Tera Ana Iango te Atua Ibukin te Moko?

E taekina ae kangai Nei Naoko ae mwaneweaki n te moani kaongora ibukin tokanikaina i aon tangiran te moko: “I a kona ni bita maiu imwin reiakinan te koaua ibukin aroaron te Atua ma ana kantaninga.” A boni mena n te Baibara baike e reiakin. E ngae ngke e tuai man taekinaki te baakee n te Baibara, ma ti buokaki iai n ota n aron ana iango te Atua ibukin te moko.a A bati aika a iangoia bwa e reke man te atatai anne kaungaaia ae a kainnanoia bwa a aonga n rarawa iai ke ni kaaki. (2 Timoteo 3:16, 17) Ti na maroroakini ngkai mwin te moko aika tenua aika rangi n ataaki ao n nora te bwai ae taekinaki n te Baibara ibukini baikai.

E TAUTORONIA AOMATA TE MOKO

Iai i nanon te baakee te drug ae te nicotine ae rangi n ataaki bwa e korakora tautoronakin te aomata iai. Ana mwakuri te bwai anne, e boni kabaitiia mwakurin te rabwata ao ni kakerikaakia naba. E waekoa n roko ao n okioki te nicotine nakon te kaburoro man te moko. Kioina ngkai teuana kambwaan te moko bon iai i nanona teuana te nicotine, nanona ngkanne bwa te aomata ae mokona teuana te bakete n tikareti n tebongina, titeboo ma e kambwaaea tao 200 te nicotine ae te mwaiti ae korakora riki nakon drug riki tabeua. E bon tautoronaki iai te aomata n rinin te mwaiti n nicotine anne n okiokini kambwaaeana. Ngkana e a tautoronaki iai te tia moko, e na bon namakina te aoraki n rabwatana imwini kaakana ibukina bwa e a taneiai rabwatana iai.

Ti buokaki n te Baibara bwa ti na karekea te iango ae riai man taeka aikai: “Kam aki ataia ae ngkana kam teimatoa n anga ngkami bwa kaanga tooro nakon temanna ma n ongeaba irouna, ao kam a riki iai bwa ana toro?” (I-Rom 6:16) Ngkana e tautoronaki ana iango ma ana mwakuri temanna n te baakee, e na boni waekoa n toronaki n te mwakuri ae buakaka. Ma e ngae n anne, e tangirira te Atua ae arana Iehova bwa ti na kainaomataaki tiaki tii mani mwakuri aika a na kaaoraka rabwatara ma bon aika a na kabaarekai nanora naba ae nanonaki iai baika ti rangi n tangiri. (Taian Areru 83:18; 2 I-Korinto 7:1) Ai ngaia are ngkai e a rikirake nanon te aomata ni kakaitau ao ni karinea Iehova, e a ataia ae e riai n anganna ana kabanea n tamaroa, ao ngkai e teimatoa n tautoronaki n te bwai ae e aki toki ni kakaraoia ae kamamate, e a aki kona n angan te Atua ana kabanea n tamaroa. Ibukin ataakin anne, e a buokaki iai te aomata bwa e na rarawa nakoni baike e tangiri aika karuanikai.

E tokanikai Olaf ae maeka i Tiaman man tautoronakina n te tikareti i nanon 16 te ririki are e moana mokona ngke 12 ana ririki ni maiu. E taku: “Titeboo taraan te moan tikareti ma te booro ae te tino ae uarereke ae akea ana urubwai, ma imwin ririki aika bati e a riki bwa te bwai ae urubwai ae buburakaei. N te taina, ngke ai akea au tikareti, I bon rangi n un ao I a boboti bukin tikareti ni kabane man te bwai ni mannang, I kabwaranakoi ma ni botii baakeeia ao n nira te tikareti teaina mani beeban te nuutibeeba. I a tibwa ataia imwina bwa bon te bwai ae kamaama e ngae naba ngke I aki ota raoi iai n te tai anne.” E kanga ni katoka aroarona ae karuanikai ae te moko? E taku: “Te bwai ae rangi ni kakawaki irou bon tangirani kakukureian Iehova. E reke korakorau n tokanikai i aon tautoronakiu ngkai ao n aki toki man ana tangira Iehova ibukia botannaomata ao te kantaninga are e anganai.”

E URUA TE RABWATA TE MOKO

“E a tia ni kakoauaaki n te rabakau n aonnaba . . . bwa a kuri bane bwain te rabwata n uruaki ni mokonakin te tikareti ao e kabirirakea naba mwaitin te aoraki ao te mate,” anne ae taekinaki n te boki ae The Tobacco Atlas. E rangi n ataaki bwa a riki man te moko aoraki aika aki ewewe n aron te kaentia, aorakin te buroo, ao ai aorakin nako te maamaa. Ma ni kaineti ma ana ribooti te World Health Organization (WHO), te moko boni ngaia naba te bwai ae rangi ni kakaiaki ae karika te mate man aoraki aika rangi n ewewe n aron te kangenge.

E reiakinira Iehova ae te Atua rinanon ana Taeka ae te Baibara bwa ti na karekea te iango ae riai ibukini maiura, rabwatara ao ara konabwai. E katuruturua aei Natina ae Iesu ngke e kangai: “Ko riai n tangira Iehova ae Atuam ma nanom ni kabanea, maium ni kabanea ao am iango ni kabanea.” (Mataio 22:37) E teretere n anne bwa e tangirira te Atua bwa ti na kamanena raoi maiura ao rabwatara ao ni kawakinna raoi. N aron ae ti reiakina taekan Iehova ma ana berita, e a rikirake tangirana iroura ma kakawakin ana mwakuri nako ake e a tia ni karaoi ibukira. Ti a kaungaaki n aei bwa ti na teimatoa n rarawa nakoni bwaai ni kabane aika a kabaarekai rabwatara.

E momoko te taokita ae Jayavanth i aon Inria i nanon 38 te ririki. E taku: “I reiakini karuanikain te moko mani bokin te onnaoraki. I ataia ae I bure ao I bon anga au taeka n reirei nakoia au aoraki ae a na kaaki te moko. I bon aki kona ni kaaki e ngae naba ngke I kataia nimaua ke onoua te tai. Tera ae buokia bwa e na kaaki n tokina? E taku: “I kaaki te moko imwin au reirei n te Baibara. E boni kaungaaki nanou bwa N na kaaki n te tai naba anne ibukini kani kakukureian Iehova.

A RUANIKAI TABEMWAANG N TE MOKO

E kamamate ikeikenakini bubun te moko te baakee mairoun te tia moko ao bubun te baakee naba. E kona ni karekea te kaentia ao aoraki riki tabeua ikeikenakin te bubu ae otinako mairoun te aomata, ao n tiringia ni katoa ririki 600,000 aomata aika aki momoko ao angiina bon aine ao ataei. E kauring ni kangai te botaki ae te WHO: “Akea ae kona ni mano mani bubun te moko ae e a tia n ikeikenaki.”

Ni kaineti ma ae taekinna Iesu, e moanibwai riki tangiran te Atua nakon tangiraia raora n aomata, ara utu, raoraora ao tabeman riki aika i rarikira. E taku: “Ko riai n tangira raom n aomata n aron tangiram i bon iroum.” (Mataio 22:39) Ngkana ti ukoukora te anua ae karika te kabuanibwai nakoia aomata aika a kaan nakoira, ti a bon aki kaotiota iai tangiraia raora n aomata. Ti kaungaaki n ara tangira ni koaua bwa ti na kakairi n te kauring man te Baibara aei: “Ke e tai ukera oini kabwaiana temanna ma temanna, ma e na ukera ae e na kabwaia iai raona.”—1 I-Korinto 10:24.

E ururing rikaaki Armen ae maeka i Armenia ao e taku: “Ibukina bwa a a rotakibuaka au utu n te moko, a a bubutiai bwa N na kaaki. Ma I bon aki kakoauaa ae a kona ni kabuanibwai iai.” Ma e kabwarabwaraa te bwai ae bita ana iango ni kangai: “I buokaki ni kaaki te moko n au atatai man te Baibara ma tangiran Iehova ao I a kakoauaa ae e karika te kabuanibwai tiaki tii nakoiu ma nakoia naba aika i rarikiu.”

KATOKAN TE MOKO N AKI TOKI!

A buokaki Olaf, Jayavanth ao Armen n te atatai man te Baibara bwa a na kainaomataaki man te anua ae kamaamaa are a kabuanibwai iai ma tabemwaang. A tokanikai tiaki tii man ataakin ae e karuanikai te moko, ma ibukin tangiran naba Iehova ao nanoia ni kani kakukureia. E katuruturuaki te bwai ae rangi ni kakawaki ae reke man te tangira n 1 Ioane 5:3 ni kangai: “Bon aei tangiran te Atua, ae ti na kakairi n ana tua, ao a aki rawawata ana tua.” Ni koauana, e na bon aki bebete touani mwini booto n reirei man te Baibara n taai nako, ma ngkana e kairaki te aomata ni korakoran tangiran te Atua, e a bebete iai te ongeaba.

E a tabe ngkai Iehova ae te Atua ni buokiia mirion ma mirion aomata bwa a na kainaomataaki ke n rarawa n tautoronaki n te baakee rinanon te waaki n reirei ae okoro ni katobibia te aonnaba. (1 Timoteo 2:3, 4) N te tai ae waekoa, rinanon ana Tautaeka n Uea ae te tautaeka i karawa i aan Natina ae Iesu Kristo, ao Iehova e na kamaunai botaki ni bitineti aika nanonrang ake a bukinaki n tautoronakia mirion ma mirion aomata n te baakee. E na katoka rikiraken tangiran te moko n aki toki ao ni kanakoraoa aia iango ma rabwataia ae kororaoi aomata nako aika ongeaba.—Itaia 33:24; Te Kaotioti 19:11, 15.

Ngkana ko tabe ni kabokorakora ni kaaki te moko, tai kabwaraa nanom. Ko kona naba ni karekea te ungannano ae ko kainnanoia bwa ko aonga n tokanikai ngkana ko reiakina tangiran Iehova ao ni kakairi n ana iango ibukin te moko. A na boni kukurei Ana Tia Kakoaua Iehova n anganiko te ibuobuoki ae manena ibukin reiakinan ao maiuakinani booto n reirei n tii ngkoe ma ngaia. Karaua nanom bwa ngkana ko tangira ana ibuobuoki Iehova bwa ko aonga ni kainaomataaki man tautoronakim n te moko, e na bon anganiko te konabwai ao te korakora ae ko kainnanoia.—I-Biribi 4:13.