Te Aonnaba ae Akea Iai te Riribai E na Roko n Ningai?

“IAI miiu.” Nimabwi te ririki n nako n Aokati 28, 1963 ao e taekin taeka akanne te mataniwi ibukini kaboraoakia aomata i aon Amerika ae Martin Luther King Jr., n ana kabwarabwara ae rangi n ataaki. Ni kamanenaan te kaungaunga ae anainano anne, e a kaota iai miina teuanne, ke ana kantaninga ae n te bong teuana ao a na kainaomataaki aomata man te riribai n te reeti. E ngae ngke e taekin ana kantaninga nakoia ake a ongora n te United States, ma e a tia ni butimwaeaki te boto n iango are ni miina irouia aomata man natannaomata aika bati.

N Nobembwa 20, 1963 ae tenua te namwakaina imwin ana kabwarabwara Martin Luther King, Jr., e raka i aon 100 aaba ake a butimwaea ana Katanoata Aia Botaki te Botannaomata ni Kaineti ma Kamaunaan te Kaokoroaki n te Reeti. A butimwaeaki aanga riki tabeua aika taabangaki ibukini kamaunaan te riribai i nanon tatabebwi te ririki ake imwina. E rio te titiraki ae kangai mani mwakuri aika manena ake a aki kona n tukaki: Tera are e riki imwina?

Ni Maati 21, 2012, e taekina ae kangai te U.N. Secretary-General Ban Ki-moon: “A bati boraraoi aika kakawaki ma bwaai ni mwakuri n ikotaki naba ma te kaetieti ae bati kanoana ni katobibia te aonnaba ibukin totokoan ao katokan te riribai, te kaokoroaki n te reeti, te nano n aba ao bwaai ni kabane aika irekereke ma te riribai. Ma e ngae n anne, e bon teimatoa naba te riribai ibukin te reeti ni karawawataia mirion ma mirion aomata ni katobibia te aonnaba.”

E teimatoa n tabekaki te titiraki aei n aaba ake a a tia ni waakinaki iai buakanakin te riribai ibukin te reeti ke aeka n riribai riki tabeua: E koaua bwa a a tia waaki ni katamaroa ni koutaanako wakaan aia namakin aomata ae raba i nanoia ke a tii tuka kaotiotan namakin akanne? A kakoauaa tabeman bwa a tii kona aeka ni katamaroa akanne n ibuobuoki n totokoa te kakaokoroaki, ma bon akea korakoraia ni kamauna te riribai. E aera ngkai e riki anne? Ibukina bwa te kakaokoroaki bon te mwakuri ae kona n noraki ma ni katuuaaeaki iai aomata i aan te tua, ma te riribai e bon irekereke ma ana iango ao ana namakin te aomata ao e kangaanga tauan taekana i aan te tua.

Mangaia are tiaki nanona bwa te kakorakora ibukini katokan te riribai e na tii katokaki iai te kakaokoroaki, ma e na boni bita naba ana iango ma ana namakin te aomata nakoia aomata mani kurubu ake tabeua riki. E koaua bwa e kona ni karaoaki aei? Ngkana ngaia anne ao n te aro raa? Ti na maroroakin tabeua rongorongoia aomata aika a na buokira n ataia, bwa e boni kona te aomata ni karaoi bitaki ao aroni buokana ni karaoia.

A BUOKAKI N TOKANIKAI I AON TE RIRIBAI MAN TE BAIBARA

Linda: I bungiaki i Aberika Maiaki. I iangoiia kaain Aberika Maiaki aika bwatabwata bwa a mangori riki, akea aia reirei, akea onimakinaia ao bon aia toro aomata aika mainaina. I boni mwane n iaiangoan te riribai ao I aki namakinna. Ma e a bitaki arou ngke I moana au reirei n te Baibara. I a ataia ae “e aki inanonano te Atua” ao e kakawaki riki te nano nakoni karani kunra ke ara taetae. (Mwakuri 10:​34, 35; Taeka N Rabakau 17:3) I buokaki n I-Biribi 2:3 bwa N na ataia ae ngkana I iangoiia aomata ni kabane bwa a rietata nakoiu, I a kona iai n tokanikai i aon te riribai. I a buokaki bwa N na tangiriia aomata nako n aki ongei karani kunia ngkai I a maiuakini booto n reirei man te Baibara aikai. I a namakinna ngkai bwa I a kainaomataaki man te bwai ni kamwane ae te riribai.

Michael: I ikawairake n te tabo ae angiia aomata iai boni kaain Aotiteria aika mainaina kunia, ao e rikirake au riribai ae korakora nakoia kaain Atia ao ai moarara riki I-Tiaina. Ngkana I nora temanna ae e taraa n roko mai Atia, I karuorikaaka au winto ao I takarua n taekin taeka aika kamatauninga n aron aei: “Naako okira abam!” Imwina riki, ngke I a moana au reirei n te Baibara, I a ota raoi n aron te Atua n iangoia aomata. E tangiriia n aki ongeia bwa a roko man te aba raa ke tera aron taraakia. I rangi n rotaki n te tangira aei, ao e a bitaki au riribai nakon te itangitangiri. E bon rang ni kamimi reken te bitaki ae korakora aei. I a namakina ngkai te kukurei ae bati ni bobotakiu ma aomata man aaba nako ao n aki ongei rikiaia. Ibukin aei, e a karababaaki au iango ibukin te maiu ao I a rangi ni kimwareirei.

Sandra: Tinau boni kaain Umunede n te Delta State i Nigeria. Ma a roko ana utu tamau mai Edo State ao a kabongana te taetae n Esan. Ibukini kakaokoroia au karo aikai, e a rotakibuaka tinau n te riribai ae korakora mairouia ana utu tamau ni karokoa te bong are e mate iai. Ngaia are I a berita bwa N na aki irekereke naba teutana ma aomata aika kamanena te taetae n Esan ao N na aki mare ma kaain Edo State. Ma ngke I a reirei n te Baibara, I a moanna n iangoi bwaai n te aro ae kaokoro. Kioina ngkai e taekinaki n te Baibara bwa e aki inanonano te Atua ao e tangiraki irouna ane e maakua, N na kanga ngkanne n ribaia aomata ibukin aia baronga ke aia taetae? I boni bita au iango ao ni karekea te raoi ma ana utu tamau. Ibukini maiuakinani booto n reirei man te Baibara, I a kukurei ao e a rau au iango. I a tia ni buokaki naba iai bwa N nakoraoi ma aomata nako n aki ongei rikiaia, aia reeti, aia taetae, ke abaia. Ao tera aron te mwaane are I mare ma ngaia? Boni kaain Edo State ao e kamanena te taetae n Esan!

E aera ngkai a kona ni buokaki aomata aikai ao aika bati riki man te Baibara bwa a na tokanikai i aon te kairiribai ao te riribai ae i nanoia? Ibukina bwa te Baibara bon Ana Taeka te Atua. E mwaaka ni bita aron te aomata n iango ao ana namakin ibukia aomata nako. Irarikin anne, e kaotaraeaki n te Baibara bwaai riki tabeua aika kainnanoaki bwa e aonga ni kamaunaaki te riribai ni kabane.

E NA KAMAUNA TE RIRIBAI NI KABANE ANA TAUAEKA N UEA TE ATUA

Kioina ngkai e kona n ibuobuoki te atatai man te Baibara bwa ti na taubaang ao ni koutii nako wakaan namakin aika matoatoa, iai ngkanne uoua riki bwaai aika riai ni karaoaki imwain are e na kona ni kamaunaaki te riribai ni kabane. Te moan, iai te bure ao aki kororaoia aomata. E taekinaki n te Baibara n te aro ae mataata ni kangai: “Akea te aomata temanna ae aki bubure.” (1 Uea 8:​46, BG) Ngaia are n aki ongei ara kakorakora, ti bon aitara naba ma te buaka i nanora n aron te abotoro Bauro are e korea ae kangai: “Ngkana I kani karaoa ae raoiroi, ao e memena irou te buakaka.” (I-Rom 7:21) Mangaia are a na manga oki rikaaki nanora aika aki kororaoi nakon “iango aika bubuaka” ake a kona ni kairira nakon te riribai n te tai teuana ma teuana.​—Mareko 7:21.

Te kauoua, iai ana kariri Tatan te Riaboro. E kabwarabwaraaki n te Baibara bwa bon “te tia tiriaomata” ngaia ao e taekinaki naba bwa “e burebureiia kaain te aonnaba ni kabutaa.” (Ioane 8:44; Te Kaotioti 12:9) E kaotaraeaki n anne bukin taabangakin te riribai ao aia aki konabwai aomata ni kamauna te riribai, te kakaokoroaki, tiringaia kaain te baronga teuana, ao aeka n riribai riki tabeua n aron te riribai n te reeti, te Aro, ao te inanonano irouia botannaomata.

Mangaia are imwaini kamaunaan te riribai ni kabane, e riai ni kamaunaaki moa aia bure aomata, aki kororaoia ao ana kariri Tatan te Riaboro. E kaotaki n te Baibara bwa e na kakororaoa anne Ana Tautaeka n Uea te Atua.

E reireinia taan rimwina Iesu Kristo bwa a na tataro nakon te Atua ni kangai: “E bia roko am tautaeka n uea. E na kakororaoaki nanom i karawa ao n te aonnaba naba.” (Mataio 6:10) Bon tii rinanon Ana Tautaeka n Uea te Atua are e na kamaunaaki iai te riribai ni kabane n ikotaki naba ma aeka n inanonano ao mwakuri n ribuaka nako.

Ngkana e roko Ana Tautaeka n Uea te Atua ao n tautaekana te aonnaba, e nang ‘kabaeaki’ Tatan ke ni kainaki raoi bwa e aonga n “aki manga burebureiia riki botannaomata.” (Te Kaotioti 20: 2, 3) Ao ngkanne e na roko te “aonnaba ae boou,” ke te botannaomata are “e na mena iai te raoiroi.”a​—2 Betero 3:13.

A nang kororaoi ao ni kainaomataaki man te bure botannaomata n te aonnaba n aia waaki ae raoiroi aomata. (I-Rom 8:21) A “na aki tabare ma n ururu” ngkai a a riki bwa kaain Ana Tautaeka n Uea te Atua. Bukin tera? Ibukina bwa e “na buta aonaba n atakin Iehova.” (Itaia 11:​9, BG) N te tai anne, a nang bane botannaomata n reiakina kawain nako Iehova ae te Atua ao ni katotonga aroarona ae tatangira. E bon nanonaki iai kamaunaan te riribai ni kabane ngkai “e aki inanonano te Atua.”​—I-Rom 2:11.