Te Kibu Ni Koora Te Reirei ae Taabangaki
“Ma ngaia aei, ba bwaai ni kabane aika kam tangiri ba a na karaoaki nako imi irouia aomata, ao kam na karaoi naba nako ia.”—Mataio 7:12.
AIKAI taeka ake e taekin Iesu Kristo uoua tengaa te ririki n nako, n ana Kabwarabwara i aon te Maunga ae rangi n tanoata taekana. N tienture ake ngkekei ni karokoa ngkai, a mwaiti nako bwaai aika a taekinaki ao ni koreaki ibukin te reirei ae kai oota aei. N aron anne te reirei aei e a tia ni kamoamoaki bwa ngaia “te reirei ae kakawaki riki n te Baibara,” ke “kabwarabwaran baen te Kristian nakon raona n aomata,” ao “te boto n reirei teuana ibukin te riai.” Mangaia are e a rangi n taabangaki ataakina n te aro are e atongaki iai bwa te Kibu ni Koora.
Tiaki tii aaba aika aongkoa Kristian aika butimwaea te reirei are kaineti ma te Kibu ni Koora. A kuri n tii te arona, aron aia kabwarabwara Iutaia, Buddhist, ao te rabakau n I-Erene ibukin te kaetieti ibukin te riai aei. N te aono n Atia e a tanoata taekan ana reirei teuana Confucius, are te aomata ae e a karineaki iai bwa te tia rabakau ao te tia reirei ae kakannato. Ti nora te iango anne, tenua te tai n te boki ae The Analects ae te katenua ni boki ibuakon ana boki Confucius aika a aranaki bwa Four Books. Uatai ana tai n taekina ae kangai Confucius ni kaekaan aia titiraki ni kan oota ataein te reirei: “Te bwai ae ko aki tangiria bwa e na karaoaki nakoim, tai karaoia nakoia aomata tabemwaang.” N te tai teuana, ngke e kamoamoa ni kangai ana ataei temanna ae Zigong, “Te bwai ae I aki tangiria bwa a na karaoia aomata nakoiu, I bon aki naba tangiria ni karaoia nakoiia.” E kamwakura te iango te tia reirei ngke e kaeka ni kangai: “E koaua, ma aio ae ko bon tuai ni kona ni karaoia.”
Warekan taeka aikai, e a noraki iai bwa ana rongorongo Confucius boni kaitaaran are e taekinna Iesu rimwi riki. Te bwai ae okoro iai bwa n te Kibu ni Koora are e taekinna Iesu, e kainnanoa karaoan te mwakuri ae raoiroi nakoia aomata tabemwaang. Iangoia bwa aomata a karaoa ae boraoi ma ana taeka Iesu ibukin karaoan te mwakuri ae raoiroi n aron mwamwannanoaia ao, buokaia tabeman, ao maiuakinan te kaetieti aio ni katoa bong. Ko iangoia bwa karaoan anne e na kona ni karaoiroa aron maekanakin te aonnaba aei? Bon akea te nanououa.
Ma e ngae ngke e taekinaki te tua aei n te aro ae kainnanoaki iai karaoan te mwakuri ke aki karaoana ke n te aekaki riki teuana, ma te bwai ae moan te kakawaki bwa aomata man taabo ao katei aika kakaokoro nako ao i nanon taai aika kaokoro, a ataa riain te Kibu ni Koora. E a kateretereaki ikai ngkanne bwa ana kaetieti aei Iesu man ana Kabwarabwara i aon te Maunga, bon te reirei ae taabangaki are e rota maiuia aomata n taabo nako ao n taai nako.
Titirakiniko, ‘I tangiria bwa N na karineaki, ao e na karaoaki ae riai ma te nano ni koaua nakoiu? I tangiria ni maeka n te aonnaba ae akea iai te i nanonano, te mwakuri ni kakeru, ao te buaka? I tangiria ni mena n te utu ae e kaotiotaki iai tabeakinan aia namakin ma kabwaiaia aomata tabemwaang?’ Antai ae e na rarawa nakoni baikai? E kananokawaki norakin ae a rangi ni karako mwaitiia aomata ngkai aika a rinanon kakukurei ae aekakin aikai. Angiia aomata a bwara nanoia ni kaantaningan kakukurei aikai.
E a Kerikaki Maiuakinan te Kibu ni Koora
A bati rongorongo n taai aika nako, aika kaotaki iai aron mwakuri ni kakeru nakoia aomata, ike a katinanikuaki iai inaaomataia. N ai aron kaboonakoaia aomata mai Aberika ngkoa bwa a na riki bwa kaauunga, aia kaembwa taian Nazi aika kamamate, tautoronaia ataei, ao kamaunan te baronga teuana n te aro ae rangi n iowawa, n te tabo teuana ao n te tabo teuana. A mwaiti riki rongorongo aika kakamaaku.
E a rangi ni korakora te bangaaomata n taai aikai ike a a mwaiti iai aomata aika a uaiakina karekean te rabakau n aonnaba. A karako mwaitiia aomata aika a kona n uringia temwangina ngkana a rotaki buaka oini mweeraoia ke inaaomataia. (2 Timoteo 3:1-5) Bukin tera bwa e a kabatiaaki tabeakinan oin nanora, mwakuri ni kakeru, akean te nanoanga, ao te bangaaomata? Tiaki ibukina bwa te Kibu ni Koora e a kaakiaki bongana bwa aongkoa e aki kona ni kamanenaki bwa e bane taina, e ngae ngke e a taabangaki ataakina? E kananokawaki bwa aio ae e riiriki naba irouia aomata aika a taku bwa a onimakina te Atua. E kona ni kaantaningaki bwa e na rikirake te bangaaomata ngkana ko tarai aroia aomata n taai aikai.
Mangaia are, aikai titiraki aika kakawaki aika a riai n iangoaki raoi: Tera ae e nanonaki ni maiuakinan te Kibu ni Koora? Iai aika a maiuakinna ngkai? Ao iai te tai ae a nang kaboraoa iai maiuia aomata ma te Kibu ni Koora? Ibukini kaeka aika koaua nakon titiraki aikai, taiaoka ni wareka te kaongora are imwina.
[Taamnei n iteraniba 3]
Confucius ma tabeman riki a taekin reirei aika ai aron te Kibu ni Koora