‘Kakairi Irou Ni Katoa Bong’
“Kam weteaki nako iai: ba E kamarakaki naba Kristo i bukimi, ao E katuka te aro ae kam na kakairi iai, ba kam na tou mwini mwanekana.”—1 BETERO 2:21.
1, 2. Bukin tera bwa e aki rangi ni kangaanga iroura katotongan ana katoto ae kororaoi Iesu n arona n angareirei?
IESU KRISTO bon te tia Angareirei ae te kabanea ni kakannato are e a tia ni maiu i aon te aba. E boni kororaoi naba, ao e aki roko n te karaoa ae bure n ana tai ni maiu i aon te aba. (1 Betero 2:22) E nanonaki n anne bwa e rangi ni kangaanga iroura bwa ti na katotonga aron Iesu n angareirei? E bon aki.
2 N aron ae ti a tia n noria n te rongorongo are mai mwaina, e boto ana angareirei Iesu i aon te tangira. Ao te tangira bon te bwai ae ti bane ni kona ni karikirakea. E aki toki ni kaumakiira ana Taeka te Atua bwa ti na karikirakea ao ni karaoiroa riki ara tangira ibukia aomata tabemwaang. (I-Biribi 1:9; I-Korote 3:14) Bon tiaki ana kaantaninga Iehova bwa a na karaoa ae riaon aia konaa ana karikibwai. Ni koauana, kioina ngkai “te Atua bon te tangira,” ao e a tia ni karikira ni katotongnga, e kona ngkanne n taekinaki bwa e karaoira bwa ti na kaotiota te tangira. (1 Ioane 4:8; Karikani Bwaai 1:27) Mangaia are ngkana ti wareka ana taeka te abotoro Betero are e kaotaki n te kibu ae aana te reirei aei, ao ti kona ni kaeka ma te aki-nanokokoraki. Ti kona n toua raoi mwin mwanekan Kristo. Ni koauana, ti kona n aantaeka n ana tua Iesu ae: ‘Kakairi irou ni katoa bong.’ (Ruka 9:23) Ti na noria ngkai bwa ti na kanga ni katotonga Kristo ni kaotiotii tangirani koaua ake e tataekin, ao tangiraia aomata ake e reiakiniia.
Karikirakean Tangirani Koaua ake Ti Reiakin
3. Bukin tera bwa e kangaanga irouia tabeman te kan reirei, ma tera te taeka ni kaungaunga are kuneaki n Taeka N Rabakau 2:1-5?
3 Ti bon riai moa n tangiria n reiakin koaua aikai i bon iroura, ngkana ti kan reiakinna nakoia aomata tabemwaang. E a aki bebete tangiran te kan reirei n aron aei ni boong aikai. Bukina tabeua, bon aki taun te reirei ao aroaro aika bubuaka ake a taabangaki irouia rooro-n-rikirake, ake a a katikuia aomata aika mwaiti ma te rawa ni kan reirei. Ma moan te kakawaki bwa ti na reireinaki iroun Iehova. E taku Taeka N Rabakau 2:1-5: “Natiu, ngkana ko kaki i nanom au taeka, ma ni kaiko au tua nako i roum; ao ko katanimaia taningam iai nakon te rabakau, ma n raira naba nanom nakon te ataibwai; eng, ngkana ko bon tangira te atatai, ma ni kanenea bwanam nakon te ataibwai; ngkana ko ukoukoria ba kaanga te tirewa, ma n neneria ba kaanga te bwai ae kakawaki ae raba; ao ane ko na ata iai makan Iehova, ao e na reke i roum atakin te Atua.”
4. Tera ae nanonaki n “raira” nanom, ao tera ae na buokira nakon karaoan anne?
4 Noria bwa n te kibu 1 nakon 4, ao ti aki toki ni kaumakaki bwa ti na kabanea korakorara tiaki tii ni “kaki” i nanora ao “ni kaiko,” ma ti bon riai naba n “ukoukoria” ao n “neneria.” Tera ae e na kairira bwa ti na karaoa aei ni kabane? Nora te kibu n taeka ae “raira naba nanom nakon te ataibwai.” E taekinaki n te boki teuana bwa te kibu-n-taeka ae kaunganano aei, “bon tiaki tii te bubutii ae kaungaa te kakauongo, ma bon te kaunganano nakon butimwaean reirei aika taekinaki.” Ao tera ae kona ni kairira bwa ti na butimwaai ao n ingainga ni kan atai nanon baike e reiakinira iai Iehova? Bon arora n iango. Ti riai n iangoa “atakin te Atua” bwa “kaanga te tirewa,” ao “te bwai ae kakawaki ae raba.”
5, 6. (a) Tera ae e kona n riki imwin tabeua te tai, ao ti na kanga ni kona n totokoa rikin anne? (b) Bukin tera bwa ti riai ni kabatiaa riki ara atatai i aon baike ti kunei man te Baibara?
5 E boni bebete karekean anne iroura. N te katoto, “atakin te Atua” n aron are ko a tia n reiakinna, e irekereke naba ma te koaua ae e kaantaningaia Iehova, bwa aomata aika kakaonimaki a na maeka n aki toki n te Baretaiti i aon te aba. (Taian Areru 37:28, 29) Ngke ko moan reiakina te koaua anne, ao akea te nanououa bwa ko boni bae n taraia bwa kaanga te kaubwai ni koaua, ae te atatai ae e karekea te kaantaninga ao te kimwareirei n am iango ao n nanom. Ma tera arom n taai aikai? E a moanna ni bua ingaingan nanom iai imwin ririki aika bwakanako? Kataia ngkanne karaoi bwaai aika uoua aikai. Te moanibwai, manga karikirakea ingaingan nanom iai, are e nanonaki iai bwa ko na katoa tai n iangoia bwa bukin tera bwa ko tarai koaua ni kabane ake e a tia n reiakiniko iai Iehova bwa a kakawaki, n ikotaki naba ma ake ko reiakin i nanon ririki aika bwakanako.
6 Te kauoua, kabatiaa riki am atatai. Ngkana ko kunea te atibu ae moan te kakawaki i nanon am tai ni keniken, e raoiroi ngkana ko a nneia naba n am buua ao ni waakina nako kawaim ma te kukurei? Ke ko na reita nako am keniken n noria bwa e mena ngkoa ao iai riki? E onrake ana Taeka te Atua ni koaua aika ai aron atibu aika kakawaki, ao maibibi n tirewa. E ngae ngke a a mwaiti koaua aika kakawaki aika a a tia n reke iroum, ma ko boni kona ni kunei riki aika bati. (I-Rom 11:33) Ngkana ko a moanna n reiakina te koaua ae boou teuana, titirakiniko ni kangai: ‘Tera ae karikia bwa kaanga te bwai ae kakawaki? E kananoa riki au atatai ibukin aroaron Iehova ke ana kaantaninga nako? E anganai te kairiri ae manena ae e kona ni buokai bwa N na toua mwin mwanekan Iesu?’ Iaiangoakin titiraki aikai, e na buokiko ni karikirakea riki tangirani koaua ake e a tia n reiakiniko iai Iehova.
Kaotan Tangirani Koaua ake Ti Reiakinia Aomata Iai
7, 8. Baikara aanga tabeua aika ti kona ni kaotia nakoia aomata iai, bwa ti tangiri koaua ake ti a tia n reiakin man te Baibara? Anga te katoto.
7 Ti na kanga ni kaotia bwa ti tangiri koaua ake ti a tia n reireinaki iai man ana Taeka te Atua, ngkai ti tabe n reiakinia aomata? Ngkana ti ira nanon ana katoto Iesu, ao ti na kakorakoraira ni mwiokoa te Baibara ibukin ara uarongorongo ao ibukin ara mwakuri n reiakinia aomata. A kaungaaki ana aomata te Atua ni katobibia te aonnaba n taai aikai, bwa a na kabatiaa riki kabonganan te Baibara n aia mwakuri ni minita. Ngkana ko kakaraoa anne, ao kakaai aanga ake ko na kaotia iai nakon te aomata are ko maroro ma ngaia, bwa ko ataa kakawakin reirei aika ko maroroakinna man te Baibara.—Mataio 13:52.
8 N te katoto, n taorimwian te mwakuri n iowawa are e riki i New York n te ririki are nako, temanna te tari te aine ae te Kristian e tibwaa taekan Taian Areru 46:1, 11 nakoia aomata ake e kaitiboo ma ngaiia n ana mwakuri ni minita. E titirakinia moa aomata bwa tera aroia imwin rikin te kabuanibwai arei. E kakauongo raoi nakon aia kaeka, e kakoauaiia, ao imwina e taku: “I kona ni kaota te kibu teuana ae e a tia n rangi ni kabebeteai i nanon te tai ae karawawata aei?” A karako aika a rawa iai, ma e rangi n nakoraoi te maroro nakoia ake a butimwaaia. E aki toki n taekina naba ae kangai te tari aei nakoia te koraki ake a ataei riki ake e kaitiboo ma ngaiia: “I a tia n reiakinia aomata man te Baibara n te maan ae 50 te ririki, ao ko ataia bwa tera? I tuai man ataia ae iai te kangaanga teuana ae e aki kona te boki aei ni katokiia.” Man kabonganan te maroro ae koaua ao ni kaunganano, ti kaotia nakoia aomata bwa ti ataa kakawakin baike ti a tia n reireinaki iai man ana Taeka te Atua ao ti tangiri naba.—Taian Areru 119:97, 105.
9, 10. Bukin tera bwa e kakawaki kabonganan te Baibara ngkana ti na kaekai titiraki aika kaineti ma ara koaua?
9 Iai ara anga ae raoiroi ibukin kaotan tangiran ana Taeka te Atua iroura, ngkana a titirakinira aomata ibukin ara koaua. Ti ira ana katoto Iesu ngkana ti aki kabotoi ara kaeka n oin ara iango. (Taeka N Rabakau 3:5, 6) Ma ti kabongana te Baibara ni kaekaia iai. Ko raraoma ngkana iai temanna ae e a titirakiniko naba te titiraki ae ko na aki kona ni kaekaa? Iangoi mwaneka aika manena aika uoua aikai ibukin katokan te kangaanga anne.
10 Karaoa are ko boni konaa bwa ko aonga n taubobonga. E korea ae kangai te abotoro Betero: “Tabua Kristo i nanomi ba te Uea. Ao a na tae nangimi n te bong ae koraki ba kam aonga ni kona ni kaeka te aomata ae titirakiningkami bukin te kaantaninga ae mena i nanomi, ma kam na kaeka ma te nimamanei ma te maku.” (1 Betero 3:15) Ko tauraoi n tei ibukin am koaua? N te katoto, ngkana iai temanna ae e kan ataia bwa e aera ngkai ko aki iririi katei ke mwakuri tabeua aika a aki botau ma ana taeka te Baibara, e aki riai bwa ko na tii kangai, “E tabuaki n au Aro.” Te kaeka n aron anne, e kaotia nakoia aomata tabeman bwa ko babanga ni motika nanom i bon iroum, ao ibukin anne ko riai n aranaki bwa kaain te Aro are a kakairi kaaina iroun te aomata temanna. Tao e raoiroi riki atongan ae kangai, “E tabuaki n ana Taeka te Atua ae te Baibara,” ke, “E na aki kukurei iai Atuau.” Imwina, kabwarabwaraa bukina n te aro ae riai.—I-Rom 12:1.
11. Tera te bwai n ibuobuoki are e na buokira ni kaekai titiraki i aon koaua ake n ana Taeka te Atua?
11 Ngkana ko namakinna bwa ko aki tauraoi, bukin tera bwa ko aki kabanea am tai teutana n nenera te boki ae uarereke ae atuna, Reirei man te Baibara Ibukin te Maroro?a Rinei reirei tabeua ake a aki toki n titiraki i aona aomata, ao kabanea am tai ni kakauringi kiibu man te Baibara ake a irekereke ma reirei akanne. Uouota am boki anne n taai nako ma am Baibara. Tai maamaa ni kabonganai ni kauoua, ma n taekinna ae am boki anne e kona ni buokiko ni karekei kaekaan aia titiraki man te Baibara.
12. Tao tera ae ti na taekinna ngkana ti aki ataa kaekan te titiraki teuana ni kaineti ma te Baibara?
12 Tai rangi ni katabeaiangaa am iango. Akea mai buakoia aomata aika aki-kororaoi ae e atai kaekaan titiraki ni kabane. Mangaia are ngkana ko kaaitara ma te titiraki i aon te Baibara ae ko aki kona ni kaekaa, ko kona ni kaeka n te aro aei: “Ko rabwa n am titiraki ae kakannongora. Ni koauana, I aki ataa kaekaan am titiraki anne, ma akea au nanououa bwa iai kaekaana n te Baibara. I kani kakaraoa au kakaae n te Baibara, mangaia are N na nora kaekaan am titiraki anne iai, ao I a manga okiriko.” Te kaeka ae nanorinano ao ae riai n aron aei, tao e na karekea angan te kani maroro riki.—Taeka N Rabakau 11:2.
Tangiraia Aomata ake Ti Reiakiniia
13. Bukin tera bwa ti riai ni kateimatoaa iangoan ae raoiroi ibukia te koraki ake ti uarongorongo nakoia?
13 E kaotiota tangiraia aomata Iesu ake e reiakiniia. Tao ti na kanga ni katotongnga n te itera aei? Ti aki riai ni kaakeai bongaia aomata aika irarikira. Te koaua bwa, “te buaka n te bong are kakanato are ana bongi te Atua, ae Moan te Mwaka” ae kakamaku, e a uakaan ngkai, ao angiina mai buakoia birion ma birion aomata, a na boni kamaunaaki. (Te Kaotioti 16:14; Ieremia 25:33) Ma ti aki ataia bwa antai ae e na maiu ao antai ae e na mate iai. E na karaoaki te motikitaeka anne n te tai ae na roko, iroun Iesu Kristo are ngaia ae e a tia n rineia Iehova. Mangaia are ni karokoa tian te motikitaeka anne, ti na taraiia aomata nako bwa a na kona n riki bwa ana toro Iehova.—Mataio 19:24-26; 25:31-33; Mwakuri 17:31.
14. (a) Tao ti na kanga n tuoi arora bwa ti aonga n ataia bwa ti nananoangaia aomata ke ti aki? (b) Baikara aanga tabeua ake ti kona ni kaota iai te nanoanga ao kan tabeakinaia aomata?
14 Mangaia are n aron Iesu, ti riai n nanoangaiia aomata. Tao ti kona n titirakinira ni kangai: ‘I nanoangaia aomata ake a a tia ni keweaki n aia baka-n-rabakau ao aia mwamwanaa te aba, Aaro n te aonnaba aei, n ikotaki ma waaki n tautaeka ao bitineti? Ngkana a taraa n aki bwerengaki n te rongorongo are ti uotia nakoia, I kataia ni kakaaea bwa bukin tera ngkai a karaoa aei? I ataia ae ngai, ao tabeman riki aika a tabe ni kakaonimaki ni beku iroun Iehova ngkai, ti a tia naba ngkoa n namakina ae ai aron aei? I a tia ni bita arou n uarongorongo ni kaineti ma te kangaanga aei? Ke I a katuka taekaia te koraki aei n taku bwa akea uaaia?’ (Te Kaotioti 12:9) Ngkana a nora ara nanoanga ni koaua aomata, ao tao a na kona riki ni butimwaea ara rongorongo. (1 Betero 3:8) Te nanoanga e kona naba ni kairira bwa ti na kani buokiia riki aomata ake ti kaitiboo ma ngaiia n ara mwakuri ni minita. Tao ti kona n tabeakin aia titiraki ma tabeaiangaia nako. Ngkana ti okiriia, ti kona ni kaotia nakoia bwa ti tabe n iangoi bwaai ake a taekin n rokora are mai imwaina. Ao ti na tuangia naba bwa ngkana a kainnanoa buokaia n te tai ae waekoa, ao ti tauraoi n anga te ibuobuoki.
15. Bukin tera bwa ti riai n tarai raoiroia aomata, ao tao ti na kanga ni karaoa anne?
15 Ti na katotonga naba Iesu n taraa raoiroia aomata. Tao iai te tina temanna n te utu ae e kekeiaki ni kaikawaia rake natina n tii ngaia. Ke tao te karo ae e kakorakoraa ni kamaiuiia ana utu, ao ai te aomata ae e a kara ae e kaota te ingaingannano ni kaineti ma bwaai n taamnei. Ti bon nonori aeka n aroaro aikai irouia aomata, ao ngkana ti nori, ao ti kakamoamoaiia iai? Ni karaoan anne, ti kaotia iai bwa ti nanoteuana ma ngaiia ni bwaai tabeua, ao te aro aei e na kona ni kauka te kawai ibukin kani maroroakinan te Tautaeka n Uea.—Mwakuri 26:2, 3.
E Kainnanoaki te Nanorinano Ibukin Kaotiotan te Tangira
16. Bukin tera bwa e kakawaki bwa ti na bwaina te nimamannei ao te karinerine nakoia te koraki ake ti tataekina te rongorongo nakoia?
16 Tangiraia aomata ake ti reiakiniia, e na kairira bwa ti na mutiakina ana kauring te Baibara aei: “E karika te kainikatonga te atatai, ma e kateimatoa te aba te tangira.” (1 I-Korinto 8:1) E ngae ngke e bati ana atatai Iesu, ma e aki kamoamoa iai. Mangaia are ngkana ko maroroakina am koaua, ao kataia katinanikua te bwabwanaa n un ke te kani kaotiotia are aongkoa ko raoiroi riki nakoia. Tiara bon rotan nanoia aomata ao atikaia nakoni koaua ake ti rangi n tangiri. (I-Korote 4:6) Uringa Betero ngke e reireinia Kristian ni kaineti ma aroia ni kaekaia aomata, bwa e kauringia bwa a na riai ni “kaeka ma te nimamanei ma te maku.” (1 Betero 3:15) E na bebete riki anaakin nanoia aomata nakon te Atua ae ti beku ibukina, ngkana ti bwaina te nimamannei ao ni kabatiaa naba karineaia.
17, 18. (a) Ti na kanga ni kaaitarai waaki n totoko ni kaineti ma arora n tau n riki bwa minita? (b) Bukin tera bwa te atatai n taetaen rimoa are e koreaki iai ngkoa te Baibara, e aki rangi ni kainnanoaki irouia taan reiakina te Baibara?
17 Akea riain kakukureiaia aomata n ara atatai ma rabakaura. Ngkana iai ae ko kaitiboo ma ngaiia aika a rawa n ongora nakoia te koraki ake a uarereke aia reirei ke nakoaia, ao e aki riai ni kabwaraa nanom aroia anne. E aki bwerengaki Iesu n taeka n totoko ake a kaotaki iai, bwa e aki rin n te kuura n tia reirei ae kakannato ibukia rabbi n ana bong; e aki naba karaoa ae kakaraoaki ngkekei, are aomata a anaa nanoia taan ongora ni buburan aia atatai.—Ioane 7:15.
18 Te nanorinano ma te tangira boni baika a kakawaki riki irouia minita ni Kristian nakon rabakaun te aonnaba. Ara tia Angareirei ae Kakannato ae Iehova, e kataubobongaira ibukin te mwakuri ni minita. (2 I-Korinto 3:5, 6) N aki ongeia bwa tera ae a taekinna mataniwin Aaro ni Krititentom tabeman, ma ti a bon aki kainnanoa reiakinan taetae ake e moani koreaki iai ngkoa te Baibara, bwa ti aonga n tau n riki bwa taan reiakinia aomata ana Taeka te Atua. E kaira korean te Baibara Iehova bwa a aonga ni mataata bwaai ake a koreaki iai, ao a aonga n ota naba aomata, ni koaua aika kakawaki ake iai. A aki bibitaki koaua aikai, e ngae ngke a a tia n rairaki nakon taetae aika bubua ma bubua mwaitiia. Mangaia are e ngae ngke e bongana n taai tabetai te atatai ibukin taetaen rimoa, ma e aki rangi ni kainnanoaki. Irarikina, te kainikatonga ibukin ataakin taetaen rimoa, e kona ni kaira temanna bwa e na bua mairouna te aroaro teuana ae rangi ni kainnanoaki irouia Kristian, ae taekan te nimamannei.—1 Timoteo 6:4.
19. N te aro raa bwa ara mwakuri ni minita ni Kristian bon te waaki n ibuobuoki teuana?
19 Akea te nanououa bwa e boni kainnanoaki te nanorinano n ara mwakuri ni minita ni Kristian. Ti aki toki ni kaaitara ma waaki n totoko, te aki kani bwerengaki, ao te bwainikirinaki. (Ioane 15:20) Ma ti boni karaoa te mwioko ae moan te kakawaki ngkana ti kakaonimaki ni kakororaoa ara mwakuri ni minita. Ngkana ti teimatoa ni buokiia aomata tabeman ma te nanorinano n te mwakuri aei, ao ti boni katotonga iai Iesu Kristo ni kaotiota tangiraia aomata. Iangoia, bwa ngkana ti na tataekina te rongorongo nakoia aomata aika tengaa mwaitiia aika a aki bwerengaki ke a kaitaraa ara waaki, bwa ti aonga ni buoka temanna i buakoia ae ai aron te tiibu, e aki bongana ngkanne te kakorakora iai? E boni bongana! Mangaia are ngkana ti teimatoa n te mwakuri aei ma te aki-bwarannano, ao ai aron ae ti kakaonimaki iai ni buokiia aomata aika ai aroia tiibu ake ti na karoko irouia. Akea te nanououa bwa Iehova ao Iesu a na taraia raoi bwa a na mwaiti riki aomata aika ai aroia aikai, ni kuneaki ao ni buokaki imwain rokon te toki.—Akai 2:7.
20. Baikara aanga tabeua ake ti kona n angareirei iai rinanon ara katoto?
20 Te angareirei rinanon aroarora, bon te katoto naba teuana ibukin kaotan ingaingan nanora ni kani beku ibukiia aomata. N te katoto, ti kan reiakinia aomata, bwa te beku iroun Iehova ae “te Atua ae kukukurei,” bon te mwakuri ae te kabanea ni kakukurei i nanoni maiura. (1 Timoteo 1:11, NW) A kona n noria aomata bwa ti kukukurei ao n rauaki raoi, ngkana a taratarai anuara ao aroarora nakoia kaain rarikira, raora n reirei, ao raora ni mwakuri? N te aro naba anne, ti reiakinia aomata aika ti maroro ma ngaiia n te Baibara, bwa te ekaretia ni Kristian bon te tabo ae kuneaki iai te tangira, n te aonnaba ae bati iai te ribuaka ma ni karuanikai. A kona aomata ake ti reirei ma ngaiia n noria bwa ti tangiriia kaain te ekaretia ni kabane, ma ni mwakuri korakora ni karekea te rau i marenara?—1 Betero 4:8.
21, 22. (a) Tuoan aroarora ni kaineti ma ara mwakuri ni minita, e kona ni kangaraoira bwa ti na beku n te aro raa? (b) Tera ae e na maroroakinaki n te kaongora ae imwin aei?
21 Te ingainga ni kani beku n ara mwakuri ni minita, e kona ni kairira n taai tabetai bwa ti na manga tuoi riki aroarora. Ni karaoan raoi anne, a mwaiti aika a kunea bwa a kona ni karababaa riki aia mwakuri ni minita, rinanon kabwaninan aia tai iai ke te beku n te tabo ae korakora iai kainnanoakia taan ibuobuoki. Tabeman a motinnanoia bwa a na reiakina te taetae ae ianena ibukin buokaia aomata aika ianena aika bati ake a mena n aia tabo. Ngkana e a angaraoi iroum anne, ao iaiangoia raoi ma n tataroakinna naba. Kabaneani maium ni beku n te aro aei, e karekea te kimwareirei ae bati, te rauaki raoi, ao te raunnano.—Te Minita 5:12.
22 Ti bia bane n teimatoa ni katotonga Iesu Kristo rinanon karikirakean tangiran koaua ake ti reiakinia iai aomata, ao ai bon tangiraia aomata ake ti reirei ma ngaiia. Karikirakean ao kaotiotan te tangira n aanga aika uoua aikai, e na buokira ni katea aan rikira bwa taan angareirei aika ai aron Kristo. Ti na kanga ngkanne ni kona ni karikirakea aan rikira bwa taan angareirei n ai aroni Kristo? Te kaongora ae imwin aei, e na maroroakin tabeua waaki n angareirei ake e kabonganai Iesu.
[Kabwarabwara ae nano]
a Boretiaki irouia Ana Tia Kakoaua Iehova.
Ko na Kanga ni Kaeka?
• Tera te kakoaua ae e oti iai ana katoto Iesu ni kaineti ma te angareirei, bwa bon te bwai ae e aki kangaanga karaoana iroura?
• Ti na kanga ni kona ni kaotia bwa ti tangiri koaua ake ti a tia n reiakin man te Baibara?
• Bukin tera bwa e kakawaki bwa ti na teimatoa n nanorinano, ngkai e a tabe n ririkirake ara atatai?
• Baikara aanga tabeua, ake ti kaotia iai bwa ti tangiriia aomata ake ti kataia n reiakiniia?
[Taamnei n iteraniba 26]
Ti kaota tangiraia aomata ngkana ti tataekina te rongorongo ae raoiroi nakoia