata, ao a na karinanoaki kainikatongaia aomata: ao E na neboaki Iehova n ti Ngaia n te bong arei.”—Itaia 2:17.
Reirei Aika Riai n Iaiangoaki
• Ko na kanga ni kabwarabwaraa te aomata ae kainikatonga?
• E kanga ni moan riki te kainikatonga?
• Tera ae e kona ni kaira te aomata bwa e na kainikatonga?
• E aera ngkai ti riai ni kawakinira man te kainikatonga?
[Taamnei n iteraniba 13]
E karekea kamaamaeana Barao n arona ni kainikatonga
[Taamnei n iteraniba 14]
Kakabwaian Nei Aka e a kairia bwa e na kainikatonga
[Taamnei n iteraniba 15]
E kananorinanoa Etekia ao e a manga reke akoana mairoun te Atua