Kariaia Katamaroaan Arom N Ana Reirei Ni Kaetieti Iehova

1, 2. (a) Baikara bwaai aika kakawaki ni karekean te iraorao ae kaan ma Iehova? (b) Ti na kanga ni kakabwaiaaki man neneran rongorongoia aomata n te Baibara ake a butimwaei ana reirei ni kaetieti te Atua?

“E RAOIROI i rou te kaania te Atua: I rinea te Uea ae Iehova ba neu ni kamaiu, Ba I aonga n tataekin am makuri ni kabane.” (Taian Areru 73:​28, BG) E taekinna ikai te tia areru bwa e onimakina te Atua. Baikara bwaai aika a riki nakoina ake a kairia nakon ana motinnano ae kakawaki? E rawawata nanon te tia areru n te moan tai n noran te rau irouia naake a buakaka. E bwaebwaeti ni kangai: “E boni matebuaka kaitiakan nanou i rou, Ma tebokani baiu n aki bure.” (Taian Areru 73:​2, 3, 13, 21, BG) E ngae n anne, ngke e rin n “uman te Atua ae tabu,” e a buokaki raoi bwa e na kanakoraoa ana iango ao ni kateimatoa ana itoman ae kaan ma te Atua. (Taian Areru 73:​16-18, BG) E reke te reirei ae kakawaki nakon te aomata ae mamaaka te Atua anne man te bwai ae riki aei: E kakawaki te memena i buakoia ana aomata te Atua, butimwaean te reirei ni kairiri ao maiuakinana ibukin te iraorao ae kaan ma Iehova.​—Taian Areru 73:24.

² Ti kani karekea naba te iraorao ae kaan ma te Atua ae koaua ae maiu. Ngkana ti na karokoira n te tia anne, e kakawaki butimwaean ana reirei ni kairiri ke reirei ni kaetieti ake a na katamaroai arora bwa ti aonga n riki bwa aomata aika a na kakukureia! N taai ake rimoa, e nanoanga te Atua n angania aomata n tatabemania nako ao natannaomata aia tai ni butimwaea ana reirei ni kaetieti. A koreaki rongorongoia n te Baibara “ibukin reireiara” ao “bwaai ni kauring nakoira, ngaira ake a a roko iroura tokin taiani waaki aika ngkai i aon te aba.” (I-Rom 15:4; 1 I-Korinto 10:11) Ti na anganaki te ataibwai n ataakin aroaron Iehova ngkana ti neneri raoi rongorongo aikai ao ni kaotaki arora ni kakabwaiaaki iai mani katamaroaan arora.

ARON TE TIA KARAO MWANGKO NI KABONGANA MWAAKANA

3. E kanga ni kaikonakaki mwaakan Iehova i aoia ana aomata n Itaia 64:8 ao n Ieremia 18:​1-6? (Nora te taamnei ane mai moa.)

³ Ni kabwarabwaraani mwaakan Iehova i aoia aomata n tatabemania nako ao natannaomata n te aro ni kaikonaki, e taekinaki ae kangai n Itaia 64:​8, (BG): “Ma ngkai, Iehova, bon Tamara Ngkoe; bokaboka ngaira, ao Ngkoe te tia karaoira, ngkai kaanga [mwangko] ngaira; ao ana makuri baim ngaira ni kabaneira.” E korakora mwaakan te tia karaomwangko ni karaoa te tano ae bokaboka nakon te aeka ni mwangko are e tangiria. E aki kona te tano ae bokaboka n tuanga te tia karaomwangko te baere e na karaoia. Ao ai tii te arona naba ma te aomata ao te Atua. Akea rian te aomata bwa e na tuanga te Atua aroni katamaroaana, n aron naba te tano ae bokaboka are e aki kona n tuanga te tia karaomwangko aroni katamaroaana.​—Wareka Ieremia 18:​1-6.

4. E inanonano Iehova ni katamaroaan aroia aomata ke natannaomata? Kabwarabwaraa.

⁴ E kaota rabakauna Iehova nakoia tibun Iteraera rimoa n aron are e karaoia te tia karaomwangko nakon te tano ae bokaboka. Ma iai kaokorona ae rangi ni mataata. E kona te tia karaomwangko ni karaoa te aeka ni mwangko teuana man te buana te tano ae te bokaboka. Ma e koaua bwa e inanonano Iehova ni katamaroai aroia aomata ao natannaomata bwa iai tabeman aika raoiroi ao aika buakaka? E kaekaaki n te Baibara bwa e bon aki. E a tia Iehova n angan te botannaomata te bwaintituaraoi ae rangi ni kakawaki ae te inaomata n rinea ae a na karaoia. E aki roko n te kabongana mwaakana n tautaeka bwa e na kakeaa iai kakawakin ana bwaintituaraoi. A riai aomata nako ni motinnanoia bwa a na katamaroaaki aroia iroun te tia Karikiriki ae Iehova.​—Wareka Ieremia 18:​7-10.

5. Ngkana a rawa aomata ni katamaroaaki aroia iroun Iehova, tera ngkanne arona ni kabongana mwaakana i aoia?

⁵ Tera ae na karaoaki ngkana a imanono aomata ao n rawa ni katamaroaaki aroia iroun te tia Karaomwangko ae Kakannato? E na kanga ngkanne te Atua ni kabongana mwaakana? Iangoa te bwai ae na riki nakon te mwangko te tano ae te bokaboka ngkana e aki nakoraoi nakon are kantaningaaki iai. Ibukin anne, e kona te tia karaomwangko ni manga karaoa riki te mwangko teuana mai iai ke e na boni karenakoa! Ngkana e a aki bongana te tano ae te bokaboka anne, n etina e na boni bukintaeka iai te tia karaomwangko. Ma e aki kona n riki aei iroun ara tia Karaomwangko. (Te Tua-Kaua 32:4) Ngkana iai ae e aki nanoraoi ni katamaroaan arona iroun Iehova, e na boni bukintaeka te aomata anne. E kabongana Iehova mwaakana n aron te tia karaomwangko i aoia aomata ni kanakoraoi ana babaire ma ngaiia, ma e boto i aon aroia ni butimwaea katamaroaaia irouna. A kakabwaiaaki te koraki ake a butimwaea raoi katamaroaan aroia. N te katoto, boni “mwangko ake a nanoangaaki” Kristian aika kabiraki, ake a katamaroaaki aroia nakoni ‘mwangko aika a na kabonganaaki n te aro ae rine.’ N te itera are teuana, a na riki te koraki ake a teimatoa ni kaitaraa te Atua bwa “mwangko ake e kani kaota unna nakoia, ake a katauaki ibukin te kamaunanakoaki.”​—I-Rom 9:​19-23.

6, 7. Tera kaokoron ana kaeka te Uea are Tawita ao Tauro nakon ana reirei ni kairiri Iehova?

⁶ Te anga teuana are e katamaroaa aroia iai aomata Iehova, bon rinanon te reirei ni kairiri ke te reirei ni kaetieti. Ti kona n nora arona ni kabongana mwaakana i aoia te koraki ake e katamaroai aroia, n iaiangoaia naake uoman ake a moan uea i aon Iteraera aika Tauro ao Tawita. Ngke e wene ni kimoa te Uea are Tawita ma Bata-teba, e bon rotakibuaka iai ao tabeman riki. E ngae ngke bon te uea Tawita, ma e aki taua baina Iehova mairouna ma e anganna te reirei ni kaetieti ae matoatoa. E kanakoa ana burabeti te Atua are Natan nakon Tawita ma te rongorongo ae matoatoa. (2 Tamuera 12:​1-12.) Tera aron Tawita? E korakora ringakina iai ao e raira nanona. E nanoangaaki Tawita iroun te Atua.​—Wareka 2 Tamuera 12:13.

⁷ Ni kaitaraan anne, e aki butimwaea raoi te reirei ni kairiri te Uea are Tauro are e oneaki mwina iroun Tawita. E anganaki Tauro iroun Iehova rinanon te burabeti are Tamuera te kaetieti aei: Naako tiringia tibun Amareka ni kabane ao aia nanai ni man. E aki ongeaba Tauro nakon ana tua te Atua aio. E kamaiua te uea are Akaka ao nanai ni maan ake e rinei. Bukin tera? Tao bukina teuana bwa e kani kamoamoaaki. (1 Tamuera 15:​1-3, 7-9, 12) E riai ni kananorinanoa Tauro ngke e anganaki te reirei ni kairiri bwa e aonga ni katamaroaaki arona iroun te tia Karaomwangko ae Kakannato. Ma e rawa ni katamaroaaki arona. Irouna, e iangoia bwa iai bukina ae riai ngke e rawa. N ana iango, e na butimwaeaki te baere e karaoi ibukina bwa a kona ni kamanenaaki nanai ni man ibukin te angakarea, ngaia are e a kamangora iai ana reirei ni kairiri Tamuera. E aki kamaanaki uean Tauro iroun Iehova ao e a kabuaa raoi ana iraorao ae kaan ma te Atua ae koaua.​— Wareka1 Tamuera 15:​13-15, 20-23.

E AKI INANONANO TE ATUA

8. Tera reireiara man aron te natannaomata ae Iteraera ni butimwaea katamaroaan aroia iroun Iehova?

⁸ A aki tii anganaki aomata n tatabemania nako iroun Iehova aia tai ni butimwaea katamaroaan aroia ma bon nakoia naba natannaomata nako. N 1513 B.C.E., a kainaomataaki naati mwaane aika tibun Iteraera man te tautoronaki i Aikubita ao a rin n te berita ma te Atua. E riki Iteraera bwa te natannaomata ae rineia ao a kakabwaiaaki ngkai a katamaroaaki aroia irouna kaanga aron ae e toka i aon ana wira te tia Karaomwangko ae Kakannato. Ma e ngae n anne, a teimatoa aomata ni kakaraoa ae buakaka i matan Iehova ao a taromaurii naba atuaia natannaomata ake a otabwaniniaki irouia. E okioki Iehova ni kanakoia ana burabeti nakoia tibun Iteraera bwa a na kawanawanaia riki ma a bon rawa n ongo. (Ieremia 35:​12-15) Ibukin rawaia tibun Iteraera ni bitaki, e a riai ngkanne ni matoatoa te reirei ni kaetieti nakoia. N aron te mwangko are e tau ibukin te kamaunanakoaki, e a taenikai irouia kaain Aturia te tautaeka n uea ni baronga aika tebwina mai meang ao e karaoaki naba anne nakon te tautaeka n uea ni baronga aika uoua mai maiaki irouia kaaini Baburon. Ai kakawakira reireiara n aei! Ti na buokaki tii ngkana ti butimwaea raoi katamaroaan arora iroun Iehova.

9, 10. Tera aroia kaain Ninewe nakon ana kauring te Atua?

⁹ A anganaki naba kaain Aturia are kautun Ninewe iroun Iehova aia tai ni butimwaea ana kauring. E oti ana taeka iroun Iona ngke e kangai: “Tei rake, naako Ninewe, are te kawa are ababaki, ao tatakarua n ekia nako; ba e a aerake aia buakaka i matau.” E kakoauaaki bwa e bon tau ni kamaunaaki Ninewe.​—Iona 1:​1, 2; 3:​1-4, BG.

¹⁰ E ngae n anne, ngke e taekina te rongorongo Iona ibukin te kamaunaaki, “a ira nanon ana taeka te Atua kaain Ninewe; ao a takaruaea te aki-mamatam, ma ni karini kunnikai aika raeroba, akana kakanato i buakoia ma akana mangori naba i buakoia.” E “tei rake [aia uea] mai aon ana kaintokanuea, ao e kaki ana ninira mai rouna, ao e rabunna n te kunnikai ae raeroba, ao e tekateka i buakon te mannang.” A butimwaea ana kakorakora Iehova ibukini katamaroaan aroia kaain Ninewe ao a rairi nanoia. Ibukin anne, e aki roko n te kamauna te kaawa anne Iehova.​—Iona 3:​5-10, BG.

11. Tera reireiara man aroaron Iehova nakoia kaain Iteraera ao Ninewe?

¹¹ A aki katinanikuaki man te reirei ni kaetieti te natannaomata ae rineaki ae tibun Iteraera. N te itera are teuana, a aki rin n te berita n iraorao ma te Atua kaain Ninewe. Ma e ngae n anne, e tua Iehova bwa e na taekinaki ana rongorongo ni motikitaeka nakoia ma e kaota nanoangaaia ngke a kaotiia nakoina bwa kaanga taano aika bokaboka aika maraurau i nanoni baina. Ai mataatara katoto aika uoua aikai ake a kaota aron Iehova ae Atuara bwa e “aki rinorinoi mataia aomata”!​—Te Tua-Kaua 10:​17, BG.

E NANORAOI IEHOVA AO E KAI BITII ANA IANGO

12, 13. (a) E aera ngke e bita ana iango te Atua ngke a butimwaea katamaroaan aroia aomata irouna? (b) Tera ae nanonaki ngke e “bita nanona” Iehova nakon Tauro ao kaain Ninewe?

¹² E noraki aron Iehova ae nanoraoi ao ni kai bitii ana iango n arona ni kani katamaroai arora. E kakoauaaki anne bwa ngkana e a tia Iehova ni motika te bwai ae na karaoia, e kona ni bitii ana iango ibukia ngkana a butimwaei ana taeka. E taekinaki n te Baibara raraoman Iehova ibukin te moan uea i aon Iteraera bwa e ‘bita nanona n rawawata i bukini kaueaan Tauro irouna.’ (1 Tamuera 15:​11, BG) Ngke a rairi nanoia kaain Ninewe ao ni bitii aroia aika bubuaka, e taekinaki ae kangai n te Baibara: “E bita nanona te Atua n nanoanga i bukin te kai, are E taku ba E na karekea irouia; ao E aki karaoia.”​—Iona 3:​10, BG.

¹³ Te taeka n Ebera ae rairaki bwa “bita nanona,” nanona raoi bitakin te aroaro ke te iango. E a tia Iehova ngkoa n rinea Tauro bwa e na uea ma e a manga bita nanona. E riki te bitaki aei, tiaki ibukina bwa e bure rinean Tauro bwa e na Uea iroun Iehova ma boni ibukin akean ana onimaki Tauro ao rawana n ongeaba. E bita nanona Iehova ni kaineti ma kaain Ninewe, ae nanona raoi e bita ana iango ibukia. Ai karaunanora ataan ae e nanoraoi ara tia Karaomwangko ae Iehova ao ni kai biti ana iango, e akoi, e nanoanga ao e tauraoi ni bita ana iango ngkana a bitii aroia taani bure!

TI BIA AKI RARAWA NAKON ANA REIREI NI KAETIETI IEHOVA

14. (a) E kanga Iehova ni katamaroai arora ni boong aikai? (b) Tera arora ni butimwaea katamaroaan arora iroun te Atua?

¹⁴ E kakawaki ni boong aikai katamaroaan arora iroun Iehova rinanon ana Taeka ae te Baibara ao ana botaki. (2 Timoteo 3:​16, 17) Ti aki riai ngkanne ni butimwaei aeka n reirei ni kairiri ke reirei ni kaetieti ake ti anganaki rinanon te Baibara ao ana botaki? N aki ongeia bwa ai maanra ngaira imwini bwabetitoara ke tao mwaitira mwioko ake ti anganaki n te ekaretia, ma ti riai n teimatoa ni butimwaei ana reirei ni kariri Iehova ao ni kariaia katamaroaan arora nakoni mwangko aika a na kabonganaaki n te aro ae rine.

15, 16. (a) Baikara iango aika aki raraoi ake a kona ni manga rio ngkana e irekereke te reirei ni kaetieti ma buani mwiokoara? Kabwarabwaraa. (b) Tera ae kona ni buokira bwa ti na tokanikai i aon iango aika aki raraoi aika irekereke ma te reirei ni kaetieti?

¹⁵ A kona n roko tabeua reirei ni kaetieti bwa bwaai ni kairiri ke kaetan arora. N tabetai ti bae ni kainnanoa te reirei ni kaetieti ibukina bwa ti a tia ni karaoa ae aki riai. E kona te aeka n reirei ni kaetieti anne n irekereke ma buani mwiokoara. Iangoa ana katoto Dennisa ae te unimwaane n te ekaretia. E karaoa te mwakuri ae kairua ibukin aki wanawanana ni kaineti ma karaoani mwakuri ni bitineti ao e boaaki iroun te unimwaane. Tera ana namakin Dennis n te tairiki are e katanoataaki iai nakoia kaain te ekaretia bwa e a aki riki bwa te unimwaane n te ekaretia? E taku: “I taonakinako n iangoan ae I kabwaka. A rangi ni bati mwiokoau ake I anganaki i nanon 30 te ririki n nako. I a tia n riki bwa te regular bwaiania, I a tia ni beku n te Betaera, I riki bwa te tabonibai ao ai te unimwaane n te ekaretia. I a bon tibwa tia naba n anga au moani kabwarabwara n te bwabwaro. Ao a a boni bane naba ni karina ni bua. Irarikin namakinan te maamaa ao te bwainrang, I a iangoia bwa e na manga iai bonganau n te botaki n taai aika imwaiu ke ai bon akea.”

¹⁶ E riai Dennis ni bita maiuna. Ma tera are e buokia bwa e na tokanikai i aon iango aika aki raraoi? E kabwarabwaraa ni kangai: “I motinnanoia bwa N na kateimatoa au babaire ae raoiroi ibukini karikirakean au onimaki. Ao ae moan te kakawaki riki bon te boutoka are I karekei man te botaki n itaritari ni Kristian ao kaungaau man ara boki aika aanaki man te Baibara. E riki bwa kaanga te reta nakoiu are e kaekai au tataro, te kaongora n Te Taua-n-Tantani ae bwain Aokati 1, 2009 ae kangai atuna: ‘Ko a Tia ni Beku Ngkoa? Ko Kona ni Manga Beku?’ Te reirei ni kairiri are e rangi ni kakawaaki riki irou bon aei: ‘Ngkai ai akea mwiokoam n te ekaretia, kaatuua moa ngkanne am iango i aon kakorakoraan am onimaki.’ ” E kanga ni kakabwaiaaki Dennis man te reirei ni kairiri aei? E taekina ae kangai imwin tabeua te ririki: “E a tia ni manga kakabwaiaai Iehova n anganai mwiokoau ae te tabonibai n te ekaretia.”

17. E na kanga ni buokaki te tia bure ni kabaneakina man te ekaretia? Kabwarabwaraa.

¹⁷ Te kabaneaki bon te reirei ni kaetieti riki teuana mairoun Iehova. E boni kamanoaki iai te ekaretia mani mwakuri aika bubuaka ao e kona ni manga buoka te tia bure bwa e na raraoma. (1 I-Korinto 5:​6, 7, 11) E kabaneaki man te ekaretia Robert n te maan ae kaania 16 te ririki, ao i nanon te tai anne a teimatoa ana karo ao tarina ni kakaonimaki ni karaoa nanon te reirei ni kaetieti man Ana Taeka te Atua, are a na aki reitaki ma naake a kabaneaki ao n aki naba kamauriia aeka n aomata akanne. E a manga kaokaki ngkai nakon te ekaretia Robert i nanon tabeua te ririki ao e a rikirake riki ana onimaki. Ngke e titirakinaki bwa tera are e kairia bwa e na manga okira Iehova ao Ana aomata, e kaotia bwa e ringaki nanona man rawaia ana koraki n reitaki ma ngaia imwin te tai ae rangi ni maan. E taku: “Ngke arona bwa a bobotaki ma ngai au koraki teutana te tai, tao n titirakinai bwa I uara, e na bae n rau nanou n aaro ni bobotaki akana a uarereke akanne ao e nang aki reke tangiran te bobotaki bwa te bwai ae na kairai ni manga okira te Atua.”

18. Tera ae ti na karaoia ngkana e katamaroai arora te tia Karaomwangko ae Kakannato?

¹⁸ Ti kona n aki kainnanoa te reirei ni kaetieti anne, ma ti riai n iangoia bwa tera ae ti na karaoia ngkana e katamaroai arora te tia Karaomwangko ae Kakannato ao n anganira te reirei ni kaetieti? Tera arora iai? Ti na kaotia bwa ti katotonga Tawita ke Tauro? Bon Tamara te tia Karaomwangko ae Kakannato. Tai mwaninga “ba ane E tangiria Iehova ao E boaia; N ai aron te tama ae boaa natina ae e tangiria.” Ngaia are “tai riba kataeream n reireiaki iroun Iehova; Ao tai botu ni boaam i Rouna.”​—Taeka N Rabakau 3:​11, 12, BG.